22 December 2007

Τοιχογραφίες Πομπηίας

...
Μετά από τη δημοσίευση από την Καθημερινή κειμένου του ιστορικού και φιλοσόφου Κ. Παπαϊωάννου και τα σχόλια που θεώρησα απαραίτητο να παραθέσω με τον τίτλο «Με μάτια ταυτόχρονα ανοιχτά και κλειστά», αναζήτησα έργα ζωγραφικής της ελληνορωμαϊκής εποχής, τα οποία, κατά την άποψη του «φιλοσόφου» που προανέφερα, έφερναν τον πνευματικό άνθρωπο μέχρι το «κατώφλι της εσωτερικότητας». Από εκεί και πέρα το εισήγαγε στα ενδότερα της εσωτερικότητας, εννοείται, η εκκλησιαστική ζωγραφική με τέτοιου (7ος αιώνας), ή τέτοιου (13ος αιώνας) επιπέδου έργα.

Δυστυχώς, δεν έχουν διασωθεί πολλά ελληνικά ή ρωμαϊκά έργα ζωγραφικής, λόγω των φθορών, τόσο των τοιχογραφιών, όσο και των φορητών πινάκων, αλλά επίσης λόγω των καταστροφών από αδαείς και θρησκομανείς βαρβάρους. Σχετικά λίγα που διατήρησαν μια καλή ποιότητα είναι εκείνα της Πομπηίας, η οποία θάφτηκε συνολικά και για πολλούς αιώνες αεροστεγώς, μετά την έκρηξη του ηφαιστείου. Στην επίδειξη εικόνων που ακολουθεί φαίνονται μερικές από τις τοιχογραφίες της Πομπηίας, υποθέτω οι καλύτερα διατηρημένες και συντηρημένες.




Χωρίς να είμαι ειδικός, αναρωτιέμαι, ο Giotto, ο οποίος έζησε 13 αιώνες μετά την Πομπηία και είχε βέβαια, λόγω εποχής, άλλη θεματική στα έργα του, έφτασε ποτέ σε αυτό το επίπεδο ζωγραφικής; Οι ιστορικοί της τέχνης γράφουν ότι ο Giotto di Bordone (όπως είναι το πλήρες όνομά του), εισήγαγε στη σύγχρονη ζωγραφική τη «φυσικότητα και ζωηρότητα» και ότι καθιέρωσε στους πίνακες το βάθος με προοπτική, ξεπερνώντας τις επίπεδες απεικονίσεις. Θα εννοούν, φυσικά, σε σχέση με τον Μεσαίωνα, γιατί τα έργα της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής διαθέτουν πλούσια όλα αυτά και άλλα χαρακτηριστικά.

Αν δεν είχε διακοπεί η εξέλιξη της τέχνης και της επιστήμης με την εισβολή του οπισθοδρομικού Μεσαίωνα, ο κόσμος θα ήταν την εποχή της Αναγέννησης, κατά πάσα βεβαιότητα, απείρως καλύτερος και, μπορούμε να εκτιμήσουμε χωρίς υπερβολή, ότι σήμερα θα είμασταν εκεί που θα είναι ο κόσμος -η επιστήμη, η τεχνολογία, η ιατρική, οι τέχνες, τα γράμματα κ.ο.κ.- το έτος 3000.

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)