...
Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου με τίτλο Catastrophe σχετικά με φυσικές καταστροφές ή καταστροφές που προκαλούνται εξαιτίας του ανθρώπου και υπάρχει κίνδυνος να εξαφανίσουν τον πολιτισμό μας, άρχισα να ερευνώ ιστορίες του παρελθόντος για μεγάλες φυσικές καταστροφές και εκτιμήσεις για πιθανές καταστροφές στο μέλλον, φυσικές ή ως απόρροια κάποιων ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Καταρχάς αναφέρομαι εδώ σε καταστροφές του παρελθόντος που έχουν ενσωματωθεί σε μυθοπλασίες διαφόρων λαών.
Οι εθνικές, μυθολογικές ιστορίες υποδιαιρούν το χρόνο σε εποχές, οι οποίες διαχωρίζονται μεταξύ τους, συνήθως, με μεγάλες καταστροφές που συνέβησαν και περιγράφονται ως θεϊκές, σίγουρα υπερκόσμιες και εξωγήινες παρεμβάσεις. Με κάθε καταστροφή εξαφανίζεται ο «παλιός» κόσμος και αμέσως μετά ξεκινάει ο «νέος κόσμος» απαλλαγμένος από βάρη και αμαρτίες του παρελθόντος. Συχνά αναφέρονται σε μυθολογίες και ηλιακές εποχές, επειδή με κάθε «νέο κόσμο» ανατέλλει ένας «νέος ήλιος».
Όλα τα έπη, οι θρησκείες και οι μεταφυσικές ιδεολογίες στηρίζονται σε μυθικές ιστορικές εικόνες, όπου η ιστορία του «ανθρώπινου γένους» συγκροτείται από επάλληλες εποχές με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Αν και δεν προβλέπονται σε όλες τις περιπτώσεις κυκλικές επαναλήψεις, κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των «παραδόσεων» είναι μια αλληλεξάρτηση στην προέλευση των μύθων, μάλλον από εποχές που ο ανθρώπινος πληθυσμός ήταν σχετικά μικρός και επικρατούσαν ενιαίες «απόψεις» για τη φύση και τον κόσμο.
Αυτοί οι μύθοι περιέχουν τουλάχιστον τέσσερις εποχές, στις οποίες αντιστοιχούν οι τέσσερις πλανήτες, Δίας, Κρόνος, Ερμής και Άρης, καθώς επίσης σε αντιστοιχία τα τέσσερα μέταλλα, χρυσός, άργυρος, χαλκός και σίδηρος. Ή εκάστοτε «σύγχρονη εποχή» αποτελεί πάντα την τελευταία αυτής της εξέλιξης και, αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό, είναι πάντα η χειρότερη από όλες τις προηγούμενες εποχές. Αυτό ακριβώς που βλέπουμε και στους αγράμματους ηλικιωμένους ανθρώπους, οι οποίοι αναπολούν το νεανικό παρελθόν τους, παρ’ ότι επρόκειτο σχεδόν αποκλειστικά για χρόνια πολέμων, φτώχειας, πείνας, ασθενειών κ.ο.κ. Σε επίπεδο ιστορικών εποχών μεταφέρεται αυτή η «νοσταλγία του παλιού καλού καιρού» σε νοσταλγία παραδείσων, μακροζωίας και καλοζωίας.
Τέτοιες μυθικές ερμηνείες της ιστορίας των ανθρώπων είναι η Θεογονία και το Έργα και Ημέρες του Ησιόδου. Εκεί ορίζονται τέσσερις εποχές στην ιστορία του κόσμου, όπου κάθε φορά ένας θεός-πλανήτης καταστρέφει τον κόσμο για διάφορους λόγους:
Εννοείται ότι όλες αυτές οι υποθέσεις δεν στηρίζονται σε συγκεκριμένα ευρήματα κι έτσι αποτελούν ελεύθερο υλικό για μυθοπλασίες κάθε είδους και μορφής. Για τους τηλεμπόρους σαβουρο-βιβλίων αποτελούν όμως αυτές οι ιστορίες ευκαιρία πλουτισμού και ανάδειξης τηλεστάρ μέχρι και βουλευτή, όπως συνέβη στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές.
Η Ατλαντίδα δεν είναι η μοναδική υποθετική νήσος ή ήπειρος που εξαφανίστηκε στα νερά κάποιας θάλασσας. Ο γιατρός Augustus Plongeon ανακάλυψε το 19ο αιώνα σε κείμενα των Μάγιας αναφορές σε μία ήπειρο, με όνομα Μου ή Μαλόνα, η οποία βρισκόταν κάπου στον Ειρηνικό Ωκεανό και είχε διπλάσια έκταση από την Αυστραλία. Ο Άγγλος C. J. Churchward συσχέτισε το έτος 1870 αυτές τις ιστορίες με αντίστοιχες ινδουιστικές, σύμφωνα με τις οποίες πριν από περίπου 12.000 χρόνια βυθίστηκε μια ήπειρος με 64 εκατομμύρια κατοίκους!
Αυτή η βυθισμένη ήπειρος που αναφέρεται σε ινδικούς μύθους, εκτεινόταν στις θάλασσες μεταξύ Μαλαισίας και Αφρικής, δηλαδή σε όλο τον ινδικό ωκεανό. Η υποθετική ήπειρος ονομάζεται σήμερα Λεμουρία. Το όνομα αυτό προέρχεται από τον λεμούριο ή λέμουρο, ένα αρχέγονο ζώο, κάτι μεταξύ πιθήκου και γάτας στην εμφάνιση. Αυτό το ζώο ζει στην εποχή μας αποκλειστικά στη Μαδαγασκάρη και εκτιμάται ότι αποτελεί τον απώτερο βιολογικό πρόγονο των σημερινών πρωτευόντων θηλαστικών.
Υπολείμματα λεμούριων στη Μαλαισία και στην Αφρική έχουν ακριβώς ίδια μορφή και δημιουργούν την εντύπωση ότι κάποτε ζούσαν αυτά τα ζώα σε μια ενιαία περιοχή. Η υπόθεση με την Λεμουρία αξιοποιήθηκε κάποια εποχή από Ρώσους πνευματιστές, οι οποίοι τοποθέτησαν σ’ αυτή τη χαμένη ήπειρο τους προγόνους του ρώσικου λαού, κάτι σαν την Ατλαντίδα για τους αρχαίους Έλληνες ή τον Σείριο για τους Ελ του Λιάκουρα κτλ.
Στην ινδική–ινδουιστική παράδοση ο χαρακτηρισμός των εποχικών κύκλων της ιστορίας του κόσμου είναι Γιούγκα ή Κάλπας, οι οποίες εποχές έληξαν κάθε φορά με καταστροφικούς κατακλυσμούς – ό,τι φοβούνται μέχρι σήμερα ετησίως οι Ινδοί με την έλευση των μουσώνων. Σ’ αυτές τις μυθολογίες αναφέρονται τέσσερις, αλλά μερικές φορές και επτά παρελθούσες εποχές.
Σε παλιά κινέζικα κείμενα ονομάζονται οι εποχές που ολοκληρώθηκαν Κις και αναφέρονται δέκα τέτοιες εποχές μέχρι τον Κομφούκιο. Ο χρόνος μεταξύ δύο εποχών που εξελίσσεται η καταστροφή της παλιάς και η γέννηση της νέας, θεωρείται ως «μέγα έτος».
Ο Φίλων από την Αλεξάνδρεια (Philo Alexandrinus, ~15 π.Χ.- 40 μ.Χ.), διάσημος διανοούμενους του Ιουδαϊσμού κατά την ελληνιστική εποχή, συντάσσεται στο έργο του «Περί αφθαρσίας κόσμου» με τις απόψεις των Στωικών φιλοσόφων, σύμφωνα με την οποία ο κόσμος μας (η Γη, οι πλανήτες και τα ορατά άστρα κατά τις τότε αντιλήψεις) καταστρέφονται περιοδικά με τεράστιες πυρκαγιές, «βιβλικές» όπως χαρακτηρίζονται συνήθως, και επαναδημιουργούνται.
Ο πατέρας της χριστιανικής εκκλησίας Ωριγένης (185-254 μ.Χ.), Παλαιστίνιος εκ καταγωγής, περιγράφει στην ίδια μυθοπλαστική παράδοση, ότι έχουν παρέλθει έξι εποχές, κάθε μία διάρκειας χιλίων ετών. Κατά την έβδομη εποχή, αυτή που τρέχει τώρα θα καταστραφεί ο κόσμος οριστικά. Η πρώτη εποχή ξεκινάει με τον Αδάμ, η δεύτερη με τον Νώε, η Τρίτη με τον Αβραάμ, η τέταρτη με τον Μωυσή, η Πέμπτη με τον Δαυίδ και η έκτη με τον Ιησού Χριστό. Έτσι δημιουργείται μια συνέχεια από την ιουδαϊκή στη χριστιανική μυθολογία, όπου κάθε εποχή αντιστοιχεί σε μια «ημέρα» δημιουργίας του θεού. Με διάφορες προσαρμογές και συμπληρώσεις του Αυγουστίνου (Aurelius Augustinus, 354-430 μ.Χ.) ενσωματώθηκε αυτή η ιστορία στη χριστιανική φιλολογία, έχει εγκαταλειφθεί όμως εδώ και πολλούς αιώνες, αφού παρήλθαν προ πολλού τα χίλια χρόνια που θα διαρκούσε η έβδομη εποχή, με αναμενόμενη κατάληξη την καταστροφή του «σύμπαντος κόσμου».
Πράγματι, με την προσέγγιση του έτους 1000, στην αλλαγή από την πρώτη στη δεύτερη χιλιετία μ.Χ., εντάθηκαν τα μηνύματα και τα σημάδια για επικείμενη καταστροφή του κόσμου. Αφού παρήλθε όμως αυτό το έτος χωρίς εμφανή καταστροφή, θεωρήθηκε το έτος 1033 ως έτος του διαβόλου και της καταστροφής, επειδή συμπληρώνονταν τότε 1000 χρόνια από τη σταύρωση του Ιησού.
Σήμερα γνωρίζουμε, αφενός ότι τα έτη για τη ζωή του Ιησού δεν είναι ακριβώς γνωστά – δεν είναι δε καν σίγουρο αν υπήρξε ποτέ ιστορικά ένα τέτοιο πρόσωπο. Αφετέρου γνωρίζουμε επίσης ότι και το έτος 1033 πέρασε χωρίς επιπτώσεις, με μόνο αποτέλεσμα τον πλουτισμό του εκκλησιαστικού μηχανισμού και προσωπικά των επισκόπων, οι οποίο εισέπρατταν περιουσίες από τους πλούσιους για να αφοσιωθούν αυτοί ήρεμοι στην υποδοχή της καταστροφής. Όταν ξύπνησαν κάποτε και αντελήφθησαν την εξαπάτησή τους, δεν υπήρχε καμιά περιουσία πλέον για να τους επιστραφεί.
Στην Αμερική, στους πολιτισμούς των Ίνκας και των Μάγιας, έχουν εντοπιστεί μύθοι για εποχές στην ιστορία που καταλήγουν σε καταστροφές. Συγκεκριμένα, πριν από τον Ήλιο που φωτίζει σήμερα τη Γη, υπήρχαν τέσσερις άλλοι ήλιοι που φώτιζαν τους κατεστραμμένους κόσμους. Οι καταστροφές εκεί επήλθαν, άλλοτε με πλημμύρες, άλλοτε με σεισμούς, η τρίτη με τεράστιες πυρκαγιές και η τέταρτη με θύελλες – όλα μάλλον πραγματικά γεγονότα, αποτέλεσμα εκδήλωσης φυσικών φαινομένων μεγάλης έντασης, τα οποία φαίνεται να διατηρήθηκαν στη συλλογική μνήμη των ιθαγενών λαών της Αμερικής.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)
Οι εθνικές, μυθολογικές ιστορίες υποδιαιρούν το χρόνο σε εποχές, οι οποίες διαχωρίζονται μεταξύ τους, συνήθως, με μεγάλες καταστροφές που συνέβησαν και περιγράφονται ως θεϊκές, σίγουρα υπερκόσμιες και εξωγήινες παρεμβάσεις. Με κάθε καταστροφή εξαφανίζεται ο «παλιός» κόσμος και αμέσως μετά ξεκινάει ο «νέος κόσμος» απαλλαγμένος από βάρη και αμαρτίες του παρελθόντος. Συχνά αναφέρονται σε μυθολογίες και ηλιακές εποχές, επειδή με κάθε «νέο κόσμο» ανατέλλει ένας «νέος ήλιος».
Όλα τα έπη, οι θρησκείες και οι μεταφυσικές ιδεολογίες στηρίζονται σε μυθικές ιστορικές εικόνες, όπου η ιστορία του «ανθρώπινου γένους» συγκροτείται από επάλληλες εποχές με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Αν και δεν προβλέπονται σε όλες τις περιπτώσεις κυκλικές επαναλήψεις, κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των «παραδόσεων» είναι μια αλληλεξάρτηση στην προέλευση των μύθων, μάλλον από εποχές που ο ανθρώπινος πληθυσμός ήταν σχετικά μικρός και επικρατούσαν ενιαίες «απόψεις» για τη φύση και τον κόσμο.
Τέτοιες μυθικές ερμηνείες της ιστορίας των ανθρώπων είναι η Θεογονία και το Έργα και Ημέρες του Ησιόδου. Εκεί ορίζονται τέσσερις εποχές στην ιστορία του κόσμου, όπου κάθε φορά ένας θεός-πλανήτης καταστρέφει τον κόσμο για διάφορους λόγους:
- Εποχή χρυσού
- Εποχή αργύρου
- Εποχή χαλκού
- Εποχή σιδήρου.
Εννοείται ότι όλες αυτές οι υποθέσεις δεν στηρίζονται σε συγκεκριμένα ευρήματα κι έτσι αποτελούν ελεύθερο υλικό για μυθοπλασίες κάθε είδους και μορφής. Για τους τηλεμπόρους σαβουρο-βιβλίων αποτελούν όμως αυτές οι ιστορίες ευκαιρία πλουτισμού και ανάδειξης τηλεστάρ μέχρι και βουλευτή, όπως συνέβη στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές.
Η Ατλαντίδα δεν είναι η μοναδική υποθετική νήσος ή ήπειρος που εξαφανίστηκε στα νερά κάποιας θάλασσας. Ο γιατρός Augustus Plongeon ανακάλυψε το 19ο αιώνα σε κείμενα των Μάγιας αναφορές σε μία ήπειρο, με όνομα Μου ή Μαλόνα, η οποία βρισκόταν κάπου στον Ειρηνικό Ωκεανό και είχε διπλάσια έκταση από την Αυστραλία. Ο Άγγλος C. J. Churchward συσχέτισε το έτος 1870 αυτές τις ιστορίες με αντίστοιχες ινδουιστικές, σύμφωνα με τις οποίες πριν από περίπου 12.000 χρόνια βυθίστηκε μια ήπειρος με 64 εκατομμύρια κατοίκους!
Υπολείμματα λεμούριων στη Μαλαισία και στην Αφρική έχουν ακριβώς ίδια μορφή και δημιουργούν την εντύπωση ότι κάποτε ζούσαν αυτά τα ζώα σε μια ενιαία περιοχή. Η υπόθεση με την Λεμουρία αξιοποιήθηκε κάποια εποχή από Ρώσους πνευματιστές, οι οποίοι τοποθέτησαν σ’ αυτή τη χαμένη ήπειρο τους προγόνους του ρώσικου λαού, κάτι σαν την Ατλαντίδα για τους αρχαίους Έλληνες ή τον Σείριο για τους Ελ του Λιάκουρα κτλ.
Στην ινδική–ινδουιστική παράδοση ο χαρακτηρισμός των εποχικών κύκλων της ιστορίας του κόσμου είναι Γιούγκα ή Κάλπας, οι οποίες εποχές έληξαν κάθε φορά με καταστροφικούς κατακλυσμούς – ό,τι φοβούνται μέχρι σήμερα ετησίως οι Ινδοί με την έλευση των μουσώνων. Σ’ αυτές τις μυθολογίες αναφέρονται τέσσερις, αλλά μερικές φορές και επτά παρελθούσες εποχές.
Σε παλιά κινέζικα κείμενα ονομάζονται οι εποχές που ολοκληρώθηκαν Κις και αναφέρονται δέκα τέτοιες εποχές μέχρι τον Κομφούκιο. Ο χρόνος μεταξύ δύο εποχών που εξελίσσεται η καταστροφή της παλιάς και η γέννηση της νέας, θεωρείται ως «μέγα έτος».
Ο Φίλων από την Αλεξάνδρεια (Philo Alexandrinus, ~15 π.Χ.- 40 μ.Χ.), διάσημος διανοούμενους του Ιουδαϊσμού κατά την ελληνιστική εποχή, συντάσσεται στο έργο του «Περί αφθαρσίας κόσμου» με τις απόψεις των Στωικών φιλοσόφων, σύμφωνα με την οποία ο κόσμος μας (η Γη, οι πλανήτες και τα ορατά άστρα κατά τις τότε αντιλήψεις) καταστρέφονται περιοδικά με τεράστιες πυρκαγιές, «βιβλικές» όπως χαρακτηρίζονται συνήθως, και επαναδημιουργούνται.
Ο πατέρας της χριστιανικής εκκλησίας Ωριγένης (185-254 μ.Χ.), Παλαιστίνιος εκ καταγωγής, περιγράφει στην ίδια μυθοπλαστική παράδοση, ότι έχουν παρέλθει έξι εποχές, κάθε μία διάρκειας χιλίων ετών. Κατά την έβδομη εποχή, αυτή που τρέχει τώρα θα καταστραφεί ο κόσμος οριστικά. Η πρώτη εποχή ξεκινάει με τον Αδάμ, η δεύτερη με τον Νώε, η Τρίτη με τον Αβραάμ, η τέταρτη με τον Μωυσή, η Πέμπτη με τον Δαυίδ και η έκτη με τον Ιησού Χριστό. Έτσι δημιουργείται μια συνέχεια από την ιουδαϊκή στη χριστιανική μυθολογία, όπου κάθε εποχή αντιστοιχεί σε μια «ημέρα» δημιουργίας του θεού. Με διάφορες προσαρμογές και συμπληρώσεις του Αυγουστίνου (Aurelius Augustinus, 354-430 μ.Χ.) ενσωματώθηκε αυτή η ιστορία στη χριστιανική φιλολογία, έχει εγκαταλειφθεί όμως εδώ και πολλούς αιώνες, αφού παρήλθαν προ πολλού τα χίλια χρόνια που θα διαρκούσε η έβδομη εποχή, με αναμενόμενη κατάληξη την καταστροφή του «σύμπαντος κόσμου».
Πράγματι, με την προσέγγιση του έτους 1000, στην αλλαγή από την πρώτη στη δεύτερη χιλιετία μ.Χ., εντάθηκαν τα μηνύματα και τα σημάδια για επικείμενη καταστροφή του κόσμου. Αφού παρήλθε όμως αυτό το έτος χωρίς εμφανή καταστροφή, θεωρήθηκε το έτος 1033 ως έτος του διαβόλου και της καταστροφής, επειδή συμπληρώνονταν τότε 1000 χρόνια από τη σταύρωση του Ιησού.
Στην Αμερική, στους πολιτισμούς των Ίνκας και των Μάγιας, έχουν εντοπιστεί μύθοι για εποχές στην ιστορία που καταλήγουν σε καταστροφές. Συγκεκριμένα, πριν από τον Ήλιο που φωτίζει σήμερα τη Γη, υπήρχαν τέσσερις άλλοι ήλιοι που φώτιζαν τους κατεστραμμένους κόσμους. Οι καταστροφές εκεί επήλθαν, άλλοτε με πλημμύρες, άλλοτε με σεισμούς, η τρίτη με τεράστιες πυρκαγιές και η τέταρτη με θύελλες – όλα μάλλον πραγματικά γεγονότα, αποτέλεσμα εκδήλωσης φυσικών φαινομένων μεγάλης έντασης, τα οποία φαίνεται να διατηρήθηκαν στη συλλογική μνήμη των ιθαγενών λαών της Αμερικής.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)
