200 χρόνια από τη γέννηση του Δαρβίνου
Ο Richard Dawkins (R.D.) είναι από τους γνωστότερους εν ζωή εξελικτικούς βιολόγους, τόσο για τις επιστημονικές επιδόσεις του στο συγκεκριμένο τομέα, όσο και για την αντίθεσή του στην επιρροή του εκκλησιαστικού μηχανισμού στην κοινωνία. Στη συνέντευξη που έδωσε ο 67-χρονος Dawkins στην εφημερίδα Frankfurter Rundschau (FR), Μιλάει για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Δαρβίνου, για το πρόβλημα που έχουν κάποιοι άνθρωποι να είναι συγγενείς με άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά και για την αντιπάθειά του για χαζούς ανθρώπους, όπως η υποψήφια αντιπρόεδρος των Ρεπουμπλικάνων στις ΗΠΑ, Σάρα Πέιλιν.
Κύριε Dawkins, είστε ένας μεγάλος υποστηρικτής της εξελικτικής θεωρίας του Δαρβίνου. Πώς θα γιορτάσετε τα 200 χρόνια από τη γέννησή του;
R.D.: Κάνω διαλέξεις και υλοποιώ πολλά και διάφορα για τον Δαρβίνο όλο το χρόνο. Γράφω επίσης ένα βιβλίο για τις αποδείξεις περί την εξέλιξη.
Υπάρχουν λοιπόν πολλές αποδείξεις για την εξέλιξη, όπως την περιέγραψε ο Δαρβίνος;R.D.: Ναι, η εξέλιξη είναι μια πραγματικότητα.
Γιατί έχουν τότε πολλοί άνθρωποι δυσκολία να αποδεχτούν ότι είναι συγγενείς με τον πίθηκο;
R.D.: Δεν ξέρω γιατί κάποιοι άνθρωποι δεν θέλουν να το πιστέψουν. Είναι τελείως παράλογο αυτό που συμβαίνει. Είναι σαν να μου λέει ο γιατρός "έχεις καρκινο" κι εγώ να του απαντάω "δεν το πιστεύω". Καλύτερα είναι να αποδεχτεί αυτό που λέει ο γιατρός, ώστε να είναι δυνατή η αντιμετώπιση. Να αφήνεις να ελέγχουν οι επιθυμίες σου αυτό που πρέπει να πιστέψεις, είναι χαζό.
Είναι χαζοί οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι ένας θεός δημιούργησε τον κόσμο, παρ' ότι δεν υπάρχουν γι' αυτό αποδείξεις;
R.D.: Θεωρώ ότι είναι χαζό να πιστεύεις κάτι, απλά επειδή θέλεις να πιστεύεις. Αν κάποιος πιστεύει στην ύπαρξη του θεού, μόνο επειδή θέλει να πιστεύει στο θεό, είναι χαζό. Αν όμως έχει άλλους λόγους, π.χ. επειδή είναι πεπεισμένος ότι υπάρχουν αποδείξεις για την ύπαρξη του θεού ή επειδή θεωρεί ότι ο θεός επικοινωνεί μαζί του, τότε είναι διαφορετικό.
Αυτή την εποχή εξελίσσεται μια συζήτηση για την υποψήφια αντιπρόεδρο των Ρεπουμπλικάνων στις ΗΠΑ, την κ. Σάρα Πέιλιν. Υποστηρίζει ότι πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία ισότιμα η εξέλιξη και ο δημιουργισμός.
R.D.: Το ερώτημα είναι, ποια εκδοχή του δημιουργισμού θέλει να διδάσκεται στα σχολεία. Ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε και βρίσκεται στο καβούκι μιας χελώνας; Ή ότι ο κόσμος προήλθε από ένα κοσμικό αυγό; Αν αυτό που πιστεύει είναι η περιγραφή της Βίβλου, τότε πρέπει να ξέρει ότι πρόκειται για ένα μύθο, με τον οποίο η ίδια ανατράφηκε. Πρόκειται για μια αδαή και κουτή γυναίκα.
Θεωρείτε ότι μπορεί να είναι επικίνδυνο να κερδίσουν τις επόμενες αμερικάνικες εκλογές άνθρωποι σαν αυτή τη γυναίκα;
R.D.: Φυσικά θεωρώ κάτι τέτοιο! Μιας πιθανής αντιπροέδρου ενός από τα ισχυρότερα κράτη της Γης, της οποίας η κατανόηση για την πραγματικότητα είναι τόσο παραμορφωμένη ώστε να πιστεύει ότι οι άνθρωποι υπήρχαν στη Γη ταυτόχρονα με τους δεινόσαυρους, δεν μπορείς να εμπιστευτείς ότι θα καταλαβαίνει άλλες πτυχές της πραγματικότητας. Εγώ ελπίζω πολύ ότι θα εκλεγεί ο Μπάρακ Ομπάμα. Στις δύο τελευταίες προεδρικές εκλογές κατάφεραν οι Ρεπουμπλικάνοι να κινητοποιήσουν τον κόσμο εναντίον των διανοουμένων. ίσως προέρχεται αυτό από ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας που έχουν απέναντι στους διανοουμένους.
Στο βιβλίο σας "Ιστορίες από τις αρχές της ζωής" διηγείστε με πολλή αγάπη για τους πολλούς προγόνους μας και τα θαύματα στη Γη. Σας στενοχωρεί όταν βλέπετε πώς αντιμετωπίζει σήμερα ο άνθρωπος τον πλανήτη μας;
R.D.: Οι άνθρωποι βρίσκονται έτσι κι αλλιώς πάνω στη Γη. Και λόγω του τεράστιου πληθυσμού, της τεχνολογίας και του πολιτισμού επηρεάζει δραστικά τη Γη. Μερικά είδη εξαφανίζονται, άλλα είδη προσαρμόζονται στις οικολογικές μεταβολές που δημιουργούνται από τους ανθρώπους. Τέτοια είδη που προσαρμόζονται είναι τα ποντίκια, οι αρουραίοι και οι κατσαρίδες.
Πώς βλέπετε να είναι οι άνθρωποι σε 1 εκατομμ. χρόνια στη Γη;
R.D.: Δεν είναι δυνατή κάποια πρόβλεψη. Δεν μπορούμε να προβάλουμε το παρελθόν στο μέλλον. Κρίνοντας από το περελθόν, διαπιστώνουμε ότι μεγάλωσε ο εγκέφαλος του ανθρώπου. Αλλά δεν είναι δυνατόν να συμπεράνουμε ότι θα έχουμε έναν ακόμα μεγαλύτερο εγκέφαλο σε 1 εκατομμ. χρόνια. Ίσως όμως να μην βρισκόμαστε εδώ σε 1 εκατομμ. χρόνια, οι άνθρωποι έχουμε τη δυνατότητα να τα καταστρέψουμε όλα.
Ακόμα κι αν δεν υπάρχει η πρόθεση για μια καταστροφή, υπάρχει ο σοβαρός κίνδυνος για ένα καταστροφικό λάθος. Κι αυτό το λάθος θα εξαφανίσει τη ζωή στη Γη.
Καταστροφικά γεγονότα συνέβησαν και στο παρελθόν και παρ' όλα αυτά η ζωή συνεχίστηκε!
R.D.: Είναι σωστό. Αν εξετάσουμε την εξαφάνιση των δδεινοσαύρων, αυτό συνέβη λόγω κάποιας μεγάλης καταστροφής. Αλλά κάπου 30% των ειδών επιβίωσαν. Μόνο που μια καταστροφή που θα ροέρχεται από τον άνθρωπο θα είναι πολύ πιο αποτελεσματική!
Γιατί διαρκεί η εξέλιξη τόσο πολύ; Δεν θα μπορούσαν να συνηθίσουν να κάθονται οι άνθρωποι διαρκώς σε μια καρέκλα και να μην αισθάνονται πόνους στην πλάτη;
R.D.: Η εξέλιξη συμβαίνει, όταν κάποιοι άνθρωποι επιβιώνουν άλλων ανθρώπων και πολλαπλασιάζονται καλύτερα. Έχουμε μάτια για να βλέπουμε και πόδια για να περπατάμε, επειδή κάποιοι πρόγονοί μας επιβίωσαν με αυτά καλύτερα. Αν κάποιοι δεν αισθάνονται πόνους μετά από πολύωρο κάθισμα σε καρέκλα, τότε θα έπρεπε αυτοί οι άνθρωποι να επιβιώνουν άλλων που πονάνε και να κάνουν πολλά παιδιά. Αλλά δεν συμβαίνει αυτό.Τί θα συνέβαινε αν δεν είχε γεννηθεί ο Δαρβίνος;
R.D.: Κάποιος άλλος θα είχε διατυπώσει την ίδια θεωρία, κάποια στιγμή. Ξέρουμε ότι και ο φυσιοδίφης Wallace είχε τις ίδιες ιδέες με αυτές του Δαρβίνου και ανεξάρτητα από αυτόν. Δεν έγραψε κάποιο σημαντικό βιβλίο για τη φυσική επιλογή, ίσως να το έκανε αν δεν είχε προηγηθεί ο Δαρβίνος.
Θα μπορούσε να διατυπωθεί σήμερα κάτι τόσο επαναστατικό, όσο η θεωρία του Δαρβίνου;
R.D.: Θα έπρεπε να έχουμε κεφαλαιώδη ερωτήματα, σαν αυτά που αντιμετώπισε ο Δαρβίνος. Έχουμε τέτοια ερωτήματα; ίσως για την υποκειμενική συνείδηση. Τί είναι αυτό που μας δίνει την αυτοσυνειδησία, που κάνει εμένα τον εαυτό μου κι εσένα το δικό σου εαυτό; Εσύ βλέπεις κίτρινο ή κόκκινο και μόνο εσύ ξέρεις πώς το βλέπεις, χωρίς να ξέρεις πώς βλέπω εγώ αυτά τα χρώματα. Ίσως υπάρξει ένας νέος Δαρβίνος που θα δώσει απάντηση σ' αυτά τα μυστηριώδη ερωτήματα.
