06 January 2009

Θεωρίες για τη δημιουργία του σύμπαντος


Η θέση της επιστήμης αυτή την εποχή είναι ότι η ύπαρξη του σύμπαντος, στο οποίο ζούμε, αρχίζει με τη μεγάλη έκρηξη (big bang). Από καιρού ασχολούνται οι επιστήμονες με τη διερεύνηση των λεπτομερειών, πώς πραγματοποιήθηκε αυτή η έκρηξη, τι υπήρχε πριν, τι ακολούθησε μετά κ.ο.κ. Μια από τις επιστημονικές αυτές απόψεις θεωρεί ότι πριν από την έκρηξη υπήρχε ένα άλλο σύμπαν, το οποίο συρρικνώθηκε και στη συνέχεια εξερράγη. Μια άλλη δέχεται ότι μπορεί το σύμπαν να προέκυψε από ένα κενό ύλης με πολύ υψηλή ενεργειακή πυκνότητα μέσω μιας κβαντικής διαταραχής.

Ίσως, βέβαια, να ήταν η μεγάλη έκρηξη μία από τις πολλές που συμβαίνουν σε ένα υπερσύμπαν και ακολουθούν νόμους που δεν γνωρίζουμε ακόμα. Σ' αυτή την περίπτωση λειτουργεί η αντίληψη των φυσαλίδων: το υπερσύμπαν είναι δηλαδή ένας αιώνιος αφρός άπειρων διαστάσεων και κάθε φυσαλίδα του αποτελεί ένα αυτοτελές σύμπαν, όπως αντιλαμβανόμαστε εμείς το δικό μας.

Αν και δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς συνέβη, ξέρουμε ότι αυτό πρέπει να έγινε πριν από περίπου 13,7 δισεκ. έτη. Αυτή η γνώση προκύπτει από τις μετρήσεις της ακτινοβολίας, η οποία διαχέεται στο σύμπαν που ζούμε.

Η γνωστή από την καθημερινή εμπειρία μας ύλη δεν είναι η μοναδική στο σύμπαν. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι πρέπει να υπάρχει μια, ακόμα ανεξερεύνητη, «σκοτεινή ύλη», καθώς επίσης μια (επίσης ανεξερεύνητη) «σκοτεινή ενέργεια», μέσω των οποίων εξηγούνται διάφορα φαινόμενα στο σύμπαν. Η αυτονόητη ερώτηση που θέτει κάθε επιστήμονας, γιατί οι σκοτεινές ύλη και ενέργεια συμβάλλουν στη σημερινή κατάσταση του σύμπαντος, αντιστοιχεί με την αθέλητη κραυγή μιας αθλήτριας παγοδρομιών και ονομάζεται από τους κοσμολόγους περιπαικτικά «ερώτηση της Nancy Kerrigan»: «Why? Why me? Why now?» (*)

Επειδή παραδοσιακά οι ερωτήσεις για το νόημα κάποιων γεγονότων υπάγονται στη θεολογική σφαίρα, η καθολική εκκλησία έχει δημιουργήσει ένα αστρονομικό παρατηρητήριο, μέσω του οποίου πραγματοποιούνται παρατηρήσεις και μελέτες της ουράνιας σφαίρας. Στόχος είναι να φέρουν σε συμφωνία την επιστήμη με τη θρησκεία! Βέβαια, η αστρονομική και κοσμολογική έρευνα δεν γίνεται σήμερα με εικασίες και τηλεσκόπια από την επιφάνεια της Γης, όπως έκαναν οι αφορεσμένοι από τον εκκλησιαστικό μηχανισμό Κοπέρνικος και ο Γαλιλαίος πριν από μισή χιλιετία περίπου, αλλά με επιστημονικές θεωρίες από το χώρο της Φυσικής και με τα αναλυτικά εργαλεία των Μαθηματικών.

Έτσι, μια συμφωνία χριστιανικής θρησκείας και επιστήμης προϋποθέτει σύγκλιση των επιστημονικών θεωριών, της θεωρίας της Σχετικότητας και της Κβαντικής Φυσικής, της Θεωρίας της Εξέλιξης και της Βιολογίας με τα ιερά συγγράμματα, πράγμα που ήδη στα πρώτα βήματα αποδεικνύεται αδύνατον.

Μια προσπάθεια αποδέσμευσης από τις «γραφές», οι οποίες προέρχονται από λαούς της ερήμου, με τελείως διαφορετικές αντιλήψεις και διαφορετικά προβλήματα, όχι μόνο με τους σημερινούς ανθρώπους, αλλά και με εκείνους της παλιάς εποχής που ζούσαν στον ευρωπαϊκό χώρο, είναι εκείνη που αναφέρει (π.χ. Γιανναράς) ότι «Μια μετα-φυσική ερμηνευτική πρόταση δεν μπορεί να φιλοδοξήσει επιστημονική ερμηνεία των φυσικών γεγονότων. Αφορά μόνο στο "νόημά" τους (ή στην απουσία "νοήματος"), μόνο στην υπαρκτική αιτία και στο υπαρκτικό τέλος-σκοπό τους...» Και ακόμα: «Tο βιβλίο της Γένεσης, π.χ., στην Παλαιά Διαθήκη, είναι αμέσως φανερό ότι δεν γράφτηκε για να λειτουργήσει σαν επιστημονική ερμηνεία της καταγωγής του σύμπαντος. Ο στόχος του είναι, σαφέστατα, να προτείνει "νόημα" του κόσμου, να μιλήσει για την "αιτία" και τον "σκοπό" της λογικής ύπαρξης του ανθρώπου...» Έτσι ξεμπερδεύει από το άχθος της Παλαιάς Διαθήκης.

Μια άλλη προσπάθεια αποδέσμευσης (μητροπ. Ναυπακτίας Ιερόθεος) θεωρεί ότι «Πηγή της πίστεώς μας δεν είναι τα Ευαγγέλια... αλλά η αποκαλυπτική αλήθεια... όπως καθορίστηκε και οριοθετήθηκε από τις Οικουμενικές Συνόδους». Πάνε λοιπόν και τα ευαγγέλια, περνάνε κι αυτά στο περιθώριο! Επειδή όμως, εδώ και πάνω από 1.000 χρόνια, δεν γίνονται πλέον «οικουμενικές σύνοδοι» των ορθόδοξων εκκλησιών, έχει αυτοπαγιδευτεί η «ανατολική εκκλησία» και δεν υπάρχει περίπτωση να παρακολουθήσει τις επιστημονικές ανακαλύψεις και να συγχρονιστεί με την επιστήμη.

Αντίθετα, η καθολική εκκλησία μπορεί και πραγματοποιεί «οικουμενικές συνόδους», μόνο τον 20ο αιώνα έγιναν δύο. Έτσι αποδεσμεύτηκε από το ανάθεμα προς τον Κοπέρνικο, τον Γαλιλαίο και τους άλλους αστρονόμους, υιοθέτησε το big bang και θεωρεί της Εξέλιξη ως κάτι περισσότερο από μια απλή θεωρία - ουσιαστικά τρέχει δηλαδή ως ουραγός πίσω από την επιστήμη.

Στα επόμενα παραθέτουμε τις τρέχουσες επτά (7) θεωρίες για τη δημιουργία του κόσμου (σύμπαντος), οι οποίες είναι περίπου ισοδύναμες και αναμένουν επιβεβαίωση από πειραματικά αποτελέσματα. Το πιθανότερο είναι ότι κάποτε στο μέλλον θα αποδειχθεί ένας συνδυασμός μερικών εξ αυτών ως η σωστή λύση του προβλήματος. Κανείς δεν μπορεί να εικάσει, πότε θα συμβεί αυτό, όπως κανείς δεν μπόρεσε να προβλέψει άλλες ανακαλύψεις και επινοήσεις που προέκυψαν στην ιστορία της Επιστήμης και της Τεχνολογίας.

Οι θεωρίες για τη δημιουργία του σύμπαντος που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα, είναι οι εξής:

  1. Ανυπαρξία αρχής και τέλους του σύμπαντος. Είναι τόσο παλιά αυτή η θεωρία όσο και οι άνθρωποι και είναι εξ ορισμού αποδεκτοί από τους πολιτισμούς της ανατολικής Ασίας (Ινδία, Κίνα κ.ά.) Μαθηματικοποιημένη μορφή της είναι η Κβαντική Θεωρία Βρόχων (LQG) που προτάθηκε από τους Bojowald, Ashtekar και άλλους. Δεν υπάρχει ακόμη καμία απόδειξη της. Σε επίπεδο εικασίας, την άποψη για αιώνιο σύμπαν είχε διατυπώσει στην Αρχαιότητα ο φιλόσοφος Επίκουρος.
  2. Η εκπυρωτική θεωρία προτάθηκε το 2001 από τον Neil Turok και δεν υπάρχει καμία απόδειξη που να την επαληθεύει. Σε επίπεδο εικασίας, την άποψη για εκπυρωτικό σύμπαν είχε διατυπώσει στην Αρχαιότητα ο Ζήνων ο Κιτιεύς.
  3. Το σύμπαν αποσπάστηκε από ένα μεγαλύτερο σύμπαν. Προτάθηκε από τον Cumrun Vafa το 1994 και προκύπτει από έμμεσα συμπεράσματα της αποστολής WMAP.
  4. Το σύμπαν δημιουργήθηκε εκ του μηδενός. Υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν τη θεωρία από το 1925, που αναπτύχθηκε η κβαντική θεωρία. Αποδείξεις υπάρχουν στην κβαντική θεωρία (π.χ. στο πείραμα της διπλής σχισμής).
  5. Το σύμπαν κατασκευάστηκε στο εργαστήριο εξωγήινων πολιτισμών. Προτάθηκε από τον Ed Harrison γύρω στο 2001 και δεν υπάρχει καμία απολύτως απόδειξη. Προϋπόθεση είναι ότι δεχόμαστε την ύπαρξη άλλων, ανώτερων εξωγήινων πολιτισμών. Αυτή η θεωρία συμπίπτει ουσιαστικά με τη θρησκευτική (που δεν είναι επιστημονική), με την παραδοχή ύπαρξης ενός εξωτερικού, ανώτερου όντος, του θεού.
  6. Το σύμπαν δημιουργήθηκε από μόνο του. Το 1998 ο Richard Gott III δημοσίευσε μια εργασία στην οποία υποστήριξε τη θεωρία αυτή. Ο ίδιος αναφέρει σαν αποδείξεις την διάσπαση του ουρανίου (κι άλλα κβαντικά φαινόμενα με το πέρασμα σήραγγος), καθώς επίσης τη θεωρία χορδών και τους κανόνες για ένα ταξίδι στον χρόνο.
  7. Η θεωρία περί μεταβολής της ταχύτητας του φωτός, η οποία προτάθηκε από τον Πορτογάλο θεωρητικό João Magueijo γύρω στο 1998. Ο ίδιος λέει ότι αποδείξεις υπάρχουν στις αλλαγές της συχνότητας του φωτός που μας έρχεται από πολύ μακριά (π.χ. από τα κβάζαρ) και από διάφορες αποστάσεις, ενώ περνάει μέσα από κοσμικά νέφη αερίων.
(*) Η Nancy Kerrigan, Αμερικανίδα παγοδρόμος, έπεσε το έτος 1994 θύμα επίθεσης με σιδηρολοστό από τον Jeff Gillooly, σύζυγο της αντιπάλου παγοδρόμου Tonya Harding, για να μην κερδίσει και προκριθεί στους χειμερινούς Ολυμπιακούς αγώνες εκείνης της χρονιάς. Η τραυματισμένη Kerrigan φώναζε κλαίγοντας μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες τα ερωτήματα «Why? Why me? Why now?», με τα οποία αντιμετωπίζει κάθε άνθρωπος –των επιστημόνων συμπεριλαμβανομένων– κάτι τελείως ακατανόητο.