Απαντάω και τοποθετούμαι εδώ συνολικά στα σχόλια που καταχώρισαν φίλοι στο σχετικό κείμενό μου για την απόσυρση του βιβλίου της Στ' Δημοτικού.
Προσωπικά δεν πιστεύω ότι η μία ή η άλλη διατύπωση σε κάποιο βιβλίο επηρεάζει συνολικά τις αντιλήψεις των μαθητών. Έτσι κι αλλιώς, οι μαθητές παπαγαλίζουν κάποια κείμενα και ελάχιστα από αυτά που μαθαίνουν μένει στη μνήμη τους, αν δεν διαβάσουν εξωσχολικά κείμενα και δεν συμμετάσχουν σε σχετικές συζητήσεις στον οικογενειακό και φιλικό περίγυρο. Απόδειξη είναι ότι κανένας από μας δεν θυμάται ποιοι χαρακτηρισμοί υπήρχαν για διάφορα ιστορικά γεγονότα στα βιβλία που διαβάζαμε εμείς στα μαθητικά μας χρόνια. Διαφορετικά, θα έπρεπε όλοι οι κάπως μεγαλύτεροι να είμαστε εθνικιστές και θρησκόληπτοι, αφού αυτές τις αντιλήψεις καλλιεργούσαν τα βιβλία που είχαμε στη διάθεσή μας.
Φυσικά, απ' την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει κανένας λόγος να στρογγυλεύονται σχολιασμοί για πραγματικά γεγονότα, εφόσον βέβαια γίνεται ολοκληρωμένη παρουσίαση ενός θέματος. Έτσι, θεωρώ ανοησία να αποσιωπήσεις τις βαρβαρότητες του τούρκικου στρατού και των ατάκτων σε βάρος των αλλοεθνών κατοίκων της Τουρκίας το 1922, πρέπει όμως επίσης να έχει εξηγηθεί στο βιβλίο, τί συνέβη τις προηγούμενες εβδομάδες, τους μήνες και τα χρόνια, πώς βρέθηκε εκεί ελληνικός στρατός, τι επεδίωκε, τί δραστηριότητες είχε... Εγώ πιστεύω ότι πολλοί από αυτούς που συμμετέχουν υψηλόφωνα στη σχετική δημόσια συζήτηση αγνοούν ολοσχερώς το θέμα.Μέχρι τώρα, ποτέ δεν έχω διαβάσει κάτι ολοκληρωμένο, χωρίς κομματικές συμπάθειες, για την ελληνική πολιτική στη Μ.Ασία στα χρόνια μετά τον α' παγκόσμιο πόλεμο, πέρα από δημοσιογραφικές περιγραφές και μισόλογα σε ιστορικά συγγράμματα. Από φωτοβολίδες διαφόρων βλαμμένων ακούω ότι ο ελληνικός στρατός είχε στόχο να επανασυστήσει τη «Βυζαντινή Αυτοκρατορία» - οι ξυπόλυτοι απόγονοι των Ρωμιών σε ρόλο ανατροπέα της ιστορίας. Αν αυτός ήταν πράγματι ο απώτερος σκοπός, η ήττα ήταν φυσική κατάληξη της έμπρακτης ανοησίας, αφού μεγαλοπιάνονταν οι αβράκωτοι και προσπαθούσαν να υλοποιήσουν στην πράξη τις εθνικιστικές συζητήσεις καφενείων. Καλά να πάθουν κι εκείνοι που τους ψήφισαν και τους έφεραν στην εξουσία - σήμερα και πάντα, κάθε επιλογή μας, ατομική ή συλλογική, έχει και ένα τίμημα, μερικές φορές δυσβάστακτο και αιματηρό.
Το ίδιο ισχύει και για τα γεγονότα της Κύπρου, γιατί, κακά τα ψέμματα, όταν οι αληταράδες του Σαμψών και του Τάσσου που είναι τώρα πρόεδρος, δημιουργούσαν με τους τραμπουκισμούς, τις δολοφονίες και το πραξικόπημα της ελλαδικής χούντας τις προϋποθέσεις για την επέμβαση της Τουρκία, οι εθνικιστές στην Κύπρο και στην Ελλάδα πανηγύριζαν, αντί να μελετήσουν με περίσκεψη πού μπορεί να οδηγήσουν οι εκατέρωθεν αθλιότητες! Ίσως και να επεδίωκαν τις ακραίες καταστάσεις, ώστε να έχουν αντικείμενο δραστηριοποίησης και προπαγάνδας. Και σιγά μην χρειαζόταν να αναζητήσει διέξοδο και «λύσεις» ο Κίσιντζερ, τη στιγμή που οι εγκληματίες αμφότερων των πλευρών, Έλληνες και Τούρκοι, του προσέφεραν έτοιμο φαγητό για κατανάλωση.
Με αυτά και με τα άλλα που σημειώνουν οι φίλοι που εισήγαγαν τα σχόλια, δημιουργείται το ερώτημα, αν είναι δυνατόν αυτά να αναπτυχθούν με επάρκεια και στην απαιτούμενη έκταση σε μαθητές της Στ' Δημοτικού, στην ηλικία των 11-12 ετών. Εγώ πιστεύω πως όχι, γι' αυτό είχα γράψει και παλαιότερα ότι θα έπρεπε το σχολικό βιβλίο Ιστορίας να μην επεκτείνεται σε αναφορές γεγονότων, τα οποία έχουν βιώσει άνθρωποι που ζουν ακόμα. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα υπάρχουν προσωπικές εμπειρίες ή εμπειρίες των γονέων ή παπούδων, οι οποίες δεν επιτρέπουν την αντικειμενική αντιμετώπιση. Το θύμα ενός διωγμού ποτέ δεν θα αναγνωρίσει ότι οι διώκτες είχαν σημαντικό λόγο να προβούν στις ενέργειές τους.
Και για να μην περιοριζόμαστε στην Ελλάδα, ας δούμε τί διωγμοί έγιναν μετά τη λήξη του β' παγκόσμιου πολέμου σε βάρος των γερμανικών πληθυσμών στην Ανατολική Πρωσία, την Πολωνία, την Ουκρανία, την Τσεχία και άλλα μέρη. Ο Γερμανός αγρότης, ο βιοτέχνης ή ο πανδοχέας στο Καίνιγκσμπεργκ της Ανατολική Πρωσίας (τώρα Καλίνινγκραντ), γερμανικής επαρχίας στις Βαλτικές χώρες από τον Μεσαίωνα, ο οποίος δεν είχε συμμετάσχει στον πόλεμο, δεν είχε ερωτηθεί αν συμφωνεί με την πραγματοποίησή του και ίσως να μην είχε ψηφίσει ποτέ τους Ναζί, όταν γίνονταν εκλογές εκεί, βρέθηκε απρόβλεπτα σε ένα τραίνο ή σε κάρο, μαζί με αρκετά εκατομμύρια άλλων συμπατριωτών του, και μεταφέρονταν με κάποια μπογαλάκια στη Δύση, αν δεν είχαν εξοντωθεί από εξοργισμένους
αλλοεθνείς, θύματα των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος σ' αυτή την κατάσταση να αναγνωρίσει ποτέ τη δίκαια αγανάκτηση της άλλης πλευράς; Πώς μπορείς να τον πείσεις, αυτόν, τα παιδιά και τα εγγόνια του, ότι πλήρωσε το αντίτιμο μια εγκληματικής πολιτικής, για την οποία δεν είχε προσωπική ευθύνη;
Πιστεύω ότι σ' αυτές τις περιπτώσεις αφήνεις να αποχωρήσουν από τη ζωή αυτοί που έζησαν και επηρεάστηκαν από τα γεγονότα και μετά τα παρουσιάζεις, όπως κρίνουν οι αρμόδιοι επιστήμονες ότι πρέπει να γίνει αυτό. Από τον 19ο αιώνα μέχρι λίγο μετά τον β' παγκόσμιο πόλεμο υπερτερούσε η εθνικιστική άποψη, αργότερα άρχισε να επικρατεί η κοσμοπολίτικη και αυτή ακριβώς διαδίδεται τώρα. Αυτή θα γενικευτεί και θα διαδοθεί τις επόμενες δεκαετίες, οπότε οι Ζουράρηδες και Ψωμιάδηδες που αυτοανακηρύσσονται σε ειδήμονες, θα παραμείνουν στα τηλεοπτικά παράθυρα της γραφικότητας, η οποία έτσι κι αλλιώς τους χαρακτηρίζει.
Από την όλη ιστορία με το συγκεκριμένο βιβλίο και με άλλα παλαιότερα μένει ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν συγκεκριμένη και σταθερή μορφωτική επιλογή, καιροσκοπούν ανάλογα με τις περιστάσεις και γίνονται εύκολα παίγνιο στα χέρια διαφόρων ομάδων πίεσης που έχουν δικούς τους στόχους, κατά κανόνα πλουτισμού και εξουσίας, οι οποίοι στόχοι συγκαλύπτονται όμως και προβάλλονται ως δήθεν ενδιαφέρον για το έθνος, το λαό, τη νεολαία, το περιβάλλον, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό κ.ο.κ.
Και για να μην περιοριζόμαστε στην Ελλάδα, ας δούμε τί διωγμοί έγιναν μετά τη λήξη του β' παγκόσμιου πολέμου σε βάρος των γερμανικών πληθυσμών στην Ανατολική Πρωσία, την Πολωνία, την Ουκρανία, την Τσεχία και άλλα μέρη. Ο Γερμανός αγρότης, ο βιοτέχνης ή ο πανδοχέας στο Καίνιγκσμπεργκ της Ανατολική Πρωσίας (τώρα Καλίνινγκραντ), γερμανικής επαρχίας στις Βαλτικές χώρες από τον Μεσαίωνα, ο οποίος δεν είχε συμμετάσχει στον πόλεμο, δεν είχε ερωτηθεί αν συμφωνεί με την πραγματοποίησή του και ίσως να μην είχε ψηφίσει ποτέ τους Ναζί, όταν γίνονταν εκλογές εκεί, βρέθηκε απρόβλεπτα σε ένα τραίνο ή σε κάρο, μαζί με αρκετά εκατομμύρια άλλων συμπατριωτών του, και μεταφέρονταν με κάποια μπογαλάκια στη Δύση, αν δεν είχαν εξοντωθεί από εξοργισμένους
αλλοεθνείς, θύματα των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος σ' αυτή την κατάσταση να αναγνωρίσει ποτέ τη δίκαια αγανάκτηση της άλλης πλευράς; Πώς μπορείς να τον πείσεις, αυτόν, τα παιδιά και τα εγγόνια του, ότι πλήρωσε το αντίτιμο μια εγκληματικής πολιτικής, για την οποία δεν είχε προσωπική ευθύνη;Πιστεύω ότι σ' αυτές τις περιπτώσεις αφήνεις να αποχωρήσουν από τη ζωή αυτοί που έζησαν και επηρεάστηκαν από τα γεγονότα και μετά τα παρουσιάζεις, όπως κρίνουν οι αρμόδιοι επιστήμονες ότι πρέπει να γίνει αυτό. Από τον 19ο αιώνα μέχρι λίγο μετά τον β' παγκόσμιο πόλεμο υπερτερούσε η εθνικιστική άποψη, αργότερα άρχισε να επικρατεί η κοσμοπολίτικη και αυτή ακριβώς διαδίδεται τώρα. Αυτή θα γενικευτεί και θα διαδοθεί τις επόμενες δεκαετίες, οπότε οι Ζουράρηδες και Ψωμιάδηδες που αυτοανακηρύσσονται σε ειδήμονες, θα παραμείνουν στα τηλεοπτικά παράθυρα της γραφικότητας, η οποία έτσι κι αλλιώς τους χαρακτηρίζει.
Από την όλη ιστορία με το συγκεκριμένο βιβλίο και με άλλα παλαιότερα μένει ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν συγκεκριμένη και σταθερή μορφωτική επιλογή, καιροσκοπούν ανάλογα με τις περιστάσεις και γίνονται εύκολα παίγνιο στα χέρια διαφόρων ομάδων πίεσης που έχουν δικούς τους στόχους, κατά κανόνα πλουτισμού και εξουσίας, οι οποίοι στόχοι συγκαλύπτονται όμως και προβάλλονται ως δήθεν ενδιαφέρον για το έθνος, το λαό, τη νεολαία, το περιβάλλον, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό κ.ο.κ.
