...
Η πιανίστρια Mitsuko Uchida γεννήθηκε το 1948 στο Τόκιο. Αφοσιώθηκε στο πιάνο όταν εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στη Βιέννη. Σε ηλικά 14 ετών έδωσε το πρώτο δημόσιο κοντσέρτο. Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε στη δημοσιογράφο Corina Kolbe στην εβδομαδιαία εφημερίδα ZEIT.
ZEIT: Κυρία Uchida, σε ηλικία 12 ετών μετακομίσατε με την οικογένειά σας στη Βιέννη και πήγατε αμέσως στη Μουσική Ακαδημία. Πώς προσανατολιστήκατε σ’ αυτό τον τελείως ξένο κόσμο;
Uchida: Ο πατέρας μου διορίστηκε τότε πρέσβης στην Αυστρία. Εισέπραξα τη μετακόμιση σαν ένα μεγάλο σοκ, όλη η ζωή μου άλλαξε ξαφνικά. Βρήκα μια άλλη γλώσσα, ένα άλλο πολιτισμό, ένα διαφορετικό κλίμα και διαφορετικούς ανθρώπους. Όταν ήρθα στη Βιέννη δεν ήξερα ούτε μια λέξη γερμανικά. Η μουσική πήρε για μένα μια τελείως καινούργια σημασία. Μέχρι τότε ήμουν μια συνηθισμένη μαθήτρια που έπαιζε παράλληλα πιάνο. Τώρα βρέθηκα ξαφνικά ως φοιτήτρια στη Μουσική Ακαδημία, η αλλαγή ήταν πολύ γρήγορη. Στην Ιαπωνία είχα δει για πρώτη φορά την όπερα Aida, όταν έδωσε παραστάσεις η «Ιταλική Όπερα». Στη Βιέννη η μουσική ζωή ήταν πλουσιότερη. Ήδη μερικές μέρες μετά την άφιξή μου είδα μια παράσταση της Carmen με μαέστρο τον Herbert von Karajan.
ZEIT: Πόσο σημαντικό ήταν για σας μέχρι τότε να ασχολείστε με τη μουσική;
Uchida: Από ηλικία τριών ετών έκανα μαθήματα πιάνου. Δεν μου άρεσε βέβαια ιδιαίτερα, κυρίως επειδή έπρεπε διαρκώς να κάνω ασκήσεις αντί να «παίζω». Ασκήσεις Hanon, παρακαλώ! Εκείνη την εποχή μάλλον έχανα το χρόνο μου. Καθόμουν το πολύ μια ώρα στο πιάνο. Στη Βιέννη άλλαξε αυτό όμως τελείως.
ZEIT: Πόσο έντονα επηρέασε η πόλη την αντίληψή σας για τη μουσική;
Uchida: Με τη Βιέννη συνδέω κυρίως το ρυθμό του Ländler και του Walzer (βαλς), αυτό το χαλαρό τράβηγμα. Στα βιεννέζικα βαλς του Σούμπερτ έρχεται το δεύτερο τακτ πάντα πολύ νωρίς και το τρίτο πολύ αργά. Όλα αυτά κρύβονται μέσα μου, αυτό ρείναι το βιεννέζικο αίμα μου. Αυτό που με ενοχλούσε όμως πάντα, είναι ότι οι Βιεννέζοι τα ξέρουν όλα περί πολιτισμού. Στο Λονδίνο είναι οι άνθρωποι πιο ανοικτοί και ανεκτικοί.
ZEIT: Από τη Βιέννη μετακομίσατε στη δεκαετία του 1970 στην Αγγλία. Πόσο ριζωμένη είστε ακόμα στη γιαπωνέζικη κουλτούρα;
Uchida: Δύσκολο να το εκτιμήσω, ίσως τρίτοι μπορούν να το κρίνουν καλύτερα απ’ ότι εγώ. Ξέρω να γράφω και διαβάζω γιαπωνέζικα, αν και δεν ξανάζησα για αρκετό χρόνο στη χώρα. Από τον τρόπο σκέψης είναι Ευρωπαία. Εκτός από αγγλικά είναι τα γερμανικά πολύ σημαντικά. Για να καταλάβεις τη μουσική του Johann Sebastian Bach, πρέπει να καταλαβαίνεις και τη γλώσσα του. Το αντιλαμβάνομαι αυτό επίσης όταν παίζω Μπετόβεν και Σούμαν. Είναι τεράστια η διαφορά να καταλαβαίνεις γερμανικά κλασικά τραγούδια (Lieder) χωρίς λεξικό. Τα γερμανικά δεν τα έμαθα αλλά τα έζησα – γι’ αυτό είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων. .
ZEIT: Παίξατε όλες της σονάτες για πιάνο του Μότσαρτ σε CD, επίσης όλα τα κοντσέρτα για πιάνο του Μπετόβεν και σχεδόν όλες τις σονάτες του Σούμπερτ. Σας διεγείρει να εξερευνάτε μερικούς συνθέτες ολοκληρωτικά;
Uchida: Όσο περισσότερα μαθαίνω γι’ αυτούς, τόσο καλύτερα είναι. Τα συμφωνικά έργα και, κυρίως, τα κουαρτέτα για έγχορδα του Μπετόβεν σημαίνουν πάρα πολλά για μένα. Επίσης τις όπερες του Μότσαρτ ήθελα πάρα πολύ να τις γνωρίσω. Εκτελώ τώρα τα έργα του διαφορετικά από τότε που έγραψα τις σονάτες. Αυτό δεν οφείλεται στον ίδιο τον Μότσαρτ, αλλά σε μένα. Η μουσική του αλλάζει από μέρα σε μέρα.
ZEIT: Έχετε συλλογή από παλιά κομμάτια αγγλικής πορσελάνης και έχετε αποκτήσει μία κούπα από το έτος 1756 που γεννήθηκε ο Μότσαρτ.
Uchida: Κάποτε ήμουν πολύ απογοητευμένη, πόσο άσχημα ακούγεται το παίξιμό μου σε έργα του Μότσαρτ. Ήταν πριν από 3O χρόνια. Ανακάλυψα σε ένα κατάστημα αυτή τη μεγάλη κούπα και ήξερα αμέσως ότι πρέπει να την αποκτήσω.
ZEIT: Επηρέασε η κούπα το παίξιμό σας;
Uchida: Μπα, καθόλου! (γελάει) Προσπαθεί κάποιος να προσεγγίσει με κάθε δυνατό τρόπο αυτούς τους συνθέτες. Αντίθετα, παλιά μουσικά όργανα βοηθάνε στο παίξιμό μου πολύ. Στο Μουσείο ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης υπάρχει ένα πιάνο Walter από τα χρόνια του Μότσαρτ. Αγαπάω πολύ αυτό το όργανο και κάποτε έπαιξα ένα κοντσέρτο σ’ αυτό.
ZEIT: Στις εμφανίσεις σας συνδυάζετε ευχαρίστως Μότσαρτ, Σούμπερτ ή Σούμαν με έργα της δεύτερης βιεννέζικης σχολής…
Uchida: ή ακόμα πιο ύστερες συνθέσεις. Τελευταία έδωσα στο Salzburg ένα κοντσέρτο με κομμάτια Μότσαρτ, Μπουλέ και Κουρτάγ. Όι φιλόσμουσοι ήρθαν σίγουρα για να ακούσουν τον Μότσαρτ, αλλά μ’ αρέσει να παίζω και ενδιαφέρουσα σύγχρονη μουσική. Δεν είναι δυνατόν να ζούμε διαρκώς στο παρελθόν, ο κόσμος κινείται διαρκώς μπροστά. Στα χρόνια του Μότσαρτ πήγαινε ο κόσμος στα κοντσέρτα για να γνωρίσει τη νέα μουσική. Σήμερα θέλουν οι ακροατές σχεδόν πάντα παλιά έργα που είναι γνωστά. Είναι κρίμα! Πρέπει να συνδυάζουμε διαφορετικές εποχές και να τιμάμε σπουδαία μουσική, είτε είναι παλιά είτε νέα.
ZEIT: Στις ΗΠΑ παίζετε συστηματικά με νέους μουσικούς. Τι εμπειρίες συλλέξατε σ’ αυτό το ζήτημα;
Uchida: Μαζί με τον Richard Goode διευθύνω το Marlboro Festival στο Vermont, όπου κάθε καλοκαίρι παρουσιάζουν νέοι μουσικοί μαζί με έμπειρους συναδέλφους κυρίως μουσική δωματίου. Η ιδέα μας δεν είναι να διδάξουν οι παλιοί συνάδελφοι τους νέους, αλλά να παίξουν μαζί μουσική. Οι νέοι ΄δεν έχουν επαρκή πείρα, αλλά είναι ανοικτοί σε εντυπώσεις και έχουν όνειρα. Μου δίνει πολλά πράγματα αυτή η απασχόληση μαζί τους.
Η πιανίστρια Mitsuko Uchida γεννήθηκε το 1948 στο Τόκιο. Αφοσιώθηκε στο πιάνο όταν εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στη Βιέννη. Σε ηλικά 14 ετών έδωσε το πρώτο δημόσιο κοντσέρτο. Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε στη δημοσιογράφο Corina Kolbe στην εβδομαδιαία εφημερίδα ZEIT.ZEIT: Κυρία Uchida, σε ηλικία 12 ετών μετακομίσατε με την οικογένειά σας στη Βιέννη και πήγατε αμέσως στη Μουσική Ακαδημία. Πώς προσανατολιστήκατε σ’ αυτό τον τελείως ξένο κόσμο;
Uchida: Ο πατέρας μου διορίστηκε τότε πρέσβης στην Αυστρία. Εισέπραξα τη μετακόμιση σαν ένα μεγάλο σοκ, όλη η ζωή μου άλλαξε ξαφνικά. Βρήκα μια άλλη γλώσσα, ένα άλλο πολιτισμό, ένα διαφορετικό κλίμα και διαφορετικούς ανθρώπους. Όταν ήρθα στη Βιέννη δεν ήξερα ούτε μια λέξη γερμανικά. Η μουσική πήρε για μένα μια τελείως καινούργια σημασία. Μέχρι τότε ήμουν μια συνηθισμένη μαθήτρια που έπαιζε παράλληλα πιάνο. Τώρα βρέθηκα ξαφνικά ως φοιτήτρια στη Μουσική Ακαδημία, η αλλαγή ήταν πολύ γρήγορη. Στην Ιαπωνία είχα δει για πρώτη φορά την όπερα Aida, όταν έδωσε παραστάσεις η «Ιταλική Όπερα». Στη Βιέννη η μουσική ζωή ήταν πλουσιότερη. Ήδη μερικές μέρες μετά την άφιξή μου είδα μια παράσταση της Carmen με μαέστρο τον Herbert von Karajan.
ZEIT: Πόσο σημαντικό ήταν για σας μέχρι τότε να ασχολείστε με τη μουσική;
Uchida: Από ηλικία τριών ετών έκανα μαθήματα πιάνου. Δεν μου άρεσε βέβαια ιδιαίτερα, κυρίως επειδή έπρεπε διαρκώς να κάνω ασκήσεις αντί να «παίζω». Ασκήσεις Hanon, παρακαλώ! Εκείνη την εποχή μάλλον έχανα το χρόνο μου. Καθόμουν το πολύ μια ώρα στο πιάνο. Στη Βιέννη άλλαξε αυτό όμως τελείως.
ZEIT: Πόσο έντονα επηρέασε η πόλη την αντίληψή σας για τη μουσική;
Uchida: Με τη Βιέννη συνδέω κυρίως το ρυθμό του Ländler και του Walzer (βαλς), αυτό το χαλαρό τράβηγμα. Στα βιεννέζικα βαλς του Σούμπερτ έρχεται το δεύτερο τακτ πάντα πολύ νωρίς και το τρίτο πολύ αργά. Όλα αυτά κρύβονται μέσα μου, αυτό ρείναι το βιεννέζικο αίμα μου. Αυτό που με ενοχλούσε όμως πάντα, είναι ότι οι Βιεννέζοι τα ξέρουν όλα περί πολιτισμού. Στο Λονδίνο είναι οι άνθρωποι πιο ανοικτοί και ανεκτικοί.
ZEIT: Από τη Βιέννη μετακομίσατε στη δεκαετία του 1970 στην Αγγλία. Πόσο ριζωμένη είστε ακόμα στη γιαπωνέζικη κουλτούρα;
Uchida: Δύσκολο να το εκτιμήσω, ίσως τρίτοι μπορούν να το κρίνουν καλύτερα απ’ ότι εγώ. Ξέρω να γράφω και διαβάζω γιαπωνέζικα, αν και δεν ξανάζησα για αρκετό χρόνο στη χώρα. Από τον τρόπο σκέψης είναι Ευρωπαία. Εκτός από αγγλικά είναι τα γερμανικά πολύ σημαντικά. Για να καταλάβεις τη μουσική του Johann Sebastian Bach, πρέπει να καταλαβαίνεις και τη γλώσσα του. Το αντιλαμβάνομαι αυτό επίσης όταν παίζω Μπετόβεν και Σούμαν. Είναι τεράστια η διαφορά να καταλαβαίνεις γερμανικά κλασικά τραγούδια (Lieder) χωρίς λεξικό. Τα γερμανικά δεν τα έμαθα αλλά τα έζησα – γι’ αυτό είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων. .
ZEIT: Παίξατε όλες της σονάτες για πιάνο του Μότσαρτ σε CD, επίσης όλα τα κοντσέρτα για πιάνο του Μπετόβεν και σχεδόν όλες τις σονάτες του Σούμπερτ. Σας διεγείρει να εξερευνάτε μερικούς συνθέτες ολοκληρωτικά;
Uchida: Όσο περισσότερα μαθαίνω γι’ αυτούς, τόσο καλύτερα είναι. Τα συμφωνικά έργα και, κυρίως, τα κουαρτέτα για έγχορδα του Μπετόβεν σημαίνουν πάρα πολλά για μένα. Επίσης τις όπερες του Μότσαρτ ήθελα πάρα πολύ να τις γνωρίσω. Εκτελώ τώρα τα έργα του διαφορετικά από τότε που έγραψα τις σονάτες. Αυτό δεν οφείλεται στον ίδιο τον Μότσαρτ, αλλά σε μένα. Η μουσική του αλλάζει από μέρα σε μέρα.ZEIT: Έχετε συλλογή από παλιά κομμάτια αγγλικής πορσελάνης και έχετε αποκτήσει μία κούπα από το έτος 1756 που γεννήθηκε ο Μότσαρτ.
Uchida: Κάποτε ήμουν πολύ απογοητευμένη, πόσο άσχημα ακούγεται το παίξιμό μου σε έργα του Μότσαρτ. Ήταν πριν από 3O χρόνια. Ανακάλυψα σε ένα κατάστημα αυτή τη μεγάλη κούπα και ήξερα αμέσως ότι πρέπει να την αποκτήσω.
ZEIT: Επηρέασε η κούπα το παίξιμό σας;
Uchida: Μπα, καθόλου! (γελάει) Προσπαθεί κάποιος να προσεγγίσει με κάθε δυνατό τρόπο αυτούς τους συνθέτες. Αντίθετα, παλιά μουσικά όργανα βοηθάνε στο παίξιμό μου πολύ. Στο Μουσείο ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης υπάρχει ένα πιάνο Walter από τα χρόνια του Μότσαρτ. Αγαπάω πολύ αυτό το όργανο και κάποτε έπαιξα ένα κοντσέρτο σ’ αυτό.
ZEIT: Στις εμφανίσεις σας συνδυάζετε ευχαρίστως Μότσαρτ, Σούμπερτ ή Σούμαν με έργα της δεύτερης βιεννέζικης σχολής…
Uchida: ή ακόμα πιο ύστερες συνθέσεις. Τελευταία έδωσα στο Salzburg ένα κοντσέρτο με κομμάτια Μότσαρτ, Μπουλέ και Κουρτάγ. Όι φιλόσμουσοι ήρθαν σίγουρα για να ακούσουν τον Μότσαρτ, αλλά μ’ αρέσει να παίζω και ενδιαφέρουσα σύγχρονη μουσική. Δεν είναι δυνατόν να ζούμε διαρκώς στο παρελθόν, ο κόσμος κινείται διαρκώς μπροστά. Στα χρόνια του Μότσαρτ πήγαινε ο κόσμος στα κοντσέρτα για να γνωρίσει τη νέα μουσική. Σήμερα θέλουν οι ακροατές σχεδόν πάντα παλιά έργα που είναι γνωστά. Είναι κρίμα! Πρέπει να συνδυάζουμε διαφορετικές εποχές και να τιμάμε σπουδαία μουσική, είτε είναι παλιά είτε νέα.
ZEIT: Στις ΗΠΑ παίζετε συστηματικά με νέους μουσικούς. Τι εμπειρίες συλλέξατε σ’ αυτό το ζήτημα;
Uchida: Μαζί με τον Richard Goode διευθύνω το Marlboro Festival στο Vermont, όπου κάθε καλοκαίρι παρουσιάζουν νέοι μουσικοί μαζί με έμπειρους συναδέλφους κυρίως μουσική δωματίου. Η ιδέα μας δεν είναι να διδάξουν οι παλιοί συνάδελφοι τους νέους, αλλά να παίξουν μαζί μουσική. Οι νέοι ΄δεν έχουν επαρκή πείρα, αλλά είναι ανοικτοί σε εντυπώσεις και έχουν όνειρα. Μου δίνει πολλά πράγματα αυτή η απασχόληση μαζί τους.
