(Αντώνης Καρακούσης, ΒΗΜΑ, 3/7/2008)
Το 1908, πριν ακριβώς από 100 χρόνια, το μικρό και ταπεινωμένο από την πτώχευση του 1893 και τον ατυχή πόλεμο του 1897 ελληνικό κράτος ήταν βυθισμένο σε πολιτική και οικονομική κρίση.
Στην πολιτική σκηνή κυριαρχούσαν δύο ανυπόληπτοι και διεφθαρμένοι κομματικοί σχηματισμοί, διάδοχοι των αντίπαλων κομμάτων του Χαρίλαου Τρικούπη και του Επαμεινώνδα Δεληγιάννη. Τα κυρίαρχα τότε κόμματα του Γεωργίου Θεοτόκη και του Δημητρίου Ράλλη ήταν συνώνυμα του ρουσφετιού και της διαφθοράς, αδύναμα να διαχειρισθούν την οικονομική κρίση που πήγαζε από το υπέρογκο δημόσιο χρέος, τους περιορισμούς του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, την παραγωγική αδυναμία και το μέγα σταφιδικό ζήτημα. Σε εκείνη τη δύσκολη συγκυρία, σε συνθήκες ανέχειας και φτώχειας, η κυβέρνηση Θεοτόκη επιχείρησε να επιβάλει νέους δυσβάσταχτους έμμεσους φόρους, προκαλώντας την οργή των πολιτών. Οι σύνδεσμοι των συντεχνιών της Αθήνας και του Πειραιά, δηλαδή οι ενώσεις των εμπόρων, των βιοτεχνών, των επαγγελματιών και των εργατών που τότε συγκροτούσαν τη ραχοκοκαλιά της χώρας, ξεσηκώθηκαν και συνεχείς ήταν οι διαδηλώσεις μεγάλου πλήθους στο κέντρο της Αθήνας.
Ηταν τέτοια η αντίδραση κατά των νέων φόρων, που τον Σεπτέμβριο του 1908 σχεδόν καθημερινά περίπου 100.000 διαδηλωτές πολιορκούσαν και πετροβολούσαν τα Ανάκτορα.
Οι εκπρόσωποι των συντεχνιών, όπως τα κείμενα της εποχής μαρτυρούν, κατακεραύνωναν «την ιδιοτελή ολιγαρχία των πολιτικών και την αφορολόγητη πλουτοκρατία» και απαιτούσαν «μεταρρυθμίσεις σε όλες τις πτυχές της δημόσιας ζωής». Θεωρούσαν χρεοκοπημένο το πολιτικό σύστημα, απαιτούσαν αλλαγές στην Παιδεία, στην Υγεία, στη δημόσια διοίκηση, ζητούσαν αξιοκρατικούς διορισμούς, ελευθέρωση του στρατού από τον έλεγχο του βασιλιά και- το κυριότεροδιεκδικούσαν αλλαγή του φορολογικού συστήματος, ήθελαν τη μετάπτωση από τους γενικευμένους έμμεσους φόρους στην προσωποποιημένη φορολογία εισοδήματος.
Μπροστά στη μεγάλη αντίδραση η κυβέρνηση Θεοτόκη κατέρρευσε και τη διαδέχθηκε εκείνη του Δημητρίου Ράλλη. Γρήγορα όμως και αυτή κλονίστηκε και η πρωθυπουργία ανελήφθη από τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.
Σε αυτό το κλίμα πολιτικής- οικονομικής κρίσης και γενικευμένης αντίδρασης συγκροτήθηκε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος, ο οποίος παρακινούμενος και από το κίνημα των Νεοτούρκων παρενέβη δυναμικά τον Αύγουστο του 1909 με το φιλολαϊκό Κίνημα στο Γουδί. Σε αυτές τις συνθήκες εκλήθη ο Ελευθέριος Βενιζέλος- ήδη νικητής και τροπαιούχος από το 1905 με την εξέγερση του Θερίσου- και στις εκλογές του 1910 εξελέγη βουλευτής Αττικοβοιωτίας. Γεγονός που σήμανε και το τέλος του χρεοκοπημένου πολιτικού συστήματος.
Ουδείς ισχυρίζεται ότι υπάρχουν ευθείες αναλογίες με τη σημερινή κατάσταση ούτε μπορεί στις μέρες μας να υπάρξει στρατιωτικός σύνδεσμος. Πολλά όμως ταιριάζουν και ίσως ο συμβολισμός των 100 ετών να αποδειχθεί ισχυρότερος από οτιδήποτε άλλο.
Στην πολιτική σκηνή κυριαρχούσαν δύο ανυπόληπτοι και διεφθαρμένοι κομματικοί σχηματισμοί, διάδοχοι των αντίπαλων κομμάτων του Χαρίλαου Τρικούπη και του Επαμεινώνδα Δεληγιάννη. Τα κυρίαρχα τότε κόμματα του Γεωργίου Θεοτόκη και του Δημητρίου Ράλλη ήταν συνώνυμα του ρουσφετιού και της διαφθοράς, αδύναμα να διαχειρισθούν την οικονομική κρίση που πήγαζε από το υπέρογκο δημόσιο χρέος, τους περιορισμούς του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, την παραγωγική αδυναμία και το μέγα σταφιδικό ζήτημα. Σε εκείνη τη δύσκολη συγκυρία, σε συνθήκες ανέχειας και φτώχειας, η κυβέρνηση Θεοτόκη επιχείρησε να επιβάλει νέους δυσβάσταχτους έμμεσους φόρους, προκαλώντας την οργή των πολιτών. Οι σύνδεσμοι των συντεχνιών της Αθήνας και του Πειραιά, δηλαδή οι ενώσεις των εμπόρων, των βιοτεχνών, των επαγγελματιών και των εργατών που τότε συγκροτούσαν τη ραχοκοκαλιά της χώρας, ξεσηκώθηκαν και συνεχείς ήταν οι διαδηλώσεις μεγάλου πλήθους στο κέντρο της Αθήνας.
Ηταν τέτοια η αντίδραση κατά των νέων φόρων, που τον Σεπτέμβριο του 1908 σχεδόν καθημερινά περίπου 100.000 διαδηλωτές πολιορκούσαν και πετροβολούσαν τα Ανάκτορα.Οι εκπρόσωποι των συντεχνιών, όπως τα κείμενα της εποχής μαρτυρούν, κατακεραύνωναν «την ιδιοτελή ολιγαρχία των πολιτικών και την αφορολόγητη πλουτοκρατία» και απαιτούσαν «μεταρρυθμίσεις σε όλες τις πτυχές της δημόσιας ζωής». Θεωρούσαν χρεοκοπημένο το πολιτικό σύστημα, απαιτούσαν αλλαγές στην Παιδεία, στην Υγεία, στη δημόσια διοίκηση, ζητούσαν αξιοκρατικούς διορισμούς, ελευθέρωση του στρατού από τον έλεγχο του βασιλιά και- το κυριότεροδιεκδικούσαν αλλαγή του φορολογικού συστήματος, ήθελαν τη μετάπτωση από τους γενικευμένους έμμεσους φόρους στην προσωποποιημένη φορολογία εισοδήματος.
Μπροστά στη μεγάλη αντίδραση η κυβέρνηση Θεοτόκη κατέρρευσε και τη διαδέχθηκε εκείνη του Δημητρίου Ράλλη. Γρήγορα όμως και αυτή κλονίστηκε και η πρωθυπουργία ανελήφθη από τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.
Σε αυτό το κλίμα πολιτικής- οικονομικής κρίσης και γενικευμένης αντίδρασης συγκροτήθηκε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος, ο οποίος παρακινούμενος και από το κίνημα των Νεοτούρκων παρενέβη δυναμικά τον Αύγουστο του 1909 με το φιλολαϊκό Κίνημα στο Γουδί. Σε αυτές τις συνθήκες εκλήθη ο Ελευθέριος Βενιζέλος- ήδη νικητής και τροπαιούχος από το 1905 με την εξέγερση του Θερίσου- και στις εκλογές του 1910 εξελέγη βουλευτής Αττικοβοιωτίας. Γεγονός που σήμανε και το τέλος του χρεοκοπημένου πολιτικού συστήματος.
Ουδείς ισχυρίζεται ότι υπάρχουν ευθείες αναλογίες με τη σημερινή κατάσταση ούτε μπορεί στις μέρες μας να υπάρξει στρατιωτικός σύνδεσμος. Πολλά όμως ταιριάζουν και ίσως ο συμβολισμός των 100 ετών να αποδειχθεί ισχυρότερος από οτιδήποτε άλλο.
