Ελληνισμός διαχρονικώς
«Ελληνική Ιστορία», Εκδοτική Αθηνών, σελ. 885
Σε ένα επίτομο συλλογικό έργο επιχειρείται η εξιστόρηση της πορείας του Ελληνισμού από τη γεωλογική διαμόρφωση του ελληνικού χώρου και την εμφάνιση του πρώτου ανθρώπου έως τα πιο πρόσφατα γεγονότα και τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004. Εγχείρημα όχι εύκολο και μάλλον παρακινδυνευμένο. Οι ιστορικοί αποφεύγουν πια συστηματικά τα μεγάλα και γενικά αφηγήματα, περιοριζόμενοι στην τμηματική -χρονολογικά, εξελικτικά και θεματικά- εξιστόρηση γεγονότων. Άλλωστε παρατηρείται έντονη τάση να μην αναγνωρίζεται καμία συνέχεια ιστορική των λαών, αφού πόλεμοι, εισβολές, μεταναστεύσεις και επιμειξίες κάθε άλλο παρά την ομοιογένεια ενός λαού ευνοούν. Αντιθέτως μάλιστα, πολλοί πιστεύουν πως και η διεκδικούμενη πολιτιστική κληρονομιά είναι απλώς μια έκφανση εθνικιστικής μορφής.
Έτσι συχνά απορρίπτονται στοιχεία που δηλώνουν τη συνέχεια που ανάγει πολλά χαρακτηριστικά τού τώρα στο παρελθόν το ιστορικό. Ανεξάρτητα πάντως από τις προαναφερόμενες ενστάσεις, η μεγάλη ομάδα επιστημόνων που εργάστηκαν για την καταγραφή του έργου τούτου υπό την εποπτεία του ακαδημαϊκού και ιστορικού Μιχαήλ Σακελλαρίου, της καθηγήτριας Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθύντριας Βυζαντινών Ερευνών ΕΙΕ Χρύσας Μαλτέζου και του Αλέξανδρου Ι. Δεσποτόπουλου, τ. καθηγητή Πολιτικής Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας, πέτυχαν να δώσουν μιαν επαρκή επισκόπηση της ιστορικής πορείας του Ελληνισμού, μη παραλείποντας να αναφερθούν στον Ελληνισμό της Κύπρου, της Κωνσταντινούπολης και στον απόδημο, διασκορπισμένο στην υφήλιο, Ελληνισμό.
Η δομή του έργου είναι χρονολογική. Μεγάλα κεφάλαια αντιστοιχούν σε περιόδους της ελληνικής Ιστορίας και σε γενικά κατά περιόδους θέματα. Το έργο είναι χωρισμένο σε τρεις ενότητες: «Προϊστορία και αρχαιότητα», «Βυζαντινός Ελληνισμός» και «Νεότερος Ελληνισμός», με τη βυζαντινή Ιστορία αρκετά συρρικνωμένη.
Πλούσια και σχετική εικονογράφηση συνοδεύει τα θέματα, όπως και έγχρωμοι χάρτες, διαγράμματα και πίνακες ηγεμόνων. Στο τέλος υπάρχει γενικό ευρετήριο και αναλυτική ενδεικτική βιβλιογραφία. Η επιτομή ακολουθεί την πολύτομη «Ιστορία του ελληνικού έθνους» που εξέδωσε ο ίδιος οίκος.
Συγγραφείς άρθρων είναι οι: Αλ. Αλεξανδρής, Ι. Αντωνόπουλος, Θ. Βερέμης, Χ. Βλαβιανός, Κ. Γαρδίκα-Αλεξανδροπούλου, Ελ. Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Χ. Γάσπαρης, Β. Γούναρης, Κ. Δαβάρας, Μ. Δερμιτζάκης, Θ. Δετοράκης, Κ. Δημακοπούλου, Π. Δουκέλλης, Αικ. Φανοπούλου-Πεσμαζόγλου, N.G.L. Hammond, Β. Κόντης, Ελ. Κούκου, Γ. Κουρτέση-Φιλιππάκη, Ν. Κρανιδιώτης, Μιλτ. Λογοθέτης, Ι.Κ. Μαζαράκης-Αινιάν, Λ.Γ. Μενδώνη, Ν.Γ. Μοσχονάς, Θ. Mπαζαίου-Barabas, Ι. Μπουκουβάλα-Διαμαντούρου, Κατ. Νικολάου, Σ. Πατούρα, Ν. Οικονόμου, Αγγ. Πετροπούλου, Δ. Πόρτολος, Χρ. Πρωτόπαπα-Βάβαλη, Αν. Ραμού-Χαψιάδη, Ευ. Ρούσσος, Αλ. Σαββίδης, Κ. Σβολόπουλος, Αλ. Σολωμού-Προκοπίου, Γ. Στεφανίδης, Β. Σφυρόερας, Αν. Τσαγκόγιωργα-Οικονομίδη, Κ. Τσικνάκης, Οδ. Τσουνάκος, Ι.Κ. Χασιώτης, Μ. Χατζόπουλος, Χρ. Χρηστίδης, Ειρ. Χρήστου, Σ. Χαραλαμπίδου, Κρ. Χρυσοχοΐδης.
Έτσι συχνά απορρίπτονται στοιχεία που δηλώνουν τη συνέχεια που ανάγει πολλά χαρακτηριστικά τού τώρα στο παρελθόν το ιστορικό. Ανεξάρτητα πάντως από τις προαναφερόμενες ενστάσεις, η μεγάλη ομάδα επιστημόνων που εργάστηκαν για την καταγραφή του έργου τούτου υπό την εποπτεία του ακαδημαϊκού και ιστορικού Μιχαήλ Σακελλαρίου, της καθηγήτριας Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθύντριας Βυζαντινών Ερευνών ΕΙΕ Χρύσας Μαλτέζου και του Αλέξανδρου Ι. Δεσποτόπουλου, τ. καθηγητή Πολιτικής Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας, πέτυχαν να δώσουν μιαν επαρκή επισκόπηση της ιστορικής πορείας του Ελληνισμού, μη παραλείποντας να αναφερθούν στον Ελληνισμό της Κύπρου, της Κωνσταντινούπολης και στον απόδημο, διασκορπισμένο στην υφήλιο, Ελληνισμό.
Η δομή του έργου είναι χρονολογική. Μεγάλα κεφάλαια αντιστοιχούν σε περιόδους της ελληνικής Ιστορίας και σε γενικά κατά περιόδους θέματα. Το έργο είναι χωρισμένο σε τρεις ενότητες: «Προϊστορία και αρχαιότητα», «Βυζαντινός Ελληνισμός» και «Νεότερος Ελληνισμός», με τη βυζαντινή Ιστορία αρκετά συρρικνωμένη.
Πλούσια και σχετική εικονογράφηση συνοδεύει τα θέματα, όπως και έγχρωμοι χάρτες, διαγράμματα και πίνακες ηγεμόνων. Στο τέλος υπάρχει γενικό ευρετήριο και αναλυτική ενδεικτική βιβλιογραφία. Η επιτομή ακολουθεί την πολύτομη «Ιστορία του ελληνικού έθνους» που εξέδωσε ο ίδιος οίκος.
Συγγραφείς άρθρων είναι οι: Αλ. Αλεξανδρής, Ι. Αντωνόπουλος, Θ. Βερέμης, Χ. Βλαβιανός, Κ. Γαρδίκα-Αλεξανδροπούλου, Ελ. Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Χ. Γάσπαρης, Β. Γούναρης, Κ. Δαβάρας, Μ. Δερμιτζάκης, Θ. Δετοράκης, Κ. Δημακοπούλου, Π. Δουκέλλης, Αικ. Φανοπούλου-Πεσμαζόγλου, N.G.L. Hammond, Β. Κόντης, Ελ. Κούκου, Γ. Κουρτέση-Φιλιππάκη, Ν. Κρανιδιώτης, Μιλτ. Λογοθέτης, Ι.Κ. Μαζαράκης-Αινιάν, Λ.Γ. Μενδώνη, Ν.Γ. Μοσχονάς, Θ. Mπαζαίου-Barabas, Ι. Μπουκουβάλα-Διαμαντούρου, Κατ. Νικολάου, Σ. Πατούρα, Ν. Οικονόμου, Αγγ. Πετροπούλου, Δ. Πόρτολος, Χρ. Πρωτόπαπα-Βάβαλη, Αν. Ραμού-Χαψιάδη, Ευ. Ρούσσος, Αλ. Σαββίδης, Κ. Σβολόπουλος, Αλ. Σολωμού-Προκοπίου, Γ. Στεφανίδης, Β. Σφυρόερας, Αν. Τσαγκόγιωργα-Οικονομίδη, Κ. Τσικνάκης, Οδ. Τσουνάκος, Ι.Κ. Χασιώτης, Μ. Χατζόπουλος, Χρ. Χρηστίδης, Ειρ. Χρήστου, Σ. Χαραλαμπίδου, Κρ. Χρυσοχοΐδης.
(ν.ντ-ς, Βιβλιοθήκη, 18/1/2007)
