ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΧΗΣΤΡΑ
Η εργασία στην ορχήστρα είναι συχνά επίπονη. Η συμμετοχή των μουσικών, τόσο στις πρόβες, όσο και στις εκτελέσεις αποτελεί υποχρέωσή τους. Σημειωτέον δε ότι ορισμένα έργα, όπως όπερες ή μουσικά δράματα του Βάγκνερ διαρκούν 3 και περισσότερες ώρες, οι «Αρχιμουσικοί της Νυρεμβέργης» περί τις 5 ώρες. Εδώ πρέπει να ληφθεί ακόμα υπόψιν ότι τα ξύλινα πνευστά (αλλά ουσιαστικά όλη η ορχήστρα) βρίσκονται μπροστά από τα χάλκινα πνευστά, τα οποία στα έργα του Βάγκνερ συμμετέχουν με υψηλή ένταση και χωρίς μεγάλες διακοπές. Η ηχητική καταπόνηση των μουσικών πρέπει να είναι πολύ έντονη.
Πολύ συχνά οι συναυλίες πραγματοποιούνται Σαββατοκύριακα και ημέρες εορτών. Στη Γερμανία εκτιμάται ότι οι μουσικοί εργάζονται στην ορχήστρα περί τις 35-40 ώρες εβδομαδιαίως.
Πέρα από αυτές τις ώρες, υπάρχουν και παράλληλες δραστηριότητες, στις οποίες συνδυάζεται το τερπνό με το ωφέλιμο: Συνάδελφοι από μια ορχήστρα δημιουργούν μικρά σύνολα, πνευστών, εγχόρδων κτλ., τα οποία παρουσιάζονται για δικό τους λογαριασμό με έργα μουσικής δωματίου. Άλλοι μουσικοί εμβαθύνουν το ρεπερτόριό τους ως σολίστες, συνεργαζόμενοι με άλλα όργανα, συνήθως με πιάνο.
Οι μουσικοί πρέπει συχνά να συμμετέχουν, σχεδόν πάντα δωρεάν, σε διαφημιστικές, φιλικές και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις για μαθητές, ασθενείς, αναξιοπαθούντες κτλ. Ο θεατής και ακροατής βλέπει σ' αυτές τις περιπτώσεις συνηθέστατα τη λαμπερή όψη του καλλιτέχνη και σπανίως τη γκρίζα πλευρά του εργαζόμενου. Γι' αυτό, η φιλική προτροπή σε ένα επαγγελματία μουσικό, «παίξε μας κάτι!», δημιουργεί συχνά αντιφατικά συναισθήματα στον αποδέκτη της...
Όλοι οι επαγγελματίες μουσικοί έχουν την ευκαιρία να διδάξουν νέους μουσικούς, αρχάριους ή προχωρημένους στο όργανό τους, άλλοι κατ' ιδίαν και άλλοι σε Ωδείο. Οι συνθήκες εργασίας σ' αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι άριστες, τόσο από καλλιτεχνικής, όσο και από οικονομικής πλευράς. Συχνά όμως οι οικονομικές ανάγκες οδηγούν στην υπερνίκηση κάποιων δισταγμών.
Για ορισμένους μουσικούς με παιδαγωγικά ενδιαφέροντα και αντίστοιχη επιστημονική κατάρτιση (μεταπτυχιακοί τίτλοι σπουδών, επιστημονικές δημοσιεύσεις ή ισότιμο επαγγελματικό έργο - ό,τι κι αν σημαίνει ο όρος «ισότιμο» εδώ), υπάρχει και η δυνατότητα ακαδημαϊκής καριέρας σε πανεπιστημιακά και τεχνολογικά ιδρύματα με μουσικολογικά ή οργανολογικά τμήματα.
Συνοπτικά, η εργασία του μουσικού και ιδιαίτερα του οργανοπαίκτη σε ορχήστρα έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα:
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:
- Ευχαρίστηση για την καλλιτεχνική δραστηριότητα και την επιτυχή απόδοση σπουδαίων έργων του ανθρώπινου πολιτισμού.
- Συνεργασία με αξιόλογους συναδέλφους και σημαντικούς σολίστες και μαέστρους.
- Καλλιτεχνικές περιοδείες, γνωριμία πόλεων, κρατών και ανθρώπων.
- Ενδιαφέρουσες και συχνά αποδοτικές παράλληλες απασχολήσεις.
- Βεβαιότητα για την εξάσκηση ενός επαγγέλματος υψηλού επιπέδου.
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:
- Έλλειψη τακτικού ωραρίου, εργασία Σάββατα και Κυριακές.
- Συχνή καταπόνηση από την ανάγκη προσαρμογής στο σύνολο, ανεξάρτητα από ψυχική και σωματική διάθεση.
- Υποβαθμισμένος χώρος εργασίας, στενός, με κακό φωτισμό και ρεύματα, ιδιαίτερα στην όπερα, ψυχική και σωματική επιβάρυνση από την ένταση των ήχων.
- Προβληματικές διανθρώπινες σχέσεις από το στενό συγχρωτισμό με πρόσωπα που δεν επιλέγει ο κάθε εργαζόμενος μόνος του.
- Διαδεδομένη (αλλά όχι ομολογημένη) αγοραφοβία και ψυχική καταπόνηση, λόγω ιδιαίτερα απαιτητικών έργων ή εξειδικευμένου ακροατηρίου - συχνά με τάσεις διαφυγής σε ψυχοφάρμακα και το αλκοόλ.
- Μονοτονία και ρουτίνα λόγω αδιάφορου καλλιτεχνικού προγράμματος, έλλειψη κινήτρων λόγω ανεπαρκών μαέστρου, συναδέλφων, σολιστών, τραγουδιστών κτλ.
- Ανασφάλεια λόγω της ανεπαρκούς χρηματοδότησης σχεδόν όλων των ορχηστρών.
Αν τα μειονεκτήματα βαρύνουν περισσότερο και σε βάθος χρόνου φαίνονται σημαντικότερα από τα πλεονεκτήματα, αυτό δείχνει, πόσο παράτολμο και δύσκολο είναι να αφοσιωθεί κάποιος επαγγελματικά σε μια τέχνη που τον συγκινεί βαθύτατα και του έχει αποσπάσει πολλές ώρες σκληρής εργασίας.
(Stelios Frangopoulos, Στέλιος Φραγκόπουλος)
