Η εξόντωση των Βογομίλων
Σε προηγούμενη ανάρτηση έγινε αναφορά στην ενδοχριστιανική σταυροφορία εναντίον των Καθαρών στη νότια Γαλλία.
Καταρχάς πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι σταυροφορίες είχαν αιτιολογηθεί θεολογικά με τις ιδεοληψίες του (ιερού) Αυγουστίνου περί «δίκαιου πολέμου» (bellum iustum). Κατά τη θεωρία του Αυγουστίνου, ένας πόλεμος έπρεπε να πληροί 3 χαρακτηριστικά για να θεωρείται «δίκαιος και θεάρεστος»:
Σημαντικό είναι ότι οι χριστιανοί είχαν αρχίσει τότε να κάνουν στροφή και προσφέρονταν στο ρωμαϊκό κράτος για συναλληλία. Από φιλειρηνικό και απελευθερωτικό κίνημα, προσχώρησαν στη στήριξη της αυτοκρατορίας και ανέδειξαν στρατιωτικούς αγίους (Δημήτριος, Γεώργιος κ.ά.) Από την «πόρνη Ρώμη» προέκυψε θεολογικά, με δικολαβικούς συλλογισμούς του Αυγουστίνου, το «κράτος θεού» (civitas dei), το οποίο όμως ούτε που το λυπήθηκε ο θεούλης και επέτρεψε το έτος 410 να ισοπεδωθεί η Ρώμη από τους Γότθους του Αλάριχου.
Τότε έκανε ο Αυγουστίνος άλλη μια θεολογική κωλοτούμπα και γνωμάτευσε ότι, το κράτος του θεού δεν είναι εδώ, δεν καταλάβατε, είναι στον ουρανό, κορόιδα! Τελικά, πέθανε ο ίδιος όταν πολιορκούσαν την πόλη του οι Βάνδαλοι (εκχριστιανισμένοι κι αυτοί!), πριν αναγκαστεί να κάνει κι άλλη θεολογική στροφή... Όταν ακούτε λοιπόν ρήτορες να τρώνε την ώρα με εδάφια από τα γραπτά του «ιερού» Αυγουστίνου, να σκέφτεστε ότι ο συγκεκριμένος εκκλησιαστικός «πατέρας», εκτός από θεολογικός ανεμόμυλος (άλλαξε θρησκείες και θεωρίες αρκετές φορές) ήταν και ένθερμος πολεμοκάπηλος, αλλά και εισηγητής βασανιστηρίων για άπιστους, ολιγόπιστους, ετερόπιστους και ό,τι άλλο υπάρχει!
Ερχόμαστε τώρα στους Βογόμιλους, πρόδρομους των Καθαρών, για τους οποίους έγινε κουβέντα στην προαναφερόμενη ανάρτηση:
Οι Βογόμιλοι ήταν μια δυιστική, αντιφεουδαρχική χριστιανική κοινότητα στο βαλκανικό και μικρασιατικό χώρο και πήρε το όνομά της από κάποιον Βούλγαρο Bogomil (=Θεόφιλος). Φαίνεται ότι ο Βογομιλισμός ήταν απόγονος του Παυλικανισμού και ο ίδιος υπήρξε πρόδρομος αρκετών άλλων χριστιανικών «αιρέσεων» στα Βαλκάνια και τη Δυτική Ευρώπη, όπως της Πατάρια στην Ιταλία, των Καθαρών, των Αδαμιτών, των Βαλδένσιων κ.ά.
Οι Βογόμιλοι δίδασκαν, μεταξύ άλλων, ότι αυτοί ήτανε οι αληθινοί μαθητές του Εμμανουήλ (Ιησού Χριστού), ενώ οι υπόλοιποι χριστιανοί ήτανε μαθητές του Σατανιήλ, που είχανε για κέντρο τους την Αγιά Σοφιά της Κων/πολης. Και μου φαίνεται ότι σ' αυτό δεν είχαν πολύ άδικο! Προφανώς οι ορθόδοξοι που βρίσκονταν (πάντα) στην πλευρά της εξουσίας θεωρούσαν τους Βογόμιλους αιρετικούς και, εννοείται, οι Βογόμιλοι θεωρούσαν όλους τους άλλους αιρετικούς...
Ο αυτοκράτορας (1081-1118) Αλέξιος Α' Κομνηνός ξεκίνησε διωγμό κατά των Βογομίλων, θεωρώντας ότι αποτελούν απειλή για την Αυτοκρατορία. Ο Πατριάρχης Νικόλαος Γ΄ καταδίκασε τον αρχηγό τους, Βασίλειο τον Ιατρό, ως αιρεσιάρχη ο οποίος, μαζί με μαθητές του, βασανίστηκε και τελικά κάηκε δημοσίως στην πυρά στο Ιπποδρόμιο της Κων/πολης από τα χέρια του Αυτοκράτορα Αλεξίου το 1118. Άλλη μια έκφραση της συναλληλίας κράτους και εκκλησίας: οι κρατιστές παπάδες αφόριζαν και ο στρατός έκανε τη βρωμοδουλειά των δολοφονιών.
Στην Κων/πολη εκδηλώθηκε τότε κύμα συλλήψεων εναντίον των Βογομίλων. Όσοι αποκήρυσσαν την πίστη τους (υπέγραφαν δήλωση μετανοίας, θα λέγαμε σήμερα) απελευθερώνονταν, ενώ οι υπόλοιποι καταδικάζονταν σε ισόβια φυλάκιση. Υποψιάζομαι ότι «αποκήρυσσαν» αυτοί που δεν είχαν σχέση με τους Βογόμιλους και, απλά, είχαν συκοφαντηθεί από γείτονες και επαγγελματικούς αντιπάλους. Οι πραγματικοί, πιστοί Βογόμιλοι ήταν φανατικοί και προτιμούσαν να πεθάνουν, όπως έκαναν επί Ρωμαίων οι πρώτοι χριστιανοί. Τίποτα καινούργιο λοιπόν!
Ο Αλέξιος διόρισε κήρυκες για να εκφωνήσουν ομιλίες στον ναό της Αγία Σοφίας και να προειδοποιήσουν το λαό για τους κινδύνους που προέρχονταν από τους Βογόμιλους και για τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να εντοπίζουν τους αιρετικούς. Δεν ξέρω αν έχουν διασωθεί αυτοί οι λόγοι, θα μαθαίναμε το φιλάνθρωπο πνεύμα, με το οποίο μιλούσαν στους ναούς οι παπάδες εκείνης της εποχής. Πάντως, από τις οδηγίες που έδιναν για εντοπισμό «αιρετικών», μπορώ να φανταστώ τί συκοφαντίες και αλληλοκαρφώματα θα προέκυψαν, για να εισπράξει ο αλητόβιος όχλος την αμοιβή.
Όλα αυτά τα περιγράφει η πριγκίπισσα Άννα Κομνηνή, κόρη του αυτοκράτορα Αλέξιου. Αν δεν υπήρχαν γραπτά από έγκυρο πρόσωπο, θα έλεγαν σήμερα οι απολογητές αυτών των δολοφονιών ότι δεν συνέβησαν, πρόκειται για συκοφαντίες σε βάρος της ορθοδοξίας, φαντασίες των αθέων είναι κ.λπ. Ας δούμε λοιπόν, πώς περιγράφουν οι λαμπροί απολογητές χριστιανοί του ΟΟΔΕ τα δολοφονικά αυτά γεγονότα εναντίον των Βογομίλων που είναι μερικούς αιώνες προγενέστερα των αντίστοιχων εγκλημάτων της «Ιεράς Εξέτασης» των καθολικών:
«Τον Βασίλειο τον καταδίκασε ο βασιλιάς να καή, αν δεν αρνηθή την πλάνη του.» Εγώ πιστεύω ότι με ακριβώς τον ίδιο τρόπο απαλλάσσονται οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, από τον Νέρωνα, μέχρι τον Διοκλητιανό, οι οποίοι επίσης καλούσαν τους χριστιανούς να απαρνηθούν την πλάνη τους! «Πρόσταξε λοιπόν ο Αλέξιος να στήσουν μέσα στον ιππόδρομο από μια μεριά έναν σταυρό, κι' από την άλλη ν' ανάψουν μια φωτιά, ώστε ο κατάδικος να φοβηθή τη φωτιά και να βαδίση προς τον σταυρό κι έτσι να γλυτώση.»
Η Άννα Κομνηνή γράφει ότι είχαν ανάψει στον ιππόδρομο μια τεράστια φωτιά, μια πυρκαγιά ολόκληρη. Είχαν σκάψει μια πολύ μεγάλη τάφρο και είχαν συσσωρεύσει πλήθος ξύλα, κορμούς από πανύψηλα δέντρα, που έτσι τοποθετημένα δημιουργούσαν την εντύπωση όρους. Όταν ανάφτηκε η πυρά ένα μεγάλο πλήθος άρχισε σιγά σιγά να συρρέει στον επίπεδο χώρο του Iπποδρόμου αλλά και στις κερκίδες, περιμένοντας να δει τι θα συμβεί.
Αποφεύγοντας ο Βασίλειος, όπως κάθε φυσιολογικός άνθρωπος, τη φωτιά, θα υπήρχε δημόσια απόδειξη ότι κατέφυγε στο σταυρό... ματανόησε, πίστεψε στην αλήθεια! Αλλά αυτός τίποτα, αγύριστο κεφάλι! Συνεχίζει ο απολογητής του ΟΟΔΕ: «Ο Βασίλειος πίστευε πως θα τον αρπάξουν οι Άγγελοι, και τράβηξε προς τη φωτιά.» Ήταν κανονικά ιδεοληπτικός χριστιανός, πίστευε σε θεούς και φαντάσματα...
«Όταν όμως πήγε κοντά στη φωτιά, δείλιασε κι’ άρχισε να γυρίζη το πρόσωπό του από δώ κι’ από κει και να χτυπά τα χέρια του και τα μεριά του. Στο τέλος στάθηκε ακίνητος.» Στόχος των ασήμαντων ενδιάμεσων περιγραφών (κτύπαγε τα χέρια του!) είναι να μετριαστεί η βαρύτητα της δολοφονίας ενός «πιστού» στη θρησκεία του. «Τότε οι δήμιοι (οι δήμιοι ήταν ορθόδοξοι χριστιανοί, όχι κάποιοι άγνωστοι περαστικοί!) πετάξανε στη φωτιά τον μανδύα του για να δη πως κάηκε και να μην πέση μέσα. Μα ο Βασίλειος μ' όλο που κάηκε ο μανδύας του, φώναζε πως τον βλέπει να ανεβαίνη ψηλά στον ουρανό, κ' έτσι έπεσε κι' ο ίδιος μέσα στις φλόγες, και κάηκε.»
Δηλαδή δεν τον κάψανε οι ορθόδοξοι χριστιανοί, μόνος του έπεσε στις φλόγες και κάηκε, ίσως και να παραπάτησε... Στη χριστιανικότατη αγιογραφία που παριστάνεται η πυρπόληση αιρετικών, έχουν αναλάβει το δολοφονικό έργο άγγελοι (που είναι βαβυλωνικής προελεύσεως) και επιβάλλουν με ακόντια τη χριστιανική αγάπη.
Στην περιγραφή της Κομνηνής υπάρχει και μια ενδιαφέρουσα αναφορά στο σημείο που πέταξαν οι δήμιοι τον μανδύα στη φωτιά: «Καθώς πολλά λέγονταν από το πλήθος ότι θα μπορούσε να συμβούν, οι δήμιοι, επειδή φοβήθηκαν μήπως οι δαίμονες του Βασιλείου, με την άδεια βέβαια του Θεού, τερατουργούσαν διάφορα άτοπα, και μήπως αρπάζοντάς τον αλώβητο μέσα από την πυρά τον άφηναν σε ένα πολυσύχναστο χώρο και έτσι γινόταν η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης, αποφάσισαν να δοκιμάσουν το πράγμα.» Δεν ήταν και απόλυτα σίγουροι γι' αυτό που γινόταν, ούτε ήξεραν αν ο θεός είναι μαζί τους ή με τους δαίμονες! Λες να έχει ο «αιρετικός» το θεό μαζί του, θα σκέφτηκαν, ας δοκιμάσουμε κανένα κόλπο να βεβαιωθούμε...
Δεν αμφιβάλλω ότι ήταν σαλταρισμένος ο Βασίλειος, όπως είναι και οι σημερινοί απολογητές τού ΟΟΔΕ, αλλά δεν ήταν άτοπο να πληροφορηθούμε πώς προσπαθούν οι σύγχρονοι υπηρέτες της αγάπης να παρακάμψουν το γεγονός της καθαρής δολοφονίας κάποιου ηγέτη για τη θρησκευτική του πίστη, ακριβώς ό,τι έκαναν παλαιότερα οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες και αργότερα οι καθολικοί με τη βοήθεια της «Ιεράς εξέτασης». Μάλλον από τους ορθοδόξους θα πήραν τη συνταγή!
Υπάρχει μάλιστα και η περιγραφή από ένθερμους χριστιανούς ότι, όταν οι δήμιοι έριξαν τον Βασίλειο στη φωτιά, αυτός... εξατμίστηκε χωρίς καπνό ή μυρωδιά καμμένης σάρκας! Οι μεν θεόπληκτοι ορθόδοξοι της εξουσίας έλεγαν ότι αυτό αποτελεί φανερό σημείο ότι και ο ίδιος ο θεός (που δεν έχει αγάπη αλλά είναι αγάπη!) επιθυμούσε να εξοντωθεί το γρηγορότερο δυνατόν το θύμα, οι δε άλλοι θεόπληκτοι, επίσης ορθόδοξοι αλλά ενάντια στην εξουσία, έλεγαν ότι ο Βασίλειος ήταν άγιος και ο θεός (που δεν κούνησε το δακτυλάκι του για να τον σώσει!) τον πήρε δίπλα στο θρόνο του, χωρίς να αφήσει υπολείμματά του στην αμαρτωλή Γη... Όλοι δικαιωμένοι τελικά!
Το αποκορύφωμα της αθλιότητας του απολογητή έρχεται αμέσως μετά. Γράφει ο θρησκόληπτος υπηρεσίας του ΟΟΔΕ: «Ύστερα κάψανε και τους "δώδεκα μαθητές" του Βασίλειου καθώς κι’ όλους τους κορυφαίους Βογόμιλους». Παρεμπιπτόντως έκαψαν λοιπόν οι ορθόδοξοι κρατικοδίαιτοι δήμιοι και μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες ακόμα και ούτε που ντρέπονται να το αναφέρουν! Όπως δεν ντρέπονταν οι μαυροντυμένοι στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως της Μακρονήσου και της Γυάρου. Το ίδιο έργο επιτελούσαν! Κατά τα άλλα έχουν γεμίσει τη σελίδα με πληροφορίες του τύπου: «Οι Βογόμιλοι λέγανε εφτά φορές την ημέρα το "Πάτερ ημών".» Φοβερή πληροφορία κι αυτή...
Για το ίδιο θέμα και κάτι παραπάνω (Παυλικανοί κ.ά., περίπου 100.000 εξοντωθέντες, σύμφωνα με τον επίσημο αυτοκρατορικό ιστορικό!) έχει γράψει παλαιότερα και ο φίλος Ανορθόδοξος, αξίζει να διαβαστεί η σχετική ανάρτησή του.
Εξαφανίστε τα Βογομιλικά Μνημεία!
Η εξαφάνιση αυτών των «αιρετικών» νεκροταφείων από το χώρο της Μακεδονίας συνεχίζει να θεωρείται «ιερό καθήκον» από τους «ορθόδοξους Ταλιμπάν». Αυτό συνέβη πριν από από μερικά χρόνια στους εντυπωσιακούς μονολιθικούς σταυρούς του παλιού νεκροταφείου της Παλιάς Πέλλας των Γιαννιτσών. Τον Οκτώβριο του 2001, όπως κατήγγειλαν ευαισθητοποιημένοι κάτοικοι της περιοχής, «τα συνεργεία του δήμου, υπό την καθοδήγηση της τοπικής εκκλησιαστικής αρχής εισέβαλαν με μπουλντόζα στο χώρο του παλιού νεκροταφείου, εκθεμελίωσαν και κατέστρεψαν το βογομιλικό νεκροταφείο, χωρίς την επίβλεψη αρχαιολόγου και ενώ η πλειοψηφία των κατοίκων αντιδρά για την επιλεγείσα περιοχή». Ως δικαιολογία αυτής της ανυπολόγιστης καταστροφής προβλήθηκε η ανάγκη «ανάπλασης» του χώρου και η επιθυμία του τοπικού ιερέα για την εκεί οικοδόμηση μιας νέας εκκλησίας!
Στις καταγγελίες η αρμόδια 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αντέδρασε χλιαρά, παρά το γεγονός ότι κατά την αυτοψία που πραγματοποιήθηκε εκεί στις 9 Οκτωβρίου του 2001 «διαπιστώθηκε ότι κατά τη διάρκεια σκαπτικών εργασιών καθαιρέθηκαν λίθινοι σταυροί μεταβυζαντινής περιόδου». [Ορισμένοι Έλληνες αρχαιολόγοι υποστηρίζουν πως αυτά τα “βογομιλικού τύπου” μνημεία είναι μεταξύ 15ου-17ου αιώνα, άρα “μεταβυζαντινά”, αλλά ακόμη κι ισχύει αυτό, σπάνια μνημεία μισής χιλιετίας δεν πρέπει να θεωρούνται “άνευ ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας”. Ακόμη και στη Βοσνία, που γνώρισε επί τέσσερα χρόνια (1992-1995) έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, υπολογίζεται πως υπάρχουν και διατηρούνται ακόμη περίπου 50.000 παρόμοια “βογομιλικού τύπου” ταφικά μνημεία, γνωστά και ως stecci].
Στην πραγματικότητα τότε μια μπουλντόζα ξερίζωσε τους μεσαιωνικούς σταυρούς και τους μετέφερε σ’ ένα «ακριανό σημείο» και κατά τη μεταφορά πολλοί σταυροί γδάρθηκαν, ενώ ορισμένοι (2-3 σε σύνολο 21) θρυμματίστηκαν κιόλας! Στις πιεστικές ερωτήσεις δημοσιογράφων της εφημερίδας Ελευθεροτυπία, που ήταν η μόνη που ασχολήθηκε τότε με το θέμα, οι υπάλληλοι της 11ης Εφορείας είχαν το θράσος να δηλώσουν πως «το εν λόγω νεκροταφείο είναι μη αρχαιολογικός, και ως εκ τούτου μη διατηρητέος χώρος», γι’ αυτό και χρησιμοποιούν επίτηδες τον όρο «μεταβυζαντινά μνημεία», άσχετα αν αυτοί οι μονολιθικοί σταυροί χρονολογούνται από τον 10ο αιώνα! Τι απέγιναν σήμερα αυτοί οι σπάνιοι μεσαιωνικοί “βογομιλικού τύπου” σταυροί, που ξεριζώθηκαν και πετάχθηκαν στην άκρη του νεκροταφείου της Παλαιάς Πέλλας; Σύμφωνα με σημερινές μαρτυρίες ευαισθητοποιημένων κατοίκων του χωριού, όπως ο Σταύρος Κούλης: “Δεν έχει απομείνει το παραμικρό μνημείο πλέον και σας σας το λέω εγώ που γεννήθηκα και μένω μόνιμα σε αυτό το χωριό! Είχα όμως την τιμή να τα προλάβω, μιας κι ο παππούς μου ήταν θαμμένος ακριβώς δίπλα σε ένα τέτοιο ταφικό μνημείο! Είτε πετάχθηκαν είτε χρησιμοποιήθηκαν ως μπαζώματα σε διάφορα έργα του χωριού!”
Η Συνωμοσία της Σιωπής
Στην περιοχή του νομού Πέλλας υπάρχουν πολλά μεσαιωνικά νεκροταφείακαι ορισμένα από αυτά χαρακτηρίζονται τυπολογικά «βογομιλικού τύπου», παρουσιάζοντας πολλές ομοιότητες με τις βογομιλικές νεκροπόλεις της Βοσνίας καθώς και με τα μνημεία των Καθαρών της Προβηγκίας, οι οποίοι αποτελούσαν ακόμη μια προέκταση των νεογνωστικιστών και νεομανιχαίων Βογόμιλων στο χώρο της νότιας Γαλλίας. Αυτό άλλωστε είχε επισημάνει το 1988 στο 8ο Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης ο βυζαντινολόγος Νικόλαος Οικονομίδης, που έκανε λόγο για την ομοιότητα αυτών των μνημείων με αντίστοιχες μονολιθικές στήλες της νότιας Γαλλίας, της Βουλγαρίας και της Βοσνίας, που αποδίδονται στους Βογόμιλους και τη «θυγατρική» τους δυτικοευρωπαϊκή μεσαιωνική αίρεση των Καθαρών.
Καθόλου περίεργο λοιπόν που η τότε Υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, αποφάσισε να κηρύξει διατηρητέο το μεσαιωνικό νεκροταφείο της Νέας Χαλκηδόνας, όπου συναντάμε άλλους 53 λίθινους σταυρούς «βογομιλικού τύπου» (απόφαση αρ. Β2/Φ34/29280/756 της 4 Αυγούστου του 1988). Ωστόσο τα εντυπωσιακά αυτά μνημεία δεν αναφέρονται σε κανέναν τουριστικό οδηγό, σε κανένα βιβλίο (ήμουν ο πρώτος που έγραψα σχετικά άρθρα από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και έκανα εκτενή αναφορά σ' αυτό σε κεφάλαιο μου στο βιβλίο μου Στοιχειωμένα Βαλκάνια, που πρωτοεκδόθηκε το 2006), δεν υπάρχει καμιά πινακίδα που οδηγεί σ’ αυτά και γενικώς υπάρχει γύρω τους μια «διατεταγμένη σιωπή». Πρέπει κανείς να ψάξει πολύ για να τα ανακαλύψει...
Πρέπει πάντως να σημειωθεί πως πρώτος έγραψε για την καταστροφή των “βογομιλικού τύπου” μνημείων στην ελληνική Μακεδονία ο αυτοεξόριστος κι αντιφρονών Έλληνας συγγραφέας Ηλίας Πετρόπουλος (1928-2003), ο οποίος είπε σχετικά σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, στην οποία καταφέρθηκε και κατά των ημίμετρων προστασίας που είχε λάβει η Μελίνα Μερκούρη: «Πιστεύω ότι ο ρατσισμός είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο και ότι είναι αδύνατον να τον ξεριζώσουμε. Και ακριβώς γι’ αυτό, απαιτείται ένας συνεχής και έντονος αγώνας εναντίον του ρατσισμού, που, ως γνωστόν, εμφανίζεται με πολλές μορφές. Ο νεοελληνικός ρατσισμός οφείλεται, κατά μεγάλο μέρος, στην παιδεία μας που οδηγεί τα ελληνόπουλα στην παρανοϊκή αντιμετώπιση της βαλκανικής πραγματικότητας. Νομίζω ότι, το καλύτερο αντίδοτο κατά του ρατσισμού είναι η βαθιά γνωριμία μεταξύ των λαών. Όσο για τους τάφους των Bογομίλων της Βεύης (Μππάνιτσα), τους είδα με τα μάτια μου και τους εδημοσίευσα και στην Αθήνα και στο Παρίσι. Εννοείται πως η Μελίνα Μερκούρη δεν απάντησε ποτέ ούτε στην επίσημη επιστολή μου, ούτε στα άρθρα μου. Έτσι, η ψευτοσοσιαλίστρια υπουργίνα “απέδειξε” πως οι Σλάβοι δεν πατήσανε ποτέ το “ιερόν έδαφος” της Ελλάδας!»
Για την ώρα το σπάνιο στην Ευρώπη και μοναδικής ομορφιάς μεσαιωνικό νεκροταφείο της Νέας Χαλκηδόνας, που βρίσκεται μόλις 31 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης, είναι άγνωστο στους πολλούς. Δεν υπάρχει καμιά πινακίδα που να οδηγεί σ’ αυτό, παρά το γεγονός πως βρίσκεται εκατό μόλις μέτρα από την εθνική οδό Θεσσαλονίκης-Έδεσσας. Για να βρει κανείς αυτό το σπάνιο νεκροταφείο θα πρέπει, λίγο πριν μπει στη Νέα Χαλκηδόνα, να στρίψει δεξιά και, αφού ακολουθήσει για λίγο έναν χωματόδρομο, να φθάσει εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Αυτή η εκκλησία είναι μεσαιωνική, όπως μαρτυρούν και οι ογκόλιθοι των τοίχων της –μάλιστα στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας υπάρχει εντοιχισμένη μια σπάνια βογομιλική ταφόπλακα που έχει χαραγμένο τον ήλιο και τη Σελήνη, συνηθισμένα σύμβολα των πρώην παγανιστών Σλάβων Βογόμιλων.
Ακριβώς πίσω της υπάρχουν διάσπαρτοι οι μονολιθικοί σταυροί των Βογόμιλων. Κάποιοι είναι σπασμένοι, άλλοι είναι θαμμένοι μέσα στο χώμα και μόλις διακρίνονται, ενώ δύο-τρεις στέκουν ακόμη όρθιοι, αν και γυρτοί, και το ύψος τους φθάνει τα δύο μέτρα. Εννοείται πως ο χώρος είναι καλυμμένος με αγριόχορτα, ενώ κάποιοι επιτήδειοι αρχαιοκάπηλοι έχουν ανασκάψει ορισμένους τάφους για να κλέψουν οτιδήποτε θάφτηκε μαζί με τους νεκρούς. Η ατμόσφαιρα είναι εντελώς «γκόθικ», πράγμα που επηρεάζει ακόμη και τους ανίδεους σχετικά με τους Βογόμιλους. Τα μνημεία σε ταξιδεύουν. Νομίζεις προς στιγμήν πως δεν βρίσκεσαι στην Ελλάδα, αλλά στους λόφους της Βοσνίας, ακόμη και στα γεμάτα με κέλτικα μνημεία οροπέδια της Σκοτίας. Πρόκειται ασφαλώς για ψευδαίσθηση γιατί το νεκροταφείο αυτό, αν βρισκόταν σε κάποια φυσιολογική ευρωπαϊκή χώρα, θα ήταν περιποιημένο, καλοδιατηρημένο, και θα υπήρχαν παντού πινακίδες που θα υποδείκνυαν την ύπαρξη του. Όχι όμως στην Ελλάδα, όπου τα μεσαιωνικά βογομιλικά μνημεία της Μακεδονίας έχουν μπει στο στο στόχαστρο των εγχώριων «ΟρθόδοξωνΤαλιμπάν».
Είναι παράξενο πάντως πως αυτά τα «αιρετικά» μνημεία στην αυλή της εκκλησίας των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου κατόρθωσαν να επιζήσουν ως τις μέρες μας και δεν καταστράφηκαν προηγουμένως από τους φανατικούς ορθόδοξους. Το μυστήριο λύνεται αν παρατηρήσει κανείς τα ίχνη της βάσης του μιναρέ που σώζονται ακόμη εκεί. Στα τέλη του 14ου αιώνα, με την έλευση των Οθωμανών, η παλιά βυζαντινή εκκλησία μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος για τους πιστούς του Αλλάχ της περιοχής. Αυτοί δεν πρέπει να ήταν μόνο νεοφερμένοι Τούρκοι, αλλά και πρώην Βογόμιλοι και Μανιχαίοι της κεντρικής Μακεδονίας που πέρασαν στο Ισλάμ προσελκυόμενοι από την ανεικονικότητα της μουσουλμανικής θρησκείας (οι Βογόμιλοι απέρριπταν τις εικόνες, το σταυρό και τις εκκλησίες, αν και είχαν κάποιους ιερούς χώρους θρησκευτικής συνάθροισης). Αφού εξισλαμίστηκαν οι Βογόμιλοι είχαν κάθε λόγο να σεβαστούν τους τάφους των προγόνων τους και τα σύμβολα της «παλιάς θρησκείας» τους. Έτσι οι μεσαιωνικοί τάφοι παρέμειναν σχεδόν ανέπαφοι μέχρι το 1923, όταν οι μουσουλμάνοι της Μακεδονίας ανταλλάγησαν με τους ορθόδοξους της Μικρά Ασίας και της ανατολικής Θράκης και εκδιώχθηκαν στην Τουρκία.
Η παρουσία πάντως ισχυρών βογομιλικών κοινοτήτων στην ενδοχώρα της Θεσσαλονίκης μεταξύ του 10ου και του 14ου αιώνα επιβεβαιώνεται από πολλες βυζαντινές πηγές. Στην πραγματεία του Κατά Πασών των Αιρέσεων, ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Συμεών (15ος αιώνας) ταξινομεί ως υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο για τους Ορθόδοξους τους «Βογόμυλους, ανθρωπάρια δυσσεβέστατα, οι οποίοι και Κουδούγεροι ονομάζονται» (Μακαρίου Συμεών Απαντα, Λειψία 1791, σ.17). Σύμφωνα μάλιστα με τον γνωστό βυζαντινολόγο Στίβεν Ράνσιμαν, η επικρατέστερη προέλευση της ονομασίας «Κουδούγεροι» σχετίζεται με το χωριό Κουτούγερι των Βοδενών (Έδεσσα), τα σημερινά δηλαδή Καισαριανά Πέλλας (Steven Runciman, The Medieval Manichee, Cambridge University Press 1947). Όπως καταλαβαίνετε η περιοχή του κάμπου της κεντρικής Μακεδονίας έβριθε το Μεσαίωνα από «αιρετικούς» Βογόμιλους και νεομανιχαϊκές κοινότητες και αυτό είναι κάτι που ενοχλεί την κυρίαρχη ορθόδοξη εκκλησία της Ελλάδας, που απροκάλυπτα επιδιώκει να κάνει «πολιτισμική εθνοκάθαρση» ακόμη και στα μνημεία του παρελθόντος...
Καταρχάς πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι σταυροφορίες είχαν αιτιολογηθεί θεολογικά με τις ιδεοληψίες του (ιερού) Αυγουστίνου περί «δίκαιου πολέμου» (bellum iustum). Κατά τη θεωρία του Αυγουστίνου, ένας πόλεμος έπρεπε να πληροί 3 χαρακτηριστικά για να θεωρείται «δίκαιος και θεάρεστος»:
- Ο πόλεμος πρέπει να έχει κηρυχθεί από νομιμοποιημένη αρχή, κάποιον κοσμικό ή εκκλησιαστικό ηγεμόνα! Έτσι αποκλείονται οι λαϊκές επαναστάσεις που καταλήγουν σε πόλεμο, ως μη θεάρεστες.
- Ένας πόλεμος μπορεί να κηρυχθεί για «δίκαιο αίτιο» (iusta causa) που στηρίζεται σε κάποια αδικοπραξία του αντιπάλου. Γι' αυτό ο Χίτλερ δικαιολογούσε την έναρξη του πολέμου με την Πολωνία με κανονιοβολισμούς της άλλης πλευράς («Seit 5.45 Uhr wird jetzt zurückgeschossen!»)
- Ο πόλεμος πρέπει να πραγματοποιείται με «καλές προθέσεις» (rectae intentiones) κι αυτό είναι εξασφαλισμένο, αν ο πόλεμος στηρίζεται στην «αγάπη και μεγαλοθυμία» του θεού!
Σημαντικό είναι ότι οι χριστιανοί είχαν αρχίσει τότε να κάνουν στροφή και προσφέρονταν στο ρωμαϊκό κράτος για συναλληλία. Από φιλειρηνικό και απελευθερωτικό κίνημα, προσχώρησαν στη στήριξη της αυτοκρατορίας και ανέδειξαν στρατιωτικούς αγίους (Δημήτριος, Γεώργιος κ.ά.) Από την «πόρνη Ρώμη» προέκυψε θεολογικά, με δικολαβικούς συλλογισμούς του Αυγουστίνου, το «κράτος θεού» (civitas dei), το οποίο όμως ούτε που το λυπήθηκε ο θεούλης και επέτρεψε το έτος 410 να ισοπεδωθεί η Ρώμη από τους Γότθους του Αλάριχου.
Τότε έκανε ο Αυγουστίνος άλλη μια θεολογική κωλοτούμπα και γνωμάτευσε ότι, το κράτος του θεού δεν είναι εδώ, δεν καταλάβατε, είναι στον ουρανό, κορόιδα! Τελικά, πέθανε ο ίδιος όταν πολιορκούσαν την πόλη του οι Βάνδαλοι (εκχριστιανισμένοι κι αυτοί!), πριν αναγκαστεί να κάνει κι άλλη θεολογική στροφή... Όταν ακούτε λοιπόν ρήτορες να τρώνε την ώρα με εδάφια από τα γραπτά του «ιερού» Αυγουστίνου, να σκέφτεστε ότι ο συγκεκριμένος εκκλησιαστικός «πατέρας», εκτός από θεολογικός ανεμόμυλος (άλλαξε θρησκείες και θεωρίες αρκετές φορές) ήταν και ένθερμος πολεμοκάπηλος, αλλά και εισηγητής βασανιστηρίων για άπιστους, ολιγόπιστους, ετερόπιστους και ό,τι άλλο υπάρχει!
Ερχόμαστε τώρα στους Βογόμιλους, πρόδρομους των Καθαρών, για τους οποίους έγινε κουβέντα στην προαναφερόμενη ανάρτηση:Οι Βογόμιλοι ήταν μια δυιστική, αντιφεουδαρχική χριστιανική κοινότητα στο βαλκανικό και μικρασιατικό χώρο και πήρε το όνομά της από κάποιον Βούλγαρο Bogomil (=Θεόφιλος). Φαίνεται ότι ο Βογομιλισμός ήταν απόγονος του Παυλικανισμού και ο ίδιος υπήρξε πρόδρομος αρκετών άλλων χριστιανικών «αιρέσεων» στα Βαλκάνια και τη Δυτική Ευρώπη, όπως της Πατάρια στην Ιταλία, των Καθαρών, των Αδαμιτών, των Βαλδένσιων κ.ά.
Οι Βογόμιλοι δίδασκαν, μεταξύ άλλων, ότι αυτοί ήτανε οι αληθινοί μαθητές του Εμμανουήλ (Ιησού Χριστού), ενώ οι υπόλοιποι χριστιανοί ήτανε μαθητές του Σατανιήλ, που είχανε για κέντρο τους την Αγιά Σοφιά της Κων/πολης. Και μου φαίνεται ότι σ' αυτό δεν είχαν πολύ άδικο! Προφανώς οι ορθόδοξοι που βρίσκονταν (πάντα) στην πλευρά της εξουσίας θεωρούσαν τους Βογόμιλους αιρετικούς και, εννοείται, οι Βογόμιλοι θεωρούσαν όλους τους άλλους αιρετικούς...
Ο αυτοκράτορας (1081-1118) Αλέξιος Α' Κομνηνός ξεκίνησε διωγμό κατά των Βογομίλων, θεωρώντας ότι αποτελούν απειλή για την Αυτοκρατορία. Ο Πατριάρχης Νικόλαος Γ΄ καταδίκασε τον αρχηγό τους, Βασίλειο τον Ιατρό, ως αιρεσιάρχη ο οποίος, μαζί με μαθητές του, βασανίστηκε και τελικά κάηκε δημοσίως στην πυρά στο Ιπποδρόμιο της Κων/πολης από τα χέρια του Αυτοκράτορα Αλεξίου το 1118. Άλλη μια έκφραση της συναλληλίας κράτους και εκκλησίας: οι κρατιστές παπάδες αφόριζαν και ο στρατός έκανε τη βρωμοδουλειά των δολοφονιών.
Στην Κων/πολη εκδηλώθηκε τότε κύμα συλλήψεων εναντίον των Βογομίλων. Όσοι αποκήρυσσαν την πίστη τους (υπέγραφαν δήλωση μετανοίας, θα λέγαμε σήμερα) απελευθερώνονταν, ενώ οι υπόλοιποι καταδικάζονταν σε ισόβια φυλάκιση. Υποψιάζομαι ότι «αποκήρυσσαν» αυτοί που δεν είχαν σχέση με τους Βογόμιλους και, απλά, είχαν συκοφαντηθεί από γείτονες και επαγγελματικούς αντιπάλους. Οι πραγματικοί, πιστοί Βογόμιλοι ήταν φανατικοί και προτιμούσαν να πεθάνουν, όπως έκαναν επί Ρωμαίων οι πρώτοι χριστιανοί. Τίποτα καινούργιο λοιπόν!
Ο Αλέξιος διόρισε κήρυκες για να εκφωνήσουν ομιλίες στον ναό της Αγία Σοφίας και να προειδοποιήσουν το λαό για τους κινδύνους που προέρχονταν από τους Βογόμιλους και για τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να εντοπίζουν τους αιρετικούς. Δεν ξέρω αν έχουν διασωθεί αυτοί οι λόγοι, θα μαθαίναμε το φιλάνθρωπο πνεύμα, με το οποίο μιλούσαν στους ναούς οι παπάδες εκείνης της εποχής. Πάντως, από τις οδηγίες που έδιναν για εντοπισμό «αιρετικών», μπορώ να φανταστώ τί συκοφαντίες και αλληλοκαρφώματα θα προέκυψαν, για να εισπράξει ο αλητόβιος όχλος την αμοιβή.
Όλα αυτά τα περιγράφει η πριγκίπισσα Άννα Κομνηνή, κόρη του αυτοκράτορα Αλέξιου. Αν δεν υπήρχαν γραπτά από έγκυρο πρόσωπο, θα έλεγαν σήμερα οι απολογητές αυτών των δολοφονιών ότι δεν συνέβησαν, πρόκειται για συκοφαντίες σε βάρος της ορθοδοξίας, φαντασίες των αθέων είναι κ.λπ. Ας δούμε λοιπόν, πώς περιγράφουν οι λαμπροί απολογητές χριστιανοί του ΟΟΔΕ τα δολοφονικά αυτά γεγονότα εναντίον των Βογομίλων που είναι μερικούς αιώνες προγενέστερα των αντίστοιχων εγκλημάτων της «Ιεράς Εξέτασης» των καθολικών:
«Τον Βασίλειο τον καταδίκασε ο βασιλιάς να καή, αν δεν αρνηθή την πλάνη του.» Εγώ πιστεύω ότι με ακριβώς τον ίδιο τρόπο απαλλάσσονται οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, από τον Νέρωνα, μέχρι τον Διοκλητιανό, οι οποίοι επίσης καλούσαν τους χριστιανούς να απαρνηθούν την πλάνη τους! «Πρόσταξε λοιπόν ο Αλέξιος να στήσουν μέσα στον ιππόδρομο από μια μεριά έναν σταυρό, κι' από την άλλη ν' ανάψουν μια φωτιά, ώστε ο κατάδικος να φοβηθή τη φωτιά και να βαδίση προς τον σταυρό κι έτσι να γλυτώση.»
Η Άννα Κομνηνή γράφει ότι είχαν ανάψει στον ιππόδρομο μια τεράστια φωτιά, μια πυρκαγιά ολόκληρη. Είχαν σκάψει μια πολύ μεγάλη τάφρο και είχαν συσσωρεύσει πλήθος ξύλα, κορμούς από πανύψηλα δέντρα, που έτσι τοποθετημένα δημιουργούσαν την εντύπωση όρους. Όταν ανάφτηκε η πυρά ένα μεγάλο πλήθος άρχισε σιγά σιγά να συρρέει στον επίπεδο χώρο του Iπποδρόμου αλλά και στις κερκίδες, περιμένοντας να δει τι θα συμβεί.
Αποφεύγοντας ο Βασίλειος, όπως κάθε φυσιολογικός άνθρωπος, τη φωτιά, θα υπήρχε δημόσια απόδειξη ότι κατέφυγε στο σταυρό... ματανόησε, πίστεψε στην αλήθεια! Αλλά αυτός τίποτα, αγύριστο κεφάλι! Συνεχίζει ο απολογητής του ΟΟΔΕ: «Ο Βασίλειος πίστευε πως θα τον αρπάξουν οι Άγγελοι, και τράβηξε προς τη φωτιά.» Ήταν κανονικά ιδεοληπτικός χριστιανός, πίστευε σε θεούς και φαντάσματα...
«Όταν όμως πήγε κοντά στη φωτιά, δείλιασε κι’ άρχισε να γυρίζη το πρόσωπό του από δώ κι’ από κει και να χτυπά τα χέρια του και τα μεριά του. Στο τέλος στάθηκε ακίνητος.» Στόχος των ασήμαντων ενδιάμεσων περιγραφών (κτύπαγε τα χέρια του!) είναι να μετριαστεί η βαρύτητα της δολοφονίας ενός «πιστού» στη θρησκεία του. «Τότε οι δήμιοι (οι δήμιοι ήταν ορθόδοξοι χριστιανοί, όχι κάποιοι άγνωστοι περαστικοί!) πετάξανε στη φωτιά τον μανδύα του για να δη πως κάηκε και να μην πέση μέσα. Μα ο Βασίλειος μ' όλο που κάηκε ο μανδύας του, φώναζε πως τον βλέπει να ανεβαίνη ψηλά στον ουρανό, κ' έτσι έπεσε κι' ο ίδιος μέσα στις φλόγες, και κάηκε.»Δηλαδή δεν τον κάψανε οι ορθόδοξοι χριστιανοί, μόνος του έπεσε στις φλόγες και κάηκε, ίσως και να παραπάτησε... Στη χριστιανικότατη αγιογραφία που παριστάνεται η πυρπόληση αιρετικών, έχουν αναλάβει το δολοφονικό έργο άγγελοι (που είναι βαβυλωνικής προελεύσεως) και επιβάλλουν με ακόντια τη χριστιανική αγάπη.
Στην περιγραφή της Κομνηνής υπάρχει και μια ενδιαφέρουσα αναφορά στο σημείο που πέταξαν οι δήμιοι τον μανδύα στη φωτιά: «Καθώς πολλά λέγονταν από το πλήθος ότι θα μπορούσε να συμβούν, οι δήμιοι, επειδή φοβήθηκαν μήπως οι δαίμονες του Βασιλείου, με την άδεια βέβαια του Θεού, τερατουργούσαν διάφορα άτοπα, και μήπως αρπάζοντάς τον αλώβητο μέσα από την πυρά τον άφηναν σε ένα πολυσύχναστο χώρο και έτσι γινόταν η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης, αποφάσισαν να δοκιμάσουν το πράγμα.» Δεν ήταν και απόλυτα σίγουροι γι' αυτό που γινόταν, ούτε ήξεραν αν ο θεός είναι μαζί τους ή με τους δαίμονες! Λες να έχει ο «αιρετικός» το θεό μαζί του, θα σκέφτηκαν, ας δοκιμάσουμε κανένα κόλπο να βεβαιωθούμε...
Δεν αμφιβάλλω ότι ήταν σαλταρισμένος ο Βασίλειος, όπως είναι και οι σημερινοί απολογητές τού ΟΟΔΕ, αλλά δεν ήταν άτοπο να πληροφορηθούμε πώς προσπαθούν οι σύγχρονοι υπηρέτες της αγάπης να παρακάμψουν το γεγονός της καθαρής δολοφονίας κάποιου ηγέτη για τη θρησκευτική του πίστη, ακριβώς ό,τι έκαναν παλαιότερα οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες και αργότερα οι καθολικοί με τη βοήθεια της «Ιεράς εξέτασης». Μάλλον από τους ορθοδόξους θα πήραν τη συνταγή!
Υπάρχει μάλιστα και η περιγραφή από ένθερμους χριστιανούς ότι, όταν οι δήμιοι έριξαν τον Βασίλειο στη φωτιά, αυτός... εξατμίστηκε χωρίς καπνό ή μυρωδιά καμμένης σάρκας! Οι μεν θεόπληκτοι ορθόδοξοι της εξουσίας έλεγαν ότι αυτό αποτελεί φανερό σημείο ότι και ο ίδιος ο θεός (που δεν έχει αγάπη αλλά είναι αγάπη!) επιθυμούσε να εξοντωθεί το γρηγορότερο δυνατόν το θύμα, οι δε άλλοι θεόπληκτοι, επίσης ορθόδοξοι αλλά ενάντια στην εξουσία, έλεγαν ότι ο Βασίλειος ήταν άγιος και ο θεός (που δεν κούνησε το δακτυλάκι του για να τον σώσει!) τον πήρε δίπλα στο θρόνο του, χωρίς να αφήσει υπολείμματά του στην αμαρτωλή Γη... Όλοι δικαιωμένοι τελικά!
Το αποκορύφωμα της αθλιότητας του απολογητή έρχεται αμέσως μετά. Γράφει ο θρησκόληπτος υπηρεσίας του ΟΟΔΕ: «Ύστερα κάψανε και τους "δώδεκα μαθητές" του Βασίλειου καθώς κι’ όλους τους κορυφαίους Βογόμιλους». Παρεμπιπτόντως έκαψαν λοιπόν οι ορθόδοξοι κρατικοδίαιτοι δήμιοι και μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες ακόμα και ούτε που ντρέπονται να το αναφέρουν! Όπως δεν ντρέπονταν οι μαυροντυμένοι στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως της Μακρονήσου και της Γυάρου. Το ίδιο έργο επιτελούσαν! Κατά τα άλλα έχουν γεμίσει τη σελίδα με πληροφορίες του τύπου: «Οι Βογόμιλοι λέγανε εφτά φορές την ημέρα το "Πάτερ ημών".» Φοβερή πληροφορία κι αυτή...
Για το ίδιο θέμα και κάτι παραπάνω (Παυλικανοί κ.ά., περίπου 100.000 εξοντωθέντες, σύμφωνα με τον επίσημο αυτοκρατορικό ιστορικό!) έχει γράψει παλαιότερα και ο φίλος Ανορθόδοξος, αξίζει να διαβαστεί η σχετική ανάρτησή του.
Εξαφανίστε τα Βογομιλικά Μνημεία!
του Γιώργου Στάμκου, Ιούλιος 2017, tvxs.gr
Η εξαφάνιση αυτών των «αιρετικών» νεκροταφείων από το χώρο της Μακεδονίας συνεχίζει να θεωρείται «ιερό καθήκον» από τους «ορθόδοξους Ταλιμπάν». Αυτό συνέβη πριν από από μερικά χρόνια στους εντυπωσιακούς μονολιθικούς σταυρούς του παλιού νεκροταφείου της Παλιάς Πέλλας των Γιαννιτσών. Τον Οκτώβριο του 2001, όπως κατήγγειλαν ευαισθητοποιημένοι κάτοικοι της περιοχής, «τα συνεργεία του δήμου, υπό την καθοδήγηση της τοπικής εκκλησιαστικής αρχής εισέβαλαν με μπουλντόζα στο χώρο του παλιού νεκροταφείου, εκθεμελίωσαν και κατέστρεψαν το βογομιλικό νεκροταφείο, χωρίς την επίβλεψη αρχαιολόγου και ενώ η πλειοψηφία των κατοίκων αντιδρά για την επιλεγείσα περιοχή». Ως δικαιολογία αυτής της ανυπολόγιστης καταστροφής προβλήθηκε η ανάγκη «ανάπλασης» του χώρου και η επιθυμία του τοπικού ιερέα για την εκεί οικοδόμηση μιας νέας εκκλησίας!
Στις καταγγελίες η αρμόδια 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αντέδρασε χλιαρά, παρά το γεγονός ότι κατά την αυτοψία που πραγματοποιήθηκε εκεί στις 9 Οκτωβρίου του 2001 «διαπιστώθηκε ότι κατά τη διάρκεια σκαπτικών εργασιών καθαιρέθηκαν λίθινοι σταυροί μεταβυζαντινής περιόδου». [Ορισμένοι Έλληνες αρχαιολόγοι υποστηρίζουν πως αυτά τα “βογομιλικού τύπου” μνημεία είναι μεταξύ 15ου-17ου αιώνα, άρα “μεταβυζαντινά”, αλλά ακόμη κι ισχύει αυτό, σπάνια μνημεία μισής χιλιετίας δεν πρέπει να θεωρούνται “άνευ ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας”. Ακόμη και στη Βοσνία, που γνώρισε επί τέσσερα χρόνια (1992-1995) έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, υπολογίζεται πως υπάρχουν και διατηρούνται ακόμη περίπου 50.000 παρόμοια “βογομιλικού τύπου” ταφικά μνημεία, γνωστά και ως stecci].
Στην πραγματικότητα τότε μια μπουλντόζα ξερίζωσε τους μεσαιωνικούς σταυρούς και τους μετέφερε σ’ ένα «ακριανό σημείο» και κατά τη μεταφορά πολλοί σταυροί γδάρθηκαν, ενώ ορισμένοι (2-3 σε σύνολο 21) θρυμματίστηκαν κιόλας! Στις πιεστικές ερωτήσεις δημοσιογράφων της εφημερίδας Ελευθεροτυπία, που ήταν η μόνη που ασχολήθηκε τότε με το θέμα, οι υπάλληλοι της 11ης Εφορείας είχαν το θράσος να δηλώσουν πως «το εν λόγω νεκροταφείο είναι μη αρχαιολογικός, και ως εκ τούτου μη διατηρητέος χώρος», γι’ αυτό και χρησιμοποιούν επίτηδες τον όρο «μεταβυζαντινά μνημεία», άσχετα αν αυτοί οι μονολιθικοί σταυροί χρονολογούνται από τον 10ο αιώνα! Τι απέγιναν σήμερα αυτοί οι σπάνιοι μεσαιωνικοί “βογομιλικού τύπου” σταυροί, που ξεριζώθηκαν και πετάχθηκαν στην άκρη του νεκροταφείου της Παλαιάς Πέλλας; Σύμφωνα με σημερινές μαρτυρίες ευαισθητοποιημένων κατοίκων του χωριού, όπως ο Σταύρος Κούλης: “Δεν έχει απομείνει το παραμικρό μνημείο πλέον και σας σας το λέω εγώ που γεννήθηκα και μένω μόνιμα σε αυτό το χωριό! Είχα όμως την τιμή να τα προλάβω, μιας κι ο παππούς μου ήταν θαμμένος ακριβώς δίπλα σε ένα τέτοιο ταφικό μνημείο! Είτε πετάχθηκαν είτε χρησιμοποιήθηκαν ως μπαζώματα σε διάφορα έργα του χωριού!”
Η Συνωμοσία της Σιωπής
Στην περιοχή του νομού Πέλλας υπάρχουν πολλά μεσαιωνικά νεκροταφείακαι ορισμένα από αυτά χαρακτηρίζονται τυπολογικά «βογομιλικού τύπου», παρουσιάζοντας πολλές ομοιότητες με τις βογομιλικές νεκροπόλεις της Βοσνίας καθώς και με τα μνημεία των Καθαρών της Προβηγκίας, οι οποίοι αποτελούσαν ακόμη μια προέκταση των νεογνωστικιστών και νεομανιχαίων Βογόμιλων στο χώρο της νότιας Γαλλίας. Αυτό άλλωστε είχε επισημάνει το 1988 στο 8ο Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης ο βυζαντινολόγος Νικόλαος Οικονομίδης, που έκανε λόγο για την ομοιότητα αυτών των μνημείων με αντίστοιχες μονολιθικές στήλες της νότιας Γαλλίας, της Βουλγαρίας και της Βοσνίας, που αποδίδονται στους Βογόμιλους και τη «θυγατρική» τους δυτικοευρωπαϊκή μεσαιωνική αίρεση των Καθαρών.
Καθόλου περίεργο λοιπόν που η τότε Υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, αποφάσισε να κηρύξει διατηρητέο το μεσαιωνικό νεκροταφείο της Νέας Χαλκηδόνας, όπου συναντάμε άλλους 53 λίθινους σταυρούς «βογομιλικού τύπου» (απόφαση αρ. Β2/Φ34/29280/756 της 4 Αυγούστου του 1988). Ωστόσο τα εντυπωσιακά αυτά μνημεία δεν αναφέρονται σε κανέναν τουριστικό οδηγό, σε κανένα βιβλίο (ήμουν ο πρώτος που έγραψα σχετικά άρθρα από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και έκανα εκτενή αναφορά σ' αυτό σε κεφάλαιο μου στο βιβλίο μου Στοιχειωμένα Βαλκάνια, που πρωτοεκδόθηκε το 2006), δεν υπάρχει καμιά πινακίδα που οδηγεί σ’ αυτά και γενικώς υπάρχει γύρω τους μια «διατεταγμένη σιωπή». Πρέπει κανείς να ψάξει πολύ για να τα ανακαλύψει...
Πρέπει πάντως να σημειωθεί πως πρώτος έγραψε για την καταστροφή των “βογομιλικού τύπου” μνημείων στην ελληνική Μακεδονία ο αυτοεξόριστος κι αντιφρονών Έλληνας συγγραφέας Ηλίας Πετρόπουλος (1928-2003), ο οποίος είπε σχετικά σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, στην οποία καταφέρθηκε και κατά των ημίμετρων προστασίας που είχε λάβει η Μελίνα Μερκούρη: «Πιστεύω ότι ο ρατσισμός είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο και ότι είναι αδύνατον να τον ξεριζώσουμε. Και ακριβώς γι’ αυτό, απαιτείται ένας συνεχής και έντονος αγώνας εναντίον του ρατσισμού, που, ως γνωστόν, εμφανίζεται με πολλές μορφές. Ο νεοελληνικός ρατσισμός οφείλεται, κατά μεγάλο μέρος, στην παιδεία μας που οδηγεί τα ελληνόπουλα στην παρανοϊκή αντιμετώπιση της βαλκανικής πραγματικότητας. Νομίζω ότι, το καλύτερο αντίδοτο κατά του ρατσισμού είναι η βαθιά γνωριμία μεταξύ των λαών. Όσο για τους τάφους των Bογομίλων της Βεύης (Μππάνιτσα), τους είδα με τα μάτια μου και τους εδημοσίευσα και στην Αθήνα και στο Παρίσι. Εννοείται πως η Μελίνα Μερκούρη δεν απάντησε ποτέ ούτε στην επίσημη επιστολή μου, ούτε στα άρθρα μου. Έτσι, η ψευτοσοσιαλίστρια υπουργίνα “απέδειξε” πως οι Σλάβοι δεν πατήσανε ποτέ το “ιερόν έδαφος” της Ελλάδας!»
Για την ώρα το σπάνιο στην Ευρώπη και μοναδικής ομορφιάς μεσαιωνικό νεκροταφείο της Νέας Χαλκηδόνας, που βρίσκεται μόλις 31 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης, είναι άγνωστο στους πολλούς. Δεν υπάρχει καμιά πινακίδα που να οδηγεί σ’ αυτό, παρά το γεγονός πως βρίσκεται εκατό μόλις μέτρα από την εθνική οδό Θεσσαλονίκης-Έδεσσας. Για να βρει κανείς αυτό το σπάνιο νεκροταφείο θα πρέπει, λίγο πριν μπει στη Νέα Χαλκηδόνα, να στρίψει δεξιά και, αφού ακολουθήσει για λίγο έναν χωματόδρομο, να φθάσει εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Αυτή η εκκλησία είναι μεσαιωνική, όπως μαρτυρούν και οι ογκόλιθοι των τοίχων της –μάλιστα στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας υπάρχει εντοιχισμένη μια σπάνια βογομιλική ταφόπλακα που έχει χαραγμένο τον ήλιο και τη Σελήνη, συνηθισμένα σύμβολα των πρώην παγανιστών Σλάβων Βογόμιλων.
Ακριβώς πίσω της υπάρχουν διάσπαρτοι οι μονολιθικοί σταυροί των Βογόμιλων. Κάποιοι είναι σπασμένοι, άλλοι είναι θαμμένοι μέσα στο χώμα και μόλις διακρίνονται, ενώ δύο-τρεις στέκουν ακόμη όρθιοι, αν και γυρτοί, και το ύψος τους φθάνει τα δύο μέτρα. Εννοείται πως ο χώρος είναι καλυμμένος με αγριόχορτα, ενώ κάποιοι επιτήδειοι αρχαιοκάπηλοι έχουν ανασκάψει ορισμένους τάφους για να κλέψουν οτιδήποτε θάφτηκε μαζί με τους νεκρούς. Η ατμόσφαιρα είναι εντελώς «γκόθικ», πράγμα που επηρεάζει ακόμη και τους ανίδεους σχετικά με τους Βογόμιλους. Τα μνημεία σε ταξιδεύουν. Νομίζεις προς στιγμήν πως δεν βρίσκεσαι στην Ελλάδα, αλλά στους λόφους της Βοσνίας, ακόμη και στα γεμάτα με κέλτικα μνημεία οροπέδια της Σκοτίας. Πρόκειται ασφαλώς για ψευδαίσθηση γιατί το νεκροταφείο αυτό, αν βρισκόταν σε κάποια φυσιολογική ευρωπαϊκή χώρα, θα ήταν περιποιημένο, καλοδιατηρημένο, και θα υπήρχαν παντού πινακίδες που θα υποδείκνυαν την ύπαρξη του. Όχι όμως στην Ελλάδα, όπου τα μεσαιωνικά βογομιλικά μνημεία της Μακεδονίας έχουν μπει στο στο στόχαστρο των εγχώριων «ΟρθόδοξωνΤαλιμπάν».
Είναι παράξενο πάντως πως αυτά τα «αιρετικά» μνημεία στην αυλή της εκκλησίας των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου κατόρθωσαν να επιζήσουν ως τις μέρες μας και δεν καταστράφηκαν προηγουμένως από τους φανατικούς ορθόδοξους. Το μυστήριο λύνεται αν παρατηρήσει κανείς τα ίχνη της βάσης του μιναρέ που σώζονται ακόμη εκεί. Στα τέλη του 14ου αιώνα, με την έλευση των Οθωμανών, η παλιά βυζαντινή εκκλησία μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος για τους πιστούς του Αλλάχ της περιοχής. Αυτοί δεν πρέπει να ήταν μόνο νεοφερμένοι Τούρκοι, αλλά και πρώην Βογόμιλοι και Μανιχαίοι της κεντρικής Μακεδονίας που πέρασαν στο Ισλάμ προσελκυόμενοι από την ανεικονικότητα της μουσουλμανικής θρησκείας (οι Βογόμιλοι απέρριπταν τις εικόνες, το σταυρό και τις εκκλησίες, αν και είχαν κάποιους ιερούς χώρους θρησκευτικής συνάθροισης). Αφού εξισλαμίστηκαν οι Βογόμιλοι είχαν κάθε λόγο να σεβαστούν τους τάφους των προγόνων τους και τα σύμβολα της «παλιάς θρησκείας» τους. Έτσι οι μεσαιωνικοί τάφοι παρέμειναν σχεδόν ανέπαφοι μέχρι το 1923, όταν οι μουσουλμάνοι της Μακεδονίας ανταλλάγησαν με τους ορθόδοξους της Μικρά Ασίας και της ανατολικής Θράκης και εκδιώχθηκαν στην Τουρκία.
Η παρουσία πάντως ισχυρών βογομιλικών κοινοτήτων στην ενδοχώρα της Θεσσαλονίκης μεταξύ του 10ου και του 14ου αιώνα επιβεβαιώνεται από πολλες βυζαντινές πηγές. Στην πραγματεία του Κατά Πασών των Αιρέσεων, ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Συμεών (15ος αιώνας) ταξινομεί ως υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο για τους Ορθόδοξους τους «Βογόμυλους, ανθρωπάρια δυσσεβέστατα, οι οποίοι και Κουδούγεροι ονομάζονται» (Μακαρίου Συμεών Απαντα, Λειψία 1791, σ.17). Σύμφωνα μάλιστα με τον γνωστό βυζαντινολόγο Στίβεν Ράνσιμαν, η επικρατέστερη προέλευση της ονομασίας «Κουδούγεροι» σχετίζεται με το χωριό Κουτούγερι των Βοδενών (Έδεσσα), τα σημερινά δηλαδή Καισαριανά Πέλλας (Steven Runciman, The Medieval Manichee, Cambridge University Press 1947). Όπως καταλαβαίνετε η περιοχή του κάμπου της κεντρικής Μακεδονίας έβριθε το Μεσαίωνα από «αιρετικούς» Βογόμιλους και νεομανιχαϊκές κοινότητες και αυτό είναι κάτι που ενοχλεί την κυρίαρχη ορθόδοξη εκκλησία της Ελλάδας, που απροκάλυπτα επιδιώκει να κάνει «πολιτισμική εθνοκάθαρση» ακόμη και στα μνημεία του παρελθόντος...
