11 January 2008

Με αφορμή την καταδίκη και φυλάκιση ενός πρώην πρύτανη

Η καλοσύνη των ομότεχνων

(του Χαρίδημου Κ. Τσούκα, Καθημερινή, 22/12/2007)

Ο κ. Αιμίλιος Μεταξόπουλος, πρώην πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, καταδικάσθηκε σε υψηλή ποινή φυλάκισης 25 ετών για τις πρωτοφανείς οικονομικές ατασθαλίες του Παντείου την περίοδο 1992-1998. Σήμερα εκτίει την ποινή του και περιμένει την εκδίκαση της έφεσής του στο Εφετείο. Δυστυχώς ο κ. Μεταξόπουλος είναι βαριά ασθενής, όπως βεβαιώνουν οι γιατροί του, και ζητά την αποφυλάκισή του, την οποία στο παρελθόν αρνήθηκαν οι δικαστές. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, η κοινή λογική και η στοιχειώδης ανθρωπιά υπαγορεύουν να γίνει δεκτό το αίτημά του.

Διακεκριμένοι συνάδελφοι του κ. Μεταξόπουλου υποστηρίζουν το αίτημά του και ζητούν επίσης την αποφυλάκισή του. Έχουν κάθε δικαίωμα να το κάνουν. Η φωνή τους όμως θα ήταν πιο πειστική αν ήταν περισσότερο αμερόληπτη και συνεπής. Η καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου κυρία Φ. Τσαλίκογλου, υπερασπιζόμενη το αίτημα αποφυλάκισης του κ. Μεταξόπουλου, χαρακτηρίζει τον κρατούμενο ως «φερόμενο ως εμπλεκόμενο σε ένα σκάνδαλο ...» («Νέα», 21/12/2007).

Προσέξτε τη λέξη «φερόμενο», λες και δεν έχει προηγηθεί δικαστική απόφαση κατά του κ. Μεταξόπουλου, με την οποία ο πρώην πρύτανης του Παντείου δεν «φέρεται» απλώς να συνετέλεσε στην υπεξαίρεση 2.7 δισ. δραχμών από το Πάντειο αλλά, κρίθηκε, μέσα από μια νομότυπη διαδικασία, ότι συμμετείχε σε αυτή. Οπως παρατηρεί ο φιλόσοφος Τζον Σήρλ, το τι είναι τι στη δημόσια σφαίρα δεν το αποφασίζουμε αυτοβούλως ο καθένας, αλλά ακολουθούμε κοινωνικά εμπεδωμένους και θεσμικά κατοχυρωμένους ορισμούς.


Ο κ. Δ. Τσάτσος, πρώην καθηγητής στο Πάντειο και διακεκριμένος νομικός, δηλώνει ότι «ο κ. Μεταξόπουλος καταδικάστηκε σε ασυνήθη για το αδίκημα που τέλεσε ποινή» («Νέα», 21/12/2007). Προσέξτε τον υπαινιγμό, διατυπωθείς και σε προηγούμενη συναφή αρθρογραφία του: ο κ. Μεταξόπουλος πιθανότατα δεν έχει καν ποινικές ευθύνες και, σε κάθε περίπτωση, το δικαστικό σύστημα υπήρξε υπερβολικά σκληρό απέναντί του. Προσέξετε την επιείκεια των ομοτέχνων, ένα ευρύτατα συνηθισμένο φαινόμενο στην Ελλάδα, όπως ξέρουμε και από τη λειτουργία των πειθαρχικών συμβουλίων σε επαγγελματικές οργανώσεις και στη δημόσια διοίκηση: δύο διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί, αντί να επιχαίρουν για την παραδειγματική τιμωρία των ομοτέχνων τους, η οποία, σε τελική ανάλυση, προστατεύει την υπόληψη του επαγγέλματός τους (δεν είμαστε όλοι ίδιοι), σπέρνουν αμφιβολίες ακόμα και για την ενοχή τους.

Τέλος, αναρωτιέμαι: αν ο δεδηλωμένα φιλοναζιστής κ. Πλεύρης καταδικαζόταν σε ποινή φυλάκισης χωρίς αναστολή και ζητούσε επανειλημμένα την αποφυλάκισή του για λόγους υγείας, θα εκφράζονταν η ίδια «απελπισία», με την ίδια ένταση, για την «αναλγησία» της Δικαιοσύνης;


Επιστολή Νίκου Δήμου, Καθημερινή, 3/1/2008


Ορθολογισμός και ανθρωπιά

Διαβάζω με προσοχή και εκτιμώ ιδιαίτερα τον αρθρογράφο σας Χαρίδημο Τσούκα. Όμως το άρθρο του στο φύλλο της 22.12.07, για τον Αιμίλιο Μεταξόπουλο δείχνει πώς ο ορθολογισμός χωρίς ανθρωπιά μπορεί να γίνει απάνθρωπος.
Προφανώς ο κύριος Τσούκας δεν έχει παρακολουθήσει την υπόθεση. Στην ακροαματική διαδικασία, ως προς τον Μεταξόπουλο, δεν απεδείχθη υπεξαίρεση. Δεν υπήρξε ένδειξη ότι ωφελήθηκε έστω και ένα ευρώ από την κατάχρηση. Αυτό που του καταλογίστηκε -όπως και στους άλλους πρυτάνεις- ήταν βαρύτατη αμέλεια. Υπογράφανε ότι έγγραφα τους παρουσίαζε η μαφία του λογιστηρίου, χωρίς να ελέγχουν.
Και για την αμέλεια καταδικάστηκε σε 25 χρόνια κάθειρξη. Ούτε δολοφόνος, ούτε τρομοκράτης να ήταν!
Η υπόθεση πιθανότατα θα καταρρεύσει στο εφετείο - μόνο που, εγκληματικά, δεν καθαρογράφεται για να πάει στο εφετείο!
Εν τω μεταξύ ο Μεταξόπουλος είναι πραγματικά βαρύτατα ασθενής. Η γυναίκα μου, ιατρός, που τον παρακολουθούσε, μου έλεγε πολύ πριν την δίκη, ότι έχει ελάχιστο προσδόκιμο επιβίωσης.
Δολοφόνοι, τρομοκράτες, χουντικοί βγαίνουν από την φυλακή για πραγματική (ή και φανταστική) ανήκεστο βλάβη. Οι άλλοι πρυτάνεις είναι έξω – χωρίς να κινδυνεύει η ζωή τους. Και αυτόν τον κρατούν έγκλειστο!
Γνωρίζω τον Αιμίλιο Μεταξόπουλο επί 25 χρόνια, και τον γνωρίζω καλά. Θεωρώ εντελώς απίθανο να είναι ένοχος υπεξαίρεσης. Αμέλειας, ναι. Άλλωστε τι δουλειά έχουν οι φιλόσοφοι να διαχειρίζονται χρήματα και να υπογράφουν εντάλματα...

Νίκος Δήμου, Αθήνα



Άλλο ένα συναφές άρθρο του Νίκου Δήμου, μεταγενέστερο ως προς την ημερομηνία δημοσίευσης (Lifo, 10/1/2008), αλλά προφανώς γραμμένο παράλληλα με την επιστολή του της 3ης Ιαν. 2008.

Διάττων

(από τον Νίκο Δήμου, Lifo, 10/1/2008)

Θα μπορούσε να είναι μυθιστόρημα του Μπαλζάκ. «Άνοδος και πτώση», το αγαπημένο θέμα των αφηγήσεων του 19ου αιώνα. Ο εικοσιεπτάχρονος νέος που γνώρισα στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 έμοιαζε αγαπημένος των θεών. Γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας, όμορφος, πανέξυπνος, με γερές σπουδές φιλοσοφίας σε Ιταλία και Γαλλία. Έβλεπα σε αυτόν, τον είκοσι χρόνια νεότερο, το είδωλο του νέου μου εαυτού.

Μαζί με άλλους φίλους φτιάξαμε τον ΟΚΕΣ (Όμιλο Κριτικής Επιστημονικής Σκέψης) και κάναμε ατέρμονους φιλοσοφικούς διαλόγους. Όπως στο επίγραμμα του Καλλίμαχου: «Δάκρυσα, όταν θυμήθηκα πόσες φορές οι δυο μας, με τη συζήτηση, στείλαμε τον ήλιο στη δύση του» (Ήλιον εν λέσχη κατεδύσαμεν).

Τα άλλα μέλη του ΟΚΕΣ είναι τώρα ακαδημαϊκοί, καθηγητές πανεπιστημίων, επιφανείς διανοούμενοι. Εκείνος είναι φυλακή. Διέγραψε μία τροχιά διάττοντος αστέρος και, λαμπερός, έπεσε. Λέκτορας, αναπληρωτής καθηγητής, τακτικός καθηγητής, πρύτανης. Τα πρωτοχρονιάτικα πάρτι του άφησαν εποχή. Όλη η Αθήνα ήταν εκεί: Πολιτικοί, διανοούμενοι, καθηγητές, καλλιτέχνες, συγγραφείς. Όλοι τον φθονούσαν: για το έργο, τις κατακτήσεις, τη σταδιοδρομία του.

Το πρώτο πλήγμα ήταν η υγεία του. Πολύ νέος κούρασε τον οργανισμό του από την έντονη ζωή που πυρετικά ζούσε. Έκαιγε το κερί κι από τις δύο άκρες - λες και ήξερε πως ο χρόνος του ήταν λίγος. Στα σαράντα πέντε του είχε ήδη καταστρέψει το ήπαρ του.

Μετά ήρθε το σκάνδαλο του Παντείου. Είχαν γίνει τεράστιες ατασθαλίες. Δεν πιστεύω ότι ωφελήθηκε προσωπικά - άλλωστε ούτε αποδείχθηκε κάτι τέτοιο. Αλλά μαζί με τους άλλους πρυτάνεις ήταν υπεύθυνος. Είχε κι αυτός υπογράψει ό,τι χαρτιά του παρουσίαζε η μαφία του λογιστηρίου. Οι ποινές ήταν εξοντωτικές - η δική του ασύλληπτη. 25 χρόνια κάθειρξη! Ούτε δολοφόνος. Και χωρίς αναστολή.

Οι άλλοι δύο πρυτάνεις, υγιέστατοι, κυκλοφορούν ελεύθεροι. Χουντικοί, τρομοκράτες, δολοφόνοι, αποφυλακίζονται για «ανήκεστο βλάβη». Αυτόν, βαρύτατα ασθενή, μία ανάλγητη δικαιοσύνη τον κρατάει έγκλειστο. Πέρασα τις γιορτές αναλογιζόμενος την παράξενη μοίρα του Αιμίλιου Μεταξόπουλου.


Σχολιασμός του Χαρ. Τσούκα (Καθημερινή, 9/1/2008)


Φιλόσοφοι ή πρυτάνεις;


Στην επιστολή του στην «Καθημερινή» (3/1/2008), ο διακεκριμένος συγγραφέας κ. Νίκος Δήμου, αναφερόμενος στην υπόθεση Μεταξόπουλου, του πρώην πρύτανη του Παντείου, ο οποίος καταδικάστηκε σε 25 χρόνια κάθειρξη για οικονομικά εγκλήματα, καταλήγει: «Γνωρίζω τον Αιμίλιο Μεταξόπουλο επί 25 χρόνια και τον γνωρίζω καλά. Θεωρώ εντελώς απίθανο να είναι ένοχος υπεξαίρεσης. Αμέλειας ναι. Άλλωστε, τι δουλειά έχουν οι φιλόσοφοι να διαχειρίζονται χρήματα και να υπογράφουν εντάλματα…».

Δύο παρατηρήσεις. Πρώτον, με εντυπωσιάζει η προχειρότητα του συλλογισμού. Η δουλειά του κ. Μεταξόπουλου ως πρύτανη δεν ήταν να φιλοσοφεί, αλλά να διοικεί – ναι, να διαχειρίζεται δημόσιο χρήμα και να υπογράφει εντάλματα, γι’ αυτό εξελέγη. Ο φιλόσοφος κ. Μεταξόπουλος επέλεξε την πεζή διοικητική «δουλειά» του πρύτανη, κανείς δεν του την επέβαλλε.

Δεύτερον, ο κ. Δήμου μάς διαβεβαιώνει ότι θεωρεί «εντελώς απίθανο» ο κ. Μεταξόπουλος να είναι ένοχος υπεξαίρεσης. Το ίδιο ισχυρίζονται και οι ενορίτες εκείνου του ιερέα που πρόσφατα διώχθηκε ποινικά για συστηματική ασέλγεια σε μικρό κορίτσι. Εν πάση περιπτώσει, γιατί να πιστεύουμε τους φίλους του εκάστοτε καταδικασθέντος και όχι την αρμόδια, συντεταγμένη λειτουργία της Πολιτείας, τη δικαστική; Γιατί, εν προκειμένω, να πιστέψουμε τις διαβεβαιώσεις των φίλων του κ. Μεταξόπουλου και όχι τους δικαστές που επί 18 ολόκληρους μήνες μελέτησαν δικογραφία χιλιάδων σελίδων και δίκασαν κατά νόμον;

Ο κ. Δήμου ισχυρίζεται ότι στην ακροαματική διαδικασία της δίκης «δεν απεδείχθη υπεξαίρεση», αλλά «βαρύτατη αμέλεια» εκ μέρους του κ. Μεταξόπουλου και, υπαινίσσεται, ότι η ποινή κάθειρξης ήταν υπερβολικά σκληρή. Δύο παρατηρήσεις: Πρώτον, ο κ. Δήμου θα έπρεπε να γνωρίζει ότι ο πρώην πρύτανης δεν καταδικάστηκε για αμέλεια, αλλά «για υπεξαίρεση ύψους 1.105 δισ. δρχ., απάτη σε βάρος του Δημοσίου και ψευδή βεβαίωση» («Καθημερινή», 7/6/2007).

Δεύτερον, φίλοι του κ. Μεταξόπουλου χαρακτήρισαν την ποινή υπερβολικά σκληρή. Ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κ. Ρακιντζής, χαρακτήρισε τις ποινές «προσήκουσες» («Νέα», 8/6/2007). Ως μη νομικός, αν πρέπει να πιστέψω κάποιον, προτιμώ να πιστέψω τον κ. Ρακιντζή. Επιπλέον, για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, για τον κ. Κένεθ Λέι (πρώην πρόεδρο της Enron) το αμερικανικό δικαστήριο αποδέχθηκε κατηγορητήριο που επέσυρε ποινή κάθειρξης 20 έως 30 ετών, για συμμετοχή σε οικονομική απάτη.

Τέλος, είναι αξιοπρόσεκτη, όσο και αξιόμεμπτη, η συστηματική προσπάθεια αμφισβήτησης (με σκοπό την απονομιμοποίηση) της δικαστικής απόφασης, με την οποία καταδικάστηκαν οι πρώην πρυτάνεις και αντιπρυτάνεις του Παντείου. Εκπλήσσομαι να βλέπω αγαπημένους μου συγγραφείς, υπέρμαχους του κράτους δικαίου και των θεσμών του, να συμμετέχουν στην προσπάθεια αυτή.

Στο blog του Χαρ. Τσούκα υπάρχει πληρέστερο κείμενο του σχολίου!


Ανταπάντηση του Νίκου Δήμου (Καθημερινή, 10/1/2008)


Ανθρώπινη Δικαιοσύνη


Η πρώτη φράση της επιστολής μου που σχολίαζε το άρθρο του κ. Χαρίδημου Tσούκα για τον Αιμίλιο Μεταξόπουλο ήταν: «Ο ορθολογισμός χωρίς ανθρωπιά, μπορεί να γίνει απάνθρωπος». Στην απάντησή του (9/1/08) ο κ. Τσούκας αποδεικνύει πως είχα δίκιο.

Το αν ήταν πράγματι ένοχος και αν η ποινή ήταν σύμμετρη θα το κρίνει το εφετείο (όταν καθαρογραφεί η απόφαση και μάθει τελικά, γιατί ακριβώς καταδικάστηκε). Εντωμεταξύ ο Μεταξόπουλος είναι βαρύτατα ασθενής, με μικρό προσδόκιμο επιβίωσης, έχει ανάγκη συνεχούς νοσοκομειακής φροντίδας και η κράτησή του είναι απάνθρωπη. Το θέμα αυτό -που ήταν και το βασικό της επιστολής μου- το αποσιωπά ο κ. Τσούκας.

Προκύπτει δε και θέμα διακριτικής μεταχείρισης, αφού οι άλλοι επίσης καταδικασθέντες είναι ελεύθεροι. Η Δικαιοσύνη οφείλει όχι μόνο να είναι δίκαιη, αλλά να είναι και ανθρώπινη.


Νίκος Δήμου, Αθήνα