Μύθος και Λόγος

...
Παίρνω αφορμή από ένα άρθρο του δημοσιογράφου Τάκη Kαμπύλη στην Καθημερινή, το οποίο συνιστώ και στους αναγνώστες. Γράφει ο δημοσιογράφος, αναφερόμενος σε βιβλία της θεολόγου και πρώην καθολικής καλόγριας, Karen Armstrong:

H Κάρεν Αρμστρονγκ δεν είναι τυχαία από τους εγκυρότερους αναλυτές σε θέματα θρησκείας. Ξεκίνησε ως μοναχή, για να εγκαταλείψει αρκετά χρόνια μετά το μοναστήρι και να συνεχίσει τις αναζητήσεις της σε ό, τι σπουδαιότερο προσέφερε η Δύση στον σύγχρονο πολιτισμό: στο πανεπιστήμιο.

Στα βιβλία της, η Αρμστρονγκ σέβεται και τον Μύθο και τον Λόγο. Θεωρεί πως είναι απαραίτητοι στη ζωή, αρκεί ο ένας να μην μπαίνει στα χωράφια του άλλου. Ο χώρος του Μύθου κυριαρχείται από τη θρησκεία. Από την προσπάθεια του ανθρώπου να χωρέσει και να εξηγήσει την προσωρινότητά του σε ένα απρόσωπο και διαχρονικό σύμπαν.

Ο χώρος του Λόγου κυριαρχείται από τη γνώση. Από την προσπάθεια του ανθρώπου να «μετρήσει» (να εξηγήσει) και να δράσει σ' αυτό το απρόσωπο και διαχρονικό σύμπαν. Μύθος και Λόγος έχουν, σύμφωνα με την Αρμστρονγκ, μια θεμελιώδη διαφορά (και) στα δομικά τους στοιχεία. Στον Μύθο η αλήθεια είναι εξ αποκαλύψεως, ενώ αντίθετα στον Λόγο θα παραμένει σε εκκρεμότητα όσο οι αποδείξεις της διαρκώς αμφισβητούνται και ανατρέπονται. 

Τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν όταν κοσμοθεωρίες επιχείρησαν να εντάξουν τον ένα στις διαδικασίες του άλλου είναι γνωστά, κυρίως από τις δραματικές τους συνέπειες. Λαοί υπέφεραν, ως «μη καθαροί», τις συνέπειες του διαφορετικού Μύθου εκείνων που παράλληλα τον επέβαλαν και ως Λόγο. 

Αλλά η Ιστορία δεν διδάσκει ούτε διδάσκεται από τα παθήματα άλλων εποχών και άλλων κοινωνιών. Γι' αυτό και η σύγκρουση Μύθου και Λόγου δεν αντιμετωπίζεται άπαξ, αλλά διαρκώς.

Στο πλαίσιο αυτό είναι κατανοητή η θυμηδία που προκάλεσαν οι δηλώσεις του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης για το ασημένιο κοχλιάριο. Είναι όμως ακατανόητη η στάση των καναλιών και των ιατρικών συλλόγων της χώρας. Οι πρώτοι διότι αναζήτησαν την επιστημονική «αλήθεια» αυτών των δηλώσεων στους ειδικούς και οι δεύτεροι διότι δέχθηκαν να τη συζητήσουν. Ανέλαβαν έτσι την ευθύνη των συνεπειών από τον «λόγο» του κ. Ανθιμου. Το ίδιο συνέβη και με το φιλμ του Κ. Γαβρά. Ο αρμόδιος υπουργός έσπευσε να ικανοποιήσει το «αίτημα» της Συνόδου, αποδίδοντας σ' αυτήν έναν ρόλο που δεν θα μπορούσε να έχει. Eκχώρησε στον Μύθο εξουσία που πηγάζει από τον Λόγο.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο συγκεκριμένος πολιτικός πλειοδοτεί σε τέτοιου είδους παραχωρήσεις απέναντι στον (κάθε είδους) Μύθο. Δυστυχώς δεν είναι ο μόνος. Αλλά στη συγκεκριμένη συγκυρία (με το νέο αίτημα για τα Ελγίνεια) η στάση του αποτελεί τεκμήριο σοβαρότητας του Λόγου της κοινωνίας μας. Η Ακρόπολη (όπως και κάθε μνημείο) δεν χρειάζεται προστασία από την Ιστορία, θα ήταν ανόητο κάτι τέτοιο, αλλά από την πραγματική απειλή της ρύπανσης. Ατμοσφαιρικής και μικροπολιτικής.

Κι αν ιεράρχες έχουν μάθει να απαιτούν την παραχάραξη κατά το δοκούν, η σύγχρονη κοινωνία έχει μάθει να αποξηραίνει τους «βάλτους». Λύνοντας έτσι τα «μυστικά» τους (και τα «φαντάσματά» τους).