Βιβλία, βιβλία

Γράμμα από τη Νέα Υόρκη

(της Κων/νας Γιαννούτσου, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, 15/02/2008)

Όποιος γνωρίζει έστω και λίγα πράγματα γύρω από τις επιστήμες, μπορεί να μη μάθει πολλά διαβάζοντας το τελευταίο βιβλίο του Peter Freund «Α passion for Discovery» (εκδόσεις «World Scientific Publishing Co»), όμως σίγουρα όταν το τελειώσει θα έχει το συναίσθημα ότι κάτι πάρα πολύ σημαντικό συμβαίνει στο πεδίο της Θεωρητικής Φυσικής. Κάποιος που έχει σχέση με τις επιστήμες, διαβάζοντάς το, θα εμβαθύνει τις γνώσεις του, μαθαίνοντας πράγματα που μπορεί να μην είχε σκεφτεί καν ότι υπάρχουν.

Ο Freund μεγάλωσε στη Ρουμανία και ξεκίνησε την καριέρα του ως φυσικός στην Ευρώπη τη δεκαετία του '50. Τη δεκαετία του '60 μετανάστευσε στις ΗΠΑ και σήμερα είναι ομότιμος καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής στο Πανεπιστήμο του Σικάγο.

Ο Freund στο βιβλίο του κάνει μια καταπληκτική δουλειά, συλλαμβάνοντας και μεταφέροντας την κουλτούρα της Θεωρητικής Φυσικής του 20ού αιώνα και σίγουρα κάποιος μπορεί να μάθει πολύ περισσότερα διαβάζοντας το βιβλίο αυτό, παρά οποιοδήποτε άλλο πανεπιστημιακό βιβλίο Ιστορίας της Φυσικής.

Ανάμεσα στ' άλλα μαθαίνουμε για σημαντικούς φυσικούς όπως οι Schrodinger, Heisenberg, Pauli, Dirac, Stueckleberg, Feynman, Salam, Chandrashekar, Zeldovich, Landau, Touschek, Thirring, Oppenheimer, Nambu. Επίσης, ο συγγραφέας αναφέρεται και σε αρκετούς διάσημους μαθηματικούς, συμπεριλαμβανομένων της Emmy Noether και του Andre Wail.

Ο Freund περιγράφει καταπληκτικά το πώς τα Μαθηματικά και η Φυσική λειτούργησαν κάτω από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ού αιώνα. Ανάμεσα στα παραδείγματα που δίνει περιγράφει πώς ο Ρουμάνος δικτάτορας Τσαουσέσκου και η γυναίκα του έκλεισαν το Ινστιτούτο Μαθηματικών και στην κυριολεξία το διέλυσαν, επειδή η κόρη τους, που εργαζόταν εκεί, πέρασε μια νύχτα σε ένα ξενοδοχείο κοντά στο Ινστιτούτο με έναν από τους συναδέλφους της.

Ο Freund διηγείται ακόμη τις ιστορίες μερικών διάσημων Γερμανών μαθηματικών και φυσικών, οι οποίοι είτε συνεργάστηκαν με τους ναζί είτε προσχώρησαν στο ναζιστικό κόμμα, καθώς επίσης και το εάν αυτό επηρέασε ή όχι τη μετέπειτα καριέρα τους.

Επίσης αναφέρεται αρκετά σε Ρώσους φυσικούς και μαθηματικούς, περιγράφοντας όλες τις προσπάθειες που έκαναν για να επιζήσουν κάτω από το σταλινισμό, και δεν παραλείπει να αναφερθεί στον αντισημιτισμό (που υπήρχε γενικότερα στη Ρωσία) του διάσημου μαθηματικού Pontryagin.

Τέλος, ο συγγραφέας παρατηρεί ότι στην ιστορία της θεωρητικής Φυσικής, σε κάθε περίοδο, ξεχωρίζει πάντα μία και μοναδική ηγετική φυσιογνωμία, την οποία ακολουθούσαν όλοι οι υπόλοιποι.

Ετσι θεωρεί την περίοδο 1905-1925 ως περίοδο του Einstein και αυτήν από το 1926-1943 ως εκείνη του Heisenberg. Ακολουθεί μια μεταβατική περίοδος με αρχηγό τον Fermi, ενώ βλέπει τον Gell-Mann ως την ηγετική μορφή από τη δεκαετία του '50 μέχρι τις αρχές του '70. Με τη σειρά του αυτός παρέδωσε την σκυτάλη στον Hooft, τον οποίο ακολουθεί στην συνέχεια ο Witten, από τις αρχές της δεκαετίας του '80 μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τον Freund, η μακρά περίοδος υπό την κυριαρχία του Witten έφτασε στο τέλος της και ονομάζει τον Maldacena ως τον ηγέτη της νέας περιόδου.

ΥΓ: Να προσεχθεί η διαφορά στην προφορά των γερμανικής προέλευσης ονομάτων Freud και Freund: το πρώτο διαβάζεται Φρόιτ, το δεύτερο Φρόιντ. Στα ελληνικά γράφονται αμφότερα (κακώς) Φρόιντ!

.