«Ο δρόμος για τη μεταρρύθμιση είναι η αυτονομία, η θεσμική πολυμορφία, η λογοδοσία. Τι σημαίνει όμως μεταρρύθμιση; Πότε γίνεται αυτή και ποιες είναι οι αλλαγές που μπορούν να πείσουν;». Μία σειρά ερωτημάτων βάλθηκαν να απαντήσουν Έλληνες και ξένοι πανεπιστημιακοί καθηγητές στο τριήμερο συνέδριο με τίτλο «Πού πηγαίνει το δημόσιο Πανεπιστήμιο; Προκλήσεις και προοπτικές, δυνατότητες και κίνδυνοι».
Το συνέδριο διοργανώθηκε από το «Παρατηρητήριο Έρευνας και Διαλόγου για τα Ελληνικά Πανεπιστήμια». Πρόκειται για ένα φορέα που δημιουργήθηκε από την «Πρωτοβουλία και Ευθύνη για τα Ελληνικά Πανεπιστήμια», κίνηση πανεπιστημιακών, που πέρυσι την περίοδο των κινητοποιήσεων, διεκδίκησαν τις αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση. Στόχος του Παρατηρητηρίου είναι «η προώθηση ιδεών και προτάσεων για τις μείζονες αλλαγές που χρειάζεται το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και τη θέση του πανεπιστημίου στον ευρωπαϊκό χώρο εκπαίδευσης και έρευνας, τη διεθνή δυναμική του παρουσία και τη συμβολή του στην οικοδόμηση της κοινωνίας της γνώσης».
Αν και αρκετοί παρευρισκόμενοι, ανάμεσά τους και ο Γ. Γραμματικάκης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ανέφεραν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου ότι τουλάχιστον για την επόμενη πενταετία δεν θα υπάρξει σχεδόν καμία αλλαγή στα πανεπιστημιακά δεδομένα, ο Γιάννης Βούλγαρης, αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, υποστήριξε πως μία ριζική ανατροπή, αναφορικά με τη μεταρρύθμιση, αποτελεί μία μη-ρεαλιστική κατάσταση για τα ελληνικά δεδομένα: «Υπάρχουν στόχοι-κλειδιά, κάποιες αλλαγές, που θα πρέπει οπωσδήποτε να κοιτάξουμε μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα, να επανεξεταστεί το εισαγωγικό σύστημα για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και οι συσχετισμοί ισχύος στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα -με την κανονικοποίηση των προκηρύξεων στα πανεπιστημιακά προγράμματα- αλλά και να αλλάξει όσο είναι δυνατόν το Νομικό Πρόσωπο του Δημοσίου Δικαίου, το οποίο ισχύει στα ελληνικά Πανεπιστήμια».
Ο Αντώνης Λιάκος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, υπογράμμισε ότι η ελληνική πανεπιστημιακή κοινότητα είναι πιθανόν να απομονωθεί από την ευρωπαϊκή. Από την άλλη όμως, η εναρμόνιση με το εξωτερικό δεν σημαίνει αντιγραφή ενός συστήματος: «Το ισχύον διεθνές πλαίσιο δεν είναι ενιαίο. Οι λύσεις διαφέρουν για κάθε χώρα. Το σίγουρο είναι ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, κοντά στα ελληνικά δεδομένα, αρκεί να συνοδεύονται από κριτική εγρήγορση».
Για την «κουλτούρα της ευκολίας που διαβρώνει την εκπαιδευτική λειτουργία και ευνοεί τη μετάλλαξη του πανεπιστημιακού θεσμού σε ένα μηχανισμό απονομής χαρτιών και τίτλων» μίλησε ο Γ. Καλογήρου, αναπλ. καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Σύμφωνα με τον ίδιο, η πίεση αυτή αποτελεί ένα κίνδυνο για τον πανεπιστημιακό θεσμό στη χώρα μας, παρά το σημαντικό εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο πολλών πανεπιστημιακών και ακαδημαϊκών μονάδων.
«Η δυναμική των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στις ΗΠΑ είναι πολύ μεγάλη, ενώ και η Ασία κάνει σημαντικά βήματα προόδου. Η Ευρώπη θα πρέπει να προσέξει για να μη μείνει πίσω, μέσα από συνεχείς αλλαγές για τον εκμοντερνισμό της πανεπιστημιακής κοινότητας», τόνισε ο Πίτερ Μάασεν, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Οσλο.
Το συνέδριο διοργανώθηκε από το «Παρατηρητήριο Έρευνας και Διαλόγου για τα Ελληνικά Πανεπιστήμια». Πρόκειται για ένα φορέα που δημιουργήθηκε από την «Πρωτοβουλία και Ευθύνη για τα Ελληνικά Πανεπιστήμια», κίνηση πανεπιστημιακών, που πέρυσι την περίοδο των κινητοποιήσεων, διεκδίκησαν τις αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση. Στόχος του Παρατηρητηρίου είναι «η προώθηση ιδεών και προτάσεων για τις μείζονες αλλαγές που χρειάζεται το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και τη θέση του πανεπιστημίου στον ευρωπαϊκό χώρο εκπαίδευσης και έρευνας, τη διεθνή δυναμική του παρουσία και τη συμβολή του στην οικοδόμηση της κοινωνίας της γνώσης».
Αν και αρκετοί παρευρισκόμενοι, ανάμεσά τους και ο Γ. Γραμματικάκης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ανέφεραν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου ότι τουλάχιστον για την επόμενη πενταετία δεν θα υπάρξει σχεδόν καμία αλλαγή στα πανεπιστημιακά δεδομένα, ο Γιάννης Βούλγαρης, αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, υποστήριξε πως μία ριζική ανατροπή, αναφορικά με τη μεταρρύθμιση, αποτελεί μία μη-ρεαλιστική κατάσταση για τα ελληνικά δεδομένα: «Υπάρχουν στόχοι-κλειδιά, κάποιες αλλαγές, που θα πρέπει οπωσδήποτε να κοιτάξουμε μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα, να επανεξεταστεί το εισαγωγικό σύστημα για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και οι συσχετισμοί ισχύος στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα -με την κανονικοποίηση των προκηρύξεων στα πανεπιστημιακά προγράμματα- αλλά και να αλλάξει όσο είναι δυνατόν το Νομικό Πρόσωπο του Δημοσίου Δικαίου, το οποίο ισχύει στα ελληνικά Πανεπιστήμια».
Ο Αντώνης Λιάκος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, υπογράμμισε ότι η ελληνική πανεπιστημιακή κοινότητα είναι πιθανόν να απομονωθεί από την ευρωπαϊκή. Από την άλλη όμως, η εναρμόνιση με το εξωτερικό δεν σημαίνει αντιγραφή ενός συστήματος: «Το ισχύον διεθνές πλαίσιο δεν είναι ενιαίο. Οι λύσεις διαφέρουν για κάθε χώρα. Το σίγουρο είναι ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, κοντά στα ελληνικά δεδομένα, αρκεί να συνοδεύονται από κριτική εγρήγορση».Για την «κουλτούρα της ευκολίας που διαβρώνει την εκπαιδευτική λειτουργία και ευνοεί τη μετάλλαξη του πανεπιστημιακού θεσμού σε ένα μηχανισμό απονομής χαρτιών και τίτλων» μίλησε ο Γ. Καλογήρου, αναπλ. καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Σύμφωνα με τον ίδιο, η πίεση αυτή αποτελεί ένα κίνδυνο για τον πανεπιστημιακό θεσμό στη χώρα μας, παρά το σημαντικό εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο πολλών πανεπιστημιακών και ακαδημαϊκών μονάδων.
«Η δυναμική των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στις ΗΠΑ είναι πολύ μεγάλη, ενώ και η Ασία κάνει σημαντικά βήματα προόδου. Η Ευρώπη θα πρέπει να προσέξει για να μη μείνει πίσω, μέσα από συνεχείς αλλαγές για τον εκμοντερνισμό της πανεπιστημιακής κοινότητας», τόνισε ο Πίτερ Μάασεν, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Οσλο.
(Της ΑΝΤΩΝΙΑΣ ΞΥΝΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 31/03/2008)
