Κίνδυνος σύρραξης για τους γυμνιστές

...

Usedom (Ούζεντομ) ονομάζεται ένα νησί στη Βαλτική θάλασσα, περίπου κατά τα ¾ γερμανικό με 32 χιλ. κατοίκους και κατά το υπόλοιπο τμήμα του πολωνικό με περίπου 45 χιλ. κατοίκους. Ήδη από τη δεκαετία του 1920, αλλά και κατά τα μεταπολεμικά χρόνια της «σοσιαλιστικής» Ανατολικής Γερμανίας το νησί αυτό ήταν γνωστός τουριστικός προορισμός και μάλιστα τόπος συναντήσεως γυμνιστών.

Με την ένταξη της Πολωνίας στην Ε.Ε. και την εξαφάνιση των συνόρων, χάρηκε ο δήμαρχος του πολωνικού τμήματος του νησιού ότι «τώρα θα πηγαίνουμε με το μαγιό και χωρίς διαβατήριο στο δυτικό Ούζεντομ», το οποίο ήταν ανέκαθεν αραιοκατοικημένο και κοσμοπολίτικο κέντρο σε σύγκριση με το λίγο επαρχιώτικο και οικιστικά στριμωγμένο πολωνικό τμήμα του.

Όμως τί είδαν εκεί τα μάτια των θεόπληκτων Πολωνών, όταν αξιοποίησαν τη δυνατότητα που προσφέρουν τα ανοικτά ευρωπαϊκά σύνορα; Γυμνούς και γυμνές, άντρες, γυναίκες και παιδιά, παππούδες και γιαγιάδες! «Αίσχος» αποφάνθηκε σε επιστολή της στον τύπο η 6Οχρονη κ. Stanislawa Borecke, «τι θα πω στον εγγονό μου που με ρωτάει, γιατί αυτοί εκεί δεν φοράνε ρούχα;»

Ο δήμαρχος του δυτικού Ούζεντομ της απάντησε επίσης μέσω του τύπου δηκτικά: «Μπορεί να πει στον εγγονό της, ό,τι του είπε τότε που την ρώτησε, γιατί επιτρέπει στο σκύλο της να αφήνει τις ακαθαρσίες του στην άμμο της παραλίας». Κατά μία εκδοχή, η κ. Stanislawa δεν ενοχλήθηκε τόσο από τους γυμνιστές, όσο από το πρόστιμο που της επέβαλε η περιπολία της ακτοφυλακής λόγω «ελλιπούς επιστασίας στο σκύλο της», όπως περιγράφεται κομψά το κόπρισμα στην αμμουδιά.

Την κ. Stanislawa έσπευσε να υπερασπιστεί ο βουλευτής κ. Edward Zajac του ακροδεξιού πολωνικού κόμματος «Δίκαιο & Ευταξία»: «Αυτό με τον γυμνισμό είναι μια ανωμαλία!», αποφάνθηκε ο πνευματικός συγγενής του κ. Καρατζαφέρη. Καλού κακού, πάντως, και για να μην προκύψει νέα γερμανο-πολωνική σύρραξη, αποφάσισαν οι τοπικοί παράγοντες να σημανθεί η περιοχή των γυμνιστών (σχεδόν όλη η παραλία του δυτικού Ούζεντομ) με μεγάλες πινακίδες στα γερμανικά και στα πολωνικά. Οι πουριτανοί παλαιο-κομμουνιστές καθολικοί Πολωνοί βρήκαν όμως πάλι λόγο να διαμαρτύρονται: «Μα, τέτοιες πινακίδες θα μαγνητίζουν από μακριά τους νεαρούς και τις νεαρές από την Πολωνία! Μάλλον διαφήμιση θα είναι παρά αποτροπή.»

:  Γυμνιστές πριν από κάποιες δεκαετίες και φετεινοί στο Ούζεντομ
Ο δήμαρχος του δυτικού Ούζεντομ κάνει ήδη, σε συνεργασία με γραφεία ταξιδίων, σχέδια για τη μελλοντική ανάπτυξη μιας πολιτείας γυμνιστών στο νησί. Οι επισκέπτες θα μπορούν να γδύνονται σε όποιο βαθμό επιθυμούν ήδη στο αεροδρόμιο του νησιού -το καλοκαίρι εννοείται- και θα κυκλοφορούν όπου και όσο θέλουν, γυμνοί ή όχι.

Εμείς εδώ, στην άλλη πλευρά της Ευρώπης, μπορούμε να προβλέψουμε ότι θα αρχίσουν να πωλούνται στην πολωνική πλευρά σε μεγάλους αριθμούς κιάλια - διάφορα μοντέλα και σε καλές τιμές.

:
Γυμνισμός και το χειμώνα με χιόνια στην παραλία,
γυμνισμός και στα καταστήματα του Ούζεντομ

Βιβλία, βιβλία

Στοιχεία της φύσης και της επιστήμης

«Η επιστήμη ξεκινά απ' όπου ξεκίνησαν οι Ελληνες: από τον κόσμο όπως τον αντιλαμβανόμαστε, με ό,τι βλέπουμε, ακούμε, μυρίζουμε, γευόμαστε και αγγίζουμε. Αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο ως μια σύνθεση από βράχια, καταρράκτες και μετεωρίτες, από το έδαφος κάτω από τα πόδια μας, τον αέρα που αναπνέουμε, τις φωτιές στις οποίες ζεσταίνουμε τα δάχτυλά μας, τον αφρό του κύματος που σκάει πάνω μας στην παραλία· από τα στοιχεία που γνωρίζουμε εξαρχής - τα στοιχεία των Ελλήνων: το νερό, τον αέρα, τη γη και τη φωτιά». Ετσι ολοκληρώνεται το πρώτο από τα έξι μέρη-κεφάλαια του βιβλίου της Ρεμπέκας Ρουπ, Τα τέσσερα στοιχεία, όπου το νερό, ο αέρας, η γη και η φωτιά, εκδόσεις ΑΒΓΟ, (τα στοιχεία, δηλαδή, των αρχαίων Ελλήνων) γίνονται αφορμή για μια ωραία διήγηση.

Η αμερικανίδα συγγραφέας έχει ειδικευθεί στην κυτταρική βιολογία αλλά το βιβλίο της έχει απ' όλα: ιστορία, εθνολογία, επιστήμη, λογοτεχνία, μυθολογία, τεχνολογία, βιολογία και φυσικά πολλή χημεία. Ολα δε τα παραπάνω είναι διαποτισμένα από τον θαυμασμό της Ρουπ για τους αρχαίους Ελληνες. Ετσι η διήγηση του πρώτου κεφαλαίου αρχίζει από τα παράλια της Ιωνίας όπου «δημιουργήθηκε και άρχισε να μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα στην επιστήμη και στη θρησκεία». Από τον Θαλή τον Μιλήσιο, τον Αναξίμανδρο, τον Ηράκλειτο, τον Εμπεδοκλή, τον Πυθαγόρα, τον Δημόκριτο, τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, η συγγραφέας μάς διηγείται τον τρόπο με τον οποίο γεννήθηκε η επιστήμη και συνεχίζει παρουσιάζοντας όλα τα ορόσημα που οδήγησαν στη σημερινή γνώση των χημικών στοιχείων.

Τα επόμενα τέσσερα κεφάλαια είναι αφιερωμένα στα τέσσερα στοιχεία των αρχαίων Ελλήνων - αλλά οι πληροφορίες που λαμβάνουμε προέρχονται από όλα τα πεδία της γνώσης -, ενώ το βιβλίο ολοκληρώνει το κεφάλαιο με τίτλο «Η στοιχειακή φύση μας». Κοινό κύτταρο όλων των κεφαλαίων είναι η χαρισματική διήγηση. Καθόλου δεν αισθάνεται κανείς ότι κρατά στα χέρια του ένα διδακτικό βιβλίο: όλα αυτά που πιθανόν στο σχολείο να μας φάνηκαν βαρετά διαβάζονται με εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς η συγγραφέας τα εμπλουτίζει με ιστορικά ανέκδοτα. Π.χ., περιγράφοντας την ιστορία της δημιουργίας του περιοδικού πίνακα των στοιχείων από τον ρώσο Ντμίτρι Μεντελέγεφ δεν ξεχνά να μας πληροφορήσει ότι, όταν μετέφεραν στον τσάρο Αλέξανδρο Β´ ότι ο Μεντελέγεφ ήταν δίγαμος (είχε πάρει διαζύγιο από την πρώτη σύζυγό του αλλά δεν περίμενε να περάσουν τα επτά χρόνια που όριζε ο νόμος προτού παντρευτεί την όμορφη δεκαεπτάχρονη Αννα Ποπόβα), ο τσάρος τον απήλλαξε με συνοπτικές διαδικασίες λέγοντας: «Ναι, ίσως ο Μεντελέγεφ έχει δύο συζύγους αλλά εγώ έχω μόνο έναν Μεντελέγεφ». Αλλά και απουσία ιστορικών ανεκδότων η συγγραφέας περνά τα επιστημονικά μηνύματά της με απτά παραδείγματα καθημερινότητας. Είναι βέβαιον ότι βλέπει κανείς με άλλα μάτια τον δεσμό υδρογόνου όταν τον συνδέσει με τα ευεργετικά αποτελέσματα της εφίδρωσης (που μας δροσίζει επειδή απορροφάται ενέργεια από το σώμα μας προκειμένου να εξατμισθεί το νερό, προκειμένου να σπάσουν δηλαδή οι δεσμοί υδρογόνου).

Το πόνημα της Ρεμπέκας Ρουπ είναι πραγματικά ένα παράδειγμα εκλαΐκευσης και για τον λόγο αυτόν είναι κατάλληλο για όλους. Θα ήταν δε εξαιρετικά χρήσιμο σε κάθε εκπαιδευτικό που θέλει να διανθίσει το μαθημά του με στοιχεία πέραν του σχολικού εγχειριδίου. Οσο για τη μετάφραση, συμβάλλει στην αρτιότητα και στη χρηστικότητα του κειμένου.

(ΙΩΑΝΝΑ ΣΟΥΦΛΕΡΗ, ΒΗΜΑ, 27/7/2008)

Το τέλος του εφιάλτη;

τoυ Γ. Αγγελόπουλου, ΝΕΑ, 26/7/2008)

Όταν ήρθε η εντολή να επιστρέψει στη φυλακή, ο Ιρανός Αχμάντ Μπατεμπί δεν είχε καιρό για χάσιμο. Είχε ήδη εκτίσει 8 χρόνια από τα 15 που είχε καταδικαστεί, κατά τη διάρκεια των οποίων τον είχαν δείρει με καλώδια, τον είχαν κρεμάσει από τα χέρια, είχε υποστεί εικονικές εκτελέσεις, είχαν κρατήσει το κεφάλι του μέσα σε ακαθαρσίες μέχρι ασφυξίας. Με τη βοήθεια μιας παράνομης κουρδικής οργάνωσης πέρασε στο Ιράκ και τον περασμένο μήνα του δόθηκε άσυλο στην Αμερική.

Ο Αχμάντ, 31 χρόνων, έγινε σύμβολο του αγώνα των Ιρανών φοιτητών και της σκληρής καταστολής του που ακολούθησε τον Ιούλιο του 1999 στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης χάρη σε μια φωτογραφία που τον έδειχνε, 20χρονο τότε, να υψώνει το ματωμένο μπλουζάκι ενός συμφοιτητή του. Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στο εξώφυλλο του «Εconomist» υπό τον τίτλο «Η δεύτερη επανάσταση του Ιράν;» και από τότε ο Αχμάντ δεν έχει πάψει να πληρώνει γι΄ αυτήν. Δεν ήξερε για την ύπαρξή της μέχρι που τον έσυραν στο δικαστήριο για «πρόκληση αναταραχής στο δρόμο» και του την έδειξε ο δικαστής. «Κανονικά θα σε τιμωρούσα κλείνοντάς σε πολλά χρόνια στη φυλακή», του είπε, «αλλά εξαιτίας της φωτογραφίας αυτής θα θανατωθείς». Η ποινή μετατράπηκε σε κάθειρξη 15 ετών, έπειτα από τη διεθνή κατακραυγή.

Οι ουλές από τα βασανιστήρια φαίνονται ακόμη βαθιές στο σώμα του. «Δεν ξέρω τι χρησιμοποιούσαν για να με κόψουν, αλλά έβαζαν αλάτι στις πληγές για να μην μπορώ να κοιμηθώ», λέει. Στη φυλακή υπέστη βλάβη στα νεφρά, έλκη και παραλίγο να τυφλωθεί. Πέρυσι αποφυλακίστηκε προσωρινά αφού υπέστη εγκεφαλικό και οι αρχές φοβήθηκαν ότι θα πέθαινε στη φυλακή. Όμως δεν τον ξέχασαν. Η μυστική αστυνομία τον καταδίωξε έως το Ερμπίλ, μέσα στο Ιράκ.

Ο Αχμάντ λέει πως η καθοριστική στιγμή γι΄ αυτόν ήταν όταν παρακολούθησε, στα εννέα του, τον λιθοβολισμό ενός μοιχού από τους Φρουρούς της Επανάστασης. Ο άνθρωπος ήταν θαμμένος ώς τη μέση με το κεφάλι καλυμμένο μ΄ έναν σάκο που έγινε κατακόκκινος από το αίμα του. «Με έκανε να σιχαθώ τους θρησκευτικούς νόμους που φτιάχνουν οι άνθρωποι και τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν το Ισλάμ για να καταπιέσουν άλλους», λέει σήμερα.

Και θυμάται τον πατέρα του, τον Μοχαμάντ Μπαγέρ, συνταξιούχο τελωνειακό, που έκανε πέρυσι πραγματική εκστρατεία για να αποφυλακιστεί προσωρινά ο γιος του, ενώ στο δικαστήριο τον είχε σώσει από την απελπισία. Όταν ο δικαστής ανακοίνωσε τη θανατική καταδίκη του, εκείνος χαμογέλασε στραβά στον γιο του, τον χτύπησε στον ώμο και είπε: «Δεν πιστεύω να φοβάσαι, παλικάρι μου». «Μου έδωσε μια τρομερή ενέργεια», λέει ο Αχμάντ.

Εγώ είμαι βέβαιος ότι το εγκληματικό, θρησκόληπτο καθεστώς του Ιράν θα προσπαθήσει να τον δολοφονήσει, αργά ή γρήγορα. Οι άνθρωποι με θρησκευτικό φανατισμό δεν έχουν ίχνος διαλλακτικότητας και ανοχής. Ο φανατισμός της θρησκοληψίας τούς "εξαναγκάζει" να εκτελέσουν το "θέλημα θεού", όσο απάνθρωπη και εγκληματική κι αν είναι η ιδεοληψία τους!


Άσε που έχει συγκροτηθεί στο Ιράν επαγγελματικό σώμα "φρουρών" της καθαρότητας της θρησκείας (θρησκευτική αστυνομία), πέρα από το επίσης επαγγελματικό σώμα των ιμάμηδων, και όλοι αυτοί ενδιαφέρονται πρωτίστως για τη μακροημέρευσή τους στην απραξία ή μάλλον, στις δραστηριότητες σε βάρος της κοινωνίας.

Η δημιουργία του σύμπαντος

Δημοσιεύσαμε προ μερικών μηνών συνέντευξη της καθηγήτριας θεωρητικής φυσικής, Lisa Randall, για τα πειράματα στο CERN και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Επανερχόμαστε σήμερα στο ίδιο θέμα με ανάλογη συζήτηση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ε» της Ελευθεροτυπίας, 27/7/2008, με τη γνωστή στους διεθνείς επιστημονικούς κυκλους Ελληνίδα ερευνήτρια Μαρία Σπυροπούλου (Μ.Σ.)

Η κ. Σπυροπούλου γεννήθηκε στην Καστοριά το 1970 και σπούδασε Φυσική στο Α.Π.Θ. Στη συνέχεια εργάστηκε στα ερευνητικά κέντρα CERN (Γενεύη), BESSY (Βερολίνο), Fermilab (Σικάγο), έχοντας ολοκληρώσει παράλληλα μεταπτυχιακές σπουδές (διδακτορικό) στο Harvard. Στα επόμενα έχουν παραληφθεί ερωτήσεις και απαντήσεις προσωπικού χαρακτήρα.

Είχατε πει σε συνέντευξή σας στους «New York Times» ότι βρισκόμαστε κοντά σε μια ανακάλυψη που θα «ανατινάξει το μυαλό μας». Γιατί το είχατε πει και πού βρίσκεται η ανακάλυψη;

Μ.Σ.: Όταν το είχα πει γινόταν μια αναβάθμιση στον επιταχυντή του Fermilab στο Σικάγο. Τώρα είμαστε πολύ πιο κοντά. Για να το πούμε απλά με νούμερα, όταν το κέντρο της ενέργειας στο Fermilab είχε πάει από ένα 1,8 σε 2+, ήταν αρκετά μεγάλη διαφορά, τώρα πάμε σε 14, δηλαδή έχουμε επτά φορές περισσότερη ενέργεια στο κέντρο μάζας. Φέρνουμε τις δέσμες των πρωτονίων σε πάρα πολύ μεγάλη ενέργεια για να κάνουμε τις συγκρούσεις και να δώσουμε απαντήσεις σε πολύ σημαντικές ερωτήσεις. Δεν γνωρίζουμε πώς εξελίχθηκε ο χώρος και ο χρόνος. Όποιες θεωρίες κι αν έχουμε σήμερα, η απάντηση μπορεί να είναι κάτι έξω από αυτό που έχουμε.

Προσπαθείτε να βρείτε κάτι σωματίδια με εξωτικά ονόματα, όπως Χιγκς μποζόνιο και βαρυτόνιο, τα οποία περιγράφουν θεωρίες αλλά δεν έχουν αποδειχθεί.

Μ.Σ.: Ναι, δεν έχουν αποδειχθεί και δεν έχουμε μπορέσει μέσα σε εργαστήριο να παράγουμε αυτά τα σωματίδια, αλλά έχουμε ήδη δημιουργήσει πολλά σωματίδια που δεν υπάρχουν υπό κανονικές συνθήκες. Ένα από τα σπουδαιότερα κομμάτια που λείπουν και δεν το έχουμε, είναι αυτό το μποζόνιο Χιγκς.

Το χαμένο δισκοπότηρο της Φυσικής; Γιατί το λένε «σωματίδιο του θεού»;

Μ.Σ.: Γιατί χωρίς αυτό, όταν πάμε και γράφουμε τις εξισώσεις, τα περιγράφουμε όλα πολύ καλά, αλλά δεν υπάρχει πουθενά ύλη! Ενώ εμείς μετράμε ότι έχουμε ύλη.

Ύλη, μάζα, βαρύτητα. Τα βλέπετε όλα από την αρχή…

Μ.Σ.: Η σχέση της βαρύτητας με τη μάζα και το αν μπορούμε να μιλήσουμε για βαρύτητα χωρίς μάζα και για μάζα χωρίς βαρύτητα, είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση, γιατί η βαρύτητα περιγράφεται από τον Αϊνστάιν σε όλη τη «Θεωρία της Γενικής Σχετικότητας», ενώ τα σωματίδια και η μάζα τους περιγράφονται από την «Κβαντική Μηχανική». Και αυτές οι δύο περιγραφές, για να μπορέσουμε να τις αναμείξουμε και να έχουμε μια εικόνα, η οποία είναι ομογενής, κάπως φέρνει τη βαρύτητα πολύ κοντά στην «Κβαντική Μηχανική», αλλά δεν έχουμε λύσει το πώς ακριβώς.

Αν κατάλαβα καλά, υπάρχει μια φυσική που μετράει την ύλη, τη βαρύτητα κλπ. Και μία φυσική στο επίπεδο των σωματιδίων και πρέπει να τις παντρέψετε σε μια ενοποιημένη θεωρία.

Μ.Σ.: Ναι. Και θέλουμε να καταλάβουμε τους μηχανισμούς, επειδή η βαρύτητα είναι η παραμόρφωση του χωροχρόνου και όσο πηγαίνουμε σε μεγαλύτερες ενέργειες βλέπουμε τη δυναμική του χωροχρόνου, πώς δημιουργείται ο χωροχρόνος. Ακριβώς εκεί είναι που η εικόνα αυτή τη στιγμή δεν είναι τελειωμένη. Αν αυτά θα οδηγήσουν σε ενιαία θεωρία, είναι περισσότερο ζήτημα πίστης. Υπάρχουν ερευνητές που έχουν αυτό το όνειρο. Εγώ θέλω να δω τί θα πουν τα δεδομένα και, αν δείχνουν σ’ αυτή την κατεύθυνση, αυτή θ’ ακολουθήσουμε. Είναι γεγονός ότι τα δεδομένα έχως τώρα οδηγούν σε κάποια ενοποίηση. Αν η φύση δεν μας δείξει την ενοποιημένη εικόνα, αλλά έχουμε αρκετές λαβές για να κάνουμε την περιγραφή της και να την καταλάβουμε, so be it, ό,τι είναι. Αν δεν κάνουμε το πείραμα δεν θα ξέρουμε.

Για να το πούμε πιο απλά, μέσα από τα πειράματα αυτά κάποιες θεωρίες θα ανατραπούν και κάποιες θα επιβεβαιωθούν.

Μ.Σ.: Κατά πάσα πιθανότητα οι περισσότερες θεωρίες θα ανατραπούν. Να δούμε τί θα μείνει!

Όταν λένε ότι δημιούργησαν συνθήκες παρόμοιες με αυτές που υπήρχαν ένα κλάσμα του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου μετά την αρχή του σύμπαντος, εμείς οι απλοί άνθρωποι δεν μπορούμε να φανταστούμε τί σημαίνει αυτό. 

Εσείς έχετε στο μυαλό σας μια εικόνα γι’ αυτό;

Μ.Σ.: Τώρα το σύμπαν είναι κρύο και διαστέλλεται, ενώ στην αρχή του ήταν πολύ ζεστό και αυτές τις συνθήκες πάρα πολύ μεγάλης θερμοκρασίας τις αντιγράφουμε με τις ενέργειες που επιβάλλουμε στα σωματίδια. Δεν φτάνουμε στην αρχή, δεν μπορούμε να φτάσουμε ακριβώς στην αρχή αλλά, με βάση αυτό που θα δούμε, θα φτάσουμε κοντύτερα να περιγράψουμε την αρχή. Πειραματικά δεν μπορούμε να φτιάξουμε Big Bang, αλλά θα φτάσουμε αρκετά κοντά ώστε να μπορούμε να πούμε κάτι για την αρχή του σύμπαντος.

Ψάχνετε για κάτι που ακούμε συχνά στην επιστημονική φαντασία: περισσότερες διαστάσεις. Υπάρχει κάτι πρακτικό που μπορεί να προκύψει από αυτό και πόσες είναι;

Μ.Σ.: Οι διαστάσεις αυτές είναι αρχικά ένας μαθηματικός τρόπος για να έχουμε βαθμούς ελευθερίας, μέσα στους οποίους να μπορούμε να λύσουμε προβλήματα, τα οποία αλλιώς είναι δύσκολο ναλυθούν και πολλά από αυτά τα προβλήματα έχουν να κάνουν πάλι με τη βαρύτητα.Μαπίνουν σε θεωρίες ή υποθέσεις για να εξηγήσουμε τα φυσικά φαινόμενα, για τα οποία δεν έχουμε απάντηση. Σε κάποιες θεωρίες οι διαστάσεις αυτές είναι τυλιημένες και μικρές, σε άλλες είναι μεγάλες και σαν ακορντεόν. Σε μια γεωμετρία που δεν είναι ευκλείδια, προτείνονται από την αρχή του 20ου αιώνα. Δεν μπορούμε να τις απορρίψουμε. Μάλιστα ο Σάββας Δημόπουλος στο Stanford υπέθεσε το 1998 ότι θα μπορούσε να υπάρξει έξτρα διάσταση του χώρου με βάση το πόσο καλά γνωρίζουμε τη βαρύτητα. Με βάση αυτά που γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή, είναι οι τέσσερις που γνωρίζουμε, δλδ. Οι τρεις του χώρου και ο χρόνος, και μπορεί να υπάρχουν ακόμα επτά διαστάσεις. Βέβαια, μπορεί να υπάρχει κάποια θεωρία που να μιλάει για περισσότερες, αλλά το πιο απτό και αυτό που έχουμε δουλέψει περισσότερο, έχει συνολικά 11 διαστάσεις.

Σε site του CERN αναφέρεται ότι θα «απαντήσετε στο ερώτημα γιατί ο κόσμος έχει αυτή τη μορφή». Θα πείτε δηλαδή, γιατί υπάρχει ύλη και γιατί υπάρχει χρόνος;

Μ.Σ.: Το «γιατί» είναι πολύ ερίεργη διατύπωση. Το «πως» είναι αυτό που προσπαθούμε να απαντήσουμε. «Πώς ο κόσμος έχει αυτή τη μορφή;» Το «γιατί» αγγίζει τα όρια της φιλοσοφίας.

Ίσως και της θεολογίας…

Μ.Σ.: Το οποίο είναι παρόμοιο. Δεν ξέρω, υπάρχουν συνάδελφοι που όντως συζητούν το «γιατί»; Εγώ αυτό που ψάχνω είναι αρχικά το «γιατί», το «how». Πώς έχει προκύψει το σύμπαν να είναι αυτό που είναι. Μποορύμε να κάνουμε εξοποίωση από σύμπαν με διαφορετικές αρχικές συνθήκες. Αυτές οι εξομοιώσεις, από οπουδήποτε κι αν ξεκινήσουμε, δεν καταλήγουν σε σύμπαντα που είναι όπως το δικό μας! Το σύμπαν μας είναι μοναδικό, θα έλεγα.

Πίσω από το σύμπαν υπάρχει θεός;

Μ.Σ.: Ακούστε μια ιστορία! Όταν ήμουν στο Σικάγο, με κάλεσε η κοινότητα των Ελλήνων επαγγελματιών της πόλης για δημόσια διάλεξη σε κάποιο ναό. Μου έκαναν την ίδια ερώτηση κι εκεί είχα μια καλή ευκαιρία για να την αποφύγω. Τους είπα «να μην πω τίποτα και πέσει ο ναός πάνω στο κεφάλι μου!» Με εσάς είναι πιο δύσκολο. Αν θέλουμε να το αναλύσουμε, θα μιλάμε καιρό και για θεολογικά ζητήματα. Δεν νομίζω ότι η θεολογία και η επιστήμη μπαίνουν στην ίδια πρόταση. Και είναι άστοχο να προσπαθήσουμε να πούμε ότι, με βάση την επιστήμη, μπορούμε να βγάλουμε συμπέρασμα περί θεού. Ή, με βάση τη θεολογία, να βγάλουμε συμπέρασμα για την επιστήμη.

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι το πείραμα μπορεί να βάλει όλο τον πλανήτη σε κίνδυνο, αν δημιουργηθούν μάυρες τρύπες ή παράξενα σωματίδια.

Μ.Σ.: Έχει γίνει λίγο τσίρκο όλη η ιστορία. Κέθε φορά που ένα πείραμα επεκτείνει το πόσο μεγαλύτερες ενέργειες μπορούμε να φτάσουμε, και αυτό έχει γίνει στην Αμερική αρκετές φορές, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που λένε ότι δημιουργούνται κίνδυνοι για το περιβάλλον και κάνουν ακόμα και μηνύσεις. Το εργαστήριο, επειδή είναι σοβαρό και δεν μπορεί να αφήσει την κινδυνολογία εκτός ελέγχου, έχει ειδική επιτροπή και απαντάει με επιστημονικά επιχειρήματα. Η δική μου απάντηση είναι μονολεκτική: ανοησίες! Δεν νομίζω ότι πρέπει κανείς να ανησυχεί ότι η Γη τελειώνει και ότι πρέπει να κάνει τις διακοπές του αμέσως, μην τις χάσει.

Παρ’ όλα αυτά, η πυρηνική φυσική έχει αφήσει κληρονομιά τη βόμβα.

Μ.Σ.: Κανένας πολιτικός δεν ασχολείται με το CERN τώρα. Τα πειράματα που κάνουμε έχουν τις πηγές τους στην πυρηνική φυσική, οπότε γίνεται ο συσχετισμός με τη βόμβα, αλλά αυτό που κάνουμε τώρα δεν έχει σχέση με κανένα υπουργείο πολέμου ή άμυνας. Είναι λυπηρό ότι δεν μπορούμε να το δούμε αυτή τη στιγμή ως ένα μεγάλο βήμα στον ανθρώπινο πολιτισμό.

Αληθεύει ότι ήρθατε μόνη σας στο CERN και μάλιστα με δανεικά λεφτά;

Μ.Σ.: Τελικά με πλήρωσαν και καλά μάλιστα. Ήμουν φοιτήτρια στο Αριστοτέλειο. Υπήρχε ένα πρόγραμμα CERN για φοιτητές, για την απόκτηση ερευνητικής εμπειρίας, αλλά δεν με επέλεξαν. Αποφάσισα να έρθω να βρω δουλειά και ήμουν τυχερή που βρήκα μια τεχνική θέση αρχικά. Αργότερα έκανα αίτηση για μεταπτυχιακό στην Αμερική. Τελικά πήγα στο Χάρβαρντ.

Διαχρονική οπισθοδρομικότητα

Μια θρησκευτική κοινότητα των Βαπτιστών στην Οκλαχόμα των ΗΠΑ αποφάσισε να διοργανώσει ένα πρωτότυπο διαγωνισμό νεολαίας στο πλαίσιο μιας θερινής συνάθροισης «για προσευχή και πνευματική επικοινωνία». Οι συμμετέχοντες νεολαίοι θα έδειχναν, εκτός των θρησκευτικών επιδόσεών τους, και την ικανότητά τους στη σκοποβολή με έπαθλο κάτι πολύ χρήσιμο και καθημερινό: ένα ημιαυτόματο πυροβόλο όπλο.

Μετά από αρνητικά σχόλια στις εφημερίδες και στις τηλεοράσεις, η οργανωτική επιτροπή διέγραψε το έπαθλο. Στον τηλεοπτικό σταθμό TV Channel 5 υποστήριξε δε ο εντεταλμένος για τη νεολαία κληρικός των Βαπτιστών Bob Ross ότι απέσυραν το έπαθλο, γιατί υπήρχε ο κίνδυνος κάποιος να μην εκτιμήσει επαρκώς την αξία και σημασία του και να το χρησιμοποιήσει εναντίον άλλων ανθρώπων. Η εξήγηση χειρότερη από το αρχικό ατόπημα!

Επειδή η θρησκευτική συνάθροιση είχε στόχο την προσευχή και την πνευματική επικοινωνία (ανακατεύουν τη λέξη πνευματικός/ή και φαντάζονται ότι αποκτά το προϊόν τους σοβαρότητα και ενδιαφέρον), προβλέπονταν στο πρόγραμμα 21 ώρες λειτουργίες, προσευχές, μελέτη της Βίβλου κτλ. Έτσι θεωρήθηκε σωστό να υπάρξει κι ένας διαγωνισμός με κατάλληλο έπαθλο για να εξασκήσουν οι νέοι, μετά από τόσο πνευματικό φόρτο, και το σώμα τους. Ο κ. Ρος ήταν στο παρελθόν στρατιωτικός και έκρινε, κατά την προπαίδειά του, ότι αρμόζει στη διοργάνωση και στη νεολαία γενικότερα μια ενασχόληση με τα όπλα.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που ταυτίζονται θρησκοληψία και στρατολατρεία, συνηθίζεται αυτό σε όλα τα πλάτη και μήκη της υδρογείου.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

«Χιονισμένο Ποτάμι»

Στο Φορτ Στάντον Κέιβ βρέθηκε ένας σχηματισμός σπηλαίων μήκους 6.440 μέτρων

Τολμηροί αμερικανοί εξερευνητές ανακάλυψαν μια νέα και άκρως εντυπωσιακή σπηλιά στο Φορτ Στάντον Κέιβ στο Νέο Μεξικό των Ηνωμένων Πολιτειών. Πρόκειται για το «Χιονισμένο Ποτάμι» (Snowy River) και οι σπηλαιολόγοι πιστεύουν ότι είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος συνεχόμενος σχηματισμός σπηλαίου στον κόσμο: από τη μία (εξερευνημένη) άκρη του ως την άλλη φθάνει τα 6.440 μέτρα.

Το εντυπωσιακό της νέας ανακάλυψης όμως είναι το δάπεδο της εν λόγω σπηλιάς, το οποίο θυμίζει ένα «άσπρο ποτάμι»! Και αυτό διότι αποτελείται από μια σπάνια κρούστα πολύ μικρών κρυστάλλων ασβεστίου. «Πιστεύω ότι το “Χιονισμένο Ποτάμι” είναι ένα από τα σημαντικότερα υπόγεια αξιοθέατα στον κόσμο και υπάρχουν τόσα που δεν έχουμε ανακαλύψει γι΄ αυτό. Ακόμη δεν γνωρίζουμε πόσο μεγάλο είναι» είπε ο Τζιμ Γκούντμπαρ , σπηλαιολόγος, στέλεχος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας για τη Διαχείριση Γης των ΗΠΑ. Στη νεοανακαλυφθείσα σπηλιά έχουν βρεθεί πάνω από 35 είδη μικροβίων που ήταν προηγουμένως άγνωστα.

Οι δύο γερουσιαστές της Πολιτείας του Νέου Μεξικού πιέζουν τώρα το Κογκρέσο για τον χαρακτηρισμό του Φορτ Στάντον Κέιβ ως εθνικού πάρκου, γεγονός που θα επέφερε πολλά πλεονεκτήματα, μεταξύ αυτών την προστασία της περιοχής από μεταλλευτικές εργασίες οι οποίες θα μπορούσαν να απειλήσουν τα υδάτινα ρεύματα που δημιούργησαν το σπήλαιο.

«Είναι μια όμορφη ανωμαλία» δήλωσε η Πένι Μπόστον, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Νew Μexico Τech και συνδιευθύντρια του Ινστιτούτου Νational Cave and Κarst Research. «Τέτοια περιβάλλοντα δίνουν την ευκαιρία στους επιστήμονες να εξερευνήσουν τη ζωή στις ακραίες μορφές της» τόνισε. Σύγκρινε μάλιστα την ανακάλυψη της σπηλιάς με τις διαστημικές αποστολές.

Μυστήριο παραμένει για τους γεωλόγους η ξαφνική εμφάνιση κάποιων υδάτων το περασμένο καλοκαίρι, τα οποία εξαφανίστηκαν μέσα σε λίγους μήνες, στην κατά τα άλλα άνυδρη περιοχή.

(ΤΟ ΒΗΜΑ, 26/7/2008)

«Εθνική» Βιβλιοθήκη

Κολλητά με την προηγούμενη ανάρτηση, ένα κείμενο για τη λεγόμενη «Εθνική» Βιβλιοθήκη. Έχω την εντύπωση, εθνική μπορεί να είναι, βιβλιοθήκη όμως δεν είναι με τίποτα!

(του Γιώργου Δεληγιαννάκη, Καθημερινή, 26/7/2008)

Δύο είναι οι λόγοι για τους οποίους ο αθηναϊκός Τύπος συνήθως ασχολείται με την Εθνική Βιβλιοθήκη: η συνεχής υποβάθμιση (και καταστροφή) του πλούτου της και οι επαναλαμβανόμενες εξαγγελίες διαφόρων φορέων για την εξυγίανση και τον εκσυγχρονισμό της. Αν δεν κάνω λάθος, το προνόμιο αυτό το μοιράζεται με τον Εθνικό Κήπο, για τον οποίο αναλόγου τύπου αναφορές φιλοξενούνται συχνά στις εφημερίδες.

Αλλά ακόμα και αυτός δείχνει τελευταία κάποια δείγματα ευπρεπισμού.

Αν κάποιος, λοιπόν, θελήσει να εξερευνήσει τους κρυμμένους θησαυρούς της Εθνικής Βιβλιοθήκης, όσους δηλαδή διασώθηκαν από επιδρομές τρωκτικών, πλημμύρες και άλλα δεινά, θα διαπιστώσει ότι τίποτα δεν φαίνεται να έχει ουσιαστικά αλλάξει στον τρόπο λειτουργίας της τα τελευταία είκοσι χρόνια, πλην, βεβαίως, του κλιματισμού και της δυνατότητας ηλεκτρονικής αναζήτησης, για τα οποία οι εργαζόμενοι είναι ιδιαιτέρως περήφανοι.

Το θερινό ωράριο μέχρι τις 14.00, τα βιβλία της Κεντρικής Αίθουσας σε άθλια κατάσταση συντήρησης, θέαμα που προκαλεί πραγματικά θλίψη. Τα τεύχη πολλών περιοδικών δεν έχουν ανανεωθεί εδώ και είκοσι χρόνια. Η μοναδική ηλεκτρονική πλατφόρμα πρόσβασης σε βάσεις δεδομένων και περιοδικά είναι προς το παρόν εικονική, η νοοτροπία των υπαλλήλων σε ό,τι αφορά την εξυπηρέτηση και τον σεβασμό προς τους αναγνώστες παρουσιάζει τη γνωστή «χαλαρή» διάθεση.

Το πιο ενδιαφέρον, βέβαια, είναι ότι όλα τα βιβλία που εκδόθηκαν από το 2000 και έπειτα δεν είναι προσβάσιμα! Οκτώ ολόκληρα χρόνια αδιάκοπης παραγωγής χιλιάδων βιβλίων, ελληνικών και ξένων, δεν είναι διαθέσιμα στο κοινό, καθιστώντας τη χρήση της Βιβλιοθήκης από επιστήμονες και ερευνητές όλων των γνωστικών αντικειμένων, αν όχι ανέφικτη, εξαιρετικά προβληματική. Αναρωτιέται κανείς σε ποια κατηγορία αναγνωστών απευθύνεται αυτή η Εθνική Βιβλιοθήκη στη μορφή που εδώ και δεκαετίες λειτουργεί. Αλλωστε, ο κόσμος που την επισκέπτεται είναι ιδιαίτερα περιορισμένος. Βλέπει κανείς συχνά τουρίστες να επισκέπτονται και να χαζεύουν το επιβλητικό εσωτερικό της και ίσως αυτή να είναι η κύρια λειτουργία που επιτελεί σήμερα η Εθνική Βιβλιοθήκη: ενός μουσειακού αξιοθέατου και όχι ενός σύγχρονου χώρου δημιουργίας, επιστημονικής έρευνας και καινοτομίας.

Είναι πράγματι αποκαρδιωτική οποιαδήποτε σύγκριση με αντίστοιχα ιδρύματα ευρωπαϊκών μητροπόλεων, πόσω μάλιστα όταν ακόμα και πόλεις με πληθυσμό όχι μεγαλύτερο των εκατό χιλιάδων κατοίκων σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Αγγλία έχουν να επιδείξουν βιβλιοθήκες πραγματικά κοσμήματα, σημεία αναφοράς της πολιτιστικής ζωής κάθε περιοχής. Πρόκειται για χώρους σύγχρονους που σφύζουν από ζωή, καθώς άνθρωποι κάθε ηλικίας τούς επισκέπτονται συστηματικά, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα. Δεν θα ήταν, νομίζω, υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι η Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι –αλλά αναμφίβολα και για πολλά ακόμη– μπορεί να περηφανεύεται, εκτός από την Εθνική ποδοσφαίρου, και για τη χειρότερη Εθνική Βιβλιοθήκη της Ευρώπης. Από Σεπτέμβρη, εξαγγελίες ανασυγκρότησης και ανανέωσης...

Μια επίσκεψη στη Βοστώνη, στα Πανεπιστήμια ΜΙΤ και Χάρβαρντ ...

οδηγούν αναπόφευκτα σε συγκρίσεις και θυμό: Γιατί να μην είναι έτσι και τα δικά μας πανεπιστήμια;

(Χρήστος Μιχαηλίδης, Lifo, 24/7/2008)

Θα γράψω σήμερα για κάτι ασήμαντο, για το οποίο θα φωνάζουν πάλι οι εδώ... πανεπιστημιακοί πατριώτες που θεωρούν πως ό,τι εκθειάζει τα ξένα πανεπιστήμια απαξιώνει και απειλεί την εδώ «δημόσια, και δωρεάν παιδεία». Βρέθηκα για λίγες μέρες στη Βοστώνη και μου δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφθώ να Πανεπιστήμια MIT και Χάρβαρντ, να δω μερικούς καθηγητές και λέκτορες, να συνομιλήσω με φοιτητές και φοιτήτριες, μα κυρίως να γυρίσω όλες τις εγκαταστάσεις τους - αμφιθέατρα, εργαστήρια, αθλητικά κέντρα, εστίες, εστιατόρια κ.λπ.

Το «ασήμαντο» για το οποίο θα γράψω σήμερα δεν αφορά το αδιαμφισβήτητο επίπεδο της γνώσης και έρευνας που σου παρέχουν τα πανεπιστήμια αυτά, όπως και πολλά άλλα ιδιωτικά, ημικρατικά ή ολωσδιόλου κρατικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Αμερική, και σε πολλές χώρες της δυτικής Ευρώπης, τώρα τελευταία και της ανατολικής.

Το αισθάνεσαι με το που μπαίνεις στο χώρο των πανεπιστημίων αυτών, στο campus όπως το λένε, πως «εδώ μαθαίνεις πράγματα, εδώ σπουδάζεις». Πέραν αυτού, όμως, αισθάνεσαι και άλλα. Όπως, παραδείγματος χάριν, ότι «εδώ περνάς καλά και είσαι και ασφαλής». Είδα χαρούμενα πρόσωπα παντού, βρε αδερφέ. Φρέσκα παιδιά. Γεμάτα ζωντάνια. Ευγενικά. Ευχαριστημένα. Είδα να είναι αραγμένοι στα ατέλειωτα γρασίδια του campus, άλλοι να συζητούν μεταξύ τους, άλλοι να διαβάζουν κάποιο βιβλίο, να τρώνε κάτι, να ταΐζουν τους σκίουρους!

Είδα στα κλειστά γυμναστήρια να κάνουν βάρη, να κολυμπούν, να παίζουν μπάσκετ. Στα γήπεδα έξω να παίζουν τένις, ποδόσφαιρο, μπέιζμπολ. Να τρέχουν. Να περπατούν γοργά. Είδα σε κάθε κτίριο και των δύο πανεπιστημιακών συγκροτημάτων και από έναν έως και δύο απινιδωτές. Σε κάθε κουτάκι δίπλα υπήρχε η ταμπέλλα «here, you are safe», «εδώ, είσαι ασφαλής», και σύντομες οδηγίες με χρήσιμα τηλέφωνα.

Είδα, περπατώντας στα campus, και μερικούς ένστολους. Σεκιουριτάδες, όπως απαξιωτικά τους λέμε εδώ, και δεν έχουμε άδικο πολλές φορές, αφού αρκετοί από αυτούς νομίζουν πως κυβερνούν τον κόσμο με τον τσαμπουκά τους. Εκεί, όχι. «Είμαστε εδώ, για την ασφάλειά σας και την ασφάλεια του ίδιου μας του πανεπιστημίου» είπαν στα παιδιά που πήγαν εκεί για να γραφτούν στο πρώτο έτος των σπουδών τους.

(click)

Την ίδια στιγμή, στο προαύλιο του Χάρβαρντ, μια ομάδα φοιτητών φώναζε εναντίον των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών «που με απατές ανεβοκατεβάζουν τις τιμές των καυσίμων» και εναντίον του Τζορτζ Σόρος. Επίσης, πιο κάτω, άλλη ομάδα φοιτητών απαιτούσε «έξω από το Ιράκ και το Αφγανιστάν τώρα». Δεν είδα κανέναν να εμποδίζει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, όπως λέμε εδώ συνέχεια, απορώντας πολλές φορές ποιες ιδέες, άραγε, έχουν μείνει για να τις διακινήσουμε;

Είδα, στο μακρύ διάδρομο του κεντρικού κτιρίου του ΜΙΤ, σε έναν από τους πολλούς πίνακες ανακοινώσεων, τη δική μας, εκεί, παροικία. Τα παιδιά του Συλλόγου Ελλήνων Φοιτητών. Φωτογραφίες που τους έδειχναν σε διάφορες εκδηλώσεις: αθλητικές, φιλανθρωπικές, επιστημονικές. Όλοι να λάμπουν από χαρά. Να το διασκεδάζουν. Να χαίρονται τα ωραιότερα χρόνια της ζωής τους.

Ναι, είναι θυμωμένο το κομμάτι και σήμερα. Γιατί θα ήθελα να ήταν έτσι και τα δικά μας πανεπιστήμια (εκτός και εάν θεωρούμε πως είναι τα δικά μας καλύτερα από το Χάρβαρντ και το ΜΙΤ, οπότε η περίπτωσή μας πιά υπάγεται σε άλλη ειδικότητα). Είμαι θυμωμένος γιατί είδα, εκτός όλων των άλλων, και εκατοντάδες πούλμαν να καταφθάνουν, με Γερμανούς, Σουηδούς, Ιάπωνες, Αυστραλούς τουρίστες, που πήγαν εκεί απλώς για να επισκεφθούν τα campus των δύο αυτών πανεπιστημίων. Και σκέφτηκα αν υπήρχε ποτέ περίπτωση να γίνει αυτό στον τόπο μας. Να έρθουν τουρίστες για να δουν τη Νομική Σχολή ή τη Φυσικομαθηματική Αθηνών.

(Εδώ στη Δήλο έρχονται για να δουν τα αρχαία, όπως τους προτρέπει και η διαφήμιση του ΕΟΤ, και μετά το μεσημέρι βρίσκουν κλειστό τον αρχαιολογικό χώρο - τι λέμε τώρα;).

Το γουρουνάκι δαγκώνει, άμα λάχει

...
Προ καιρού είχαμε αναρτήσει κείμενα για ένα παιδικό βιβλίο στη Γερμανία, το οποίο δεν περιέχει ιστορίες για τον Χριστούλη και τον Μωαμεθανούλη, αλλά παρουσιάζει στα παιδιά τον κόσμο και τους ανθρώπους, όχι μόνο χωρίς θρησκευτικούς συσχετισμούς, αλλά ενάντια σ' αυτούς! Μία δικαστική προσφυγή των χριστιανικών εκκλησιών εναντίον του βιβλίου στη γερμανική Δικαιοσύνη απορρίφθηκε κι έτσι το βιβλίο κυκλοφορεί εκεί ελεύθερο - και με την άδεια των δικαστηρίων!

Το μόνο που απέμενε πλέον στις ηγεσίες των εκκλησιαστικών μηχανισμών, ευαγγελικού και καθολικού, ήταν να αρχίσει εκστρατεία δυσφήμισης, ενάντια στο βιβλίο και τους συγγραφείς του, παρ' ότι το «ποίμνιο» έτσι κι αλλιώς δεν διαβάζει βιβλία ή δεν διαβάζει πέρα από τα εκκλησιαστικά φυλλάδια και οι ελεύθερα σκεπτόμενοι άνθρωποι δεν επηρεάζονται από την παπαδίστικη προπαγάνδα.

Ο επίσκοπος του Regensburg (Βαυαρία) σκέφτηκε όμως ότι δεν θα βλάψει μια καταγγελία εναντίον του βιβλίου, δεν είχε ίσως και τί άλλο να πει, και ξεκίνησε μια Κυριακή το κήρυγμά του με γενική επίθεση κατά του «αθεϊσμού» και των «αθέων». Ευκαιρίας δοθείσης, τα έψαλε στον Dawkins που διαβρώνει τις «ρίζες του πολιτισμού μας και τις παραδόσεις μας» (λέτε να σκεφτόταν τις σταυροφορίες και το κυνήγι μαγισσών;), χαρακτήρισε έγκλημα τον «επιθετικό αθεϊσμό» (εννοεί τις επιστημονικές αποδείξεις σε βάρος των θεϊκών παραμυθιών) και στο τέλος έφτασε και στο παιδικό βιβλίο με το γουρουνάκι που προαναφέρθηκε.

Εκεί πέρασε ο επίσκοπος στη θεωρία και ανέκραξε ότι «όπου δεν υπάρχει πίστη στο θεό, εκεί δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα, δεν υπάρχει δικαίωμα στη ζωή, δεν υπάρχει αυτοπροσδιορισμός...» Είναι προφανές ότι εννοούσε πως, κατά τις δολοφονικές εκστρατείες εναντίον αιρετικών, αλλοθρήσκων και μαγισσών, στην πορεία των αιώνων, στις οποίες διέπρεψε η χριστιανική εκκλησία, εννοούσε πως κατά τις ανθρωποφαγίες της πρώτης σταυροφορίας, δεν πρέπει να υπήρχε πίστη στο θεό. Αλλά πώς να θέσεις τέτοια ερωτήματα, όταν ο άλλος έχει πιάσει το μικρόφωνο και μονολογεί; Δεν είναι blogs τα εκκλησιαστικά κηρύγματα!

Συνήθως, σ' αυτό το σημείο ταυτίζουν οι παπάδες τους άθεους και άθρησκους με τους ναζιστές και τους κομμουνιστές, οπότε γίνεται σαφές στο «ποίμνιο» ότι όλοι οι αναφερόμενοι είναι «σούπερ κακοί». Δεν έκανε όμως αυτό το συσχετισμό ο επίσκοπος, γιατί προ καιρού κυκλοφόρησαν πάλι σε φέιγ βολάν φωτογραφίες καθολικών καρδιναλίων που χαιρέταγαν ναζιστικά. Καμιά φορά γίνονται μπούμερανγκ οι ψευδείς αναφορές, όταν δεν διαθέτεις και αστυνομικό κράτος για να επιβάλεις τη μοναδική «αλήθεια»!

Ο επίσκοπος έκανε όμως κάτι άλλο: άρχισε να συκοφαντεί το βιβλίο και τους συγγραφείς του, ισχυριζόμενος φανταστικά πράγματα. Π.χ. ότι σ' αυτό ταυτίζονται οι πιστοί χριστιανοί με γουρούνια, ότι διαδίδονται ιδέες για θανάτωση παιδιών και άλλα ουρανοκατέβατα. Στην πραγματικότητα, οι συγγραφείς απλά έχουν χρησιμοποιήσει στοιχεία από το παραμύθι των αδελφών Grimm με τα «τρία γουρουνάκια» για να δώσουν μια εικόνα ότι αυτά τα σκανδαλιάρικα και αγαπητά στα παιδιά γουρουνάκια δεν πιστεύουν σε θεούς και δαίμονες. Άρα δεν είναι δυνατόν να ταυτίζονται οι πιστοί μαζί τους, μάλλον οι «άπιστοι» χωρίς ίχνος χιούμορ θα έπρεπε να διαμαρτυρηθούν για την ταύτιση.

Ο κυριότερος συγγραφέας του συγκεκριμένου βιβλίου και εκπρόσωπος του Ιδρύματος «Giordano Bruno», Dr. Michael Schmidt-Salomon δήλωσε ότι έχει απεριόριστη υπομονή να ακούει ανοησίες και δέχεται να συζητάει με οποιονδήποτε θεόπληκτο, αλλά δεν είναι δυνατόν να αφήσει κάθε ιδιοτελή παράγοντα του εκκλησιαστικού μηχανισμού να διαδίδει ψεύδη.

Έτσι, εστάλη στον επίσκοπο «εξώδικη διαμαρτυρία και πρόσκληση», με την οποία καλείται αυτός να διαψεύσει ότι είπε αυτά που περιγράφηκαν στα προηγούμενα (πώς να τα διαψεύσει, αφού υπάρχει βιντεοταινία με ήχο και είχε αναρτηθεί η ομιλία στις διαδικτυακές σλίδες) και, εν πάση περιπτώσει, να δηλώσει ότι τα αποσύρει και δεν θα τα επαναλάβει. Αλλέως θα υποβληθεί εναντίον του και εναντίον της καθολικής εκκλησίας που αυτός εκπροσωπεί, μήνυση και αγωγή για χρηματική αποζημίωση. Το γουρουνάκι αποδεικνύεται λοιπόν δαγκωνιάρικο, άμα χρειαστεί!

Θα περιμένουμε την εξέλιξη των γεγονότων, αλλά εκτιμώ ήδη ότι ο επίσκοπος θα υποχωρήσει με τον γνωστό τρόπο, «δεν καταλάβατε, άαααλλο εννοούσα, δεν είπα αυτό, άαααλλο ήθελα να πω...» κτλ. Ο λόγος που αναμένεται αυτή η υποχώρηση είναι ότι η καθολική εκκλησία έχει πληρώσει στη Βαυαρία και αλλού ουκ ολίγα εκατομμύρια ευρώ σε θύματα καθολικών κληρικών-παιδεραστών και, κατανοητό, δεν θα ήθελε να ξοδέψει κι άλλα σε ένα ίδρυμα (Giordano Bruno), το ποίο θα τα χρησιμοποιήσει σύμφωνα με την αποστολή του, εναντίον του εκκλησιαστικού μηχανισμού.

Σημειωτέον ότι η προσέλευση του «ποιμνίου» στους ναούς κατά τα τελευταία χρόνια και η καταβολή οβολών έχει μειωθεί σημαντικά, οι αιτήσεις διαγραφής από τη λίστα μελών της εκκλησίας είναι συνεχείς (αλλιώς πρέπει να πληρώνουν εκκλησιαστικό φόρο) και οι επίσκοποι έχουν φτάσει να ξεπουλάνε ναούς, οι οποίοι μένουν έτσι κι αλλιώς αχρησιμοποίητοι και δεν είναι δυνατόν να συντηρηθούν.

Δει δη χρημάτων λοιπόν και άνευ τούτων δεν στέκει ούτε η διδασκαλία της «αληθινής θρησκείας». Εδώ είμαστε και θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις!

Προσθήκη: Στις 18 Αυγ. 2008 κατατέθηκε αγωγή στο αρμόδιο δικαστήριο του Aschaffenburg (βόρεια Βαυαρία) κατά του επισκόπου του Regensburg, θα έχουμε εξελίξεις!

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Αιγυπτιακή αρχαιολογική έκθεση

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας συνεχίζεται η έκθεση με αιγυπτιακά ευρήματα, τα οποία έχουν δωρίσει διάφοροι συλλέκτες, κατά κανόνα Έλληνες εξ Αιγύπτου που τα αγόρασαν από λαθροανασκαφείς και τα μετέφεραν εδώ. Αν και δεν πάρα πολλά, είναι ενδιαφέροντα. Ο φιλότεχνος επισκέπτης μπορεί να συμπληρώσει τις εντυπώσεις που αποκομίζει με αιγυπτιακά ευρήματα του ελληνικού χώρου, αφενός πιθάρια και αγάλματα που είχαν εγκαταλείψει έμποροι εξ Αιγύπτου ήδη από τη μινωική εποχή και αφετέρου λατρευτικά αντικείμενα και αγάλματα αιγυπτιακών θεϊκών μορφών που είχαν τοποθετηθεί σε αιγυπτιακά ιερά στον ελλαδικό χώρο.

Προβληματικό στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας είναι ότι διαθέτει ακατάλληλο φωτισμό και πεπαλαιωμένες βιτρίνες. Έτσι, είναι πολύ δύσκολο να φωτογραφηθεί οτιδήποτε, αφού εμφανίζονται στο κάδρο η σκιά του φωτογράφου και διαφόρων περαστικών, αλλά και γυαλάδες από τις λάμπες της οροφής. Σε μερικά ιδιωτικά μουσεία της Αθήνας, π.χ. στο μουσείο Γουλανδρή, στέκεσαι στα 2-3 μέτρα και ούτε καν διακρίνεις το τζάμι που προστατεύει τα εκθέματα. Αυτό οφείλεται τόσο στην ποιότητα του γυαλιού, όσο και στο σωστά επιλεγμένο φωτισμό, ο οποίος κατά κανόνα βρίσκεται μέσα στη βιτρίνα και δεν διαχέεται.

(click)

::

Αριστερά: Κυβόσχημο άγαλμα πρίγκιπα, κυβερνήτη και ανώτατου ιερέα της Ηλιούπολης,
Μέση: Άγαλμα του ανώτατου θεού Όσιρη,
Δεξιά: Αρχιτεκτονικό γλυπτό από τον ταφικό ναό του αρχιερέα του θεού Όσιρη.

::

Περιδέραιο, δακτυλίδι και ξύλινο κουτί με τελετουργικό προορισμό
και ζωγραφισμένες θρησκευτικές παραστάσεις.

::

Γλυπτό και πίνακες Φαγιούμ με παραστάσεις νεκρών συγγενών/φίλων.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Φιλοσοφική Σχολή ή Κατηχητικό Σχολείο;

Διαχρονική οπισθοδρομικότητα

Ακολουθεί μια καταγγελία της κ. Ανθούλας Χατζηγεωργίου (Α.Χ.) για την κατάντια της φιλοσοφικής σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών. Γνώριζα απο καιρού τί ακριβώς συμβαίνει, επειδή έχω στενούς συγγενείς που φοίτησαν εκεί. Μόνο που δεν ήθελε κανείς να χάσει το χρόνο του καταγράφοντας τα γεγονότα -το θεωρούσαν χαμένο χρόνο-, όπως χαμένος χρόνος ήταν και τα εξάμηνα σπουδών, όπου ακούγονταν διαλέξεις από τους διαδόχους του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη...

Έτσι, ήρθε την κατάλληλη στιγμή η καταγγελία της κ. Α.Χ., η οποία άρχισε να φοιτά στο Παν. Αθ. σε μεγαλύτερη ηλικία και γι' αυτό, αφενός δεν έχει καιρό για χαβαλέ, αφετέρου έχει ένα πιο κριτικό βλέμμα για τα γεγονότα και τα πρόσωπα γύρω της. Το κείμενο που ακολουθεί, είναι απόσπασμα από την καταγγελία της κ. Α.Χ. που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ο Κήπος του Επίκουρου», τεύχος Γ’, Φεβρ. 2008, Εκδόσεις Βερέττας.

Γράφει λοιπόν η κ. Α.Χ.:

Η άθλια εικόνα της Φιλοσοφικής Σχολής 
του Πανεπ. Αθηνών

Στις 21 Σεπτέμβρη 2005 με μεγάλη συγκίνηση πέρασα τα σκαλιά της Φιλοσοφικής Σχολής του Π.Α. Για μένα ήταν κάτι πολύ σπουδαίο, αφού στα 42 μου και τελειώνοντας το Εσπερινό Λύκειο, ενώ συγχρόνως εργαζόμουν, κατάφερα να πραγματοποιήσω ένα μεγάλο όνειρό μου.

Μπήκα με πολλές προσδοκίες για να μελετήσω φιλοσοφία, ιστορία, λογοτεχνία. Περίμενα να ακούσω διαλέξεις από σπουδαίους καθηγητές για το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού, για την ιστορία της Ελλάδας, και τόσα άλλα, που άλλωστε ήταν και το αντικείμενο της σχολής αυτής.

Όμως έπεσα από τα σύννεφα από το πρώτο εξάμηνο. Στα μαθήματα πρώτη θέση είχαν τα κείμενα του Μέγα Βασιλείου και του Ρωμανού του Μελωδού. Σ’ ένα από τα βιβλία που έπρεπε να διαβάσουμε έλεγε ότι η οικουμενικότητα της ελληνικής γλώσσας οφείλεται στη διάδοση της Καινής Διαθήκης («Συνοπτική Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας» του Μπαμπινιώτη). Μέχρι τότε ήξερα, όμως, ότι ισχύει το αντίστροφο!

[…]

Στα επόμενα εξάμηνα (στην ουσία πρόκειται για δίμηνα) συνεχιζόταν η ίδια κατάσταση. Στο μάθημα της νεοελληνικής φιλολογίας διδαχθήκαμε τις «Διδαχές του Μηνιάτη» (αντιπαθής Kεφαλλονίτης επίσκοπος Καλαβρύτων του 17ου αιώνα), λες και χάθηκαν τα αριστουργήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ακόμα και στο μάθημα των Λατινικών τα ποιήματα ενός καλόγερου αναγκαστήκαμε να μεταφράσουμε, κι ούτε λόγος για τα κλασικά κείμενα της λατινικής λογοτεχνίας.

Με όλα αυτά έχω φτάσει στο πέμπτο εξάμηνο, χωρίς να έχουμε κάνει καθόλου φιλοσοφία, εκτός από ένα μάθημα επιλογής (όχι υποχρεωτικό) που κι αυτό αφορούσε νεότερη φιλοσοφία (Ρουσώ, Καντ). Χωρίς να έχουμε περάσει ούτε από κοντά από Αριστοτέλη, Πλάτωνα και, φυσικά, ούτε λόγος να γίνεται για Επίκουρο. Μέχρι τώρα έχει διδαχθεί μόνο μια τραγωδία του Σοφοκλή. Από ποίηση ακούσαμε μόνο μερικά αποσπάσματα από Όμηρο.

Και το πιο ανεκδιήγητο απ’ όλα είναι ότι ένα από τα φετινά μαθήματα είναι «Ο βίος του Οσίου Γεράσιμου του Ιορδανίτη» (ούτε η μάνα του δεν τον ήξερε), όπου κατά τη διάρκεια του μαθήματος μοιράζονται από τον καθηγητή εικονίτσες (ξέρετε, αυτές τις μικρές πλαστικοποιημένες που έχουν οι θεούσες πάντα μαζί τους) διαφόρων Αγίων. Στις διάφορες ερωτήσεις, όπως π.χ. «με τι οικονομικά μέσα οι ασκητές έκτιζαν τα μοναστήρια;», η απάντηση είναι: «Ήταν θέλημα θεού». Τεκμηριωμένη απάντηση από καθηγητή πανεπιστημίου!

Μην γελάτε, αυτά είναι πολύ λίγα από όσα συμβαίνουν εκεί. Λόγω αγανάκτησης δεν αντέχω να παρακολουθώ όλα τα μαθήματα. Κάποια στιγμή πιάνω τον εαυτό μου να κοιτάζει την είσοδο, μήπως κατά λάθος τόσα χρόνια μπαίνω στη θεολογική σχολή; Όμως όχι, στη φιλοσοφική μπαίνω αλλά από κατηχητικό βγαίνω.
[…]

(βλέπε επίσης >>>)

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Ο τσελίστας Sollima, έργο για 8 χέρια

Στο βίντεο που ακολουθεί παίζει ο βιρτουόζος τσελίστα Giovanni Sollima ένα έργο του για 8 χέρια, κάθε φορά μια διαφορετική φωνή. Στο τέλος έχουν συγχωνευτεί οι 3 μελωδίες και το πιτσικάτο σε μία και ακούγεται ένα συνολικό συμφωνικό έργο. Ένα επίτευγμα μουσικής και τεχνολογικής εργασίας.

Μέρος 1ο

Μέρος 2ο

Ψυχική και σωματική κάθαρση

...
Στους καταρράκτες Saut D' Eau στην Αϊτή καθαρίζει μια «πιστή» ψυχή και σώμα. Εδώ και 150 χρόνια ανταγωνίζονται καθολικοί κληρικοί και ιερείς του βουντού, αμφότερες αναγνωρισμένες και διαδεδομένες θρησκείες στην Αϊτή, να κατοχυρώσουν τον καταρράκτη ως δική τους ιερή τοποθεσία. Όταν οι σκλάβοι από την Αφρική που μετέφεραν τις εθνικές θρησκείες τους στη νέα ήπειρο, καθόρισαν στα μέσα του 19ου αιώνα τον καταρράκτη Saut D' Eau ως λατρευτικό κέντρο τους, ανακοίνωσαν οι καθολικοί ότι εμφανίστηκε εκεί η Παναγία, άρα ο καταρράκτης είναι ιερός και για τους χριστιανούς.

Βέβαια, είχε περάσει πια η εποχή που μπορούσαν οι λευκοί χριστιανοί να επιβάλλουν την «αληθινή θρησκεία της αγάπης» με τα όπλα, δεδομένου ότι οι μαύροι και μιγάδες που αποτελούν πάνω από το 95% του πληθυσμού της Αϊτής, ζουν σε ένα κράτος που κηρύχθηκε ανεξάρτητο από τους Γάλλους αποίκους ήδη από το έτος 1804. Μάλιστα, ο πρώτος πρόεδρος της Αϊτής ανακήρυξε τον εαυτό του αυτοκράτορα, αντιγράφοντας τις γελοιότητες του Ναπολέοντα.

Έτσι βολεύτηκαν όλοι μέχρι σήμερα με τη θρησκευτική συγκατοίκηση! Στις μέρες μας κάνουν οι απλοί άνθρωποι ένα ευχάριστο μπάνιο στον καταρράκτη, καθαρίζουν έτσι ταυτόχρονα σώμα και ψυχή, ποντάρουν όμως παράλληλα και στα θαύματα αμφότερων των θρησκειών, δεδομένου ότι μόνο ένα θαύμα μπορεί να τους σώσει από την ανέχεια.

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Ο μαθηματικός Τσου Τσονγκ Ζι (429-500 μ.Χ.)

...
Μια σημαντική επιτυχία του Κινέζου μαθηματικού Τσου Τσονγκ Ζι ήταν ο υπολογισμός του αριθμού π με ακρίβεια 7 δεκαδικών ψηφίων. Αυτή η ακρίβεια ξεπεράστηκε περίπου 900 χρόνια αργότερα από τον Πέρση μαθηματικό Αλ Κασί (~1380-1429). Από τα μέσα του 17ου αιώνα προέκυψαν ακριβέστερα αποτελέσματα με τη βοήθεια του απειροστικού λογισμού.

Ο Τσου ήταν αυλικός υπάλληλος, όπως ο πατέρας και ο παππούς του, από τους οποίους και απέκτησε τις μαθηματικές γνώσεις. Εκείνη την εποχή ίσχυαν στην Κίνα ανάλογες απόψεις με τις ρωμαϊκές, δηλαδή ότι το δικαίωμα του αυτοκράτορα να διοικεί ήταν δεδομένο εξ ουρανού. Ο Κινέζος αυτοκράτωρ πήρε λοιπόν εκείνη την εποχή την «ουράνια εντολή» να φτιάξει ένα νέο ημερολόγιο.

Ως αυλικός μαθηματικός προσπάθησε ο Τσου να καταρτίσει ένα ημερολόγιο που αξιοποιεί καλύτερα τους ηλιακούς και σεληνιακούς κύκλους. Το ισχύον τότε ημερολόγιο στην Κίνα προέβλεπε έναν 19ετή κύκλο με 235 μήνες. Από τις ιστορικές αστρονομικές παρατηρήσεις είχε προκύψει ο 19ετής κύκλος με 12 χρόνια των 12 μηνών και 7 χρόνια των 13 μηνών. Κάθε μήνας είχε 29 ή 30 ημέρες, κάθε μήνας έτρεχε από τη μια νέα σελήνη στην επόμενη.

Με βάση τις ακριβέστερες παρατηρήσεις του, ο Τσου κατέληξε στην πρόταση ενός ημερολογίου με ένα κύκλο 391 ετών που περιλαμβάνει συνολικά 4.836 μήνες. Από αυτά τα έτη, τα 144 είχαν 13 μήνες, όλα τα υπόλοιπα είχαν 12 μήνες. Με τους υπολογισμούς του κατέληγε ο Τσου στο συμπέρασμα ότι κάθε κύκλος 391 ετών είχε μιαν απόκλιση 50 δευτερολέπτων σε σχέση με το αστρονομικό έτος.

Είναι προφανές ότι, ενώπιον μιας τόσο ριζικής αλλαγής όπως το ημερολόγιο, συγκροτούνται παντού και πάντα ομάδες που αντιδρούν, τόσο λόγω προσωπικών αντιθέσεων με αυτόν που προτείνει την αλλαγή, όσο και λόγω οπισθοδρομικότητας, δεδομένου ότι κάθε ημερολόγιο θεωρείτο (και θεωρείται από μερικούς μέχρι σήμερα) θεόσταλτο, άρα αμετάβλητο.

Ο αυτοκράτορας πέθανε το έτος 464, πριν αποφασιστεί οριστικά η εισαγωγή του νέου ημερολογίου, και ο διάδοχός του δεν ενδιαφερόταν για τέτοια προβλήματα, άρα οι μελέτες του Τσου έμειναν αναξιοποίητες. Ο ερευνητής αποσύρεται σε μαθηματικές μελέτες και, μαζί με το γιο του Τσου Γκενγκ, συγγράφει ένα βιβλίο με τίτλο Τζούι Σου (Η μέθοδος της παρεμβολής, Interpolation). Το βιβλίο αυτό βρήκε θερμή αποδοχή και ανήκει στα 10 σημαντικότερα βιβλία των κλασικών κινέζικων μαθηματικών. Επανεκτυπώθηκε το 12ο αιώνα, αλλά έκτοτε χάθηκε από τις βιβλιοθήκες.

Σ’ αυτό το βιβλίο δίνεται ο αριθμός π με ακρίβεια 5 ασφαλών δεκαδικών ψηφίων από το πηλίκον 355/113. Αυτό το αποτέλεσμα είναι καλύτερο από εκείνο του Αρχιμήδη που είχε 2 ασφαλή δεκαδικά ψηφία. Για τον υπολογισμό του π ξεκινάει ο Τσου από το κανονικό εξάπλευρο, του οποίου η περίμετρος είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο (=μήκος της μεγαλύτερης διαγωνίου) και στη συνέχεια διπλασιάζεται σταδιακά ο αριθμός των πλευρών.

Μία επίσης σημαντική επιτυχία πατέρα και γιου Τσου ήταν ο υπολογισμός του όγκου μιας σφαίρας, όπου ο αριθμός π λαμβάνεται με την τιμή 3,142. Για τον υπολογισμό του όγκου σφαίρας χρησιμοποίησαν οι Τσου ένα θεώρημα, το οποίο διατυπώθηκε σε γενικευμένη μορφή περί τους 11 αιώνες αργότερα από τον Bonaventura Cavallieri (1598-1647).
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Απαγωγέας του Κυρίου

Διαχρονική οπισθοδρομικότητα

Σε ένα καθολικό ναό των ΗΠΑ συνέβη ένα απρόβλεπτο επεισόδιο: ένας καθολικός φοιτητής που βρισκόταν εκεί για να μεταλάβει, πήρε την όστια (hostia: άζυμο ψωμί της καθολικής μετάληψης) και έφυγε, χωρίς να την καταπιεί! Για την ακρίβεια, άφησε τον παπά να βάλει το «ευλογημένο» στρογγυλό μπισκότο στο στόμα του και, αποχωρώντας, το έβγαλε από το στόμα και το έχωσε στην τσέπη.

Καθένας μπορεί να σκεφτεί, μικρό το κακό! Όχι όμως και ο παπάς, ο οποίος είδε αυτό που συνέβη. Ζήτησε λοιπόν από τον φοιτητή να επιστρέψει το «αγιασμένο σώμα Χριστού», αλλά αυτός δεν το έδινε πίσω, «δικό μου είναι και ό,τι θέλω το κάνω». Έτσι, άρχισε συζήτηση μεταξύ των καθολικών, αν αυτό είναι επιτρεπτό και ποια η σημασία του «ευλογημένου μπισκότου» και ένα σωρό ιστορίες που προκύπτουν από τις αρχικές παραμυθίες. Συγκεκριμένα, αφού η όστια, όπως και το ψωμί στη μετάληψη των ορθοδόξων, είναι «σώμα Χριστού», επιτρέπεται να τα έχουμε στην τσέπη ή στο συρτάρι μας, για μεταγενέστερη χρήση ή για ανάμνηση;

Ο «απαγωγέας του θείου σώματος», όπως τον χαρακτηρίζουν οι ομόδοξοί του πιστοί, θεωρεί ότι αυτά όλα είναι παραμύθια και η ενέργειά του αποσκοπούσε να θέσει το θέμα προς συζήτηση, τη στιγμή μάλιστα που ο ναός βρίσκεται στο χώρο του πανεπιστημίου. Άλλοι πιστοί δεν το βλέπουν όμως έτσι απλά, ισχυρίζονται ότι αυτό που έκανε ο φοιτητής είναι μεγάλη αμαρτία, για κάποιους λόγους που εξηγούν αυθεντικά και καταλαβαίνουν μόνο οι παπάδες, και θεωρούν την κατακράτηση της όστιας ένα «θανάσιμο αμάρτημα». Ζήτησαν δε να επιστρέψει ο «απαγωγέας» το «σώμα του Κυρίου» και τον απείλησαν με αντίποινα, μέχρι και με φόνο. Επιπλέον ζήτησαν από το πανεπιστήμιο που σπούδαζε ο «δράστης» να τον διώξουν, λόγω θρησκευτικής ασέβειας.

Βέβαια, όλες αυτές οι ιστορίες «για το σώμα του Κυρίου» δεν προκύπτουν από τα ιερά βιβλία του χριστιανισμού, αλλά όλο και κάποιος «εκκλησιαστικός πατέρας» θα έχει αποφανθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο και οι πιστοί ακολουθούν τις οδηγίες και παραδόσεις χωρίς να προβληματίζονται ιδιαίτερα. Πέρα απ' αυτό, παλαιότερα πίστευαν οι χριστιανοί ότι μεταστοιχειώνονται πράγματι το ψωμί και το κρασί σε σώμα και αίμα, αλλά με τη γνώση της Χημείας και Βιολογίας όλες οι παλιές δοξασίες απέκτησαν τη σημασία συμβολισμών.

Όσον αφορά την υποκλοπή της όστιας από το φοιτητή, αποφάσισαν οι παπάδες της συγκεκριμένης επισκοπής ως άμεσα μέτρα να ενισχύσουν τις προσευχές τους (αυτό ακούγεται σαν εντατικοποίηση της πάλης που ανακοινώνει συχνά το ΚΚΕ) και επιπλέον, να τοποθετήσουν μια καλόγρια, η οποία θα παρακολουθεί αν οι πιστοί πράγματι καταπίνουν το «σώμα Κυρίου» και δεν το βάζουν στην τσέπη.

Σ’ αυτή τη φάση μπήκαν στην αντιδικία και διάφοροι εκκλησιαστικοί και αντιεκκλησιαστικοί φορείς, καθένας με τα επιχειρήματά του. Σημαντικότερο συμπέρασμα όμως είναι –ίσως και σ’ αυτό να απέβλεπε ο φοιτητής- ότι οι φονταμενταλιστές χριστιανοί συμπεριφέρθηκαν με απειλές και κατάρες ακριβώς ίδια, όπως έκαναν οι μουσουλμάνοι με τα σκίτσα του Μωάμεθ.

Τελικά, όλοι οι θεόπληκτοι φονταμενταλιστές είναι ίδιοι! Το επίχρισμα πολιτισμού που δήθεν επικαλύπτει τους δυτικούς χριστιανούς, εξαφανίζεται μόλις προκύψει ένα θέμα που ξεπερνάει την ικανότητα αντιλήψεών τους.(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Νέες τεχνικές παραγωγής βλαστοκυττάρων

Μεγάλη ελπίδα ή μεγάλη ουτοπία;

(του Ηλία Κούβελα, Oμότιμου καθηγητή του
πανεπιστημίου Πατρών, ΒΗΜΑ Ιδεών, 4/7/2008)

Ήταν ένα βράδυ του 1838 όταν o Τheodor Schwann και o Μatthias Schleiden απολαμβάνοντας τον καφέ τους έπειτα από ένα όμορφο δείπνο συζητούσαν για τις μελέτες τους σε κύτταρα. Η μεγάλη έκπληξη από τη συζήτηση ήταν πως ό,τι έβλεπε ο Schleiden με το μικροσκόπιό του στους φυτικούς ιστούς ήταν παρόμοιο με ό,τι έβλεπε ο Schwann με το δικό του στους ζωικούς ιστούς. Οι δύο επιστήμονες αποφάσισαν να αφήσουν την απόλαυση του καφέ τους και να πάνε εκείνο το βράδυ στο εργαστήριο του Schwann για να εξετάσουν μαζί τα ιστολογικά παρασκευάσματά του.

Την επόμενη χρονιά, το 1839, ο Schwann εκδίδει ένα βιβλίο όπου διατυπώνει την κυτταρική θεωρία, η οποία κατά κάποιον τρόπο είναι στη βιολογία το αντίστοιχο με την ατομική θεωρία στη φυσική. Η κυτταρική θεωρία μαζί με την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου (1859) και τους νόμους της κληρονομικότητας του Μέντελ (1865) αποτελούν τους θεμέλιους λίθους της βιολογίας. Στην αρχική της διατύπωση από τον Schwann περιείχε δύο σωστές προτάσεις και μία λάθος.

Οι σωστές προτάσεις είναι οι εξής:

1. όλοι οι ζώντες οργανισμοί αποτελούνται από κύτταρα και
   
2. το κύτταρο είναι η δομική και λειτουργική μονάδα όλων των ζώντων οργανισμών.
   

Η λάθος πρόταση ήταν ότι η δημιουργία των κυττάρων είναι αποτέλεσμα μιας τυχαίας διαδικασίας, παρόμοιας με αυτήν της δημιουργίας των κρυστάλλων. Το λάθος αυτό διορθώθηκε περίπου 20 χρόνια μετά από τον θεμελιωτή της παθολογικής ανατομικής αλλά και της κοινωνικής ιατρικής Rudolph Virchow.

Ο εξαίρετος αυτός γερμανός γιατρός, προϊστορικός ανθρωπολόγος και κοινωνικός αγωνιστής συνάμα, σε βιβλίο που εξέδωσε το 1858 (έναν χρόνο πριν από την έκδοση της Καταγωγής των ειδών του Δαρβίνου) διατύπωσε την περίφημη αρχή «omnis cellula e cellula», δηλαδή «όλα τα κύτταρα προέρχονται από προϋπάρχοντα κύτταρα». Είναι αυτά τα προϋπάρχοντα κύτταρα που σήμερα τα λέμε βλαστοκύτταρα. Στις αρχές του 20ού αιώνα πολλοί ερευνητές, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Ευρωπαίοι, διαπίστωσαν ότι τα κύτταρα του αίματος προέρχονται από μια συγκεκριμένη κατηγορία βλαστοκυττάρων.

Έπρεπε όμως να περάσουν πολλές δεκαετίες ως το 1963, όταν οι καναδοί ερευνητές Εrnest ΜcCullogh και James Τill κατάφεραν να μετρήσουν την αναγεννητική ικανότητα βλαστοκυττάρων μεταμοσχευθέντος νωτιαίου μυελού ποντικού. Έκτοτε έχει πραγματοποιηθεί ένας πολύ μεγάλος αριθμός θεραπευτικών μεταμοσχεύσεων νωτιαίου μυελού. Μεταμοσχεύσεων που στην ουσία πρόκειται για μεταμοσχεύσεις «ενήλικων βλαστοκυττάρων».

Η εντυπωσιακή ανάπτυξη της μοριακής βιολογίας και της βιοτεχνολογίας κατά τις δεκαετίες 1980 και 1990 έδωσε τη δυνατότητα στοχευμένων γενετικών τροποποιήσεων. Τούτο άνοιξε κυριολεκτικά τις πύλες για τη μελέτη των βλαστοκυττάρων του ανθρώπου. Έτσι το 1998 ο James Τhomson του Πανεπιστημίου του Γουισκόνσιν πέτυχε να απομονώσει εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα του ανθρώπου από έμβρυα τα οποία δεν είχαν χρησιμοποιηθεί για εξωσωματική γονιμοποίηση και επρόκειτο να καταστραφούν. Έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη κυτταρική σειρά από εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα του ανθρώπου. Στα 10 χρόνια που ακολούθησαν η ανάπτυξη της μελέτης των βλαστοκυττάρων του ανθρώπου έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις. Δημοσιεύονται περί τις 2.000 εργασίες τον χρόνο σε υψηλού κύρους επιστημονικά περιοδικά.

Οι μελέτες αυτές έδειξαν ότι ενδεχομένως τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα του ανθρώπου είναι δυνατόν να διαφοροποιηθούν προς κάθε είδος κυττάρου και να χρησιμοποιηθούν για την αντικατάσταση διαφόρων ιστών και οργάνων όπως το συκώτι, η καρδιά, το πάγκρεας, ακόμη και ο νευρικός ιστός. Η υπερβολική και ως έναν βαθμό άκριτη προβολή από τα ΜΜΕ αυτού του ενδεχομένου δημιούργησε μεγάλες ελπίδες σε εκατομμύρια ανθρώπους. Πάρα πολλοί ασθενείς συρρέουν σε χώρες όπου η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων είναι ανεξέλεγκτη και γίνεται υπό άθλιες συνθήκες ελπίζοντας σε μια θεραπεία που αυτή τη στιγμή δεν είναι δυνατόν να υπάρξει. Πόσο όμως ρεαλιστικές είναι αυτές οι ελπίδες για το μέλλον;

Είναι πιθανόν να έρθει η στιγμή που η θεραπεία μιας νόσου, όπως ο διαβήτης ή η νόσος του Πάρκινσον, θα είναι μια σύριγγα γεμάτη βλαστοκύτταρα; Οι συγγραφείς του αφιερώματος που συμμετέχουν με ιδιαίτερη επιτυχία σε αυτές τις μελέτες απαντούν, μέσα από την περιγραφή των ερευνών που πραγματοποιούνται, σε αυτό το εξαιρετικά κρίσιμο ερώτημα. Η μελέτη των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων δεν δημιούργησε μόνο ελπίδες, δημιούργησε παράλληλα και προβλήματα. Τα προβλήματα είναι κυρίως ηθικού τύπου. Μεγάλες κοινωνικές ομάδες, με βάση τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις τους, θεωρούν απαράδεκτη τη χρήση εμβρύων του ανθρώπου, σε όσο πρώιμα στάδια κι αν είναι αυτά τα έμβρυα, για τη λήψη βλαστικών κυττάρων.

Ας σημειωθεί ότι μόνο σε δύο από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Αγγλία, Σουηδία) η έρευνα για τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα του ανθρώπου είναι ελεύθερη. Στην Ιταλία, στην Ιρλανδία και στη Γερμανία απαγορεύεται. Στις δύο πρώτες λόγω της ισχυρής επίδρασης της Εκκλησίας, ενώ στη Γερμανία το ναζιστικό παρελθόν οδηγεί σε μια εξαιρετικά συντηρητική νομοθεσία, όταν πρόκειται για μελέτες που ακόμη και κατά το ελάχιστο μπορεί να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς πέρα από τους θεραπευτικούς. Όποιος κάηκε από τη σούπα φυσάει και το γιαούρτι. Στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, επιτρέπεται η λήψη βλαστοκυττάρων από πολύ πρώιμα έμβρυα τα οποία παρήχθησαν με εξωσωματική γονιμοποίηση και δεν εμφυτεύτηκαν στη μήτρα και πρόκειται να καταστραφούν. Η συναίνεση των γονέων είναι απαραίτητη.

Τούτα τα προβλήματα σε συνδυασμό και με άλλα, που σχετίζονται με τα βιολογικά χαρακτηριστικά των εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων, έχουν οδηγήσει τους ερευνητές στην αναζήτηση νέων τεχνικών παραγωγής βλαστοκυττάρων. Οι αναγνώστες του αφιερώματος έχουν την ευκαιρία να πληροφορηθούν για αυτές τις τεχνικές και ιδιαίτερα για την πολύ πρόσφατη επιτυχία της δημιουργίας βλαστοκυττάρων από διαφοροποιημένα κύτταρα όπως αυτά του δέρματος. Πρόκειται για μια επανάσταση στον τομέα της έρευνας για τα βλαστοκύτταρα, που ενδεχομένως να αποτελέσει και τη βάση για θεραπευτικές εφαρμογές.

Βιβλία, βιβλία

Στη Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας δημοσιεύτηκε στις 9/11/2007 η ακόλουθη κριτική για τη μετάφραση ενός βιβλίου του Νίτσε, το οποίο στα ελληνικά πολιτογραφήθηκε με τον τίτλο «ο Αντίχριστος», ενώ στα γερμανικά έχει τίτλο «der Antichrist» που σημαίνει «ο Αντι-χριστιανός» (Christ σημαίνει χριστιανός, ο Χριστός είναι Christus).
Σε επόμενες αναρτήσεις θα ανεβάσω μερικά αποσπάσματα από το συγκεκριμένο, πάντα επίκαιρο βιβλίο αυτού του σημαντικού Γερμανού διανοητή.

Μια θανάσιμη μορφή έχθρας

Πώς ο Χριστιανισμός αγνόησε τόσο την πραγματικότητα όσο και τις υψηλές αξίες...

Friedrich Nietsche:
Ο Αντίχριστος, Ανάθεμα κατά του Χριστιανισμού
Μετάφρ.: Βαγγέλης Δουλαβέρης
Εκδόσεις «ΙΔΕΟΓΡΑΜΜΑ»

Η δημιουργική ζωή του Νίτσε (1844-1900) βρίσκεται το 1888 στο αποκορύφωμά της. Μέσα σ' αυτό το έτος ο συγγραφέας τού «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» (1885) και του «Πέραν του καλού και του κακού» (1886) έγραψε τα πιο σημαντικά του έργα. Τότε έγραψε τον «Αντίχριστο», αλλά και την «Περίπτωση Βάγκνερ», το «Διθύραμβοι του Διόνυσου», το «Ιδε ο άνθρωπος». Το επόμενο έτος ο σκοτεινός Γερμανός φιλόσοφος, με πολωνικές ρίζες αριστοκρατικής καταγωγής, προσθέτει στις σοβαρές ασθένειες που τον ταλαιπωρούσαν την πιο φοβερή. Κυριεύεται από την τρέλα. Εντεκα χρόνια αργότερα, το 1900, ανήμπορος και χωρίς να επικοινωνεί με το περιβάλλον, αφήνει την τελευταία του πνοή στη Βαϊμάρη. Πεθαίνει ανίκανος να κατανοήσει τα συμβαίνοντα ο φιλόσοφος που θεοποίησε τη «Χαρούμενη Επιστήμη» (1882), ο άνθρωπος που ύμνησε τη βούληση για δύναμη.

Η τραγικότητα της φιλοσοφίας του δεν μπόρεσε να αποστασιοποιηθεί από την τραγικότητα της προσωπικής του ιστορίας. Ιστορία που συνοδεύτηκε από μια ασύμβατη και γεμάτη προκλήσεις στο κατεστημένο σκέψη. Η τρέλα πλήρωσε με θάνατο τα εγκώμια που η σκέψη του φιλοσόφου είχε πλέξει στην τρέλα για ζωή. Ο Νίτσε, ένας φιλόσοφος που ύμνησε την ένωση του απολλώνιου με το διονυσιακό στοιχείο, που έπλεξε το εγκώμιο της αρρώστιας και της γνώσης, αφέθηκε στην αιώνια χειμερία νάρκη, στην οποία ρίχνει τον άνθρωπο ο έρωτας του μοιραίου. Η ζωή και ο θάνατος του Νίτσε αποδεικνύουν, σε ακραίο βεβαίως βαθμό, πως δεν υπάρχουν χαρούμενες ζωές για όσους επιλέγουν να θυσιάζουν στον βωμό της σκέψης και της γνώσης. Ο άνθρωπος που ύμνησε τη χαρά ζούσε μέσα στη διαρκή δυστυχία. Η μόνη παρηγοριά γι' αυτή τη μοίρα της σκέψης είναι η ρήση του Μιλ, πως είναι καλύτερα να είναι κανείς «δυστυχισμένος Σωκράτης παρά ευτυχισμένο γουρούνι».

Ο Νίτσε είναι εκείνος ο φιλόσοφος τον οποίο κατά καιρούς οι ισχυροί, αλλά και όσοι αντιστέκονται στους ισχυρούς θέλησαν να τον συμπεριλάβουν στους μέντορές τους. Σ' αυτούς συμπεριλαμβάνονται η ιμπεριαλιστική Γερμανία στα τέλη του 19ου αιώνα, η χιτλερική Γερμανία, αλλά και ο Μάης του '68, και μετά το 1980 οι εκπρόσωποι της μετανεωτερικής σκέψης, ενώ τα τελευταία χρόνια τον διεκδικεί η φιλοσοφία του πραγματισμού. Πολλοί επιχείρησαν να αποδείξουν πως ο Νίτσε δεν είναι το ένα ή το άλλο, έτσι όμως απορρίπτουν τον πυρήνα της σκέψης του, ο οποίος υποστηρίζει πως δεν υπάρχει στατική αλήθεια. Αν υπάρχει αλήθεια, αυτή κινείται σαν εξωτική πεταλούδα και ποτέ δεν πέφτει στο διχτάκι του κυνηγού της, που δεν είναι άλλος από τον σκεπτόμενο άνθρωπο. Ο Νίτσε επιδίωξε την πολυσημία και την πολυερμηνεία. Η διαφορά του όμως από τον μετανεωτερικό χυλό βρίσκεται στην πεποίθησή του πως η αλήθεια υπάρχει επειδή κινείται. Αυτό που σ' ένα ιστορικό πλαίσιο είναι η σημερινή αλήθεια, μπορεί αύριο, σε άλλες συνθήκες και με άλλους ανθρώπους, να είναι ψεύδος. Αυτό, ακόμη και αν θεωρηθεί σχετικισμός, είναι ένας ιστορικός και όχι ένας αφαιρετικός σχετικισμός.

Η γενίκευση της νεωτερικότητας, η ομαδοποίηση των πεποιθήσεων και η μαζικοποίηση των ιδεών είναι οι θανάσιμοι εχθροί του φιλοσόφου. Ετσι ξεκινάει και την κριτική του στον Χριστιανισμό. Οταν οι λαοί παύουν να έχουν τους θεούς που αρμόζουν στον καθένα και αποκτούν όλοι οι λαοί τον ίδιο θεό, το μόνο που τους αξίζει να αναμένουν είναι η παρακμή. Ο Χριστιανισμός, ως θρησκεία που απευθύνεται σε όλους, ως θρησκεία που παραβιάζει την αρχή της ιεραρχίας, ως παρηγοριά των ανήμπορων και των φτωχών, ως αμφισβήτηση της ανωτερότητας της αριστοκρατίας, δεν μπορεί παρά να είναι έκφραση μιας παρακμιακής πορείας της ανθρωπότητας.

Η παρακμή και οι παρακμιακοί σβήνουν τη βούληση για δύναμη και την αντικαθιστούν με τη συμπόνια. Η τελευταία αποτελεί το όπλο των αδυνάμων. Μόνον όσοι αντιπαθούν τη ζωή, όπως ο Σοπενχάουερ, μετατρέπουν τη συμπόνια σε αρετή.

Η ηθική και η συμπόνια αποτελούν τα όπλα του Χριστιανισμού στην προσπάθεια που καταβάλλει να αντικαταστήσει την αριστοκρατική και υγιή ιεραρχία με την αρρωστημένη ιεραρχία και εξουσία του ιερατείου. Ο Νίτσε κατηγορεί αυτό το ιερατείο πως χρησιμοποιεί και διαστρέφει τον Ιησού για να διδάξει την υποταγή, χρησιμοποιεί τη συμπόνια για να στηρίξει τη νίκη των «αντιδραστικών» έναντι της υπεροχής των αριστοκρατών. Οι αντιδραστικοί θεωρούν πως η αδυναμία τους είναι το καλό.

Στόχος του νιτσεϊκού Αντίχριστου δεν είναι ο Χριστός. Αντιθέτως γι' αυτόν, ο Ιησούς μεταδίδει ένα χαρμόσυνο άγγελμα, το οποίο οι ευαγγελιστές, ο Παύλος και το ιερατείο μετέτρεψαν σε ύμνο της άρνησης της ζωής. Ο Ιησούς είναι ο μεγάλος συμβολιστής, ο οποίος δίδασκε πως η Λύτρωση και ο Παράδεισος είναι επίγεια ανθρώπινα συναισθήματα. Η «Βασιλεία των Ουρανών» είναι μια κατάσταση της καρδιάς και όχι κάτι που βρίσκεται στο επέκεινα. Η κληρονομιά που άφησε ο Ιησούς είναι η πράξη. Αυτή έγκειται στην αποκήρυξη εκ μέρους του Ιησού της αντίστασης και στην αδιαφορία για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του.

Ολα αυτά ο ιερέας τα απαξιώνει. «Η ιστορία του Χριστιανισμού είναι η ιστορία μιας χονδροειδέστατης παρερμηνείας του πρωταρχικού συμβολισμού» (παρ. 37). Ο Χριστιανισμός, και όχι ο Ιησούς, κατηγορείται πως απαξιώνει τη φύση και διαγράφει τη φυσική αιτιότητα. Η ανυπακοή στις ανοησίες και στα συμφέροντα του ιερέα ονομάζεται αμαρτία. «Η αμαρτία επινοήθηκε για να καταστήσει ανέφικτη τη γνώση, την επιστήμη, την πνευματική καλλιέργεια και κάθε ανθρώπινη εξύψωση και ευγένεια» (παρ. 49). Οποιος γνωρίζει πόσο βαθύ -ιδιαίτερα στους Καθολικούς- είναι το στίγμα του mea culpa, του «αμάρτησα, πολύ βαθιά αμάρτησα», κατανοεί πόσο μεγάλη αξία έχει η κριτική ενός δόγματος που αλυσοδένει τον άνθρωπο με τα δεσμά της ενοχής. Ο θεός συγχωρεί τους μετανοούντες, όσους δηλαδή υποτάσσονται στη θέληση του ιερέα. Ποτέ άλλος υποστηρικτής της προόδου δεν άσκησε πιο δριμεία κριτική κατά των ιδεολογιών που ανακόπτουν την ανθρώπινη πρόοδο, απ' όση ο Νίτσε, ο οποίος ταυτοχρόνως ρητά αρνούνταν την ύπαρξη μιας γενικής προόδου.

Ο Νίτσε αντιστρέφοντας τη σοπενχαουερική έννοια της βούλησης από παραίτηση σε απόλυτη κατάφαση κάνει έναν πλήρη κύκλο και συναντά τον Φίχτε, του οποίου η βούληση του απόλυτου εγώ εξέφραζε την ανασυγκρότηση της χαμένης ενότητας της εμπειρικής βούλησης με το μη εγώ. Βεβαίως στον Νίτσε αυτή η αντιστροφή, αφενός, δεν έχει, όπως στον Φίχτε, τελεολογικό χαρακτήρα και αφετέρου, αποτελεί μια επιστροφή στον ανορθολογικό και παντοδύναμο νομιναλιστικό Θεό, ο οποίος εμφανίζεται με τη μορφή του Διόνυσου.

Ο Νίτσε τελικά, αντί της αδύναμης και εχθρικής βούλησης για ζωή του Σοπενχάουερ, προτείνει τη βούληση για δύναμη, η οποία, όχι μόνο δεν είναι εχθρική προς τον άνθρωπο, αλλά τον εξευγενίζει. Προσπαθεί έτσι να αναδείξει εκείνο το ον που λέει ναι στη ζωή, παρά την τραγικότητά της. Ο Λόγος και η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν μπορούν να εκπροσωπήσουν αυτή τη δύναμη και να άρουν τις αντιφάσεις του τραγικού. Διαφωνούμε, αλλά υποκλινόμαστε στο μεγαλείο αυτής της σκέψης.

Τελικά η χριστιανοσύνη είναι για τον Νίτσε μια θανάσιμη μορφή έχθρας κατά της πραγματικότητας και των υψηλών αξιών. Αυτός είναι ο κατά Νίτσε Αντίχριστος, ο οποίος, όπως πολύ σωστά τονίζει ο μεταφραστής στα προλεγόμενά του, μάλλον θα έπρεπε να ονομαστεί ο Αντιχριστιανός. Η άψογη έκδοση, όπως είναι όλες του συγκεκριμένου εκδοτικού οίκου, εμπλουτίζεται από την εισαγωγή του καθηγητή Κων/νου Δεληκωσταντή, το επίμετρο του καθηγητή Κων/νου Μπελέζου και από τα προαναφερθέντα προλεγόμενα, τις σημειώσεις και το γλωσσάριο του μεταφραστή Βαγγέλη Δουβαλέρη.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ

Τσακλοκούδουνο

...
Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος (Κ.Γ.) έγραψε ένα σχόλιο στη στήλη «Ο τόνος του πνεύματος» στην εφημερίδα ΝΕΑ (11/6/2008) με τίτλο «Προς Τσακλοκούδουνο» (Τα Νέα, 11/6/2008). Όπως κατάλαβα εγώ αυτό το κείμενό του, ο Κ.Γ. απευθύνεται σε κάποιον που αναρωτήθηκε δημόσια ποιες ακριβώς είναι οι παραδόσεις, για τις οποίες κλήθηκαν οι φετινοί υποψήφιοι των πανελλαδικών εξετάσεων να εκφέρουν άποψη.

Δεν διάβασα πουθενά κάποιο σχόλιο του Κ.Γ. -ίσως να μου διέφυγε όμως- για την αθλιότητα των μελών της εξεταστικής επιτροπής, να αλλοιώσουν ένα κείμενο του Γ. Σεφέρη, ώστε να πάρει την κατά την άποψή τους πρέπουσα οπισθοδρομική μορφή και στη συνέχεια να το υποβάλλουν ψευδώνυμα στους υποψήφιους των πανελλαδικών εξετάσεων για σχολιασμό - σχολιασμό των δικών τους απόψεων, όχι αυτών του Σεφέρη, οι οποίες είναι έτσι κι αλλιώς συντηρητικές! Το μόνο που βρήκα πάνω σ' αυτό το ζήτημα από τον Κ.Γ. ήταν η κανονιστική και διδασκαλική πραγματεία «Προς Τσακλοκούδουνο», τί είναι και τί δεν είναι παράδοση.

Ο Κ.Γ. βγαίνει καταρχάς επιθετικός, αποκαλώντας υποτιμητικά τον (φανταστικό ή υπαρκτό) συνομιλητή του Τσακλοκούδουνο (= Σαχλοκούδουνο), μάλλον για να τρομάξει ο αντίπαλος. Είναι ο συνήθης επιθετικός επαρχιωτισμός, με τον οποίο νομίζει ότι επιβάλλεται εύκολα στη σύναξη του καφενείου, όποιος διαθέτει υπερβάλλουσα αυτοπεποίθηση και πιο βροντερή φωνή. Σίγουρα, δεν έχει άδικο αυτός που αποκαλεί τον Κ.Γ. «τραμπούκο με τιράντες»!

Επί της ουσίας τώρα, ο Κ.Γ. μπερδεύει επίτηδες, όχι ότι δεν ξέρει, γενικά τις παραδόσεις, με ειδικότερες λαϊκές παραδόσεις και με τις λόγιες και προσπαθεί να περάσει την αντιφατική γραμμή που έχει αποδεχτεί για τον εαυτό του. Αυτό που δεν φαίνεται να υποψιάζεται ο επιφυλλιδογράφος των ΝΕΩΝ είναι ότι ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού της σύγχρονης Ελλάδας έχει γεννηθεί και μεγαλώσει σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα, ιδίως μετά τον β' παγκόσμιο πόλεμο, με αποτέλεσμα να ισχύουν για διάφορες κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες τελείως διαφορετικά πρότυπα κοινωνικοποίησης και αποδοχής για τα σιωπηρώς επιβληθέντα και όχι «συμφωνημένα υπονοούμενα».

Να σημειώσω αρχικά ότι ο Κ.Γ. παραβλέπει τις σημαντικότατες και ζωντανές παμπάλαιες παραδόσεις της ζωοκλοπής, της απαγόρευσης ψήφου στις γυναίκες, της ρουφιανιάς στη χωροφυλακή και, μερικές φορές, του ταΐσματος των ζώων του γείτονα με φόλες. Πρόσφατα έζησα τυχαία περιστατικό που ψώφησαν 4-5 αρνιά ενός κτηνοτρόφου, τα οποία είχαν δηλητηριαστεί με ισχυρό ποντικοφάρμακο από κάποιον γείτονα!

Δεν είναι λοιπόν ο Κ.Γ. ο αρμοδιότερος να κάνει αυθαίρετα επιλογή από τη μεγάλη διαθέσιμη προσφορά συνηθειών και πρακτικών της ελληνικής επαρχίας και να αποφαίνεται, ποιες έχουν καθιερωθεί ως παραδόσεις και ποιες έχουν ατονίσει ή εξαφανιστεί. Αλλά μια λεπτομερέστερη εξέτασή τους δείχνει την πραγματικότητα:

Δεν είναι, λέει ο Κ.Γ., παράδοση «οι ψησταριές του Πάσχα, το τζατζίκι, η φουστανέλα και τα κόλλυβα», αλλά «η ελληνική δημοτική μουσική που ενέπνευσε τον Μπέλα Μπάρτοκ, τον Ρίμσκι-Κόρσακοφ και τον Σαιν-Σανς...» Ποτέ δεν βλάπτει μια επίδειξη γνώσεων - αν κατέχεις το θέμα, θα έπρεπε όμως αυτή η επίδειξη να μην ανατρέπει το ζητούμενο^. πέρα απ' αυτό, θα έπρεπε να τα πει αυτά ο Κ.Γ. στους συμπατριώτες μας που εκστρατεύουν κάθε Πάσχα από Αθήνα και Θεσ/νίκη προς το θεσσαλικό κάμπο για να περάσουν «σύμφωνα με τις παραδόσεις μας», που λένε στα μικρόφωνα της τηλεόρασης, όταν ερωτηθούν στους σταθμούς διοδίων. Αυτό που μετράει είναι, τί αποδέχονται, συντηρούν και καλλιεργούν οι πολλοί, έστω και εν αγνοία τους και όχι αυτά που καταγράφει ο διανοούμενος στο γραφείο από τις αναμνήσεις του και τις διηγήσεις γονέων και παππούδων!

Είμαι βέβαιος ότι οι Θεσσαλοί ουδόλως σκέφτονται αυτά που ενέπνευσαν τους παντελώς άγνωστους στην ευρύτατη πλειοψηφία των Ελλήνων Μπάρτοκ, Ρίμσι-Κόρσακοφ, Σαιν-Σανς κτλ. παρά μόνο «ψησταριές, κόκκινα αυγά, τζατζίκι» και το γλέντι με συγγενείς και κουμπάρους. Ο Σεφέρης μπορεί να επιστρέφει στα πατρικά χώματα (μάλλον στα Βουρλά της Σμύρνης) για να πάρει δυνάμεις, «όταν ξαναδεί το χώμα που τον γέννησε», οι σύγχρονοι άνθρωποι βλέπουν όμως στα χωριά τους κακότεχνες απομιμήσεις της Αθήνας και της Θεσ/νίκης - ίσως γι' αυτό αποσιωπούν πολλοί την καταγωγή τους!

Μπορώ να κάνω δε εδώ και μια εκτίμηση ως προς τα μουσικά θέματα, επειδή τα ανέφερε ο Κ.Γ.: και η ευρωπαϊκή οργανική μουσική στηρίζεται από παλιά σε κάποιες εθνικές μουσικές και χορευτικές παραδόσεις (Allemande, Courante, Sarabande, Gigue, Menuett, Gavotte, Bourrée και άλλα πολλά), οι οποίες σταδιακά ατόνισαν και εξαφανίστηκαν στην αρχική μορφή τους, διασώθηκαν όμως ως προς τα ρυθμικά στοιχεία τους στα συμφωνικά έργα των μεγάλων δημιουργών της Αναγέννησης, του Μπαρόκ και της κλασσικής εποχής. Δεν χορεύει σήμερα κάποιος στη Γαλλία Gigue, τη γνωρίζει μέσα από τα έργα του Μπαχ και άλλων συνθετών.

Κάτι ανάλογο έχει συμβεί, βέβαια, και στον ελληνόφωνο χώρο: είναι γνωστό ότι η ελληνική δημοτική μουσική που ενέπνευσε κάποιους εκπροσώπους των ευρωπαϊκών εθνικών μουσικών σχολών, εκτελείται τώρα ομοφωνικά, άρα έχει ξεφύγει από την περιοχή της παραδοσιακής (δημοτικής) μουσικής και αξιοποιείται εκμοντερνισμένα (βλέπε και επόμενα περί σύγχυσης!) Γι' αυτό, δεν πάει κανείς πια στο χωριό ή στο νησί για να ακούσει αυτό που ενέπνευσε τον Μπάρτοκ, τον Σκαλκώτα και τον Ρίμσι-Κόρσακοφ, αλλά τη σημερινή εκδοχή τους με όργανα αρμονίας (ακορντεόν, πιάνο), με τα ευρωπαϊκά βιολιά και κλαρίνα και με χάλκινα πνευστά σε ομοφωνική διανομή.

Στη συνέχεια αναρωτιέμαι, πέρα από τα βαθυστόχαστα μουσικά που συζητάμε εδώ, γιατί να μην μπορεί να εμπνεύσει το λαχταριστό κοκορέτσι ή ένα κοντοσούβλι, συνοδευόμενα από άκρατον οίνον, κάποιον διηγηματογράφο ή μουσικοσυνθέτη, ώστε να ενταχθούν κι αυτά τα γαστριμαργικά κατασκευάσματα στις παραδόσεις του εκ Φθιώτιδος Κ.Γ.;

Δεν είναι παράδοση «ο μουσακάς και οι τηγανόπιτες», γράφει ο Κ.Γ., αλλά «η Λαϊκή Αρχιτεκτονική, που ενέπνευσε Πικιώνη, Κωνσταντινίδη...» Γι' αυτό ντε, όταν οι Πελοποννήσιοι καλούν ένα φίλος τους από τη Γαλλία ή τη Γερμανία στα χωριά τους, δεν τους ταΐζουν με «παραδοσιακά ελληνικά φαγητά» αλλά τους πολυβολούν με διαλέξεις για τον Πικιώνη και τον Κωνσταντινίδη. Απ' την άλλη μεριά, δεν είναι απόρρητο μυστικό, κάπου πρέπει να το έχει ακούσειο Κ.Γ. ότι, η όποια θρυλούμενη ελληνική «λαϊκή αρχιτεκτονική» μόνο σε μνημόσυνα πολεοδομίας και οικιστικής αξιοποιείται και ουδόλως έχει δημιουργήσει μέτρο και τυποποίηση της οικοδομικής εν Ελλάδι (βλέπουμε δα το δομημένο χώρο γύρω μας!) Άρα αποτελεί μόνο τμήμα μιας φανταστικής παράδοσης, αφού δεν επηρεάζει τις συνήθειες και τη ζωή μας.

Και για να μην επεκτείνομαι υπερβολικά θα αναφέρω ακόμα μόνο ότι, και η απλή λεκτική σύγκριση που κάνει ο Κ.Γ. μεταξύ της «Νεκρώσιμης Ακολουθίας του Δαμασκηνού» και του ισάξιου, λέει, «Ρέκβιεμ» του Μότσαρτ είναι άστοχη, γιατί δεν υπάρχει αντικείμενο συγκρίσεως μεταξύ των μονοφωνικών φωνητικών έργων του Δαμασκηνού και των κατά μία ολόκληρη χιλιετία νεότερων συμφωνικών έργων του μουσικού κλασικισμού. Το μόνο σημείο συσχετισμού των δύο συγκεκριμένων έργων είναι ότι αναφέρονται αμφότερα σε μακαρίτες! Ο Κ.Γ. συγχέει τις, άσχετες μεταξύ τους, ανατολικές και δυτικές παραδόσεις που αντιπαλεύουν μέσα του και, αναποφάσιστος ων, τις βγάζει ισόπαλες.

Βέβαια, κάποιος άλλος, επίσης γνωστός θορυβοποιός σε θέματα «παράδοσης», είχε αποφανθεί προ καιρού ότι τα έργα των μετα-αναγεννησιακών εκκλησιαστικών συνθετών της Ευρώπης είναι «απλά ψελλίσματα σε σύγκριση με την υμνολογία της ορθόδοξης εκκλησίας». Μπροστά σ' αυτή την αμετροέπεια, ομολογώ ότι θεωρώ τη συγκεκριμένη αισθητική και μουσικολογική αστοχία του Κ.Γ. ασήμαντο παράπτωμα.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)