Γράμμα από τη Νέα Υόρκη
Στο νέο τους βιβλίο «The Superorganism: The Beauty, Elegance, and Strangeness of Insect Societies» (εκδόσεις «Norton, W.W.& Company») οι συγγραφείς παρουσιάζουν μια σύνθεση όλων των ανακαλύψεων και πληροφοριών που έχουν συλλέξει για τα μυρμήγκια (αλλά και ορισμένες πληροφορίες για τους τερμίτες και τις μέλισσες) και εξηγούν το πώς η πολύπλοκη κοινωνία τους αυτο-οργανώνεται, αυτο-ρυθμίζεται και μπορεί να λειτουργεί τόσο ομαλά σαν να ήταν απλώς ένας και μόνος σούπερ οργανισμός. Το βιβλίο περιλαμβάνει 10 κεφάλαια, όπου ανάμεσα στ' άλλα αναφέρονται η προέλευση και εξάπλωση των μυρμηγκιών, η χημική και οπτική επικοινωνία τους, η δομή της κοινωνίας τους καθώς επίσης και η αρχιτεκτονική των φωλιών τους.
Βλέπουμε λοιπόν ότι αυτά τα κοινωνικά έντομα όχι μόνον καταφέρνουν και κατασκευάζουν αρχιτεκτονικά θαύματα -υπόγειες πόλεις με πολύπλοκα συστήματα εξαερισμού-, αλλά επίσης κάνουν τελετουργίες που μοιάζουν με τις ανθρώπινες, όπως για παράδειγμα νεκροταφεία για τους νεκρούς τους. Οπως ο Αίσωπος αναφέρει στον περίφημο μύθο του, τα μυρμήγκια πραγματικά σχεδιάζουν για το μέλλον τους, μιας κι έχουν όντως μέλλον. Αντίθετα με τις εργάτριες μέλισσες, οι οποίες πεθαίνουν μέσα σε λίγες εβδομάδες, τα μυρμήγκια εργάτες σε ορισμένα είδη μπορούν να ζήσουν πολλά χρόνια.
Κατά τη διάρκεια της ζωής τους μαθαίνουν πράγματα, αποθηκεύουν μνήμες στα αισθητήρια όργανά τους και καταγράφουν γεγονότα της ζωής τους. Σύμφωνα με μελέτες και παρατηρήσεις που έκαναν οι συγγραφείς, βρήκαν ότι τα μυρμήγκια στην κυριολεξία αποφασίζουν το τι θα κάνουν στη συνέχεια, το εάν δηλαδή θα τελειώσουν μια βαριά δουλειά, θα αναζητήσουν μια καινούρια, θα φυλάξουν σκοπιά ή θα αναπαυθούν. Και το πιο σημαντικό: ομιλούν μεταξύ τους, μόνον που η γλώσσα τους είναι χημική. Τα περισσότερα είδη μυρμηγκιών αναγνωρίζουν τη μυρωδιά της αποικίας τους. Κι όχι μόνον αυτό, αλλά επίσης βάζουν σημάδι μονοπάτια με φερορμόνες και τα χρησιμοποιούν για να μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα σε διαφορετικές κάστες στο εσωτερικό της αποικίας.
Ο τρόπος οργάνωσης μιας αποικίας μυρμηγκιών είναι αξιοθαύμαστος. Το καθένα δίνει αναφορά σε μια βασίλισσα. Ομως μερικές βασίλισσες μοιάζουν περισσότερο με δούκισσες, μιας κι έχουν πάνω από 100 δούλους και ζουν με αυτούς σε ένα κάστρο. Μάλιστα, η βασίλισσα μιας συγκεκριμένης αποικίας μυρμηγκιών (Αττα) κυβερνά από ένα παλάτι. Για να κατασκευαστεί μια τυπική φωλιά Αττα, τα μυρμήγκια-εργάτες πρέπει να βγάλουν περίπου 40 τόνους χώμα. Κατά τη διάρκεια της κατά μέσον όρο 10ετούς βασιλείας της, μια βασίλισσα Αττα μπορεί να κάνει μέχρι και 150 εκατομμύρια κόρες, τις οποίες χρησιμοποιεί στην πλειονότητά τους ως σκλάβες...
Επίσης στις κοινότητες των μυρμηγκιών βρίσκουμε διαφορους τύπους κανιβαλισμού. Συγκεκριμένα στο είδος Diacomma το σεξ μπορεί να αποδειχτεί αρκετά βίαιο για ένα αρσενικό. Μετά τη συνουσία με τη βασίλισσα, οι εργάτριες «δαγκώνουν το κεφάλι και τον θώρακα του αρσενικού, αλλά αφήνουν τα γεννητικά όργανα απείραχτα. Για ανεξήγητους μέχρι στιγμής λόγους, αφήνουν στη συνέχεια τα γεννητικά όργανα δίπλα στη βασίλισσα για λίγες μέρες προτού τα πετάξουν. Επίσης η κοινωνία τους είναι απίστευτα ολοκληρωτική και το σύστημα ιεραρχίας τους πολύ αυστηρό.
(ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΤΣΟΥ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 19/12/20080
