06 December 2008

Παγιδευμένοι στο Internet;

Εξαρτημένοι από το Διαδίκτυο εμφανίζονται οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του ΤΕΙ Αθήνας. Το φαινόμενο αυτό γίνεται ακόμη πιο ανησυχητικό καθώς πάνω από το ένα τέταρτο των φοιτητών που σερφάρουν στο Ιντερνετ παίρνει ναρκωτικά μία φορά την ημέρα και ένας στους πέντε ρέπει προς τον αλκοολισμό.

Το προφίλ του εξαρτημένου χρήστη είναι: άτομο με χαμηλή αυτοπεποίθηση, ντροπαλό, χωρίς πολλές κοινωνικές σχέσεις, που επιδιώκει τον εντυπωσιασμό από τη χρήση του Ιντερνετ, θιασώτης της θεωρίας ότι η ζωή είναι πεδίο για διαρκή απόλαυση, εύκολα ψευδόμενο για να αποκρύψει τη χρήση του Ιντερνετ, απογοητευμένο από τη ζωή, με παράπλευρες εξαρτήσεις, όπως ο αλκοολισμός, το κάπνισμα και οι ναρκωτικές ουσίες.


Τα παραπάνω στοιχεία είναι μέρος της έρευνας που διενεργήθηκε από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούνιο του 2008 σε τυχαίο δείγμα 646 φοιτητών του ΤΕΙ Αθήνας από 18-28 χρόνων (300 άντρες και 346 γυναίκες). Η δειγματοληψία ήταν τυχαία διαστρωματική με συμπλήρωση ερωτηματολογίων από 70 ερωτήσεις το καθένα. Το δείγμα ήταν από 3 σχολές του ΤΕΙ Αθήνας (Σχολή Διοίκησης Οικονομίας, Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών και Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών).

Υπεύθυνος ερευνητής ήταν ο Χρήστος Κ. Φράγκος, καθηγητής Ποσοτικών Μεθόδων στη Διοίκηση, Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Αθήνας, με συνεργάτες του τον Κώστα Χ. Φράγκο, τελειόφοιτο φοιτητή Ιατρικής Σχολής Αθηνών, και την Κατερίνα Βάλβη, τελειόφοιτη φοιτήτρια ΤΕΙ Αθήνας, Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων.

«Είναι συγκλονιστικά τα στοιχεία που δείχνουν την εξάρτηση των νέων από το Ίντερνετ και τις παράπλευρες συσχετίσεις με αλκοολισμό, κάπνισμα, ναρκωτικά», μας λέει ο Χρήστος Κ. Φράγκος. «Από τα στοιχεία που επεξεργαστήκαμε, το 8% των φοιτητών είναι εξαρτημένοι με το Ιντερνετ, σύμφωνα με τα κριτήρια της Young. Οι άντρες είναι περισσότεροι από τις γυναίκες (63% άνδρες - 37% γυναίκες). Οι εξαρτημένοι στο Ιντερνετ το χρησιμοποιούν 22 ώρες την εβδομάδα κατά μέσο όρο. Το 55% αυτών βρίσκεται μεταξύ 18-20 ετών.

Αυτό εξηγείται διότι οι εξαρτημένοι από το Διαδίκτυο χρήστες νιώθουν εγκαταλειμμένοι απ’ όλους, απογοήτευση και μοναξιά περισσότερο απ’ ό,τι οι μη εξαρτημένοι. Δεν νιώθουν κοινωνική υποστήριξη. Φαίνεται πιθανό ότι η χρήση του Διαδικτύου γίνεται προβληματική σε μια περίοδο που ο φοιτητής είναι ακάλυπτος από κοινωνική υποστήριξη τόσο αναπτυξιακά όσο και μαθησιακά και στρέφεται στο Διαδίκτυο για κοινωνική υποστήριξη.

Η ερμηνεία αυτή υποστηρίζεται από το γεγονός ότι το ποσοστό των εξαρτημένων από το Διαδίκτυο είναι μεγαλύτερο στην ηλικία 18-20, που είναι ηλικία στην οποία έχει γίνει η είσοδος στο πανεπιστήμιο. Στην ηλικία 18-20 βρίσκονται περισσότεροι εξαρτημένοι απ’ ό,τι μη-εξαρτημένοι από το Διαδίκτυο».

Σύμφωνα με τον κ. Φράγκο, «εξάρτηση από το Ιντερνετ λέγεται η κατάσταση στη οποία ο χρήστης εμφανίζει: χαμηλή αυτοπεποίθηση, ψυχαναγκαστική διάθεση, ψυχολογική αναστολή, σιωπή, απόσυρση στον εαυτό του, σύγκρουση με το περιβάλλον του λόγω της χρήσης (καθηγητές, γονείς, φίλοι), χαμηλή επίδοση στις σπουδές του και υποτροπή».

Η εξάρτηση με αριθμούς:
  • Χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο από τους μη εξαρτημένους το chat και τα παιχνίδια στο Ιντερνετ.
  • Το 27% χρησιμοποιούν το chat για πάνω από 5 ώρες καθημερινά.
  • Το 53% έχουν χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση (μέχρι 6,5/10).
  • Το 47% νιώθουν μόνοι και απροστάτευτοι σε σύγκριση με το 10,5% των μη εξαρτημένων.
  • Το 26,8% (8,2%+10,2%+10,2%) των εξαρτημένων στο Ιντερνετ παίρνουν ναρκωτικά τουλάχιστον μία φορά την ημέρα.
  • Το 20% καταναλώνουν πάνω από 5 κανονικά ποτήρια οινοπνευματωδών ποτών την ημέρα.



Μου φαίνονται πολύ περίεργα μερικά αποτελέσματα, σίγουρα απαιτείται λεπτομερέστερη διερεύνηση. Βέβαιο είναι ότι η χρήση του Ίντερνετ δεν προκαλεί προβλήματα στην υγεία, όπως προκαλούν τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Άρα κακώς ρίχνονται στο ίδιο τσουκάλι. Επίσης, θα έπρεπε ο ερευνητής να βάλει στη λίστα, με πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα ως προς την εξάρτηση και τις επιπτώσεις, το κάπνισμα, το οποίο αποτελεί γενικότερο κοινωνικό πρόβλημα, αφού κάθε καπνιστής συμπαρασύρει υποχρεωτικά και τους μη καπνίζοντες που βρίσκονται στον ίδιο χώρο.

Ότι οι "υπερβολικοί" χρήστες του Ίντερνετ έχουν "χαμηλή αυτοπεποίθηση", μου φαίνεται επίσης πολύ περίεργο και θα ήθελα να γνωρίσω μερικούς εξ αυτών. Όσους σπουδαστές τυχαίνει να γνωρίζω εδώ και 10-15 χρόνια, οι οποίοι δουλεύουν και απασχολούνται γενικώς και εντατικά με το Ίντερνετ, μάλλον υψηλούς στόχους και σημαντική αυτοεκτίμηση διαθέτουν. Αλλά ίσως είναι μόνο δική μου εντύπωση, επειδή ασχολούμαι με ένα εκπαιδευτικό αντικείμενο που έχει σημαντική σχέση με αυτό το μέσον.

Ακατανόητο μου φαίνεται επίσης το εύρημα ότι οι υπερβολικά ασχολούμενοι στο Internet είναι "ντροπαλοί, χωρίς πολλές κοινωνικές σχέσεις, που επιδιώκουν τον εντυπωσιασμό από τη χρήση του Ιντερνετ". Ποιους επιδιώκουν να εντυπωσιάσουν, αφού δεν έχουν πολλές κοινωνικές σχέσεις; Τα παιδιά που έχουν μάθει ποδήλατο δεν προσπαθούν να εντυπωσιάσουν τα άλλα, ιδίως αντίθετου φύλου, που δεν έμαθαν ακόμα; Οι έφηβοι που κάνουν γύρες με το γυαλιστερό αμάξι (των γονέων) δεν αποβλέπουν επίσης στον εντυπωσιασμό κάποιων; Ας πούμε τότε ότι βρέθηκε άλλο ένα μέσον εντυπωσιασμού, πιο εύχρηστο και φθηνό, γι' αυτό και διαδόθηκε γρήγορα.

Μόνο που οι ιντερνετάκηδες είναι, σύμφωνα με τη μελέτη, εσωστρεφείς και δεν θα έπρεπε ως εκ τούτου να ενδιαφέρονται να εντυπωσιάσουν. Και, σε τελευταία ανάλυση, ποια "αξία" υπερασπιζόμαστε, όταν διαβλέπουμε σε μια κοινωνική ομάδα τάσεις απομόνωσης; Θα προτιμούσαμε τις ζωηρές και εξωστρεφείς σχέσεις στις εξέδρες των ποδοσφαιρικών γηπέδων και στους γύρω δρόμους, τα σχεδόν ολονύκτια πάρτι σε ύποτα στέκια με ποτά μπόμπες και παρακμιακή μουσική ή τις ολοήμερες και ολονύκτιες (δήθεν) κατανυκτικές αδελφικές λειτουργίες στα μοναστήρια και στις εκκλησίες; Εγώ θα έδινα και στις τρεις αυτές περιπτώσεις προτεραιότητα στο "προβληματικό" Internet που σου δίνει τη δυνατότητα επικοινωνίας με πολλούς και διαφορετικούς άλλους ανθρώπους, σε άλλες πόλεις, σε άλλες χώρες και άλλες ηπείρους.

Τέλος, ότι το 53% τον ιντερνετάκηδων έχει χαμηλές επιδόσεις στα μαθήματα, θα έλεγα ότι είναι καλό νούμερο, αφού το 60-70% στο σύνολο των σπουδαστών έχει κακές επιδόσεις (λόγω μειωμένου επιπέδου γνώσεων από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) και ότι το 26,8% των ιντερνετάκηδων παίρνει τουλάχιστον μια φορά τη μέρα ναρκωτικά, μου φαίνεται επίσης προβληματικό σαν αποτέλεσμα: πιστεύω ότι ένα τυχαίο δείγμα από τους ταξιδεύοντες με το μετρό ή τους ευρισκόμενους σε μια εξέδρα γηπέδου θα δείξει μάλλον υψηλότερο ποσοστό! Εκτός αν συνυπολογίζει ο ερευνητής στα "καθημερινά ναρκωτικά" και τα τσιγάρα, οπότε μάλλον μικρό είναι το νούμερο του 26,8%...

Η αρνητική εμμονή με το Ίντερνετ πολλών ερευνητών, έχει να κάνει και με τη σχετικά μεγάλη ηλικία τους: μπήκαν καθυστερημένα και με ελλείψεις στη νέα τεχνολογία -δεν είναι κακό αυτό, έτσι έτυχε- και αισθάνονται υπερφαλαγγισμένοι από τους νεότερους, οι οποίοι βρίσκουν ευχαρίστηση στην απασχόληση μ' αυτό το μέσον - αντί να σκοτώνουν (επίσης) το χρόνο τους στις καφετέριες.

Κάπως έτσι αντιδρούσαν οι παλιοί οπαδοί της αλογάμαξας απέναντι στους εποχούμενους με αυτοκίνητα οχήματα. Τους χαρακτήριζαν προβληματικούς, επιδειξίες, αντικοινωνικούς κ.ο.κ., μέχρι που ψόφησαν τα άλογα και δεν υπήρχαν καινούργια για να συνεχίσουν οι ίδιοι τις "παραδοσιακές" μετακινήσεις τους...
(Stelios Frangopoulos, Στέλιος Φραγκόπουλος)