(της Μαρίας Αντωνιάδου, ΒΗΜΑ, 14/11/2010)
Τίμιο Ξύλο, κάρες, λείψανα αγίων και εικόνες «περιφέρονται» το τελευταίο χρονικό διάστημα από μητρόπολη σε μητρόπολη. Η οικονομική κρίση, η ανασφάλεια, ο αυξανόμενος συντηρητισμός στην Εκκλησία, οι εισπράξεις των παγκαριών που διαρκώς μειώνονται έχουν φέρει νέα δεδομένα.
Οι εποχές όπου οι ιεράρχες εξαπέλυαν τα «πύρινα βέλη» τους κατά όλων όσοι συχνά πυκνά έθεταν σε προσκύνημα ιερά λείψανα, Τίμιο Ξύλο ή κάρες αγίων φαίνεται ότι έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η οικονομική κρίση ορισμένοι ιεράρχες σπεύδουν να απαντήσουν φιλοξενώντας σε τακτά χρονικά διαστήματα τα ιερά των ιερών της Ορθοδοξίας.Οι πιστοί συρρέουν, το θρησκευτικό τους συναίσθημα αναπτερώνεται, η ψυχολογία τους ενισχύεται και τα παγκάρια των ναών γεμίζουν, έστω και για λίγο, από τον οβολό τους. Το φαινόμενο δεν προσελκύει τα φώτα της δημοσιότητας καθώς ελάχιστα παρατηρείται στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Αντιθέτως, συμβαίνει κυρίως σε απομακρυσμένες από το κλεινόν άστυ περιοχές. Ταυτόχρονα, δεν προκαλούν αφού δεν απαιτούνται ειδικές πτήσεις, καθώς οι εικόνες ή κάρες και τα λείψανα δεν έρχονται από το λίκνο των Παναγίων Προσκυνημάτων, δηλαδή το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, αλλά κυρίως από το εσωτερικό της χώρας.
«Μέσα σε ιδιαίτερα συγκινησιακά φορτισμένη ατμόσφαιρα έγινε η υποδοχή των χαριτοβρύτων ιερών λειψάνων του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, στην ενορία των Καστανεών του Δήμου Βύσσης. Ενδόμυχος πόθος των κατοίκων της ακριτικής κωμοπόλεως ήταν να προσκυνήσουν τα λείψανα του αγίου που ευλαβούνται ιδιαίτερα και είναι ο προστάτης της ενορίας τους. Την επιθυμία τους αυτή αφουγκράστηκε ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας κ. Δαμασκηνός ο οποίος μερίμνησε για τη μεταφορά των ιερών λειψάνων του Αγίου Μεγαλομάρτυρος από τον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Νικαίας όπου φυλάσσονται, τη αδεία του Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Νικαίας κ. Αλεξίου» αναφέρεται χαρακτηριστικά σε δελτίο Τύπου της Μητρόπολης Διδυμοτείχου. Δεν είναι όμως τα μοναδικά λείψανα που «φιλοξενήθηκαν» το τελευταίο τετράμηνο στην περιοχή. Μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα στην περιφέρεια εκτέθηκαν σε προσκύνημα Τίμιο Ξύλο, το λείψανο του Αγίου Λουκά από τη Συμφερούπολη της Κριμαίας και η κάρα της Αγίας Βαρβάρας.
Το ίδιο χρονικό διάστημα, με αντίστοιχη- ίσως και με μεγαλύτερη- συχνότητα, λείψανα και τίμιο ξύλο εκτέθηκαν σε προσκύνημα στη Μητρόπολη Πολυανής και Κιλκισίου. Με τους ιερείς της περιοχής να χαρακτηρίζουν το φαινόμενο ως μεγάλη προσφορά του μητροπολίτη στους πιστούς. Ταυτόχρονα, στη Λαμία οι πιστοί προσκύνησαν τα λείψανα των Αγίων Αναργύρων, στον Λαγκαδά της Αγίας Αικατερίνης και στη Νάουσα του Αγίου Στεφάνου. Στα Μεσόγεια και στο Ίλιον οι πιστοί προσκύνησαν τον Άγιο Λουκά από τη Συμφερούπολη της Κριμαίας. Οι κάρες
Οι κάρες, δηλαδή τα κρανία των αγίων λειψάνων, έχουν επίσης αρχίσει να «περιφέρονται» σε διάφορες περιοχές της χώρας. Αυτές τις ημέρες οι Μεσσήνιοι προσκυνούν την κάρα του Αγίου Ραφαήλ η οποία μεταφέρθηκε από τη Μυτιλήνη στην Καλαμάτα. Στην Κηφισιά, από την Εύβοια, μεταφέρθηκε η κάρα του Οσίου Δαυίδ.
Οι Κοζανίτες προσκύνησαν τις κάρες των Αγίων Αναργύρων. Στην Ορεστιάδα μεταφέρθηκε από τα Τρίκαλα η κάρα της Αγίας Βαρβάρας και στο Αγρίνιο ο μητροπολίτης έθεσε σε προσκύνημα την κάρα του Αγίου Νεομάρτυρος Ιωάννου.
Το Τίμιο Ξύλο
Κομμάτια του Τιμίου Ξύλου που βρίσκονται στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων αλλά και σε μοναστήρια της Ελλάδας, όπως η Παναγία Σουμελά, τους τελευταίους μήνες εκτέθηκαν σε προσκύνημα στην Αλεξανδρούπολη, στο Διδυμότειχο, στο Κιλκίς, στην Ηγουμενίτσα, στη Θεσσαλονίκη και στη Μητρόπολη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως. Σε μια περίπτωση, μάλιστα, Τίμιο Ξύλο από την Ελλάδα μεταφέρθηκε στη Ρουμανία για προσκύνημα των εκεί ορθοδόξων. Το Τίμιο Ξύλο προερχόταν από τη Μονή Εισοσιφοίνισσας και ο Πατριάρχης Ρουμανίας κ. Δανιήλ σημείωσε ότι «η κύρια δύναμη της ρουμανικής ορθόδοξης Εκκλησίαςείναι η ευσέβεια του ρουμανικού λαού».
Εικόνες
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 το προσκύνημα στην Παναγία την Ιεροσολυμίτισσα που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα προκάλεσε πολλούς κραδασμούς στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας. Σήμερα φαίνεται ότι έχουν αρχίσει να αποκτούν ιδιαίτερη αξία και τα αντίγραφα των εικόνων, αφού τα πρωτότυπά τους βρίσκονται καλά φυλαγμένα στο Άγιον Όρος. Έτσι τον Οκτώβριο στον Άγιο Δημήτριο της Θεσσαλονίκης φιλοξενήθηκε αντίγραφο της Παναγίας της Τριχερούσας, καθώς το πρωτότυπο της εικόνας φυλάσσεται στη Μονή Χιλανδαρίου, ενώ στην Καστοριά βρέθηκε το αντίγραφο της εικόνας της Παναγίας της Πορταΐτισσας, το πρωτότυπο της οποίας φυλάσσεται στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους.
Λειτουργίες, αγρυπνίες και αγήματα
Σχεδόν κάθε φορά που ένα κομμάτι λειψάνου ή μια τιμία κάρα ή ένα τεμάχιο Τιμίου Ξύλου εκτίθενται σε προσκύνημα διοργανώνονται ταυτόχρονα από τις μητροπόλεις ειδικές εκδηλώσεις. Λειτουργίες, αγρυπνίες και ολονυκτίες διαδέχονται η μία την άλλη στους ναούς όπου φιλοξενούνται τα ιερά της ορθοδοξίας.
Για την υποδοχή τους πραγματοποιούνται τελετές στις οποίες συμμετέχουν συνήθως αγήματα του στρατού, της Αστυνομίας και των προσκόπων. Οι φιλαρμονικές των δήμων βρίσκονται σε πρώτο πλάνο μαζί με τους εκπροσώπους των κομμάτων και των αρχών της περιοχής. Ταυτόχρονα, οι μητροπολίτες προσφέρουν ειδική φιλοξενία στους μοναχούς ή στους ιεράρχες που μεταφέρουν τα λείψανα από τις μονές και τις μητροπόλεις όπου φυλάσσονται, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που διοργανώνονται και ειδικές τελετές. Συνήθως στις τελετές αυτές, κορυφαία στιγμή των οποίων αποτελεί η τέλεση της Θείας λειτουργίας, προσκαλούνται και συμμετέχουν μητροπολίτες από άλλες περιοχές.
Πρόκειται, σε πολλές περιπτώσεις, για τρεις, τέσσερις ή και πέντε ιεράρχες οι οποίοι προέρχονται από την Εκκλησίας της Ελλάδος, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις εκδίδονται ακόμη και αναμνηστικά μετάλλια τα οποία είναι αφιερωμένα στις στιγμές του προσκυνήματος.
