Βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών 2008

...

Απονεμήθηκαν τα βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών 2008 κατά τη διάρκεια της καθιερωμένης πανηγυρικής συνεδρίας. Το βραβείο ποίησης απονεμήθηκε στον Τίτο Πατρίκιο, για το σύνολο του έργου του. Το δε βραβείο πεζογραφίας στον Μένη Κουμανταρέα, επίσης για το σύνολο του έργου του.

Ο Τίτος Πατρίκιος δήλωσε: «Ποτέ δεν είναι οι μέρες ποιητικές και ακριβώς γι’ αυτό χρειάζεται η ποίηση. Και όσο λιγότερο ποιητικές είναι τόσο πιο κόντρα πρέπει να πηγαίνεις». Προβληματισμένος για τις ταραγμένες μέρες που βίωσε η Ελλάδα, δήλωσε ότι προσπαθεί να κατανοήσει τα γεγονότα «χωρίς έτοιμες ιδέες και χωρίς να θέλει να ταυτιστεί με τους νέους, παριστάνοντας τον δεκαεξάρη».

Για τον Μένη Κουμανταρέα, τα βραβεία «θα έπρεπε να τα παίρνουμε νέοι, να μας δίνουν αυτοπεποίθηση, λεφτά και κουράγιο. Θυμάμαι όμως», λέει ο Μένης Κουμανταρέας, «μολονότι βραβευμένο το δεύτερο βιβλίο μου, «Το αρμένισμα», δικάστηκε επί χούντας τέσσερις φορές και παραλίγο να καεί. Το τελευταίο βιβλίο μου, «Το σόου είναι των Ελλήνων», σκεπάζεται τώρα από τους καπνούς των δακρυγόνων και τα δάκρυα για τον χαμό ενός νέου ανθρώπου αλλά και από τον φριχτό πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Οπωσδήποτε, είναι μελαγχολικό να σε βραβεύουν για το σύνολο του έργου σου. Σημαίνει ότι όπου να’ ναι σημαίνουν κι οι καμπάνες».

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Όρκος

(των Θ. ΤΣΑΤΣΗ - Ν. ΡΟΥΜΠΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 29/12/2008)

Η τοποθέτηση του αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου για την κατάργηση του θρησκευτικού όρκου προκάλεσε την αντίδραση μόνο ενός μητροπολίτη. Και αυτός ήταν ο Θεσσαλονίκης Ανθιμος.

Ο αρχιεπίσκοπος, όπως είπε, δεν έχει αντίρρηση για την κατάργηση του θρησκευτικού όρκου. Διατύπωσε όμως τις αντιρρήσεις του στο θέμα του διαχωρισμού Πολιτείας - Εκκλησίας. Οπως είπε, η Πολιτεία, «εάν επιθυμεί έναν τέτοιου είδους χωρισμό, είναι στη διακριτική της ευχέρεια -αν όχι υποχρέωσή της- να το θέσει στην κρίση του ελληνικού λαού και εκείνος ας αποφασίσει ό,τι θέλει».

«Ιδεολόγημα»

Σύμφωνα με όσα είπε στην «Καθημερινή» ο Ιερώνυμος, «η κατάργηση του θρησκευτικού όρκου δεν δημιουργεί πρόβλημα στην Εκκλησία. Αντιθέτως, είναι συνέπεια της διδασκαλίας της, σύμφωνα με την οποία το "ναι" πρέπει να είναι "ναι" και το "όχι" "όχι"». Ο Αρχιεπίσκοπος, που εμφανίζεται μετριοπαθής, συνδέει το θέμα του θρησκευτικού όρκου με το «αντιθρησκευτικό ιδεολόγημα». Το ίδιο δηλαδή που έλεγε, με αυστηρότερους χαρακτηρισμούς, για όσους πρότειναν τον διαχωρισμό ο προκάτοχός του στον θρόνο των Αθηνών, Χριστόδουλος.

Οπως είπε ο Ιερώνυμος στη συνέντευξή του, «η προσπάθεια της κατάργησης του θρησκευτικού όρκου, όπως επιδιώκεται σήμερα, δεν υποκρύπτει ενδιαφέρον για τη συνέπεια και την ειλικρίνεια, αλλά έχει γίνει και αυτή ένα αντιθρησκευτικό ιδεολόγημα». Και συνέχισε περιγράφοντας «ορισμένους ιδεολογικούς κύκλους», οι οποίοι «υπηρετούν άλλες σκοπιμότητες και αποσκοπούν κυρίως στην εξουδετέρωση την πνευματικής επιρροής της Εκκλησίας στην ελληνική κοινωνία και επιδιώκουν έναν επαχθή χωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας, που σημαίνει ασφαλώς παραβίαση και αθέτηση υποσχέσεων εις βάρος της πρώτης, αλλά και συμβατικών υποχρεώσεων».

Ο Άνθιμος

Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ανθιμος, σχολιάζοντας τη συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου, δήλωσε μεταξύ άλλων ότι συμφωνεί στο θέμα του όρκου, «αλλά αυτό είναι δευτερεύον». Ο ίδιος συνέχισε: «Είναι και άλλα θέματα. Επειδή θα χωρίσουμε (Κράτος και Εκκλησία), πρέπει να βγάλουμε τις εικόνες από τα δικαστήρια; Πρέπει να βγάλουμε τις εικόνες από τα σχολεία; Πρέπει να αλλοιώσουμε τη διδασκαλία των Θρησκευτικών; Πρέπει να σταματήσουμε να κάνουμε προσευχή και δοξολογία στις μεγάλες εθνικές εορτές; Και άλλα ουσιώδη πράγματα, όπως το θέμα του γάμου. Είναι συνεργασία Κράτους και Πολιτείας ο νόμος που είναι να ψηφιστεί για το σύμφωνο διαβίωσης; Αυτό είναι αίσχος. Από κει και πέρα, εμείς δεν λέμε, το κράτος το λέει και από την άποψη αυτή έχει την ευθύνη του και είμαστε χώρια. Αλλά τι θα γίνει η κοινωνία; Τίνος είναι αυτά τα παιδιά αύριο;»

Εγώ αναρωτιέμαι, αφού η χριστιανική διδασκαλία απαγορεύει την ορκωμοσία με αναφορά στα θεία (μη ομώσαι όλως), για ποιο λόγο συζητάνε και σχολιάζουν ακόμα; Δηλαδή είπε κάτι ο υιός του θεού, αλλά πρέπει να συμφωνήσει πρώτα μαζί του και ο κ. Άνθιμος; Αν είναι έτσι να ανάβουμε κεριά και λιβάνια στον κ. Άνθιμο πλέον! Ίσως κάτι παραπάνω να ξέρει ήδη ο κ. Παπαθεμελής που φαίνεται στη φωτογραφία να ρουφάει, να μυρίζει, να γλύφει -ποιος ξέρει- το χέρι του θεϊκού επιτηρητή! (παραδίπλα νομίζω ότι στέκεται ο τέως βασιλιάς/ διάδοχος της Σερβίας...)

Εννοείται ότι, όσο η Εκκλησία δεν περιορίζεται στο ρόλο της, να παρηγορήσει τις ψυχές των πιστών της, αλλά εμπλέκεται σε κοσμικά θέματα, από την εξωτερική πολιτική και τη διαχείριση περιουσιών, μέχρι την επιστήμη και τα σχολικά βιβλία, τόσο θα τίθεται επί τάπητος το ζήτημα του χωρισμού μεταξύ κρατικού και εκκλησιαστικού μηχανισμού. Σταδιακά δε, το αργότερο με αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, θα ωριμάζουν οι εξελίξεις σε βάρος της Εκκλησίας. Έτσι, τελικά, θα κατέβουν και τα εικονίσματα από τα δημόσια κτήρια, θα καταργηθούν οι αγιασμοί και οι δοξολογίες και όλα αυτά που "φοβάται" ο κ. Άνθιμος αλλά είναι βέβαιος ότι θα συμβούν.

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Βιβλία, βιβλία

«W.A.Mozart: Δεκαπέντε προσεγγίσεις», εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ, 2008.

Με αφορμή τα 250 χρόνια από τη γέννησης του W.A.Mozart, το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του πανεπ. Αθηνών διοργάνωσε το έτος 2006 ημερίδα αφιερωμένη στο βίο και στο έργο του μεγάλου συνθέτη. Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί μια προσαρμοσμένη έκδοση των πρακτικών της ημερίδας.

Όσοι συμμετείχαν στην ημερίδα ως ομιλητές, διδάσκουν σ’ αυτό το Τμήμα του πανεπιστημίου και είναι, όχι απλά φίλοι, αλλά μελετητές και ερευνητές του έργου και των ιστορικών στοιχείων της ζωής του Mozart, οι περισσότεροι δε, ίσως όλοι, είναι και εκτελεστές μουσικής με όργανα ορχήστρας.

Ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου δεν αρκεί να ενδιαφέρεται για τη μουσική και τον Mozart, πρέπει να έχει και κάποια μουσική και φιλοσοφική παιδεία, ώστε να αντιλαμβάνεται τις αισθητικές, πολιτισμικές και μουσικολογικές αναλύσεις και τις αναφορές που αναπτύσσονται σε ακαδημαϊκό επίπεδο.

Εκείνο που έγινε σε μένα έντονα αντιληπτό, διαβάζοντας το συγκεκριμένο βιβλίο, είναι το γεγονός ότι ένα παραδοσιακά τυπωμένο σύγγραμμα, με κείμενα και παρτιτούρες, είναι τελείως ανεπαρκές για να μεταφέρει προβληματισμούς του είδους που παρουσιάζονται σε μουσικολογικά συνέδρια. Αντί να παραθέτει ο συγγραφέας μόνο την παρτιτούρα του μαέστρου και να ψάχνει ο αναγνώστης (ιδίως ο λιγότερο μουσικά καταρτισμένος, όπως εγώ) τις νότες του κάθε οργάνου, πολύ καλύτερα θα ήταν να υπάρχει και η μουσική εκτέλεση του εκάστοτε αποσπάσματος. Πολύ περισσότερο ισχύει αυτό για τις μαθηματικές και τεχνολογικές προσεγγίσεις στο έργο του κορυφαίου αυτού συνθέτη.

Αυτό, βέβαια, μόνο με μια εφαρμογή πολυμέσων που θα επισυνάπτεται στο βιβλίο (αυξημένο κόστος) ή θα προσφέρεται στο Internet (ασύμφορο για τον εκδότη), μπορεί να υλοποιηθεί. Η δημοσίευση του τόμου και στο Internet, με όλες τις μελωδικές προσθήκες, θα αποτελούσε σημαντική συμβολή και υπόδειξη για τον τρόπο έκδοσης τέτοιων κειμένων στο μέλλον. Ένα πανεπιστήμιο είναι κατεξοχήν ο κατάλληλος φορέας για την πρωτοποριακή υλοποίηση τέτοιων στόχων.

Τα περιεχόμενα του τόμου:

Πρόλογος

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΑΙΣΘΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

• ΟΛΥΜΠΙΑ ΨΥΧΟΠΑΙΔΗ-ΦΡΑΓΚΟΥ: Για το «ωραίο» στον Mozart
• ΓΙΩΡΓΟΣ Ι. ΜΑΝΙΑΤΗΣ: Ο Mozart, η Αμφισημία της Ηθικής και η Ηθική της Αμφισημίας.
• Η περίπτωση του Cosὶ fan tutte
• ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΒΟΥΡΑΣ: Ο μύθος του Mozart: παραλλαγές στο θέμα της μεγαλοφυΐας
• ΜΑΡΚΟΣ ΤΣΕΤΣΟΣ: Το ανθρώπινο στη μουσική του Mozarτ
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΚΑΚΑΒΕΛΑΚΗΣ: O Mozart και το ανείπωτο. Μουσικές σηματοδοτήσεις και συμβολική διαφορετικότητα

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

• ΙΩΝ ΖΩΤΟΣ: Ο Mozart ως δάσκαλος συνθέσεως του Thomas Attwood (1765-1838)
• ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΛΑΣΤΟΣ: «Για όλα φταίει ο κ. Grimm»; Ο Mozart των Sacha Guitry και Reynaldo Hahn
• ΙΟΥΛΙΑ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ-ΕΛΜΑΛΟΓΛΟΥ: Επισκόπηση των συμφωνιών του W.A. Mozart
• ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΟΥΛΙΑΣ: Η τριμερής ασματική μορφή στο έργο του Mozart: δύο κρίσιμες επισημάνσεις
• ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΕΡΒΟΣ: Η Σονάτα αρ. 4, KV 282, του Mozart: μία ιδιαίτερη περίπτωση επαναφοράς του αρχικού θεματικού υλικού

• ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΙΤΣΙΩΡΗΣ: Κουαρτέτο εγχόρδων Κ. 421: ένα παιχνίδι με τις λειτουργικές δυνατότητες μίας συνήχησης

• ΝΙΚΟΣ ΜΑΛΙΑΡΑΣ:

  Το θέατρο στη μουσική. «Σκηνοθετικές οδηγίες» μέσα από τις νότες στις όπερες του Mozart. Le Nozze di Figaro, αρ. 1 (Duettino)

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

• ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Χ. ΣΠΥΡΙΔΗΣ: Musikalisches Würfelspiel [μουσική από το ρίξιμο ζαριών] του W.A. Mozart
• ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΕΩΡΓΑΚΗ - ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: Η ανασύσταση της «42ης συμφωνίας» του Mozart μέσω υπολογιστή: προβλήματα τεχνητής νοημοσύνης και μουσικής δημιουργίας
• ΣΜΑΡΑΓΔΑ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: Η σημασία του «Mozart Effect» στη μουσική διδασκαλία και μάθηση

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Το αναποδογυρισμένο σύμπαν

Πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν; απορρίπτεται η αρχική μεγάλη έκρηξη (big bang); και τι συνέβαινε πριν; Ο ερευνητής Φυσικός Martin Bojowald (Μπόγιοβαλτ), Γερμανός στην καταγωγή που διδάσκει και ερευνά τώρα στο Pennsylvania State University/ΗΠΑ, εργάστηκε σε ένα μαθηματικό μοντέλο που υποκαθιστά την περίπου γενικά αποδεκτή ιδέα ενός big bang ως την αρχή του σύμπαντος και προσδιορίζει με υπολογισμούς το πέρασμα του σύμπαντος από την κατάσταση «πριν» στην κατάσταση «μετά». Το σύμπαν, στο οποίο βρισκόμαστε, δεν ξεκίνησε την τρέχουσα φάση του με μια έκρηξη αλλά με ένα αναποδογύρισμα, όπως μπορεί να γίνει με ένα μπαλόνι, όταν το φουσκώνουμε ανάποδα, το μέσα έξω. Η συνέντευξη που ακολουθεί με μικρές περικοπές, έγινε από το δημοσιογράφο Max Rauner για λογαριασμό της εβδομαδιαίας γερμανικής εφημερίδας «Die Zeit».

ZEIT: Κύριε Bojowald, πότε αρχίσατε να αμφιβάλλετε για την ορθότητα της «μεγάλης έκρηξης»;

Bojowald: Λίγο μετά το διδακτορικό μου. Εργαζόμουν πάνω σε μαθηματικές μεθόδους για την περιγραφή των διεργασιών στο σύμπαν. Σε μια από τις εξισώσεις ήταν δυνατόν να επιλέξουμε ελεύθερα το πρόσημο, συν ή πλην. Αντιλήφθηκα ότι το πλην αντιστοιχούσε στο χρόνο πριν από τη μεγάλη έκρηξη και το συν στο χρόνο μετά.

ZEIT: Πώς μπορούμε να φανταστούμε αυτή την «επιφοίτηση»; Καθόσαστε σε ένα μικρό γραφείο στο πανεπιστήμιο του Aachen με μολύβι και χαρτί…

Bojowald: Στη διάρκεια των υπολογισμών συγκεντρώνομαι στα Μαθηματικά. Οι καλές ιδέες έρχονται όταν αφήνομαι ελεύθερος.

ZEIT: Η ιδέα σας ότι υπάρχει μια «εποχή» πριν από το big bang δημοσιεύτηκε το έτος 2001 στο περιοδικό Physical Review Letters. Τότε ήσασταν 28 ετών και αμφισβητήσατε με 4 σελίδες το ιστορικό «δημιουργίας» που αποδέχεται η σύγχρονη Φυσική. Δεν θεώρησαν οι συνάδελφοί σας ότι η ενέργειά σας περιείχε θράσος;

Bojowald: Το μεγαλύτερο τμήμα του big bang, δηλαδή τη δημιουργία των στοιχειωδών σωματιδίων, των ατόμων και των γαλαξιών, δεν το αμφισβητώ καθόλου. Εγώ αναφέρομαι μόνο στη χρονική στιγμή μηδέν. Αν προσπαθήσετε να περιγράψετε αυτή τη χρονική στιγμή με τη βοήθεια της «Θεωρίας της Σχετικότητας», διαπιστώνετε ότι οι εξισώσεις δεν έχουν πια νόημα. Παίρνετε άπειρες θερμοκρασίες και ενεργειακές πυκνότητες. Οι Φυσικοί λέμε ότι πρόκειται για «ανωμαλία» (singularity). Με τη δική μας μέθοδο καταφέραμε να αποφύγουμε αυτή την ανωμαλία.

ZEIT: Σας έστειλε συγχαρητήρια ο Stephen Hawking;

Bojowald: Ο ίδιος όχι αλλά ένας πρώην συνεργάτης του.

ZEIT: Σύμφωνα με κάποιο μύθο, ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ παρακάλεσε τον Stephen Hawking να μην ερευνήσει το χρόνο πριν από το Big bang. Εσείς είστε καθολικός;

Bojowald: Με βάφτισαν καθολικό.

ZEIT: Αισθάνεστε τώρα αιρετικός;

Bojowald: Ε, όχι! Αλλά όταν μιλάω δημόσια, αντιλαμβάνομαι από τις αντιδράσεις σε ποια χώρα βρίσκομαι. Στην Ευρώπη και στην Αμερική προκύπτουν μερικές φορές ερωτήσεις σ’ αυτή την κατεύθυνση. Στους Ινδούς είναι η ιδέα για μια αρχή του κόσμου μάλλον ξένη, βρίσκουν τα αποτελέσματά μου μάλλον κανονικά.

ZEIT: Ερωτήσεις για το χρόνο πριν από το big bang δεν έχουν νόημα, όπως δεν έχει νόημα και η ερώτηση τι είναι βορειότερα του βόρειου πόλου, είπε κάποτε ο Stephen Hawking.

Bojowald: Η σύγκριση είναι προβληματική. Στο βόρειο πόλο δεν συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο, επικρατεί βέβαια πολύ κρύο, αλλά δεν υφίσταται καμιά «φυσική ανωμαλία», μόνο μαθηματική. Οι Γεωγράφοι έχουν επιλέξει έτσι τις συντεταγμένες, ώστε η ερώτηση για ένα βορειότερο σημείο να μην έχει νόημα. Στο big bang υπάρχει όμως πράγματι μια ανωμαλία και αυτή είναι πολύ σημαντικότερη!

ZEIT: Για ποιον σημαντικότερη;

Bojowald: Αν πηγαίναμε πίσω στο χρόνο, δεν θα φτάναμε ποτέ στη μεγάλη έκρηξη, επειδή θα επικρατούσαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες και δυνάμεις στροβίλων. Αυτό σημαίνει ότι η αριστερή πλευρά του σώματος θα δεχόταν τελείως διαφορετικές δυνάμεις από αυτές της δεξιάς πλευράς. Κάθε τι που θα πέρναγε από εκεί θα διαλυόταν. Ακόμα και όργανα μέτρησης να στέλναμε, κάποια στιγμή θα διαλύονταν τα άτομα, ακόμα και οι πυρήνες τους.

ZEIT: Επειδή δεν μπορούμε να στείλουμε κάποιον ερευνητή στην περιοχή της μεγάλης έκρηξης, δεν σημαίνει ότι δεν έχει συμβεί αυτή!

Bojowald: Οι άπειρες πυκνότητες που προκύπτουν από τη «Θεωρία της Σχετικότητας» για τη χρονική στιγμή μηδέν, δεν έχουν φυσικό αντίκρισμα. Και αυτό ακριβώς είναι μια ένδειξη ότι η θεωρία σ’ αυτό το σημείο δεν ισχύει. Για τόσο μεγάλες ενεργειακές πυκνότητες πρέπει να συμπεριλάβουμε την Κβαντική Φυσική. Και αυτό ακριβώς κάνουμε με την Κβαντική Βαρύτητα Βρόχων (Loop Quantum Gravity, LQG).

ZEIT: Τι σημαίνει αυτό;

Bojowald: Από την Κβαντική Φυσική γνωρίζουμε ότι η ύλη απαρτίζεται από άτομα. Η Κβαντική Βαρύτητα Βρόχων υποδιαιρεί το χώρο και το χρόνο σε μικρά τμήματα, ας πούμε σε χωροχρονικά κβάντα. Αυτά είναι τόσο μικρά, ώστε να μην μπορεί κάποιος να τα παρακολουθήσει. Μιλάμε για βρόχους, αλλά δεν παίζει ρόλο το όνομα. Σημαντικό είναι ότι αυτές οι απειροελάχιστες υποδιαιρέσεις εμποδίζουν το σύμπαν να βρίσκεται τη στιγμή της έναρξης του big bang σε μηδενικό μέγεθος.

ZEIT: Τι ακριβώς συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, σύμφωνα με τη θεωρία σας;

Bojowald: Ο όγκος του σύμπαντος μεταπηδάει από μείον σε συν, θα μπορούσαμε να το θεωρήσουμε σαν ένα αναποδογύρισμα.

ZEIT: Όπως γυρίζουμε σε μια φανέλα το μέσα έξω;

Bojowald: Μάλλον σαν ένα μπαλόνι, από το οποίο διαφεύγει ο αέρας και γίνεται όλο μικρότερο. Στο τέλος έχει χαλαρώσει τελείως η ελαστική επιφάνεια, ώστε να συνεχίσει να ξεφουσκώνει το μπαλόνι. Αν όμως σκεφτούμε ότι όλα τα σημεία της επιφάνειας του μπαλονιού τείνουν να προσεγγίσουν ένα μηδενικό σημείο, κάποια στιγμή γυρνάει το μέσα έξω και ξεκινάει ένα νέο φούσκωμα.

ZEIT: Και τι συνέβαινε πριν από τη μεγάλη έκρηξη;

Bojowald: Αρκετό χρόνο πριν από την έκρηξη υπήρχε ίσως ένα σύμπαν όπως το δικό μας. Όμως όχι επεκτεινόμενο αλλά συρρικνούμενο.

ZEIT: Υπήρχε ζωή σ’ αυτό;

Bojowald: Εξαρτάται από τυχαία γεγονότα, όπως και η ύπαρξη ζωής στο γαλαξία μας και ειδικότερα στο ηλιακό μας σύστημα, είναι αποτέλεσμα τυχαίων ενεργειακών ροών κατά τη διάρκεια της μεγάλης έκρηξης. Όπου υπήρχε περισσότερη ενέργεια, εκεί δημιουργήθηκαν αστέρια και γαλαξίες.

ZEIT: Το σύμπαν πριν από τη μεγάλη έκρηξη υπήρχε πάντα;

Bojowald: Είναι πιθανόν! Η θεωρία μας επιτρέπει όμως και άλλη μια δυνατότητα: ότι το σύμπαν περιοδικά διαστέλλεται και πάλι συστέλλεται. Αυτό οδηγεί στην αντίληψη του κυκλικού σύμπαντος.

ZEIT: Τι συμβαίνει ακριβώς με την Κοσμολογία; Μερικοί ερευνητές προσβλέπουν σε παράλληλα σύμπαντα, εσείς βλέπετε το κυκλικό ή αιώνιο σύμπαν, άλλοι υπερασπίζονται τη μεγάλη έκρηξη. Είναι σαν να βρισκόμαστε σε συνέλευση με πολλές γνώμες.

Bojowald: Κάπως έτσι, ίσως έπρεπε κάποια στιγμή να περάσουμε στην ψηφοφορία! Αλλά για να σοβαρευτούμε, μόλις πρόσφατα καταφέραμε να υπολογίσουμε παραμέτρους, όπως τη διεύρυνση του σύμπαντος ή την ηλικία του με σημαντική ακρίβεια. Ακόμα κι αυτές οι παρατηρήσεις επιτρέπουν αρκετά περιθώρια, ώστε να αναπτυχθούν διαφορετικά μοντέλα. Μιλάμε για το πρώτο νανοδευτερόλεπτο (10^-9 sec) μετά το big bang. Τα όργανα μέτρησης που διαθέτουμε δεν έχουν ακόμα την ακρίβεια ώστε να μετρήσουμε σήματα εκείνης της χρονικής στιγμής, όπως βαρυτικά κύματα.

ZEIT: Μερικές φορές ακούγεται ότι χρειαζόμαστε έναν καινούργιο Αϊνστάιν, μήπως είστε εσείς ο σωτήρας;

Bojowald: Εγώ απλά αξιοποίησα τη θεωρία βρόχων, την οποία ανέπτυξαν άλλοι παλαιότερα, περίπου 20 ερευνητές σε όλο τον κόσμο. Σήμερα είμαστε περισσότεροι. Ένας μόνος του δεν είναι σε θέση να κάνει κάτι τέτοιο!

ZEIT: Γράφετε ένα βιβλίο για το χρόνο πριν από τη μεγάλη έκρηξη. Γιατί;

Bojowald: Πολλοί άνθρωποι ενδιαφέρονται γι’ αυτά τα ζητήματα. Κι εμένα με βοηθάει να ξανασκεφτώ τα πράγματα, χωρίς να χρησιμοποιήσω Μαθηματικά, πίσω από τα οποία κρυβόμαστε πολύ συχνά.

ZEIT: Βλέπουμε ότι πολλοί Κοσμολόγοι στις ΗΠΑ και στη Μ. Βρετανία, οι οποίοι έχουν διατυπώσει μια νέα θεωρία, αμέσως συγγράφουν ένα βιβλίο. Δεν προκύπτει εκεί μια σύγκρουση συμφερόντων;

Bojowald: Για ποιο λόγο;

ZEIT: ότι καθένας χτενίζει κατάλληλα τη «θεωρία της δημιουργίας» που διατύπωσε, ώστε να πουλήσει αντίτυπα.

Bojowald: Στην περίπτωσή μου δεν συμβαίνει αυτό. Αρχικά ήθελα μόνο να ολοκληρώσω τη διδακτορική διατριβή μου, μετά ακολούθησαν δημοσιεύσεις. Το βιβλίο αποτελεί μια λογική συνέχεια αυτών.

ZEIT: Μετά από συνεντεύξεις παίρνουμε στην εφημερίδα πάντα επιστολές αναγνωστών, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι βρήκαν ένα «παγκόσμιο τύπο» της Φυσικής. Πώς διαφοροποιείται η θεωρία σας από εσωτεριστικές αντιλήψεις;

Bojowald: Σε τελευταία ανάλυση πρέπει μια επιστημονική θεωρία να διατυπώνει προβλέψεις, οι οποίες είναι απαραίτητο να επιβεβαιωθούν με παρατηρήσεις. Αυτός είναι και ο δικός μας σκοπός. Βέβαια, δεν μπορούμε να φτάσουμε στη μεγάλη έκρηξη, αλλά το κάνουμε αυτό έμμεσα. Σχετικά υπάρχουν στην Ιστορία της Φυσικής πολλά παραδείγματα. Όταν ο Αϊνστάιν μελετούσε το έτος 1905 την κίνηση Brown…

ZEIT: …είναι η μικροσκοπική κίνηση στα σταγονίδια των υγρών…

Bojowald: …κατέληξε στο συμπέρασμα για την ύπαρξη των ατόμων, τα οποία έδιναν στα σταγονίδια μικρές ωθήσεις. Αυτή ήταν μια έμμεση ένδειξη που έπεισε τους Φυσικούς της εποχής. Μετά από περίπου 50 χρόνια πήραμε εικόνες από τα πραγματικά άτομα. Ελπίζουμε ότι και για τα χωροχρονικά άτομα θα πάρουμε έμμεσες ενδείξεις.

ZEIT: Μπορείτε να φανταστείτε ότι η προσπάθεια να περιγραφεί το σύμπαν συνολικά, ξεπερνάει τις δυνατότητες της Φυσικής;

Bojowald: Ναι, αλλά δεν θα το ξέρουμε ποτέ με βεβαιότητα αυτό, γι’ αυτό και συνεχίζουμε την έρευνα.

Βλέπε επίσης εδώ κι εδώ!

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Μπουρδέλο!

(του Νίκου Δήμου, Lifo, 25/12/2008)

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ακούω τη φράση: «Η χώρα είναι σε κρίση». Παιδί ακόμα, όταν δεν καταλάβαινα πολλά, οι μεγάλοι όλο και μιλούσαν για κρίση. Να τους πίστευε κανείς θα έπρεπε να αυτοχειριαστεί ή να μεταναστεύσει - όλα πήγαιναν κατά διαβόλου.

Αργότερα κατάλαβα πως όλες οι εποχές είχαν κάποιου είδους κρίση (όπως ότι και όλες οι εποχές ήταν «μεταβατικές»). Έτσι έπαψα να δίνω σημασία σε αυτές τις φράσεις.

Μέχρι τώρα. Τώρα πιστεύω ότι για πρώτη φορά θα το πω και εγώ. Η χώρα είναι σε κρίση και μάλιστα πολλαπλή: δομική, οικονομική, ηθική, πολιτική. Σχεδόν τίποτα πια δεν λειτουργεί σωστά.

Με άλλα λόγια: η χώρα είναι μπουρδέλο.

Δεν το λέω εγώ (ή ο Τσαγκαρουσιάνος, στο περασμένο τεύχος) αλλά κάποιος πολύ μεγαλύτερος από μας. Ο Δάντης. Στη Θεία Κωμωδία αναλογίζεται τη χώρα του, την Ιταλία, και γράφει:

Αhi, serva Italia, di dolore ostello, / nave sanza nocchiere in gran tempesta, / non donna di provincie, ma bordello!

(Ωιμέ, σκλάβα Ιταλία, κατοικία του πόνου / καράβι χωρίς τιμονιέρη σε μεγάλη τρικυμία / όχι κυρία στον τόπο σου, μα μπουρδέλο!)

Η χώρα παραπαίει και οι αιτίες είναι τόσο πολλές που δεν αρκούνε σελίδες για να τις καταγράψεις. Όλη η παθογένεια των τελευταίων δεκαετιών, σαν κακό σπυρί, μάζεψε, μάζεψε πύον - και έσπασε.

Ο ένας κατηγορεί τον άλλον: η Νέα Δημοκρατία το ΠΑΣΟΚ, η Παπαρήγα τον Τσίπρα και τον Αλαβάνο, όλα τα κόμματα τη Νέα Δημοκρατία, οι «νοικοκυραίοι» τους «αντιεξουσιαστές» και οι μαθητές όλους μας.

«Αν σκεφθώ τη Γερμανία μέσα στη νύχτα / χάνω τον ύπνο μου» έγραφε ο Heine. Κι εγώ χάνω τον ύπνο μου. Παίρνω μηνύματα και email από πολλούς, διαγνώσεις, κατηγορίες, αιτιάσεις, καταγγελίες, διαμαρτυρίες. Και απαντάω αμήχανα γιατί όλοι έχουν (κάποιο) δίκιο και όλοι (κάπου) άδικο. Ένα είναι γεγονός - ο κόσμος προβληματίζεται. Σκέπτεται. Ποτέ δεν είχα πάρει τόσα σημαντικά κείμενα. Και μόνο γι' αυτό άξιζε η εξέγερση.

«Υπάρχει λύση;» με ρωτάνε μερικοί, λες και είμαι προφήτης. Ο φίλος μου ο Ν. ονειρεύεται ένα μεγάλο ηγέτη, ένα νέο Ελευθέριο Βενιζέλο (ή έστω Χαρίλαο Τρικούπη) να πάρει τη χώρα στις πλάτες του και να την ξεκολλήσει από το βούρκο.

Ναι - το ό νειρο του Μεσσία, του Άσπρου (ή Μαύρου) Καβαλάρη, όπως στα παραμύθια. Του θυμίζω ότι και αυτοί, που τώρα νοσταλγεί, στα χρόνια τους εξυβρίστηκαν, εξορίστηκαν, εξοστρακίστηκαν, καταψηφίστηκαν («ανθ' ημών, Γουλιμής...») και δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν κανένα από τα σχέδιά τους.

Η χώρα πληρώνει καθυστέρηση αιώνων. Από τη φεουδαρχία του Βυζαντίου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πέρασε απότομα στη σύγχρονη εποχή, ανέτοιμη, με εισαγόμενους θεσμούς και νόμους. Δεν απέκτησε ποτέ αστική τάξη, δεν έζησε την Αναγέννηση, τη Μεταρρύθμιση, τη Γαλλική Επανάσταση, δεν διαμόρφωσε κοινωνία πολιτών. Μαζί της φόρεσαν την περικεφαλαία της Συνέχειας (κατευθείαν απόγονοι των αρχαίων), το ζουρλομανδύα της καθαρεύουσας (130 χρόνια γλωσσική σκλαβιά) και το κοστούμι του Ευρωπαίου. Όλα έγιναν βεβιασμένα και λίγο στη ζούλα - όπως η είσοδός μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και (ακόμα περισσότερο) στην ΟΝΕ.

Εμείς λοιπόν οι Νεοαρχαίοι Έλληνες, οι Ευρωπαίοι της «καθ' ημάς Ανατολής», οι δραχμοβίωτοι του ευρώ, ανασφαλείς, περιδεείς, αγχωμένοι, καταχρεωμένοι, αντιμετωπίζουμε το μέλλον. Με την πιο παρωχημένη παιδεία σε όλη τη Δύση, η οποία αναπαράγει μεθόδους, πρότυπα και μύθους του 19^ου αιώνα και αποκλείεται να μας βγάλει από την υπανάπτυξη. Γιατί και το πρόγραμμα να αλλάξει αύριο, ποιος θα αλλάξει τους διδάσκοντες;

Έρχεται καινούργιος χρόνος και απαιτεί αισιοδοξία. Την ψάχνω - αλλά πού να τη βρω; Μόνο στα μάτια ορισμένων παιδιών, από αυτά που δεν σπάνε αλλά διαδηλώνουν ήρεμα και αποφασισμένα την αγανάκτηση και την απελπισία τους.

Σε αυτήν τη νέα γενιά που βγήκε στους δρόμους με το θάρρος που εμείς δεν είχαμε αφιερώνω αυτό το κείμενο. Η ωρίμανση των νέων περνάει και από το μπουρδέλο.

Πέθανε ο Samuel Huntington

Πέθανε στις 24 Δεκεμβρίου σε ηλικία 81 ετών ο Αμερικάνος καθηγητής των πολιτκών επιστημών, Samuel Phillips Huntington. Η ανακοίνωση έγινε στον ιστότοπο του πανεπιστημίου Harvard. Ήταν από τους σημαντικότερους θεωρητικούς της αμερικάνικης κυριαρχίας σε παγκόσμιο επίπεδο και συνεργάτης πολλών κυβερνήσεων και οργανισμών, αποκλειστικά συντηρητικού ή ακροδεξιού προσανατολισμού. Ταυτόχρονα, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαπλοκή του μεγάλου κεφαλαίου με το πανεπιστημιακό κατεστημένο των ΗΠΑ. Υπήρξε ιδρυτής (1989), πρόεδρος (1989-2000) και παραμένει ο ιθύνων νους του «Ιδρύματος Ολιν», μέσω του οποίου ο ομώνυμος κολοσσός της χημικής βιομηχανίας χρηματοδοτεί και οργανώνει τη διάδοση των «σωστών» αναλύσεων στους κόλπους της ακαδημαϊκής κοινότητας και των ΜΜΕ, με καταστατικό σκοπό «την ενίσχυση των οικονομικών, πολιτικών και πολιτισμικών θεσμών πάνω στους οποίους στηρίζεται η ατομική πρωτοβουλία»

Πολλές από τις ευρείας κλίμακας μη στρατιωτικές επεμβάσεις των Αμερικάνων στο Βιετνάμ, ήταν δικής του εμπνεύσεως, όπως η βίαιη μετακίνηση στις πόλεις των αγροτικών πληθυσμών, ώστε να αποκοπούν οι Βιετκόνγκ από την υποστήριξη του αγροτικού πληθυσμού. Για το σκοπό αυτό βομβαρδίστηκαν, κάηκαν με ρίψη ναπάλμ και ισοπεδώθηκαν αγροτικές καλλιέργειες, πολλά χωριά και οικισμοί του νότιου Βιετνάμ, ώστε να εξαναγκαστούν οι κάτοικοι και καλλιεργητές να μαζευτούν στις πόλεις.

Σημαντικότερο από τα συγγράμματά του, το οποίο τον έκανε γνωστό και στην Ελλάδα, ήταν το βιβλίο του «The Clash of Civilizations» (Η σύγκρουση των πολιτισμών, 1996). Με αυτό το βιβλίο εναντιώθηκε ο Χάντινγκτον στην άποψη περί «παγκόσμιου πολιτισμού» του Φουκουγιάμα και μετατόπισε τα αίτια μελλοντικών συγκρούσεων μεγάλης κλίμακας, από τον ιδεολογικό, ο οποίος χαρακτήριζε τις συμμαχίες μέχρι τη διάλυση του κομμουνιστικού μπλοκ, στον πολιτισμικό τομέα. Η θεμελιώδης πηγή συγκρούσεων, γράφει ο Χάντινγκτον, σ' αυτό τον καινούριο κόσμο που προέκυψε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, δεν θα είναι πρωταρχικά ούτε ιδεολογική ούτε οικονομική. Οι μεγάλοι διαχωρισμοί στο εσωτερικό της ανθρωπότητας και η κυρίαρχη πηγή συγκρούσεων θα είναι πολιτισμικοί. Τα εθνικά κράτη θα παραμείνουν οι ισχυρότεροι παίκτες στις διεθνείς υποθέσεις, οι κυριότερες όμως συγκρούσεις στην παγκόσμια πολιτική θα προκύψουν ανάμεσα σε έθνη και ομάδες διαφορετικών πολιτισμών. Οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ πολιτισμών θα είναι τα πολεμικά μέτωπα του μέλλοντος.

Στο πλαίσιο αυτών των αναλύσεων απαρίθμησε ο Χάντινγκτον «επτά ή οκτώ» τέτοιους «πολιτισμών», στους οποίους κατανέμεται η ανθρωπότητα και συγκεκριμένα: «Δυτικός, Κομφουκιανός, Ιαπωνικός, Ισλαμικός, Σλάβο-ορθόδοξος, Λατινοαμερικανικός κι ενδεχομένως Αφρικανικός». Λίγα χρόνια μετά επανήλθε με την προσθήκη ενός ακόμα πολιτισμού, το «Βουδιστικό», ενώ ο «Κομφουκιανός» μετονομάστηκε σε «Σινικό».Μια μερίδα Ελλήνων εθνικιστών έσπευσε να καταγγείλει τον Χάντινγκτον, διαμαρτυρόμενη που κοτζάμ καθηγητής δεν αναγνωρίζει τον ιστορικό μας ρόλο ως προστατών της Ευρώπης από την ασιατική βαρβαρότητα - στην πραγματικότητα απευθύνονταν βέβαια στους ντόπιους αναγνώστες τους:

«Ο σεβαστός κατά τα άλλα διανοούμενος», διαβάζουμε σ' ένα τυπικό ανώνυμο δημοσίευμα της καρατζαφερικής «Α1» (22.6.02), «δεν τρέφει καμία εκτίμηση για την πανανθρώπινη και οικουμενική αξία του Ελληνισμού. Για τον κύριο καθηγητή η Ελλάς ποτέ δεν στάθηκε εμπόδιο στην πρώτη προσπάθεια επιβολής της Ασίας στην Ευρώπη. Δεν υπήρξε ναυμαχία της Σαλαμίνας, μάχη των Θερμοπυλών ή του Μαραθώνα. Αποσιωπούνται προκλητικά από τον εκ Χάρβαρντ ορμώμενο οκτακόσια χρόνια αντιστάσεως της ελληνορθοδόξου βυζαντινής αυτοκρατορίας εναντίον του φανατισμένου και μισαλλόδοξου Ισλάμ των Αράβων και των Τουρκομογγόλων».

Ο Καρατζαφέρης διεκδικεί να εισπράξει αμοιβή για τις υπηρεσίες των αρχαίων Ελλήνων. Εννοείται ότι ο Χάντινγκτον, πρώτον, δεν είχε διδαχθεί την εκδοχή της Ιστορίας που διδάσκεται στα ελληνικά σχολεία και, δεύτερον, είχε αμερικανοκεντρικές απόψεις! Γι' αυτό δεν ήταν δυνατόν να θεωρεί ότι ο Καρατζαφέρης είναι αρμόδιος για τις ενέργειες των ανθρώπων που έζησαν πριν από 2,5-3 χιλιάδες χρόνια στον ίδιο τόπο! Όσο για το ρόλο των «ελληνορθόδοξων» πριν και κατά την οθωμανική κυριαρχία έχουν οι Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι Ιστορικοί σαφέστατη γνώση και άποψη.

Σ' εντελώς διαφορετικό μήκος κύματος κινήθηκαν οι νεοορθόδοξοι συντηρητικοί και λοιποί λάτρεις της καθ' ημάς Ανατολής. «Θα έλεγα ότι η πρόταση του Χάντινγκτον έχει κάτι το ιδιοφυές», εξηγεί χαρακτηριστικά ο Χρήστος Γιανναράς σε συνέδριο που οργανώθηκε το 1997 γι' αυτό το θέμα. «Εμείς οι Έλληνες, οι σημερινοί, θα έπρεπε να είμαστε βαθύτατα ευγνώμονες στον Χάντινγκτον. Διανοείσθε την έκπληξη της ελληνικής προοδευτικής διανόησης, εννοώ αυτής που αρχίζει από τον Κοραή και κυριαρχεί μέχρι σήμερα στη δημόσια ζωή μας, όταν εμφανίζεται κάποιος τόσο διάσημος και με τέτοια εμβέλεια λόγου να πει ότι το χαρακτηριστικό μας στοιχείο είναι η ορθοδοξία και αυτή ως πολιτιστικό στοιχείο καθορίζει την πολιτική μας θέση και τη θέση μας στο διεθνή χώρο!» («Η σύγκρουση Ανατολής-Δύσης και η πρόκληση Χάντινγκτον», Εναλλακτικές Εκδόσεις).

Κι ο Κώστας Ζουράρις συμπληρώνει, στο ίδιο συνέδριο: «Το γεγονός πως πρέπει να μας διώξουν από το ΝΑΤΟ και εμάς και την Τουρκία, γιατί η Ελλάδα δεν μετέχει του δυτικού (πολιτισμού), εγώ τα γράφω εδώ και 3Ο χρόνια. Συμφωνώ πλήρως με τον Χάντινγκτον. Μόνο οι καθηγητές των ενθάδε πανεπιστημίων δεν τα ξέρουν αυτά. Ενας σοβαρός άνθρωπος όπως ο Χάντινγκτον το ξέρει πάρα πολύ καλά, είναι ολοφάνερο. Δεν έχουμε καμιά σχέση με τη Δύση». Στην ίδια ομιλία του ο Ζουράρις σάλπισε για μια νέα «προοδευτική» πορεία: «πρόοδος προς τα πίσω!»

Οι νοσταλγοί της οθωμανικής συναλληλίας και της ανατολίτικης υποβάθμισης είχαν βρει στα γραπτά του Χάντινγκτον την ευκαιρία να διαλαλήσουν την υλοποίηση της προοπτικής να αποσυνδεθεί η Ελλάδα από το δυτικό προσανατολισμό της και να πορευτεί, μόνη και ισχυρή, εννοείται, στο δρόμο του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού»! Τότε βρισκόταν, βέβαια, σε άνοδο και ο μακαρίτης, πλέον, Χριστόδουλος και υπήρχε σε φάση συγκρότησης η νέα συναλληλία αντιδραστικών κύκλων και εκκλησιαστικού μηχανισμού.

(Πληροφορίες από το iospress, 9/10/2005)

(βλέπε επίσης >>>)

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Ο Φυσικός του θεού

Ένα βιβλίο για τον Iσαάκ Νεύτωνα

Αυτός που ανακάλυψε τους νόμους της βαρύτητας και δημιουργός της σύγχρονης φυσικής, ο Ισαάκ Νεύτων (Isaac Newton, 1643-1727), ήταν ένας πολύ αντιφατικός άνθρωπος. Δεν ήταν μόνο Φυσικός και Μαθηματικός, αλλά επίσης αφοσιωμένος Αλχημιστής. Ήταν γνώστης των θεωριών εσωτερισμού και μυστικισμού και μελετούσε συστηματικά τη Βίβλο. Στο πανεπιστήμιο του Cambridge σκεφτόταν κάποια εποχή να ακολουθήσει το ιερατικό επάγγελμα.

Αυτές και άλλες ιστορίες από την αντιφατική ζωή αυτού του διάσημου πνεύματος περιγράφει ο Γερμανός Μαθηματικός Harro Heuser στο βιβλίο του «Der Physiker Gottes – Isaac Newton oder Die Revolution des Denkens» (Ο Φυσικός του θεού - Ισάκ Νεύτων ή η επανάσταση της σκέψης), εκδ. Herder Spektrum 2005.

Ο Νεύτων πίστευε στο θεό, τον οποίο αναγνώριζε ως «παντοκράτωρα» και αντιλαμβανόταν την προσωπική του δραστηριότητα ως αυτή ενός θεϊκού υπηρέτη. Ήταν ένας «Φυσικός του θεού», ο οποίος θεός του είχε αποκαλύψει τους νόμους της παγκόσμιας κίνησης. Σε αλχημιστικές και θεολογικές μελέτες του αναφέρεται στην παρεμβολή θεϊκών δυνάμεων στη λειτουργία της φύσης, χωρίς να τις εξειδικεύει και ερμηνεύει. Σίγουρα αυτές οι δυνάμεις δεν ήταν, πάντως, «εσωτερικές», άρα έπρεπε να τις επιβάλλει κάποιος απ' έξω, δλδ. ο θεός κατά τον Νεύτωνα. Αν αρνηθούμε, έγραφε ο Νεύτων, την ύπαρξη των θεϊκών δυνάμεων, είναι σαν να αρνούμαστε την ύπαρξη του θεού! Απεχθανόταν το φιλόσοφο Καρτέσιο (René Descartes, 1596–1650), ουσιαστικά τον πρώτο αναγεννησιακό φιλόσοφο, επειδή τον θεωρούσε κρυπτο-αθεϊστή. Γι’ αυτό τον αγνοούσε σε όλα τα έργα του.

Για να ξεφύγουν οι φιλόσοφοι των πρώτων αιώνων της σύγχρονης επιστήμης από τις θεολογικές αντιπαραθέσεις, εισηγήθηκαν την εισαγωγή ενός φυσικού μεγέθους, το οποίο μένει αναλλοίωτο και δημιουργείται από τον ίδιο το θεό για να μην απαιτείται διαρκώς η παρέμβασή του. Ο Καρτέσιος είχε προτείνει ως τέτοιο διατηρητέο μέγεθος το γινόμενο μάζα x ταχύτητα (=σήμερα ορμή), ενώ ο Λάιμπνιτς (Gottfried Wilhelm Leibniz, 1646–1716) πρότεινε τη vis viva, δηλαδή το γινόμενο μάζα x ταχύτητα² (=σήμερα ενέργεια). Τότε δεν ήταν δυνατόν να διαπιστωθεί με μετρήσεις ακριβείας, ποιο από τα δύο μεγέθη διατηρείται πράγματι σταθερό. Σήμερα γνωρίζουμε ότι υπάρχουν, όχι μόνο δύο αλλά τέσσερις αρχές διατηρήσεως στη Φυσική.

Ο Νεύτων μελέτησε εντατικά τη Bίβλο και τις πραγματείες των πατέρων, ιδιαίτερα δε τον Άρειο και τον Αθανάσιο. Πολύ έντονα προβληματίστηκε με το θεμελιώδες χριστιανικό δόγμα της τριαδικότητας και ειδικότερα με τις σχέσεις μεταξύ πατρός, υιού και πνεύματος. Δεν ήταν καινούργιος αυτός ο προβληματισμός, αφού ήδη προγενέστεροι φιλόσοφοι αναρωτιόντουσαν για την εσωτερική ιεραρχία της αγίας τριάδας, όταν βρισκόταν ο θεός στο θρόνο, πού στέκονταν ο υιός και το πνεύμα, στο ίδιο ύψος, χαμηλότερα και γιατί; Η αγγλικανική εκκλησία είχε επιλέξει την ισοϋψή παράσταση και την ισότητα των τριών θεϊκών υποστάσεων. Για το σημερινό μέσο άνθρωπο, ακόμα και τον πιστό, αυτές οι μεσαιωνικές τυπολατρείες ακούγονται σαν αστειότητες. Πίσω από κλειστές πόρτες σε θεολογικά σεμινάρια συζητούνται όμως αυτά εμβριθώς, ακόμα και σήμερα!

Η «αγία τριάδα» δεν ήταν (και δεν είναι) αυτονόητη για τους χριστιανούς. Δεν υπάρχει πουθενά στην Καινή Διαθήκη σχετική αναφορά, ούτε έχει καταγραφεί πουθενά το εφεύρημα της «ομοούσιας» σύστασης των τριών υποστάσεων. Από τις προσωπικές μελέτες του κατέληξε ο μεγάλος Φυσικός στο συμπέρασμα, όπως θα κατέληγε κάθε λογικός θεοσεβής άνθρωπος, ότι ο Άρειος είχε δίκιο. Αυτό το συμπέρασμά του δεν τολμούσε όμως να το γράψει ή να το δηλώσει ο Νεύτων δημόσια, γιατί εκείνη την εποχή οι εκπαιδευτικοί τού (ειρωνεία της σύμπτωσης) «Trinity College of Cambridge», στο οποίο δίδασκε ο Νεύτων, έπρεπε να ορκιστούν ότι δεν είναι αθεϊστές και αρειανιστές!

Όπως γνωρίζουμε, ο Άρειος κηρύχθηκε στην οικουμενική σύνοδο της Νίκαιας «αιρετικός» και αποβλήθηκε από την κεντρική επιτροπή του εκκλησιαστικού μηχανισμού. Η λύση δόθηκε τότε, χωρίς πολλές εξηγήσεις, από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Α', χαρακτηριζόμενο και ως Μέγα, ο οποίος είχε ανέλθει στην εξουσία αφού κατέσφαξε όλους τους πραγματικούς ή υποθετικούς διεκδικητές του θρόνου, αλλά και διάφορα μέλη της οικογένειάς του. Προφανώς, κύριο μέλημα της κεντρικής εξουσίας στην αυτοκρατορία δεν ήταν η όποια θεολογική ορθότητα, αλλά η πολυσυλλεκτικότητα της νέας «αληθινής» θρησκείας: πολυθεϊκή προς τους ειδωλολάτρες, μονοθεϊκή προς τους Ιουδαίους! Με τη συγκρότηση του χριστιανικού εκκλησιαστικού μηχανισμού και την επιβολή αυτής της θρησκείας ως μοναδικής από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο, διακόπηκε κάθε φιλοσοφική εξέλιξη για περίπου 1000 χρόνια, μέχρι που ξεκίνησε η καλλιέργεια της φιλοσοφίας πάλι το 16ο αιώνα, από το σημείο που είχε διακοπεί στην ύστερη Αρχαιότητα.

Ο Νεύτων έγινε κρυπτο-αρειανιστής, πράγμα που εκμυστηρεύτηκε μόνο στα γραπτά του ενώ ταυτόχρονα μισούσε τον Αιθίοπα εκκλησιαστικό πατέρα Αθανάσιο, τον οποίο αποκαλεί στα γραπτά του «λατρευτή ειδώλων, θεομπαίχτη, πνευματικό πόρνο, καθώς επίσης το χειρότερο και κακοηθέστερο τύπο ανθρώπου επί της Γης» - οι συνήθεις εκδηλώσεις «αγάπης» μεταξύ διαφωνούντων χριστιανών.

Εννοείται, ο 4ος και 5ος αιώνας, στη διάρκεια των οποίων συναρμολογήθηκε η χριστιανική θεολογία και κατά τους οποίους πήραν τα «ιερά κείμενα» του χριστιανισμού την τελική μορφή τους -αυτή που γνωρίζουμε σήμερα-, χαρακτηρίζεται από τον Νεύτωνα ως μια εποχή κατάπτωσης και αποστασίας, απομάκρυνσης από την αληθινή πίστη στον ένα και μοναδικό Γιαχβέ της Παλαιάς Διαθήκης. Αποτέλεσμα ήταν, κατά την άποψή του, ο προσανατολισμός στον «τριαδικό σατανισμό»!

Ο μυστικισμός και η αποδοχή της χριστιανικής θρησκείας μέσα από πολλαπλές και αντιφατικές ιδεοληψίες, οδήγησαν το Νεύτωνα στη διατύπωση θεωριών για την περαιτέρω εξέλιξη του χριστιανισμού: Πίστευε κατά λέξη όλα τα ιερά βιβλία και προσπαθούσε επί 5Ο χρόνια να «υπολογίσει», όπως δείχνουν εκτεταμένα κείμενα και σημειώσεις που βρέθηκαν μετά το θάνατό του (περί τις 4.500 σελίδες), πότε θα γίνει η δεύτερη παρουσία που επαγγέλλεται η Καινή Διαθήκη. Κάποια στιγμή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό θα συμβεί το έτος 2060 και ότι τότε θα αρχίσει η «χιλιετής βασιλεία των αγίων»! Ο Νεύτων προέβλεψε για τον εαυτό του μια θέση ανάμεσα σ' αυτούς τους αγίους...

Πολλά από αυτά τα στοιχεία για την πίστη του Νεύτωνα που περιέχονται στο παρουσιαζόμενο εδώ βιβλίο, και άλλα πολλά που έχουν παραλειφθεί εδώ, τα είχα μαζέψει πριν από πολλά χρόνια, όταν διάβαζα και άκουγα ότι ο μεγαλύτερος Φυσικός της ανθρωπότητας (κι αυτό παίζει!) ήταν πιστός χριστιανός. Τα περί αρειανισμού, αστρολογικών και αλχημιστικών «μελετών», αλλά και η αυτοεκτίμηση ότι ο μεγάλος Φυσικός θα βρίσκεται μεταξύ των αγίων κατά τη χριστιανική «δευτέρα παρουσία», τα οποία υπάρχουν σε κάθε βιογραφία του Νεύτωνα, αποσιωπούνταν... Έτσι προέκυπτε άλλη μια ελλιπής και ουσιαστικά ψευδής ιστοριούλα για να διαθοθεί το παραπλανητικό μήνυμα του εκκλησιαστικού μηχανισμού.

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Ο βιολόγος PZ Myers

Ο PZ Myers (=Paul Zachary Myers) είναι εξελικτικός βιολόγος στο πανεπιστήμιο της Minnesota/ΗΠΑ και γνωστός εκπρόσωπος του κινήματος κατά των θρησκειών. Το blog που διατηρεί, Pharyngula, είναι ένα από τα πιο πετυχημένα επιστημονικά blogs παγκοσμίως. Στην έκδοση hpd (=Humanistischer Pressedienst, Ανθρωπιστική Υπηρεσία Τύπου) δημοσιεύτηκε πρόσφατα μια συνέντευξή του PZ Myers.

hpd: PZ, δέχθηκες απειλές, ακόμα και απειλές θανάτου, επειδή υποστήριξες κάποιον που κακομεταχειρίστηκε ένα μπισκότο, ένα μπισκότο που δήθεν περιέχει το σώμα του Ιησού. Από αυτά που έγραψες στο blog σου, δεν έδωσες την εντύπωση ότι αισθάνθηκες πράγματι κάποιο φόβο από τους φανατικούς Καθολικούς. Είναι σωστή η εντύπωση και τι συνέβη ακριβώς;

PZ Myers: Έχω αισιόδοξη άποψη για τη βασική αξιοπρέπεια των συνανθρώπων μου και, ταυτόχρονα, κλίνω προς την κυνική εκτίμηση ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι τεμπέληδες. Αυτό σημαίνει ότι είναι εύκολο να διατυπώνουν απειλές, όταν κάθονται μπροστά στον υπολογιστή τους και να γράφουν, αλλά είναι πολύ απίθανο να σηκωθούν και να υλοποιήσουν αυτά που γράφουν

hpd: Το στιλ των αναρτήσεών σου στο blog είναι συχνά πολεμικό. Σε ποιους και σε τι αποβλέπεις με την επιλογή της συγκεκριμένης ρητορικής; Ή γράφεις απλά αυτό που σκέφτεσαι χωρίς να έχεις καταστρώσει μια συγκεκριμένη στρατηγική;

PZ Myers: Λίγο απ’ τα δύο. Ένα blog είναι ένα μέσο για να διοχετεύσω συνειδησιακές ροές και γράφω απλά αυτά που σκέφτομαι. Αυτή η τρέλα έχει όμως και μέθοδο: μαζεύει κόσμο στις σελίδες μου, ο οποίος κόσμος ενεργοποιείται και δείχνει παρουσία, εκφράζοντας τις απόψεις του.

hpd: Σε δημόσιες διαλέξεις και συζητήσεις είσαι πολύ λιγότερο πολεμικός απ’ ότι στο blog. Αποτελεί αυτό συγκεκριμένη επιλογή ή σχετίζεται με το μέσο που αξιοποιείται κάθε φορά;

PZ Myers: Ναι και στα δύο! Με μια ανάρτηση μπορεί ο συγγραφέας να επιλέξει κάθε φορά μια ισχυρή θέση και να τη θέση προς συζήτηση. Μια διαλλακτική θέση θα υποβάθμιζε την ισχυρή θέση που διατυπώνεται στην ανάρτηση. Η δημόσια συζήτηση σε μια ομάδα ή με ένα συνομιλητή είναι διαφορετικό πράγμα: σ’ αυτή την περίπτωση προσπαθούμε να διαπραγματευτούμε και να εκμαιεύσουμε, τι ακριβώς θέλει να πει ο άλλος ή να πουν τα άλλα μέλη της ομάδας.

hpd: Οι ΗΠΑ ιδρύθηκαν ως λαϊκό κράτος, αλλά τώρα θεωρείται, σε σύγκριση με άλλες δυτικές δημοκρατίες, το περισσότερο επηρεασμένο από τη θρησκεία. Ποια θεωρείς ότι ήταν τα σημαντικότερα αίτια γι’ αυτή την εξέλιξη;

PZ Myers: Η Ευρώπη περιθωριοποίησε τα πιο τρελά, ακραία και θρησκόληπτα στοιχεία της και τα ξαπόστειλε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Απ’ την εποχή της ίδρυσης των ΗΠΑ αποτελούμαστε από ανόμοιες αποικίες, οι οποίες αρχικά ιδρύθηκαν για να στεγάσουν θρησκομανείς.

Έχουμε και ένα σύνταγμα, το οποίο εξασφαλίζει την προστασία της θρησκευτικής πίστης σε ευρεία κλίμακα. Αυτό σημαίνει ότι υπήρξε γόνιμο έδαφος να αναπτυχθούν οι πιο απίθανες ιδέες, τις οποίες δεν επιτρεπόταν να καταπιέζει καμιά κυβέρνηση. Έτσι, με το μηχανισμό της εξέλιξης, οι πιο άγριες και ακραίες ιδέες επιβίωσαν απέναντι στις ήπιες και διαλλακτικές.

hpd: Σε προβληματίζει το μέλλον του λαϊκού κράτους στη χώρα σου;

PZ Myers: Πάρα πολύ! Θεωρώ ότι έχουμε φτάσει σε ένα σημείο καμπής. Βρισκόμαστε σε μια κατωφέρεια προς τον ανορθολογισμό. Μπορούμε να διορθώσουμε την πορεία και να γίνουμε πάλι ένα κράτος ανοικτών αντιλήψεων ή, εφόσον οι τρελαμένοι ανατινάξουν επιτυχώς το εκπαιδευτικό μας σύστημα, να ξεπέσουμε σε μερικές γενιές στο επίπεδο ενός τριτοκοσμικού κράτους.

hpd: Πώς εκτιμάς τη σημασία μιας ευθείας καταγγελίας της θρησκείας σε σύγκριση με μια πολιτική για ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου και της παροχής επιστημονικών γνώσεων;

PZ Myers: Είναι δύο διαφορετικά πράγματα! Και τα δύο είναι σημαντικά και μπορούμε να κάνουμε και τα δύο.

hpd: Ποια πιστεύεις ότι είναι η κύρια επιτυχία των «Νέων Αθεϊστών»;

PZ Myers: Κυρίως το άνοιγμα αυτών των συζητήσεων και ότι καταφέραμε να συζητούν και αντιδικούν οι άνθρωποι γι’ αυτό το θέμα. Ο αθεϊσμός στις ΗΠΑ, άλλοτε αγνοείτο επιδεικτικά και άλλοτε ταυτιζόταν τυφλά με τον κομμουνισμό. Τώρα, τουλάχιστον, προβληματίζονται οι άνθρωποι γι’ αυτά τα ζητήματα και προσέχουν τις εξελίξεις.

hpd: Θεωρείς την επιστήμη με κάποιο τρόπο συμβατή με τη θρησκεία; Και μπορούμε να διαπιστώσουμε, αν οι άθεοι είναι καλύτεροι επιστήμονες από τους θρησκευόμενους;

PZ Myers: Όχι και στα δύο! Η επιστήμη είναι ένα εργαλείο για την απόκτηση γνώσης με βάση εμπειρικές αποδείξεις, προβληματισμό, κριτική και συνεχή επανέλεγχο των αποτελεσμάτων. Η θρησκεία είναι ένα εργαλείο που δημιουργεί την ψευδαίσθηση μιας βεβαιότητας, κάτι που προκαλεί συγκρούσεις φυλών και εθνών και το μόνο που προσφέρει είναι μυστικοπάθειες και δόγματα. Επιστήμη και θρησκεία αποτελούν τον ορισμό της αντίθεσης.

Υπάρχουν άθεοι που δεν είναι καλοί επιστήμονες, υπάρχουν θρησκευόμενοι που είναι καλοί. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να διατηρούν στο μυαλό τους και να αποδέχονται ταυτόχρονα ιδέες, οι οποίες λογικά αλληλοσυγκρούονται και αποκλείονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα, ο Dennis Rader, ένας απεχθείς εγκληματίας, ήταν από τη μια πλευρά πολλαπλός δολοφόνος κι από την άλλη τακτικό και πιστό μέλος της Evangelical Lutheran Church. Αυτό δεν σημαίνει ότι η εγκληματικότητα συμβιβάζεται με το χριστιανισμό ή ότι οι χριστιανοί είναι περισσότερο επιρρεπείς στα εγκλήματα από τους άθρησκους. Με τον ίδιο τρόπο δεν είναι δυνατόν να δεχθούμε ότι μεμονωμένοι επιστήμονες που είναι και θρησκευόμενοι, δείχνουν τη συμβατότητα επιστήμης και θρησκευτικής πίστης.

hpd: Πώς αξιολογείς την απειλή από το Ισλάμ σε σχέση με την απειλή του χριστιανισμού;

PZ Myers: Εγώ είμαι Αμερικάνος. Το Ισλάμ αποτελεί μια πολύ μικρή απειλή για μας. Οι σπάνιες τρομοκρατικές ενέργειες φανατικών μουσουλμάνων δεν απειλούν τον πυρήνα του πολιτισμού μας. Το Ισλάμ είναι μια χοντρή ιδεοληψία, την οποία απορρίπτει κάθε ελεύθερος και λογικός άνθρωπος και, στο βαθμό που με αφορά, βρίσκεται πολύ μακριά μου!

(βλέπε επίσης >>>)

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Να δοθούν τα εκτός σχεδίου στο Δημόσιο

(του ΜΙΧΑΛΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 21/12/2008)

Η Εκκλησία ασφαλώς δικαιούται να έχει περιουσία, ώστε με ένα μέρος της να ικανοποιεί τις ανάγκες στέγασης των δικών της θρησκευτικών και άλλων δραστηριοτήτων και με το λοιπό, δεόντως αξιοποιούμενο, να καλύπτει τις δαπάνες και να χρηματοδοτεί το έργο της. Η περιουσία της, όμως, είναι πολύ μεγάλη και βρίσκεται σε καθεστώς αδιαφάνειας.

Ένα μέρος της εκκλησιαστικής περιουσίας (νομίζω το μεγαλύτερο) είναι η εκτός σχεδίου πόλεως ακίνητη περιουσία της, που καταλαμβάνει δάση, λιβάδια, αγρούς, βοσκότοπους σε πεδιάδες, βουνά, παραθαλάσσιες εκτάσεις κ.λπ.

Αυτή η περιουσία είναι σε μεγάλη έκταση αναξιοποίητη. Και πράγματι η Εκκλησία δυσχερώς μπορεί να την αξιοποιήσει, πολύ περισσότερο που η ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι έξω από την αποστολή της.

Νομίζω ότι η καλύτερη λύση είναι να δοθεί η ακίνητη αυτή (εκτός σχεδίου) περιουσία, τουλάχιστον κατά το μεγαλύτερο μέρος της, στην Πολιτεία, που εκπροσωπεί την ολότητα του ελληνικού λαού και εκφράζει το δημόσιο συμφέρον, έχει δε περισσότερες δυνατότητες αξιοποίησης μέσα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. Η προσφορά αυτή της Εκκλησίας δεν θα ήταν μόνο μια γενναιόψυχη και πολύ χριστιανική χειρονομία, αλλά και αναγνώριση του χρέους που δημιουργεί για την Εκκλησία το γεγονός ότι η Πολιτεία έχει αναλάβει την κάλυψη, από τον κρατικό προϋπολογισμό, της μισθοδοσίας και της συνταξιοδότησης του κλήρου καθώς και την οικονομική κάλυψη άλλων αναγκών της Εκκλησίας.

Όσο για τα αστικά ακίνητα της Εκκλησίας, αυτά θα πρέπει να καταγραφούν λεπτομερώς από το Δημόσιο και να ελεγχθεί (σε καθεστώς πλήρους διαφάνειας) η διαχείρισή τους. Το να συνεργασθεί σε αυτό η Εκκλησία συνιστά στοιχειώδη υποχρέωσή της έναντι του κράτους που τη χρηματοδοτεί.

Τα έσοδα της Εκκλησίας από τη διαχείριση της περιουσίας της, που θα καταγραφούν, θα πρέπει να συνεκτιμηθούν στον καθορισμό του ύψους της χρηματοδότησης που προσφέρει η Πολιτεία στην Εκκλησία, χωρίς βεβαίως να θιγούν οι ανάγκες της Εκκλησίας για την επιτέλεση του έργου της.

Αυτά ώς την οριστική λύση του θέματος των σχέσεων Πολιτείας-Εκκλησίας.

Έχω κάποιες σοβαρές ενστάσεις στα γραφόμενα από τον κ. Σταθόπουλο:

• Δεν είναι αρμοδιότητα του συντάκτη του άρθρου να διαπιστώνει, αν η ακίνητη περιουσία είναι πολύ μεγάλη ή επαρκώς μεγάλη ή οτιδήποτε άλλο. Το ερώτημα είναι: Είναι νόμιμα κατεχόμενη; Υπάρχουν δηλαδή επίσημα έγγραφα; Και δεν εννοώ, φυσικά, χρυσόβουλα που έχουν ζωγραφίσει μόνοι τους οι καλόγεροι ή τουρκόχαρτα που πήραν από άσχετους πασάδες! Αν δεν υπάρχουν επίσημα συμβόλαια, δεν μπορεί να ανήκει αυτή η ακίνητη περιουσία σε άλλον φορέα εκτός από το κράτος ή έστω σε δήμους και κοινότητες.
• Και βέβαια πρέπει να ελεγχθεί η διαχείριση της νόμιμης περιουσίας, όπως συμβαίνει με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται δωρεές. Όταν γράφει ένας πολίτης κάποια περιουσιακά στοιχεία του στον Ερυθρό Σταυρό, στην Εκκλησία ή στο Πανεπιστήμιο, δεν σημαίνει ότι ο εκάστοτε επικεφαλής του φορέα που κληρονομεί, κάνει ό,τι θέλει με αυτά. Υπάρχουν νόμοι και κανόνες χρηστής διαχείρισης που πρέπει να εφαρμόζονται προς κάθε κατεύθυνση.
• Και με την ευκαιρία: η κ. Γιαννάκου είχε ανακοινώσει ως Υπ. Παιδείας ότι γίνονται διαχειριστικοί έλεγχοι σε μοναστήρια και μητροπόλεις. Τι απέγινε με αυτούς τους ελέγχους; Πότε θα δοθούν τα όποια πορίσματα στη δημοσιότητα; Τί απέγινε με τα 5,5 εκατομμ. ευρώ που εισέπραξε η "Αλληλεγγύη" του μακατίτη Χριστόδουλου, η οποία πιάστηκε να διακινεί σάπια κοτόπουλα; Εδώ μεγάλες πολυεθνικές, με τις ατέλειωτες (νόμιμες) διαπλοκές και διασυνδέσεις τους σε όλο τον κόσμο, ελέγχονται από ελεγκτικές εταιρίες σε 2-3 μήνες. Δεν πιστεύω μια μονή να έχει πολυπλοκότερα οικονομικά θέματα από οποιαδήποτε πολυεθνική εταιρία. Και δεν ισχυρίζομαι ότι όλοι οι εκκλησιαστικοί φορείς έχουν κάνει λοβιτούρες με τη διαχείριση. Αποκρύπτοντας όμως η εκάστοτε κυβέρνηση τα πορίσματα ελέγχου, πιθανόν λόγω κάποιων ατασθαλιών ολίγων, θίγει έτσι και εκθέτει ταυτόχρονα όλους εκείνους, οι οποίοι είναι εξ ανατροφής και παιδείας έντιμοι και δεν καταδέχονται να κακοδιαχειριστούν ούτε ένα φράγκο!
• Η διαπίστωση του κ. Σταθόπουλου ότι "η ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι έξω από την αποστολή της Εκκλησίας", μάλλον για ηθικολογία προς λάθος κατεύθυνση πρόκειται και όχι για αντικειμενική διαπίστωση. Σίγουρα ξέρει ο ίδιος πολύ καλά ότι ο εκκλησιαστικός μηχανισμός είχε από τη συγκρότησή του πριν από 16-17 αιώνες μοναδικό αρχικό σκοπό να νομιμοποιήσει -με επίκληση του θεού- τη ρωμαϊκή εξουσία, στην οποία εναλλάσσονταν (πρώην μισθοφόροι) στρατιωτικοί. Πολύ σύντομα αξιοποιήθηκε όμως αυτός ο μηχανισμός για πλουτισμό των ανώτερων κληρικών και για συμμετοχή τους στην πολιτική εξουσία. Να κουνάει τώρα το δάκτυλο ο κ. Σταθόπουλος και να τους διδάσκει ποια είναι η αποστολή τους, μάλλον γραφικότητα πρέπει να θεωρηθεί.
• Και όποιος έχει την αφέλεια να πιστεύει ότι υπάρχει έστω και ενας διάκος (δεν λέω για αρχιμανδρίτη ή μητροπολίτη) που θα συμφωνήσει με την πρόταση του κ. Σταθόπουλου, να παραδώσει δηλαδή ο εκκλησιαστικός μηχανισμός τα εκτός σχεδίου διακατεχόμενα κτήματα, μπορεί εξ ίσου να ελπίζει ότι θα κερδίσει μεθαύριο στο τζόκερ με δεκαπλό τζακπότ. Να δούμε όμως αν θα βρεθεί έστω και ένας από τους πολιτικούς που θα δηλώσει δημόσια ότι συμφωνεί με τις προτάσεις του κ. Σταθόπουλου (του Ν. Σιφουνάκη εξαιρουμένου).

(Μέρος του παραπάνω σχολίου μου δημοσιεύτηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ως επιστολή αναγνώστη)

Χρήσιμες οδηγίες...

για να αποφύγετε μια ωραία πυρκαγιά στο σπίτι σας

Αν τυχόν έχετε την επικίνδυνη έμπνευση να χρησιμοποιήσετε αναμμένα κεράκια στο δέντρο, καλό είναι να ξέρετε ότι, το φυσικό δέντρο μετά από 3-4 μέρες και το τεχνητό δέντρο με τα εύφλεκτα υλικά του, μπορεί πολύ εύκολα να μετατραπούν σε λαμπάδα. Δεν αρκεί να βάλετε εσείς προσεκτικά τα κεράκια, υπάρχουν μικρά παιδιά στο σπίτι ή παιχνιδιάρες γάτες ή και ζωηροί σκύλοι - ένα από αυτά μπορεί να προκαλέσει την απρόβλεπτη καταστροφή.

Στις φωτογραφίες που ακολουθούν, βλέπουμε πόσο γρήγορα επεκτείνεται μια φωτιά με φυσικό δέντρο που έχει μείνει μερικές μέρες στο σπίτι και έχει στεγνώσει. Σε λιγότερο από ένα λεπτό καίγεται όλο το δωμάτιο και είναι γεμάτο με δηλητηριώδεις καπνούς. Αν ανοίξετε το παράθυρο για να φύγει ο καπνός, τότε φουντώνει η φωτιά με το οξυγόνο. Αν κρατήσετε το παράθυρο κλειστό, τότε κινδυνεύει η ζωή σας από ασφυξία λόγω των καπνών και στη συνέχεια από εγκαύματα...

(click)

:
Άμα ξεκινήσει η φωτιά και δεν έχετε ένα κουβά με νερό δίπλα ή ένα πυροσβεστήρα, ό,τι και να κάνετε είναι λάθος... Το μόνο σωστό είναι να βγείτε με τους υπόλοιπους ενοίκους έξω από το σπίτι και να περιμένετε την πυροσβεστική - η οποία θα έρθει σε μισή-μια ώρα...

Και μην ξεχνάτε ότι, με την πυρκαγιά στο διαμέρισμά σας, πυρακτώνει και το δάπεδο του πάνω ορόφου και ξαφνικά καίγονται εκεί τα χαλιά, χωρίς οι συγκάτοικοί σας να έχουν αντιληφθεί από πού τους έρχεται η κατραπακιά. Απλά, αν δεν διαθέτουν πυροσβεστήρες στο σπίτι (που είναι αναγομωμένοι, όμως!), βγαίνουν κι αυτοί στο δρόμο και περιμένουν μαζί σας την πυροσβεστική!

(click)

:

Καλές γιορτές!

Βιβλία, βιβλία

Γράμμα από τη Νέα Υόρκη

Η ζωή των μυρμηγκιών είναι απίστευτα πολύπλοκη και τα όσα γνωρίζουμε γι' αυτήν βασίζεται σε ανακαλύψεις που έγιναν τα τελευταία 40 χρόνια. Τις περισσότερες από αυτές τις έκαναν δύο πρωτοπόροι της Βιολογίας των μυρμηγκιών, οι Bert Holldobler και Edward Wilson, οι οποίοι έχουν τιμηθεί με βραβείο Πούλιτζερ, το 1990, για το βιβλίο τους «Ants».

Στο νέο τους βιβλίο «The Superorganism: The Beauty, Elegance, and Strangeness of Insect Societies» (εκδόσεις «Norton, W.W.& Company») οι συγγραφείς παρουσιάζουν μια σύνθεση όλων των ανακαλύψεων και πληροφοριών που έχουν συλλέξει για τα μυρμήγκια (αλλά και ορισμένες πληροφορίες για τους τερμίτες και τις μέλισσες) και εξηγούν το πώς η πολύπλοκη κοινωνία τους αυτο-οργανώνεται, αυτο-ρυθμίζεται και μπορεί να λειτουργεί τόσο ομαλά σαν να ήταν απλώς ένας και μόνος σούπερ οργανισμός. Το βιβλίο περιλαμβάνει 10 κεφάλαια, όπου ανάμεσα στ' άλλα αναφέρονται η προέλευση και εξάπλωση των μυρμηγκιών, η χημική και οπτική επικοινωνία τους, η δομή της κοινωνίας τους καθώς επίσης και η αρχιτεκτονική των φωλιών τους.

Βλέπουμε λοιπόν ότι αυτά τα κοινωνικά έντομα όχι μόνον καταφέρνουν και κατασκευάζουν αρχιτεκτονικά θαύματα -υπόγειες πόλεις με πολύπλοκα συστήματα εξαερισμού-, αλλά επίσης κάνουν τελετουργίες που μοιάζουν με τις ανθρώπινες, όπως για παράδειγμα νεκροταφεία για τους νεκρούς τους. Οπως ο Αίσωπος αναφέρει στον περίφημο μύθο του, τα μυρμήγκια πραγματικά σχεδιάζουν για το μέλλον τους, μιας κι έχουν όντως μέλλον. Αντίθετα με τις εργάτριες μέλισσες, οι οποίες πεθαίνουν μέσα σε λίγες εβδομάδες, τα μυρμήγκια εργάτες σε ορισμένα είδη μπορούν να ζήσουν πολλά χρόνια.

Κατά τη διάρκεια της ζωής τους μαθαίνουν πράγματα, αποθηκεύουν μνήμες στα αισθητήρια όργανά τους και καταγράφουν γεγονότα της ζωής τους. Σύμφωνα με μελέτες και παρατηρήσεις που έκαναν οι συγγραφείς, βρήκαν ότι τα μυρμήγκια στην κυριολεξία αποφασίζουν το τι θα κάνουν στη συνέχεια, το εάν δηλαδή θα τελειώσουν μια βαριά δουλειά, θα αναζητήσουν μια καινούρια, θα φυλάξουν σκοπιά ή θα αναπαυθούν. Και το πιο σημαντικό: ομιλούν μεταξύ τους, μόνον που η γλώσσα τους είναι χημική. Τα περισσότερα είδη μυρμηγκιών αναγνωρίζουν τη μυρωδιά της αποικίας τους. Κι όχι μόνον αυτό, αλλά επίσης βάζουν σημάδι μονοπάτια με φερορμόνες και τα χρησιμοποιούν για να μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα σε διαφορετικές κάστες στο εσωτερικό της αποικίας.

Ο τρόπος οργάνωσης μιας αποικίας μυρμηγκιών είναι αξιοθαύμαστος. Το καθένα δίνει αναφορά σε μια βασίλισσα. Ομως μερικές βασίλισσες μοιάζουν περισσότερο με δούκισσες, μιας κι έχουν πάνω από 100 δούλους και ζουν με αυτούς σε ένα κάστρο. Μάλιστα, η βασίλισσα μιας συγκεκριμένης αποικίας μυρμηγκιών (Αττα) κυβερνά από ένα παλάτι. Για να κατασκευαστεί μια τυπική φωλιά Αττα, τα μυρμήγκια-εργάτες πρέπει να βγάλουν περίπου 40 τόνους χώμα. Κατά τη διάρκεια της κατά μέσον όρο 10ετούς βασιλείας της, μια βασίλισσα Αττα μπορεί να κάνει μέχρι και 150 εκατομμύρια κόρες, τις οποίες χρησιμοποιεί στην πλειονότητά τους ως σκλάβες...

Επίσης στις κοινότητες των μυρμηγκιών βρίσκουμε διαφορους τύπους κανιβαλισμού. Συγκεκριμένα στο είδος Diacomma το σεξ μπορεί να αποδειχτεί αρκετά βίαιο για ένα αρσενικό. Μετά τη συνουσία με τη βασίλισσα, οι εργάτριες «δαγκώνουν το κεφάλι και τον θώρακα του αρσενικού, αλλά αφήνουν τα γεννητικά όργανα απείραχτα. Για ανεξήγητους μέχρι στιγμής λόγους, αφήνουν στη συνέχεια τα γεννητικά όργανα δίπλα στη βασίλισσα για λίγες μέρες προτού τα πετάξουν. Επίσης η κοινωνία τους είναι απίστευτα ολοκληρωτική και το σύστημα ιεραρχίας τους πολύ αυστηρό.

(ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΤΣΟΥ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 19/12/20080

Με τόσα παπούτσια που του πέταξε ο άλλος,

υποβλήθηκε σε μαγνητική τομογραφία ο Τζορτζ Μπους

Σε μαγνητική τομογραφία υποβλήθηκε ο αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους εξαιτίας μίας ενόχλησης στον αριστερό του ώμο, ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Γκόρντον Τζόντρο. «Ο πρόεδρος υποβλήθηκε σε μαγνητική τομογραφία στον αριστερό του ώμο. Ένοιωθε έναν πόνο», τόνισε ο ίδιος εκπρόσωπος στους δημοσιογράφους.

Ο ίδιος επικαλέσθηκε τον προσωπικό γιατρό του Μπους Δρ Ρίτσαρντ Ταμπ, ο οποίος πιστεύει πως απλώς πρόκειται για ένα τυπικό σύνδρομο κόπωσης κάποιου υπερδραστήριου ατόμου.

Σκύψε από δω να γλυτώσεις το ένα παπούτσι, σκύψε από κει να γλυτώσεις το άλλο, πιάστηκε η προεδράρα... Θα έλεγα, εκτός από τομογραφίες, να του κάνουν και πολλά κλύσματα με ξυλόπροκες για να βρει πάλι τη φόρμα του...