...
Για σύγκριση, ο τραπεζικός υπάλληλος που διεκπεραιώνει κάποια σημαντικά ή ασήμαντα τραπεζικά έγγραφα, μπορεί να διατηρηθεί στη θέση του για πολλά χρόνια και δεκαετίες, ακόμα κι αν δεν μάθει συστηματικά κάτι καινούργιο... Φυσικά η απόδοσή του και αυτή της τράπεζάς του υποβαθμίζονται, γιατί ο χώρος γύρω του αναβαθμίζεται, αργά αλλά σίγουρα, μπορεί όμως να προσφέρει συνεχώς στην τράπεζα κάποιες δευτερεύουσες υπηρεσίες, έστω και με σφάλματα, τα οποία όμως δεν γίνονται αντιληπτά από τον πελάτη.
Τέλος, υπάρχει και η δυνατότητα απασχολήσεως ως δάσκαλος νέων οργανοπαικτών. Η τελευταία είναι μια ιδιαίτερα αγχώδης απασχόληση που προκαλεί ψυχική φθορά, γιατί συνήθως οι νεαροί μαθητές συμμετέχουν χωρίς καλλιτεχνικό ενδιαφέρον, γιατί η πληρωμή είναι αβέβαιη και ασυνεχής, γιατί το επίπεδο απασχολήσεως είναι ιδιαίτερα χαμηλό κτλ.
Για μία επιτυχή πορεία στο επάγγελμα του μουσικού απαιτούνται κλίση, εργατικότητα, καλή εκπαίδευση και, τελευταίο αλλά όχι έσχατο σε σημασία, εξάσκηση, εξάσκηση και εξάσκηση... Αυτά βέβαια δεν αφορούν μόνο τον επαγγελματία μουσικό, αλλά και κάθε άλλο επαγγελματία, μόνο που ο καλλιτέχνης και ειδικότερα ο μουσικός και πολύ περισσότερο ο οργανοπαίκτης, αποδεικνύει σε κάθε επαγγελματική του δραστηριότητα ποια παιδεία έχει και ποια εξάσκηση κάνει.
Για σύγκριση, ο τραπεζικός υπάλληλος που διεκπεραιώνει κάποια σημαντικά ή ασήμαντα τραπεζικά έγγραφα, μπορεί να διατηρηθεί στη θέση του για πολλά χρόνια και δεκαετίες, ακόμα κι αν δεν μάθει συστηματικά κάτι καινούργιο... Φυσικά η απόδοσή του και αυτή της τράπεζάς του υποβαθμίζονται, γιατί ο χώρος γύρω του αναβαθμίζεται, αργά αλλά σίγουρα, μπορεί όμως να προσφέρει συνεχώς στην τράπεζα κάποιες δευτερεύουσες υπηρεσίες, έστω και με σφάλματα, τα οποία όμως δεν γίνονται αντιληπτά από τον πελάτη.
Το ίδιο ισχύει και για άλλους οργανισμούς, για εταιρίες κλπ. Ο οργανοπαίκτης που άφησε όμως το όργανο για 1-2 μήνες, διαπιστώνει σύντομα ότι τον έχει αφήσει κι αυτό... Οποιοδήποτε λάθος του (έλλειψη συγχρονισμού, παραφωνία κ.ά.) κατά την εκτέλεση ενός συμφωνικού έργου, γίνεται άμεσα αντιληπτό από τους ακροατές, γι' αυτό και δεν υπάρχει περίπτωση να επιτραπεί από το μαέστρο, ήδη στις πρόβες, η συμμετοχή του αμελούς οργανοπαίκτη στη δημόσια εκτέλεση του έργου.
Πέρα από αυτά, η μουσική παιδεία στην Ελλάδα είναι υποβαθμισμένη, η μουσική τέχνη ταυτίζεται στην κοινή αντίληψη με εύκολα τραγούδια, πολύχρωμους προβολείς και λουλούδια σε νυχτερινά κέντρα. Έτσι, καθένας που μπορεί να κτυπήσει συνεχόμενα μερικές χορδές κιθάρας ή μπουζουκιού δηλώνει μουσικός, χωρίς να έχει επίγνωση των δεξιοτήτων και του ρεπερτορίου που πρέπει να καλύπτει.
Αν και οι δεξιοτέχνες σε όργανα της συμφωνικής ορχήστρας δεν είναι ιδιαίτερα πολλοί στη χώρα μας, η δυνατότητα επαγγελματικής απασχολήσεώς τους είναι περιορισμένη, γιατί στην Ελλάδα υπάρχουν ουσιαστικά μόνο 2-3 συγκροτημένες ορχήστρες, με μάλλον κακές εργασιακές συνθήκες και ανεπαρκείς μισθούς. Απαραίτητη είναι λοιπόν η παράλληλη απασχόληση, άλλοτε ως μέλος συνόλου μουσικής δωματίου, όπου οι δυνατότητες εμφανίσεων είναι επίσης περιορισμένες και άλλοτε σε κέντρα διασκεδάσεως με τις γνωστές συνθήκες εργασίας, όπου φυσικά ο ομποΐστας και ο τουμπίστας μάλλον δεν θα βρουν ποτέ απασχόληση.
Τέλος, υπάρχει και η δυνατότητα απασχολήσεως ως δάσκαλος νέων οργανοπαικτών. Η τελευταία είναι μια ιδιαίτερα αγχώδης απασχόληση που προκαλεί ψυχική φθορά, γιατί συνήθως οι νεαροί μαθητές συμμετέχουν χωρίς καλλιτεχνικό ενδιαφέρον, γιατί η πληρωμή είναι αβέβαιη και ασυνεχής, γιατί το επίπεδο απασχολήσεως είναι ιδιαίτερα χαμηλό κτλ.
Στις χώρες της Ευρώπης, εκτός των ορίων της τέως οθωμανικής αυτοκρατορίας, η μουσική παιδεία βρίσκεται σε σημαντικά υψηλότερο επίπεδο, καταρχήν λόγω παραδόσεως, αλλά και λόγω των συστηματικών προσπαθειών που γίνονται για να ανακαλυφθεί κάθε διαθέσιμο ταλέντο. Είναι γνωστή η εικόνα στα γαλλικά, γερμανικά, ελβετικά, σκανδιναβικά κλπ. δημοτικά σχολεία που κάποιες χρονιές όλα τα παιδιά πηγαινοέρχονται με ένα μουσικό όργανο στο χέρι, συνήθως φλογέρα, βιολί, κόρνο κτλ. Περίπου τα μισά από αυτά τα παιδιά εγκαταλείπουν σύντομα την προσπάθεια να μάθουν το όργανο, τα υπόλοιπα συνεχίζουν για 2-3 χρόνια και κάποιες δεκάδες σε κάθε σχολείο συνεχίζουν ακόμα και για 10-15 χρόνια. Όποιος έχει ταλέντο και ενδιαφέρον έχει πάντως την ευκαιρία να το δοκιμάσει και να το αναδείξει...
Αποτέλεσμα του ενδιαφέροντος για τη μουσική και της προσπάθειας για ανάδειξη ταλέντων σ' αυτές τις χώρες της Ευρώπης είναι να υπάρχει μεγάλος αριθμός οργανοπαικτών, συνήθως ερασιτεχνών, αλλά κι αυτοί συχνά αρκετά υψηλού επιπέδου. Όσοι έζησαν σε μια από τις χώρες της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης και συμμετείχαν στην κοινωνική ζωή της, γνωρίζουν παρέες συμφοιτητών, φίλων, συνεργατών σε εταιρίες και οργανισμούς, συνταξιούχων κτλ. που έχουν δημιουργήσει μικρά σύνολα και ασκούνται 2-3 φορές την εβδομάδα για την ψυχαγωγία τους. Αρκετές φορές παρουσιάζονται δε τέτοια σύνολα σε οικογενειακές και επαγγελματικές γιορτές και ομορφαίνουν την ατμόσφαιρα με τη μουσική τους.
Αποτέλεσμα αυτής της μουσικής δραστηριότητας είναι να υπάρχουν πολλοί άριστοι οργανοπαίκτες και, παρότι σχεδόν κάθε πόλη έχει μια μικρή ή μεγάλη συμφωνική ορχήστρα, να είναι μεγάλη η προσφορά δεξιοτεχνών. Αρκετοί από αυτούς εργάζονται με χαμηλή ή χωρίς αμοιβή, μέχρι να ελευθερωθεί κάποια θέση, την οποία διεκδικούν πολλοί άλλοι (βλέπε επόμενα). Για την απασχόληση στη διδασκαλία ισχύουν κι εκεί αντίστοιχα με τη χώρα μας, όπου ο αριθμός των μαθητών είναι πολύ μεγαλύτερος, αλλά και των διδασκόντων επίσης.
Η επαγγελματική απασχόληση με τη μουσική, αλλά και γενικότερα με την τέχνη, κρύβει γι' αυτούς τους λόγους πολλές απογοητεύσεις και καημούς και είναι απαραίτητο να κρίνει κανείς ένα καλλιτέχνη πάντα υπό αυτό το πρίσμα. Πολλοί ταλαντούχοι καλλιτέχνες έμειναν στο ερασιτεχνικό επίπεδο, επειδή δεν τόλμησαν το άλμα στο κενό της επαγγελματικής και κοινωνικής αβεβαιότητας.
Στα επόμενα θα περιγράψουμε τις διαδικασίες για ένταξη στο δυναμικό μιας μεγάλης ορχήστρας και τις συνθήκες εργασίας σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Αντίστοιχες εμπειρίες από την Ελλάδα δεν είναι καταγεγραμμένες, αλλά μπορούμε να υποθέσουμε ότι εξελίσσονται κάπως ανάλογα, με τη σχετική καθυστέρηση που χαρακτηρίζει όλους τούς θεσμούς και τις διαδικασίες στη χώρα μας, έναντι αυτών στην κεντρική και δυτική Ευρώπη.
