Το πνεύμα προέκυψε από την ύλη
Ο πολυγραφότατος θεολόγος, ψυχοαναλυτής και συγγραφέας Eugen Drewermann (Ντρέβερμαν, γενν. 1940) καταλήγει με το νεότερο σύγγραμμά του (*) στην πρωτοκαθεδρία της ύλης μέσω της Νευροβιολογίας. Αυτός ο επιστημονικός κλάδος είναι κεντρικός και ιδιαίτερα μαγευτικός, γιατί απαντάει με τα μέσα της επιστήμης στις προαιώνιες ερωτήσεις της ανθρωπότητας για το πνεύμα, την αυτογνωσία, την προσωπικότητα και την ψυχή.Οι θετικές επιστήμες είναι σε θέση να ερμηνεύσουν φαινόμενα της ζωής, όπως η αυτογνωσία και το πνεύμα του ανθρώπου, με διεργασίες αυτοοργάνωσης της ύλης, χωρίς να απαιτείται η παρέμβαση κάποιου «θεού». Κάτι ανάλογο συνέβη για παράδειγμα το 18ο αιώνα, όταν ο Βενιαμίν Φραγκλίνος ερμήνευσε τον κεραυνό ως ηλεκτρικό φαινόμενο και δεν χρειαζόταν πλέον κάποιος «θεός» να κεραυνοβολεί.
Ο Ντρέβερμαν εγκαταλείπει τη θρησκευτική πίστη, αφού καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ύλη ήταν ανέκαθεν παρούσα, ενώ το «πνεύμα» προέκυψε από την ύλη με την εξέλιξη. Η συνείδηση αποτελεί ένα στάδιο σ' αυτή την εξέλιξη: το πνεύμα, δηλαδή η ικανότητα της σκέψης, δημιούργησε την αυτοσυνειδησία, ώστε να μπορεί ο άνθρωπος να επιβιώσει στο διαρκή ανταγωνισμό με τη φύση. Με αυτή την έννοια έχουν και όλα τα ζώα «πνεύμα», ανάλογα με το επίπεδο της εξέλιξής τους.
Εδώ και 30 χρόνια, γράφει ο Ντρέβερμαν, έχουμε πολλά μοντέλα της Κβαντικής Φυσικής, τα οποία περιγράφουν, πώς μπορεί να δημιουργήθηκε το σύμπαν χωρίς τη συμμετοχή κάποιου «θεού δημιουργού». Έτσι μειώνονται μέχρις εξαφανίσεως οι τελευταίες νησίδες θεολογίας, στις οποίες υποχώρησε σταδιακά το θεολογικό οικοδόμημα. Όπως υποχώρησε παλαιότερα με την ανακάλυψη των βαρυτικών δυνάμεων, την ηλεκτρική φύση του κεραυνού, το big bang κ.ο.κ. Ο θεός έχει γίνει πλέον ένα άγριο ζωάκι που κρύβεται πανικοβλημένο από τον ένα θάμνο στον άλλον κι εμείς, με την επιστήμη, το ξετρυπώνουμε και το απωθούμε στα άκρα και έξω από το δάσος. Μια ολόκληρη δομή της θεολογίας, ένας τρόπος σκέψης έχει καταρρεύσει.
Τελικά αποδεικνύεται ότι η εξελικτική θεωρία δεν είναι μια τυχαία θεωρία, μια από τις πολλές, αλλά είναι το θεμελιώδες μοντέλο όλων των φυσικών επιστημών. Είναι ένα συνεκτικό μοντέλο ερμηνείας, το οποίο όμως δεν επιτρέπει κενά σαν το ελβετικό τυρί, στα οποία κενά μπορεί να κρυφτεί η ιδέα κάποιου θεού. Πρέπει να βρούμε μια καθαρή σχέση μεταξύ επιστήμης και θεολογίας - εδώ και 3-4 αιώνες όλα δείχνουν σε ποια κατεύθυνση θα συμβεί αυτό.
Ένα άλλο σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι πνεύμα και σώμα (ύλη ) δεν είναι δυνατόν να διαχωριστούν και να επιβιώσουν αυτοτελώς. Κάθε σημαντική απόκλιση από τη συγκυρία μιας ισορροπίας βιολογικών αλληλεπιδράσεων, οδηγεί την ανθρώπινη ζωή έξω από τη δυνατότητα επιβίωσης.
Με αυτές τις αντιλήψεις απαλλάσσεται ο Ντρέβερμαν κι από την έννοια του δημιουργού θεού που εμφυσά «πνεύμα» ή «ψυχή» στον άνθρωπο (και με τα ζώα τί συμβαίνει;) Δεν θεωρείο ίδιος όμως ότι πρέπει να καταργηθούν ή να εγκαταληφθούν οι θρησκείες, παρ' ότι δεν παρουσιάζουν μια πραγματική εικόνα του κόσμου. Αυτός ο θρησκευτικός μηχανισμός, ισχυρίζεται ο Ντρέβερμαν, μπορεί ακόμα να καλύψει την έλλειψη παιδείας του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού, μπορεί να δώσει, εφόσον δεν ξεπερνάει τα όρια που του θέτει η κοινωνία, (ανέξοδη) παρηγοριά και εσφαλμένες αλλά ακίνδυνες απαντήσεις σε σαφή ερωτήματα, στα οποία μόνο η επιστήμη μπορεί να απαντήσει σωστά και ολοκληρωμένα. Φυσικά, για τους μορφωμένους ανθρώπους, εξ ίσου παρηγορητική και χρήσιμη με τη θεολογία είναι η φιλοσοφία.Ο Ντρέβερμαν αποτελεί έναν από τους πιο καλοδεχούμενους ομιλητές και συζητητές στο γερμανόφωνο χώρο. Σε ομιλίες του από το βήμα ή στην τηλεόραση, πάντα χωρίς χειρόγραφο, μπορεί να καθηλώσει για αρκετή ώρα τους ακροατές με την απαλή, ήρεμη φωνή του, αν και αρκετοί θεωρούν ότι αποκοιμίζει κάπως.
Σε δημόσιες συζητήσεις έχει ο Ντρέβερμαν την ικανότητα, χωρίς να είναι αυτός ο συντονιστής, να κρατάει την ένταση και ταχύτητα των διαλόγων σε όρια, τα οποία δεν κουράζουν τους ακροατές, ιδίως όταν πρόκειται για στριφνά φιλοσοφικά ή θεολογικά ζητήματα. Όλοι οι συνομιλητές του τού αναγνωρίζουν τη χαρισματική ικανότητα να ομιλεί, χωρίς δημαγωγικές και εξυπνακίστικες κουβέντες που κερδίζουν προς στιγμή το ακροατήριο, αλλά τελικά δεν προσφέρουν τίποτα σε μια σοβαρή συζήτηση.
(*) Eugen Drewermann: Atem des Lebens. Die moderne Neurologie und die Frage nach Gott, Band 1: Das Gehirn, Band 2: Die Seele (1068 S.), Patmos-Verlag 2007 (Aναπνοή της ζωής, η σύγχρονη νευρολογία και η αναζήτηση του θεού, τόμος 1: Ο εγκέφαλος, τόμος 2: Η ψυχή)
.
