Πριν από λίγες μέρες τοποθετήθηκε σ' αυτό το blog ένα βίντεο σχετικό με το παλίμψηστο του Αρχιμήδη. Η Κων/να Γιαννούτσου δημοσιεύει τώρα στην «Ελευθεροτυπία» μια παρουσίαση βιβλίου πάνω στο ίδιο θέμα:
Γράμμα από τη Νέα Υόρκη
Το 1998 είχε πουληθεί σε δημοπρασία του Οίκου Κρίστις, στο ποσόν των 2 εκατ. δολαρίων, ένα μεσαιωνικό βιβλίο προσευχών, στη συνέχεια έγινε γνωστό ως το παλίμψηστο που φέρει το όνομα του Αρχιμήδη, επειδή περιείχε ορισμένα από τα παλαιότερα αντίτυπα κειμένων του σπουδαίου Ελληνα μαθηματικού.
Ευτυχώς, ο νέος ιδιοκτήτης του χειρογράφου το εμπιστεύτηκε στη διεθνή επιστημονική κοινότητα και, έτσι, με τη συντήρηση, αποκρυπτογράφηση και μελέτη του ασχολήθηκε μια πολυπληθής ομάδα ειδικών, μεταξύ των οποίων ο δρ. Reviel Netz, καθηγητής της Αρχαίας Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Stanford, και ο Γουίλιαμ Νόελ, επιμελητής στο Τμήμα Χειρογράφων και Σπάνιων Βιβλίων του Μουσείου της Βαλτιμόρης και διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος για το «Παλίμψηστον» του Αρχιμήδη.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ από τις εκδόσεις «Perseus» ένα βιβλίο με τίτλο «The Archimedes Codex: How a Medieval Prayer Book Is Revealing the True Genius of Antiquity's Greatest Scientist», στο οποίο οι Νόελ και Νετζ ξετυλίγουν την ιστορία του χαμένου χειρογράφου καθώς και τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι επιστήμονες μέχρι να καταφέρνουν να αποκαλύψουν και να αποκρυπτογραφήσουν το αρχικό κείμενο.
Για την ανάγνωση του κειμένου κλήθηκαν ειδικοί που χρησιμοποίησαν τρεις βασικές μέθοδους: την πολυφασματική απεικόνιση (Multispectral Imaging), την ομοεστιακή μικροσκόπηση (Confocal Microscopy) και τον μαγνητικό συντονισμό (Magnetic Resonance, μια μορφή μαγνητικής τομογραφίας).
Οταν άρχισαν να διαβάζουν σιγά σιγά το κείμενο οι επιστήμονες αντιλήφθηκαν ότι ο Αρχιμήδης είχε πολύ πιο περίπλοκες μαθηματικές ιδέες από ό,τι πίστευαν παλιότερα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του απείρου, η οποία δεν θα επανεμφανιστεί παρά μόνο με την ανακάλυψη του απειροστικού λογισμού από τον Νεύτωνα.
Ακόμη πιο εκπληκτικό είναι ένα αινιγματικό προηγουμένως εγχειρίδιο με τίτλο «Το Στοματικόν», το οποίο τελικά βρέθηκε ότι ασχολείται με τη Συνδυαστική, ένα θέμα που οι ιστορικοί πίστευαν μέχρι τώρα ότι δεν είχε εξερευνηθεί πριν από τις αρχές του 17ου αιώνα.
«Η αξία του δεν περιορίζεται μόνο στα κείμενα του Αρχιμήδη», λένε οι επιστήμονες που αποκωδικοποίησαν πέρυσι, με τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας, κι άλλες φθαρμένες σελίδες του Κώδικα, ηλικίας 1.000 ετών. Ο περίφημος κώδικας, που συντίθεται συνολικά από 120 σελίδες, εκτός από τα κείμενα του Αρχιμήδη, περιέχει επίσης ομιλίες του Υπερείδη. Πρόκειται για 4 σελίδες που ανήκουν στον Υπερείδη και φαίνεται ότι προέρχονται από μια πολιτική ομιλία με τίτλο «Ενάντια στον Δίοντα», στην οποία ο Υπερείδης υπεραμύνεται της πρότασής του να τιμήσει τον ρήτορα Δημοσθένη πριν από τη μάχη της Χαιρώνειας, αλλά αναφέρεται επίσης και στον Φίλιππο. Ο πολιτικός λόγος του παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον διότι τη στιγμή που τον έγραφε ο Υπερείδης δεν είχε ιδέα ότι επρόκειτο για το τέλος της Δημοκρατίας των Αθηνών, μια και οι Αθηναίοι είχαν ηττηθεί από τους Μακεδόνες, και αυτό σήμαινε τη διάλυση της Δημοκρατίας μια για πάντα.
Τέλος, στον Κώδικα υπάρχουν ακόμη ένα φιλοσοφικό κείμενο για τον Αριστοτέλη, ένα νεο-πλατωνικό κείμενο, σελίδες για τον βίο ενός Αγίου και πέντε σελίδες άγνωστου περιεχομένου.
Ευτυχώς, ο νέος ιδιοκτήτης του χειρογράφου το εμπιστεύτηκε στη διεθνή επιστημονική κοινότητα και, έτσι, με τη συντήρηση, αποκρυπτογράφηση και μελέτη του ασχολήθηκε μια πολυπληθής ομάδα ειδικών, μεταξύ των οποίων ο δρ. Reviel Netz, καθηγητής της Αρχαίας Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Stanford, και ο Γουίλιαμ Νόελ, επιμελητής στο Τμήμα Χειρογράφων και Σπάνιων Βιβλίων του Μουσείου της Βαλτιμόρης και διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος για το «Παλίμψηστον» του Αρχιμήδη.Πρόσφατα κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ από τις εκδόσεις «Perseus» ένα βιβλίο με τίτλο «The Archimedes Codex: How a Medieval Prayer Book Is Revealing the True Genius of Antiquity's Greatest Scientist», στο οποίο οι Νόελ και Νετζ ξετυλίγουν την ιστορία του χαμένου χειρογράφου καθώς και τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι επιστήμονες μέχρι να καταφέρνουν να αποκαλύψουν και να αποκρυπτογραφήσουν το αρχικό κείμενο.
Για την ανάγνωση του κειμένου κλήθηκαν ειδικοί που χρησιμοποίησαν τρεις βασικές μέθοδους: την πολυφασματική απεικόνιση (Multispectral Imaging), την ομοεστιακή μικροσκόπηση (Confocal Microscopy) και τον μαγνητικό συντονισμό (Magnetic Resonance, μια μορφή μαγνητικής τομογραφίας).
Οταν άρχισαν να διαβάζουν σιγά σιγά το κείμενο οι επιστήμονες αντιλήφθηκαν ότι ο Αρχιμήδης είχε πολύ πιο περίπλοκες μαθηματικές ιδέες από ό,τι πίστευαν παλιότερα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του απείρου, η οποία δεν θα επανεμφανιστεί παρά μόνο με την ανακάλυψη του απειροστικού λογισμού από τον Νεύτωνα.
Ακόμη πιο εκπληκτικό είναι ένα αινιγματικό προηγουμένως εγχειρίδιο με τίτλο «Το Στοματικόν», το οποίο τελικά βρέθηκε ότι ασχολείται με τη Συνδυαστική, ένα θέμα που οι ιστορικοί πίστευαν μέχρι τώρα ότι δεν είχε εξερευνηθεί πριν από τις αρχές του 17ου αιώνα.
«Η αξία του δεν περιορίζεται μόνο στα κείμενα του Αρχιμήδη», λένε οι επιστήμονες που αποκωδικοποίησαν πέρυσι, με τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας, κι άλλες φθαρμένες σελίδες του Κώδικα, ηλικίας 1.000 ετών. Ο περίφημος κώδικας, που συντίθεται συνολικά από 120 σελίδες, εκτός από τα κείμενα του Αρχιμήδη, περιέχει επίσης ομιλίες του Υπερείδη. Πρόκειται για 4 σελίδες που ανήκουν στον Υπερείδη και φαίνεται ότι προέρχονται από μια πολιτική ομιλία με τίτλο «Ενάντια στον Δίοντα», στην οποία ο Υπερείδης υπεραμύνεται της πρότασής του να τιμήσει τον ρήτορα Δημοσθένη πριν από τη μάχη της Χαιρώνειας, αλλά αναφέρεται επίσης και στον Φίλιππο. Ο πολιτικός λόγος του παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον διότι τη στιγμή που τον έγραφε ο Υπερείδης δεν είχε ιδέα ότι επρόκειτο για το τέλος της Δημοκρατίας των Αθηνών, μια και οι Αθηναίοι είχαν ηττηθεί από τους Μακεδόνες, και αυτό σήμαινε τη διάλυση της Δημοκρατίας μια για πάντα.
Τέλος, στον Κώδικα υπάρχουν ακόμη ένα φιλοσοφικό κείμενο για τον Αριστοτέλη, ένα νεο-πλατωνικό κείμενο, σελίδες για τον βίο ενός Αγίου και πέντε σελίδες άγνωστου περιεχομένου.
(ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΤΣΟΥ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 18/01/2008)
