30 May 2008

«Σύγκρουση» πολιτισμών

...(από τις εφημερίδες, 30/5/2008)

 Οι πολεμιστές μιας «άγριας» φυλής του Αμαζονίου προσπαθούν να υπερασπιστούν με τόξα και δόρατα τις καλύβες τους από το απειλητικό και θορυβώδες «μεταλλικό πουλί», δηλαδή το ελικόπτερο που υπερίπταται με τον Βραζιλιάνο ανθρωπολόγο Χοσέ Κάρλος Μεϊρέγες. Το δράμα των τελευταίων «ανέγγιχτων» του Αμαζονίου που ζουν στη λίθινη εποχή, αποκλεισμένοι στην πυκνή ζούγκλα, είναι ένα όνειδος για τον πολιτισμό μας, που τους σκοτώνει έναν έναν με σφαίρες και μικρόβια για να κλέψει τα πολύτιμα δέντρα του τροπικού δάσους.

Ο κ. Μεϊρέγες, που εργάζεται εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες για το ομοσπονδιακό πρόγραμμα προστασίας των Ινδιάνων της Βραζιλίας, γνωστό από τα αρχικά του ως FUΝΑΙ, ο οποίος και στο παρελθόν έχει έρθει συχνά πρόσωπο με πρόσωπο με «ανέγγιχτους» ιθαγενείς, εντόπισε τις καλύβες της φυλής πετώντας με ελικόπτερο πάνω από τη ζούγκλα, σε μια προσπάθεια να αποδείξει την ύπαρξή τους στην κυβέρνησή του, αλλά και στη διεθνή κοινότητα, και να πετύχει έτσι την ευαισθητοποίηση απέναντι στα «τρομερά εγκλήματα» που όπως καταγγέλλει γίνονται εις βάρος τους από τους λαθροϋλοτόμους. Αυτοί διεισδύουν βαθιά στη «σέλβα» (όπως αποκαλείται η ζούγκλα στο Περού) του Αμαζονίου για να συλλέξουν το πολυτιμότερο προϊόν του: το πανάκριβο ξύλο μαόνι, που καταλήγει να διακοσμεί τα σπίτια των πλουσίων στον υπόλοιπο, «πολιτισμένο» πλανήτη.

Σύμφωνα με τον κ. Μεϊρέγες η φυλή αυτή είναι μία από τις τουλάχιστον 50 «ανέγγιχτες» φυλές που ζουν στην ευρύτερη περιοχή και έχουν αναγκαστεί να μετακινηθούν από το Περού στη Βραζιλία και μια από τις ελάχιστες που δεν παρουσιάζουν ακόμη μείωση του πληθυσμού τους λόγω των ένοπλων επιθέσεων από υλοτόμους, αλλά και την επαφή τους με άγνωστές τους ασθένειες που κυριολεκτικά αποδεκατίζουν άλλα χωριά Ινδιάνων.


Εξετάζοντας τις δύο φωτογραφίες βλέπουμε ότι οι πολεμιστές είναι βαμμένοι με κόκκινο χρώμα, οι άλλοι έχουν μάλλον το φυσικό ερυθρό χρώμα των (ερυθρόδερμων) Ινδιάνων της αμερικάνικης ηπείρου. Στη πάνω φωτογραφία ο «μαύρος» ιθαγενής, βαμμένος ολόσωμα κι αυτός, είναι ίσως ο αρχηγός, επειδή δεν βαστάει όπλα και δίνει οδηγίες. Το BBC αναφέρει ότι, ακριβώς επειδή δεν βαστάει όπλα, ίσως να πρόκειται για γυναίκα! Εγώ υποθέτω ότι οι γυναίκες θα έχουν κρυφτεί, μπροστά σε τέτοια επίθεση «κακών πνευμάτων»!

Κοίταξα αρκετή ώρα τις φωτογραφίες και πέρναγαν από το μυαλό μου εικασίες, τί μπορεί να σκέφτονταν αυτοί οι άνθρωποι, βλέποντας από πάνω τους ένα τεράστιο θορυβώδες «πτηνό». Για «σιδερένιο» που γράφουν οι εφημερίδες δεν μπορεί να γίνει λόγος, γιατί οι ιθαγενείς ίσως να μην γνωρίζουν ούτε καν τον χαλκό, πόσο μάλλον τα σκληρότερα μέταλλα.

Κάπως έτσι, με άλλα χρώματα και άλλο «ντύσιμο», θα ήταν και οι πρόγονοί μας στην Ευρώπη πριν από 15-20-30 χιλιάδες χρόνια. Τότε δεν υπήρχαν βέβαια «σιδερένια πτηνά» να πετούν από πάνω τους, εκτός αν πράγματι έφτασε κάποτε ένα εξωγήινο κατασκεύασμα, το οποίο στη συνέχεια αποτυπώθηκε σε μυθοπλασίες περί αποκαλύψεως εκ θεού ή σατανά, ανάλογα τί εντυπώσεις προκάλεσε σε κάθε φύλαρχο το θορυβώδες μηχάνημα.

Σκέφτομαι τί «θεολογικές» ανακατατάξεις θα προκαλεί η εμφάνιση του ελικοπτέρου στους πρωτόγονους ιθαγενείς. Άλλοι θα λένε ότι είναι θεϊκό μήνυμα για να πάψουν να αμαρτάνουν και άλλοι ότι πρόκειται για σατανά (με τέτοιο θόρυβο που κάνει, δικαιολογημένα) που θέλει να τους αποσπάσει από την παραδοσιακή πίστη και τις συνήθειές τους. Ο τοπικός αρχιεπίσκοπος θα τους κάλεσε για προσευχές και θυσίες στους θεούς και τα πνεύματα της φυλής, για να διασωθούν η πίστη και οι παραδόσεις...

Πριν από αρκετά χρόνια ανακαλύφτηκαν κι άλλες φυλές στον Αμαζόνιο και οι άνθρωποι οδηγήθηκαν με οχήματα στη σύγχρονη εποχή. Βέβαια, αρκετοί ιθαγενείς κόλλησαν ασθένειες, για τις οποίες ο οργανισμός τους δεν είχε αναπτύξει αντισώματα, σώθηκαν όμως από άλλες ασθένειες που ήταν ενδημικές στα μέρη τους, μικροβιακές μολύνσεις, μύκητες, σκουλήκια κ.ά. Μια από αυτές τις φυλές ονομάστηκε Kayapó, ίσως να ονομάζονταν οι ίδιοι έτσι. Γεγονός είναι ότι, όταν γνώρισαν οι Kayapó το σύγχρονο πολιτισμό, έστω στην υποβαθμισμένη εκδοχή που επικρατούσε στην επαρχία της Βραζιλίας και όχι στη Γαλλία ή στις ΗΠΑ, δεν ήθελαν πλέον να επιστρέψουν στον Αμαζόνιο - χωρίς μάλιστα να κινδυνεύουν να «πεθάνουν από πλήξη» που έγραφε ο οπισθοδρομικός T.S. Eliot και διέδιδε ο τεχνοφοβικός Σεφέρης!

Όσοι τελικά επέστρεψαν στα πάτρια εδάφη, εφοδιασμένοι με γυαλιά, ρολόγια, τεχνητές οδοντοστοιχίες και άλλα βοηθήματα της σύγχρονης τεχνολογίας, ζήτησαν να εγκατασταθεί στην περιοχή τους σύστημα δορυφορικής τηλεόρασης — το ηλεκτρικό ρεύμα και το υποτυπώδες δίκτυο νερού τα εξασφάλισαν εύκολα. Στη συνέχεια, οι ενημερωμένοι εξ αυτών για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του Αμαζόνιου, συνέβαλαν στην αποτροπή της υπερεκμετάλλευσης (υλοτόμησης) των περιοχών τους που οδηγεί στην αποψίλωση των δασών και στην εκδίωξη των ιθαγενών από τις εστίες τους.
(click)

: