(Λώρη Κέζα, ΒΗΜΑ, 24/7/2009)
Η Ιερά Σύνοδος επικοινώνησε με τον υπουργό Πολιτισμού με το εξής πολιτισμένο αίτημα: Να κάνει ντα τον Κώστα Γαβρά. Ο αθεόφοβος σκηνοθέτης, σε ταινιάκι 13 λεπτών για την Ακρόπολη, παρουσιάζει ρασοφόρους να φέρονται ως βάνδαλοι στα μάρμαρα των αρχαίων προγόνων. Η σκηνή τοποθετείται στον 8ο αιώνα μ.Χ. και θεωρείται επιστημονικά τεκμηριωμένη. Πρόκειται για ανελέητο, πλην όμως σύντομο σφυροκόπημα. Διαρκεί λίγο παραπάνω από ένα λεπτό και συνοδεύεται από ηχητικές εξηγήσεις: «Οι νέες αντιλήψεις για την τέχνη που επικράτησαν κατά την παλαιοχριστιανική εποχή, οδήγησαν στην καταστροφή πολλών έργων τέχνης σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο». Δεν ξέρουμε τι θα προτιμούσαν οι άγιοι πατέρες. Απαλοιφή της σκηνής και να μείνει μια χρονολογική τρύπα στο ντοκυμαντέρ ή μήπως να παρουσιαστούν ορθόδοξοι μοναχοί να παίρνουν μέρος σε πομπή των Παναθηναίων;
Ο κ. Αντ. Σαμαράς επέλεξε μια μεσοβέζικη λύση. Είπε ότι θα «εξετάσει το ζήτημα» και με μια σιβυλλική δήλωση άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο «επανόρθωσης». Για να γίνει όμως επανόρθωση, δηλαδή να περικοπούν τα πλάνα, οι παραγωγοί της ενημερωτικής ταινίας θα πρέπει να παραδεχτούν ότι είναι άσχετοι και ότι φόρεσαν στις φιγούρες σκουρόχρωμα μακριά ρούχα, γιατί τότε δεν υπήρχαν μπεζ λινά. Επίσης, θα πρέπει να αποκαλύψουν ότι δεν ανέτρεξαν σε ιστορικές πηγές, αλλά σε σελίδες fiction, όπως το βλάσφημο μυθιστόρημα «μ.Χ.» του Βασίλη Αλεξάκη. Μια άλλη προοπτική «επανόρθωσης» είναι να αποσυρθεί εντελώς το έργο από το Μουσείο, να μην προσφέρεται στους επισκέπτες ως υλικό πληροφόρησης. Και, γιατί όχι, να αντικατασταθεί από βίντεο αρτ με βίους αγίων.
Δεν είναι η πρώτη φορά που κάποιος υπουργός Πολιτισμού δέχεται πιέσεις για να παρέμβει. Ανάλογη έκκληση είχε φτάσει και στο γραφείο του κ. Ευ. Βενιζέλου, όταν στην έκθεση Οutlook είχε παρουσιαστεί ο πίνακας του Τιερί ντε Κορντιέ («Πότισέ με», με τον σταυρό και το πέος). Υπήρξε ένα είδος αυτορρύθμισης, δηλαδή ο επιμελητής της έκθεσης απέσυρε από μόνος του το έργο, δίχως εντολή από τον υπουργό που χρηματοδοτούσε το εγχείρημα. Τότε οι αντιδράσεις ήταν πολύ πιο έντονες και ορισμένοι πιστοί απειλούσαν με καταστροφές. Με το ταινιάκι της Ακρόπολης δεν υπήρξε κάποια μαζική αντίδραση, ίσως να μην έχει γίνει γνωστό ακόμη το θέμα. Υπάρχει ακόμη πιθανότητα διαδήλωσης έξω από το Μουσείο, με το σεμνό εκκλησιαστικό crowd να κραδαίνει λάβαρα και εικονίσματα. Ενα crowd πάντα πρόθυμο να κραυγάσει το «Πιστεύω», ξανασταυρώνοντας τον Μάρτιν Σκορσέζε, πυρπολώντας τον Μίμη Ανδρουλάκη.
Ο πολιτικός κόσμος, μαζί και ο υπουργός Πολιτισμού, οφείλουν να στηρίξουν τον Γαβρά. Υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά μεταξύ του ιστορικού ντοκυμαντέρ και των άλλων έργων τέχνης. Το πρώτο κρίνεται για την αλήθεια, ενώ η τέχνη έχει κάθε δικαίωμα παραποίησης και ψεύδους. Δεν είναι ζήτημα πίστης, ηθικής, βλασφήμιας, αλλά βρισκόμαστε μπροστά σε κίνδυνο παραχάραξης της Ιστορίας. Οι πηγές, αλλά και οι αρχαιολογικές έρευνες, είναι σαφείς: καταγράφεται στα βυζαντινά χρόνια καταστρεπτική μανία των χριστιανών στα απομεινάρια του Δωδεκάθεου. Το ταινιάκι του Γαβρά δεν κάνει καμία φοβερή αποκάλυψη, πλην όμως η Ιερά Σύνοδος θα απαντήσει οργανωμένα. Αποφάσισε «να απευθυνθεί στην Ακαδημία Αθηνών και να γνωρίσει την πρόθεσή της να χρηματοδοτήσει την έρευνα και συγγραφή μελέτης περί της συμβολής της Εκκλησίας στη διάσωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού». Θα βρεθούν μελετητές να στηρίξουν τη θέση, εδώ βρέθηκαν άλλοι που παρουσιάζουν τον Μεγαλέξανδρο ως Σκοπιανό.
Λίγοι θα υποστηρίξουν θεσμικά τον Γαβρά και ελάχιστοι θα το κάνουν δημόσια. Στις εκκλησιαστικές αντιπαραθέσεις οι πολιτικοί κάνουν τουμπεκί. Νιώθουν εξαιρετικά άβολα στην ιδέα της διαμάχης με το παπαδαριό. Το ερώτημα είναι αν η σιωπή και η υποταγή στα εκκλησιαστικά προστάγματα συνάδουν προς το κοινό αίσθημα. Δεν τεκμαίρεται από πουθενά ότι ο σκοταδισμός έχει πέραση. Τουναντίον, κάποια γεγονότα δίνουν αντίθετη αίσθηση: στην έκθεση Οutlook περισσότεροι από 20.000 επισκέπτες είδαν τον βλάσφημο πίνακα αδιαμαρτύρητα, μέχρι που έγινε πολιτικό ζήτημα. Οι φωνές του κ. Μ. Εβερτ και του Προκαθήμενου της Ελλαδικής Εκκλησίας ήταν πιο δυνατές από τις φωνές χιλιάδων φιλότεχνων. Η φασαρία των ολίγων φανατικών προσκρούει σε εκκωφαντική σιωπή.
