(του Πασχου Μανδραβελη, Καθημερινή, 20/12/2008)
Ένας αρχαίος ινδικός μύθος θέλει έξι τυφλούς Ινδούς να συντονίζουν τις δυνάμεις τους ώστε να απαντήσουν στο μυστήριο «ελέφαντας». Άκουγαν πολλά περί ελεφάντων και αποφάσισαν από κοινού να διαπιστώσουν ιδίαις αυτών χερσί με τι μοιάζει αυτό το ζώο.
Ο πρώτος πλησίασε τον ελέφαντα από τα πλάγια. Άγγιξε τα τραχιά πλευρά του και αναφώνησε: «Αυτό εδώ το πράγμα είναι κάτι σαν τοίχος». Ο δεύτερος έπιασε τους χαυλιόδοντες. Τους ένιωσε λείους και μυτερούς και έφτασε στο συμπέρασμα πως ο ελέφαντας είναι κάτι σαν το δόρυ. Ο τρίτος πιάστηκε από την εύκαμπτη και διαρκώς κινούμενη προβοσκίδα και κατάλαβε πως «ο ελέφαντας είναι ένα είδος φιδιού». Ο τέταρτος αγκάλιασε ένα πόδι του τεράστιου θηλαστικού και ξεκαθάρισε στους υπόλοιπους πως «ο ελέφαντας είναι κάποιο είδος δένδρου».
Στον πέμπτο έτυχε να αγγίξει το αυτί του ελέφαντα και είπε στους υπόλοιπους: «Μέχρι κι ένας τυφλός θα μπορούσε να καταλάβει ότι ο ελέφαντας είναι ένα είδος βεντάλιας». Ο έκτος χασκογελούσε με τις «ανοησίες» των υπολοίπων και κρατώντας σφιχτά την ουρά του ελέφαντα, τους επέπληξε γιατί δεν καταλάβαιναν πως «ο ελέφαντας είναι κάτι σαν τριχιά».
Κάπως έτσι, αμήχανοι και τυφλοί, προσεγγίζουμε το νεανικό ξέσπασμα της τελευταίας εβδομάδας. Κάποιοι το αποδίδουν στον «τοίχο» της κακής οικονομικής κατάστασης. Κάποιοι στους χαυλιόδοντες της νεανικής παραβατικότητας. Κάποιοι άλλοι στην προβοσκίδα μιας αριστερής λαγνείας για εξεγέρσεις που έχει μπολιάσει ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Και κάποιοι στα χοντρά πόδια της απούσας κυβέρνησης. Όλοι δίκιο έχουν. Είναι όλα αυτά μαζί και πιθανώς κάτι παραπάνω. Η ελληνική κοινωνία δεν έχει το θεωρητικό πλαίσιο, δεν έχει πλέον κυρίαρχη αφήγηση για όσα της συμβαίνουν.
Στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης κυριάρχησε το αριστερό Παράδειγμα εξήγησης του κόσμου. Αυτό υπήρξε επί μακρόν καρποφόρο, με την έννοια ότι ανέλυε επαρκώς την κοινωνική πραγματικότητα. Οταν πλήθυναν οι κατά Τόμας Κουν «ανωμαλίες», το κυρίαρχο Παράδειγμα άρχισε να καταρρέει, αλλά δεν εμφανίστηκε μια επαρκής εναλλακτική αφήγηση. Η ελληνική κοινωνία είναι σε φάση μετάβασης, όπως θα έγραφε ο Τόμας Κουν, σε φάση «κλονισμού της φυσιολογικής δραστηριότητας» αφήγησης του κόσμου. Γι’ αυτό κάθε εξήγηση είναι δεκτή. Αλλά ταυτοχρόνως πρόωρη και μερική...
Ο πρώτος πλησίασε τον ελέφαντα από τα πλάγια. Άγγιξε τα τραχιά πλευρά του και αναφώνησε: «Αυτό εδώ το πράγμα είναι κάτι σαν τοίχος». Ο δεύτερος έπιασε τους χαυλιόδοντες. Τους ένιωσε λείους και μυτερούς και έφτασε στο συμπέρασμα πως ο ελέφαντας είναι κάτι σαν το δόρυ. Ο τρίτος πιάστηκε από την εύκαμπτη και διαρκώς κινούμενη προβοσκίδα και κατάλαβε πως «ο ελέφαντας είναι ένα είδος φιδιού». Ο τέταρτος αγκάλιασε ένα πόδι του τεράστιου θηλαστικού και ξεκαθάρισε στους υπόλοιπους πως «ο ελέφαντας είναι κάποιο είδος δένδρου».
Στον πέμπτο έτυχε να αγγίξει το αυτί του ελέφαντα και είπε στους υπόλοιπους: «Μέχρι κι ένας τυφλός θα μπορούσε να καταλάβει ότι ο ελέφαντας είναι ένα είδος βεντάλιας». Ο έκτος χασκογελούσε με τις «ανοησίες» των υπολοίπων και κρατώντας σφιχτά την ουρά του ελέφαντα, τους επέπληξε γιατί δεν καταλάβαιναν πως «ο ελέφαντας είναι κάτι σαν τριχιά».
Κάπως έτσι, αμήχανοι και τυφλοί, προσεγγίζουμε το νεανικό ξέσπασμα της τελευταίας εβδομάδας. Κάποιοι το αποδίδουν στον «τοίχο» της κακής οικονομικής κατάστασης. Κάποιοι στους χαυλιόδοντες της νεανικής παραβατικότητας. Κάποιοι άλλοι στην προβοσκίδα μιας αριστερής λαγνείας για εξεγέρσεις που έχει μπολιάσει ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Και κάποιοι στα χοντρά πόδια της απούσας κυβέρνησης. Όλοι δίκιο έχουν. Είναι όλα αυτά μαζί και πιθανώς κάτι παραπάνω. Η ελληνική κοινωνία δεν έχει το θεωρητικό πλαίσιο, δεν έχει πλέον κυρίαρχη αφήγηση για όσα της συμβαίνουν.
Στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης κυριάρχησε το αριστερό Παράδειγμα εξήγησης του κόσμου. Αυτό υπήρξε επί μακρόν καρποφόρο, με την έννοια ότι ανέλυε επαρκώς την κοινωνική πραγματικότητα. Οταν πλήθυναν οι κατά Τόμας Κουν «ανωμαλίες», το κυρίαρχο Παράδειγμα άρχισε να καταρρέει, αλλά δεν εμφανίστηκε μια επαρκής εναλλακτική αφήγηση. Η ελληνική κοινωνία είναι σε φάση μετάβασης, όπως θα έγραφε ο Τόμας Κουν, σε φάση «κλονισμού της φυσιολογικής δραστηριότητας» αφήγησης του κόσμου. Γι’ αυτό κάθε εξήγηση είναι δεκτή. Αλλά ταυτοχρόνως πρόωρη και μερική...
