(του ΜΙΧΑΛΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 21/12/2008)
Η Εκκλησία ασφαλώς δικαιούται να έχει περιουσία, ώστε με ένα μέρος της να ικανοποιεί τις ανάγκες στέγασης των δικών της θρησκευτικών και άλλων δραστηριοτήτων και με το λοιπό, δεόντως αξιοποιούμενο, να καλύπτει τις δαπάνες και να χρηματοδοτεί το έργο της. Η περιουσία της, όμως, είναι πολύ μεγάλη και βρίσκεται σε καθεστώς αδιαφάνειας.
Ένα μέρος της εκκλησιαστικής περιουσίας (νομίζω το μεγαλύτερο) είναι η εκτός σχεδίου πόλεως ακίνητη περιουσία της, που καταλαμβάνει δάση, λιβάδια, αγρούς, βοσκότοπους σε πεδιάδες, βουνά, παραθαλάσσιες εκτάσεις κ.λπ.
Αυτή η περιουσία είναι σε μεγάλη έκταση αναξιοποίητη. Και πράγματι η Εκκλησία δυσχερώς μπορεί να την αξιοποιήσει, πολύ περισσότερο που η ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι έξω από την αποστολή της.
Νομίζω ότι η καλύτερη λύση είναι να δοθεί η ακίνητη αυτή (εκτός σχεδίου) περιουσία, τουλάχιστον κατά το μεγαλύτερο μέρος της, στην Πολιτεία, που εκπροσωπεί την ολότητα του ελληνικού λαού και εκφράζει το δημόσιο συμφέρον, έχει δε περισσότερες δυνατότητες αξιοποίησης μέσα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. Η προσφορά αυτή της Εκκλησίας δεν θα ήταν μόνο μια γενναιόψυχη και πολύ χριστιανική χειρονομία, αλλά και αναγνώριση του χρέους που δημιουργεί για την Εκκλησία το γεγονός ότι η Πολιτεία έχει αναλάβει την κάλυψη, από τον κρατικό προϋπολογισμό, της μισθοδοσίας και της συνταξιοδότησης του κλήρου καθώς και την οικονομική κάλυψη άλλων αναγκών της Εκκλησίας.
Όσο για τα αστικά ακίνητα της Εκκλησίας, αυτά θα πρέπει να καταγραφούν λεπτομερώς από το Δημόσιο και να ελεγχθεί (σε καθεστώς πλήρους διαφάνειας) η διαχείρισή τους. Το να συνεργασθεί σε αυτό η Εκκλησία συνιστά στοιχειώδη υποχρέωσή της έναντι του κράτους που τη χρηματοδοτεί.
Τα έσοδα της Εκκλησίας από τη διαχείριση της περιουσίας της, που θα καταγραφούν, θα πρέπει να συνεκτιμηθούν στον καθορισμό του ύψους της χρηματοδότησης που προσφέρει η Πολιτεία στην Εκκλησία, χωρίς βεβαίως να θιγούν οι ανάγκες της Εκκλησίας για την επιτέλεση του έργου της.
Αυτά ώς την οριστική λύση του θέματος των σχέσεων Πολιτείας-Εκκλησίας.
Ένα μέρος της εκκλησιαστικής περιουσίας (νομίζω το μεγαλύτερο) είναι η εκτός σχεδίου πόλεως ακίνητη περιουσία της, που καταλαμβάνει δάση, λιβάδια, αγρούς, βοσκότοπους σε πεδιάδες, βουνά, παραθαλάσσιες εκτάσεις κ.λπ.
Αυτή η περιουσία είναι σε μεγάλη έκταση αναξιοποίητη. Και πράγματι η Εκκλησία δυσχερώς μπορεί να την αξιοποιήσει, πολύ περισσότερο που η ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι έξω από την αποστολή της.
Νομίζω ότι η καλύτερη λύση είναι να δοθεί η ακίνητη αυτή (εκτός σχεδίου) περιουσία, τουλάχιστον κατά το μεγαλύτερο μέρος της, στην Πολιτεία, που εκπροσωπεί την ολότητα του ελληνικού λαού και εκφράζει το δημόσιο συμφέρον, έχει δε περισσότερες δυνατότητες αξιοποίησης μέσα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. Η προσφορά αυτή της Εκκλησίας δεν θα ήταν μόνο μια γενναιόψυχη και πολύ χριστιανική χειρονομία, αλλά και αναγνώριση του χρέους που δημιουργεί για την Εκκλησία το γεγονός ότι η Πολιτεία έχει αναλάβει την κάλυψη, από τον κρατικό προϋπολογισμό, της μισθοδοσίας και της συνταξιοδότησης του κλήρου καθώς και την οικονομική κάλυψη άλλων αναγκών της Εκκλησίας.
Όσο για τα αστικά ακίνητα της Εκκλησίας, αυτά θα πρέπει να καταγραφούν λεπτομερώς από το Δημόσιο και να ελεγχθεί (σε καθεστώς πλήρους διαφάνειας) η διαχείρισή τους. Το να συνεργασθεί σε αυτό η Εκκλησία συνιστά στοιχειώδη υποχρέωσή της έναντι του κράτους που τη χρηματοδοτεί.
Τα έσοδα της Εκκλησίας από τη διαχείριση της περιουσίας της, που θα καταγραφούν, θα πρέπει να συνεκτιμηθούν στον καθορισμό του ύψους της χρηματοδότησης που προσφέρει η Πολιτεία στην Εκκλησία, χωρίς βεβαίως να θιγούν οι ανάγκες της Εκκλησίας για την επιτέλεση του έργου της.
Αυτά ώς την οριστική λύση του θέματος των σχέσεων Πολιτείας-Εκκλησίας.
Έχω κάποιες σοβαρές ενστάσεις στα γραφόμενα από τον κ. Σταθόπουλο:
(Μέρος του παραπάνω σχολίου μου δημοσιεύτηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ως επιστολή αναγνώστη)
- Δεν είναι αρμοδιότητα του συντάκτη του άρθρου να διαπιστώνει, αν η ακίνητη περιουσία είναι πολύ μεγάλη ή επαρκώς μεγάλη ή οτιδήποτε άλλο. Το ερώτημα είναι: Είναι νόμιμα κατεχόμενη; Υπάρχουν δηλαδή επίσημα έγγραφα; Και δεν εννοώ, φυσικά, χρυσόβουλα που έχουν ζωγραφίσει μόνοι τους οι καλόγεροι ή τουρκόχαρτα που πήραν από άσχετους πασάδες! Αν δεν υπάρχουν επίσημα συμβόλαια, δεν μπορεί να ανήκει αυτή η ακίνητη περιουσία σε άλλον φορέα εκτός από το κράτος ή έστω σε δήμους και κοινότητες.
- Και βέβαια πρέπει να ελεγχθεί η διαχείριση της νόμιμης περιουσίας, όπως συμβαίνει με όλους τους φορείς που διαχειρίζονται δωρεές. Όταν γράφει ένας πολίτης κάποια περιουσιακά στοιχεία του στον Ερυθρό Σταυρό, στην Εκκλησία ή στο Πανεπιστήμιο, δεν σημαίνει ότι ο εκάστοτε επικεφαλής του φορέα που κληρονομεί, κάνει ό,τι θέλει με αυτά. Υπάρχουν νόμοι και κανόνες χρηστής διαχείρισης που πρέπει να εφαρμόζονται προς κάθε κατεύθυνση.
- Και με την ευκαιρία: η κ. Γιαννάκου είχε ανακοινώσει ως Υπ. Παιδείας ότι γίνονται διαχειριστικοί έλεγχοι σε μοναστήρια και μητροπόλεις. Τι απέγινε με αυτούς τους ελέγχους; Πότε θα δοθούν τα όποια πορίσματα στη δημοσιότητα; Τί απέγινε με τα 5,5 εκατομμ. ευρώ που εισέπραξε η "Αλληλεγγύη" του μακατίτη Χριστόδουλου, η οποία πιάστηκε να διακινεί σάπια κοτόπουλα; Εδώ μεγάλες πολυεθνικές, με τις ατέλειωτες (νόμιμες) διαπλοκές και διασυνδέσεις τους σε όλο τον κόσμο, ελέγχονται από ελεγκτικές εταιρίες σε 2-3 μήνες. Δεν πιστεύω μια μονή να έχει πολυπλοκότερα οικονομικά θέματα από οποιαδήποτε πολυεθνική εταιρία. Και δεν ισχυρίζομαι ότι όλοι οι εκκλησιαστικοί φορείς έχουν κάνει λοβιτούρες με τη διαχείριση. Αποκρύπτοντας όμως η εκάστοτε κυβέρνηση τα πορίσματα ελέγχου, πιθανόν λόγω κάποιων ατασθαλιών ολίγων, θίγει έτσι και εκθέτει ταυτόχρονα όλους εκείνους, οι οποίοι είναι εξ ανατροφής και παιδείας έντιμοι και δεν καταδέχονται να κακοδιαχειριστούν ούτε ένα φράγκο!
- Η διαπίστωση του κ. Σταθόπουλου ότι "η ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι έξω από την αποστολή της Εκκλησίας", μάλλον για ηθικολογία προς λάθος κατεύθυνση πρόκειται και όχι για αντικειμενική διαπίστωση. Σίγουρα ξέρει ο ίδιος πολύ καλά ότι ο εκκλησιαστικός μηχανισμός είχε από τη συγκρότησή του πριν από 16-17 αιώνες μοναδικό αρχικό σκοπό να νομιμοποιήσει -με επίκληση του θεού- τη ρωμαϊκή εξουσία, στην οποία εναλλάσσονταν (πρώην μισθοφόροι) στρατιωτικοί. Πολύ σύντομα αξιοποιήθηκε όμως αυτός ο μηχανισμός για πλουτισμό των ανώτερων κληρικών και για συμμετοχή τους στην πολιτική εξουσία. Να κουνάει τώρα το δάκτυλο ο κ. Σταθόπουλος και να τους διδάσκει ποια είναι η αποστολή τους, μάλλον γραφικότητα πρέπει να θεωρηθεί.
- Και όποιος έχει την αφέλεια να πιστεύει ότι υπάρχει έστω και ενας διάκος (δεν λέω για αρχιμανδρίτη ή μητροπολίτη) που θα συμφωνήσει με την πρόταση του κ. Σταθόπουλου, να παραδώσει δηλαδή ο εκκλησιαστικός μηχανισμός τα εκτός σχεδίου διακατεχόμενα κτήματα, μπορεί εξ ίσου να ελπίζει ότι θα κερδίσει μεθαύριο στο τζόκερ με δεκαπλό τζακπότ. Να δούμε όμως αν θα βρεθεί έστω και ένας από τους πολιτικούς που θα δηλώσει δημόσια ότι συμφωνεί με τις προτάσεις του κ. Σταθόπουλου (του Ν. Σιφουνάκη εξαιρουμένου).
