από τις πηγές «χτύπησε» η αρχαιολογική σκαπάνη στις Σέρρες
Μία άγνωστη αρχαία πόλη ήρθε στο φως
Ίχνη ζωής μιας ακμάζουσας περιοχής κατά τους αρχαϊκούς, κλασικούς, ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους φέρνει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στον νομό Σερρών. Στον Νέο Σκοπό ανακαλύφθηκε η αρχαία Βέργη, μια σπουδαία κατά τα αρχαϊκά χρόνια εμπορική πόλη, πέρασμα προς τη θρακική ενδοχώρα. Στη Γάζωρο οικισμός ελληνιστικών (3ος π.Χ. αι.) και ρωμαϊκών (2ος-4ος αι. μ.Χ.) χρόνων και στο Σιδηρόκαστρο ιερά του θεού Απόλλωνα, των νυμφών και του τραγοπόδαρου μυθικού θεού Πάνα που «έζησαν» από τον 2ο έως τον 4ο αιώνα μ.Χ.
Αυτό πιστοποιείται από τα ευρήματα των ανασκαφών στον οικισμό και στη νεκρόπολη, όπου αποκαλύφθηκαν συνολικά 38 τάφοι σε δυο στρώματα ελληνιστικών (τέλη 3ου - αρχές 2ου π.Χ. αι.) και ρωμαϊκών χρόνων (3ος μ.Χ. αι.). Χρυσά στεφάνια με φύλλα βελανιδιάς και χρυσές ταινίες με φύλλα ελιάς στις ανδρικές ταφές, χρυσά και ασημένια κοσμήματα, πήλινα αγγεία, μυροδοχεία, λυχνάρια, πήλινα ειδώλια, μολύβδινες και πήλινες πυξίδες, σιδερένιες στλεγγίδες, σιδερένιες αιχμές δοράτων, χάλκινα κάτοπτρα και χάλκινα νομίσματα είναι μερικά από τα δεκάδες κτερίσματα της ελληνιστικής περιόδου που επιβεβαιώνουν τη σπουδαιότητα της αρχαίας εμπορικής πόλης.
Χριστιανικό πυρ στο παγανιστικό υπαίθριο ιερό
Ενα από τα σημαντικότερα υπαίθρια ιερά βράχων των ρωμαϊκών χρόνων, αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα, στις Νύμφες και στον θεό Πάνα, έκρυβε ο μαγευτικός χώρος του «Μαύρου βράχου». Απέχει 2,5 χιλιόμετρα από την πόλη του Σιδηροκάστρου, κοντά στον ποταμό Κρουσοβίτη όπου σε ψηλό ασβεστολιθικό βράχο, μια λαξευμένη σκάλα τριών μέτρων οδηγούσε στην κεντρική κόγχη του αρχαίου ιερού. Κομμάτια του παζλ για τη λατρευτική χρήση του ιερού επί δύο περίπου αιώνες (2ος-4ος αι. μ.Χ.) αποτέλεσαν τα θραύσματα κεραμικής που άφησαν πίσω τους οι φανατικοί χριστιανοί όταν κατέστρεψαν βίαια τον λατρευτικό χώρο τον 4ο μ.Χ. αιώνα.
«Η καταστροφική μανία ήταν εμφανής. Αρχικά αποκόλλησαν τα αγάλματα από τις κόγχες κι αφού τα τεμάχισαν, τα πέταξαν στο έδαφος προσπαθώντας να εξαφανίσουν κάθε παγανιστική λατρεία από την περιοχή. Στη συνέχεια πυρπόλησαν τον χώρο κι αυτό φαίνεται από το παχύ στρώμα καταστροφής που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη», εξηγεί η κ. Περιστέρη. Σώθηκαν, ωστόσο, ένα ακέφαλο άγαλμα του μυθικού θεού των βοσκών Πάνα με το ανθρώπινο σώμα και τα τραγίσια του πόδια, ένα ακέφαλο γλυπτό του θεού Απόλλωνα, θραύσματα χεριών, ποδιών, μηρού, τμήματα κορμών, κεφαλής, νομίσματα μεταξύ των οποίων του Μάρκου Αυρήλιου (2ος μ.Χ. αι. και Κωνσταντίνου Α', 4ου μ.Χ. αι.), καθώς και πλήθος άβαφων αγγείων με έντονα ίχνη καύσης (κόκαλα ζώων, σιδερένια εγχειρίδια) που επιβεβαιώνουν τις λατρευτικές υπαίθριες τελετές.
Μάρτυρας για την κατασκευή ναών αφιερωμένων στον Απόλλωνα και την Άρτεμη κατά τον 2ο αιώνα (156 μ.Χ.) υπήρξε ενεπίγραφη μαρμάρινη πλάκα που βρέθηκε στην περιοχή Σιδηροκάστρου το 1964, διευκρινίζει η κ. Περιστέρη. Είχε χρησιμοποιηθεί ως καλυπτήρια πλάκα τάφου. Το πλήθος των σπασμένων γυναικείων αγαλμάτων –το ένα πιθανόν της θεάς Αρτέμιδος– που βρέθηκαν μαζί με τα άλλα κινητά ευρήματα, σε συνδυασμό με τη μαγευτική τοποθεσία (νερά να ανέβλυζαν μέσα σε μια πλούσια βλάστηση), αποδεικνύουν ότι «στη θέση αυτή λατρεύτηκε ο Θεός Απόλλωνας συνοδευόμενος από τις Νύμφες και τον θεό των σπηλαίων και των βοσκών Πάνα κατά τον 2ο μ.Χ. αι., επί δύο αιώνες, μέχρις ότου η έλευση των φανατικών χριστιανών έκανε τη σύριγγα του Πάνα να σιωπήσει για πάντα» (πλήρες κείμενο>>>).
(της Γιώτας Μυρτσιώτη, Καθημερινή, 25/2/2007 και in.gr)
