και τη ζωή πολλών ανθρώπων
Στις 2 Ιουνίου 1967, μία ζεστή καλοκαιρινή μέρα, βρέθηκε ο Σάχης της Περσίας για επίσημη επίσκεψη στο Δυτικό Βερολίνο. Οι φοιτητές είχαν ετοιμάσει υποδοχή με πορείες διαμαρτυρίας και στόχο το δικτατορικό καθεστώς στο Ιράν. Η εκδήλωση αυτή ίσως να μην αναφερόταν καν στα δελτία ειδήσεων της εποχής, αν δεν συνέβαιναν, αρχικά ένα πολιτικά απαράδεκτο και στη συνέχεια ένα τραγικό περιστατικό: ο δήμαρχος του Βερολίνου («κυβερνών δήμαρχος» για την ακρίβεια, επειδή το Βερολίνο είναι και ομόσπονδο κράτος), Heinrich Albertz, έδωσε διαταγή στην Αστυνομία, εισερχόμενος στην επίσημη δεξίωση: «Όταν βγούμε έξω να έχει καθαρίσει το τοπίο». Αυτή θεωρήθηκε μια προτροπή του συγκεκριμένου δημάρχου για «υπερβάλλοντα ζήλο» της αστυνομίας (βλέπε επόμενα).
Στη σφοδρή σύγκρουση μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομικών που ακολούθησε, οι οποίοι αστυνομικοί είχαν την έμπρακτη συμπαράσταση παρακρατικών Ιρανών, η ιστορία πήρε δραματική εξέλιξη, όταν ένας αστυφύλακας πυροβόλησε και σκότωσε το φοιτητή Benno Ohnesorg. Αυτός ο φόνος ανέτρεψε το σκηνικό, επηρέασε απρόβλεπτα τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στη Γερμανία, έβαλε το φοιτητόκοσμο στο κίνημα του «1968» που εξελίχθηκε λίγο μετά στην Ευρώπη και αλλού και δημιούργησε μια διαφορετική εικόνα για τη δεκαετία του 196Ο· επηρεάζει δε μέχρι σήμερα την πολιτική ζωή, όπως προκύπτει από νεότερα στοιχεία.
Οι συμπτώσεις ήταν για τα τέλη εκείνης της δεκαετίας πολύ ύποπτες και οι Γερμανοί διανοούμενοι διατύπωναν πλέον ανοικτά την κατηγορία ότι το βιομηχανικό και τραπεζικό κατεστημένο της χώρας, σε σύμπραξη με τον εκκλησιαστικό μηχανισμό, το κόμμα των σοσιαλδημοκρατών και τους ναζιστές -το δεξιό κόμμα της CDU βρισκόταν έτσι κι αλλιώς μέσα σ' όλα-, άρχισε να εφαρμόζει την ένοπλη καταπίεση εναντίον διαμαρτυρόμενων κοινωνικών ομάδων:
Ο Ohnesorg έγινε, άθελά του και μετά θάνατον, ο ήρωας του γερμανικού φοιτητικού κινήματος, κάτι σαν τον Σωτήρη Πέτρουλα στην Αθήνα λίγα χρόνια πριν, ο δε αστυφύλακας που πυροβόλησε, Karl-Heinz Kurras, μαζί με τον πρώην γκεσταπίτη αξιωματικό, ήταν προσωποποιήσεις της κρατικής τρομοκρατίας στη Δυτική Γερμανία. Ο Σάχης και η επίσκεψή του είχαν ξεπεραστεί από τα γεγονότα και είχαν ξεχαστεί παντελώς, αφού η παρουσία του μόνο αφορμή έδωσε για το έναυσμα στις συγκρούσεις…
Στη δίκη του Κούρας που ακολούθησε μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, παρουσιάστηκαν μάρτυρες απ’ τη μια και την άλλη πλευρά με τελείως αντιφατικές καταθέσεις, όπως γίνεται πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις. Πολλοί φοιτητές έλεγαν ότι είδαν τον αστυφύλακα να πυροβολεί με στόχο το συμφοιτητή τους, συνάδελφοι του κατηγορούμενου κατέθεσαν όμως ταυτόχρονα ότι ο δράστης πυροβόλησε στον αέρα από το φόβο του και η πολλαπλώς εποστρακισμένη σφαίρα βρήκε περιέργως τον Ohnesorg κάπου στο πίσω μέρος του κρανίου. Τα μέτωπα είχαν τσιμεντοποιηθεί, κάθε άνθρωπος στη χώρα είχε απόλυτη γνώση και άποψη για το γεγονός του φόνου, σαν να βρισκόταν αυτοπροσώπως δίπλα και παρακολουθούσε την πορεία της σφαίρας.
Τελικά ο αστυφύλακας αθωώθηκε σε δεύτερο βαθμό το έτος 1971, λόγω αμφιβολιών, αλλά αυτό ελάχιστα επηρέασε πια τα γεγονότα, γιατί εντωμεταξύ είχε επίσης πυροβοληθεί ο ηγέτης των φοιτητών Rudi Dutschke, είχαν πυρποληθεί διάφορα δημόσια κτήρια, αμερικάνικες εταιρίες (λόγω του πολέμου στο Βιετνάμ) και μονάδες εκτύπωσης εφημερίδων (Springer), καθημερινά γίνονταν στους δρόμους όλων των πανεπιστημιακών πόλεων διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία, πολλά πανεπιστήμια υπολειτουργούσαν και, παράλληλα με όλα αυτά, είχαν ήδη εκδηλωθεί οι πρώτες ενέργειες από τρομοκρατικές ομάδες (Blues, Baader-Meinhof κ.ά.)
::
Αριστερά: Ο Benno Ohnesorg στο οδόστρωμα κτυπημένος από σφαίρα και από πάνω του η φοιτήτρια Friederike Dollinger, Δεξιά: Η Fr. Dollinger-Hausmann σήμερα στο Μόναχο, με αφίσα εκείνης της εποχής.
Τώρα, 42 χρόνια μετά, όταν ελάχιστοι γνωρίζουν ή θυμούνται ακόμα ποιοι ήταν οι Albertz, Ohnesorg και Kurras, βγαίνει στη δημοσιότητα μια πληροφορία, η οποία δίνει μια περίεργη οσμή σ' εκείνα τα γεγονότα: ο αστυφύλακας Κούρας που είχε πυροβολήσει, τώρα πλέον συνταξιούχος 81 ετών, ήταν ήδη από αρκετά χρόνια πριν το επεισόδιο στο Βερολίνο έμμισθος πράκτορας της ανατολικογερμανικής Stasi! Τα ερωτήματα που προκύπτουν πλέον είναι, μήπως η ενέργειά του να σκοτώσει ένα φοιτητή, έγινε με υπόδειξη της ανατολικογερμανικής μυστικής υπηρεσίας για να δημιουργηθεί κοινωνική αναταραχή στο δυτικό τμήμα της χώρας. Πράγμα που επέτυχε τελικά, αν ήταν προγραμματισμένο.
Πολλοί ζητάνε τώρα να επαναληφθεί η δίκη του Κούρας, για να συνεκτιμηθούν και τα νέα αυτά στοιχεία. Οι κομματικοί μηχανισμοί της Γερμανίας δεν έχασαν, βέβαια, την ευκαιρία, εν όψει και των επερχόμενων ευρωπαίκών και βουλευτικών εκλογών, να διαλαλήσουν ότι το φοιτητικό κίνημα από το 1967 ήταν ενεργούμενο των ανατολικών μυστικών υπηρεσιών...
Ένα ασήμαντο παράπλευρο επεισόδιο, από τα πολλά που συνέβησαν τότε, το οποίο επηρέασε όμως σημαντικά τη ζωή κάποιων ανθρώπων, ήταν και το εξής: την πρώτη στιγμή που πυροβολήθηκε ο Ohnesorg και έπεσε στο οδόστρωμα, βρέθηκε από πάνω του η φοιτήτρια Friederike Dollinger, η οποία δεν γνώριζε καν το θύμα (φωτογραφία αριστερά). Δεν άκουσε κανένα πυροβολισμό, έλεγε αργότερα, είδε τον πεσμένο και πήγε από πάνω του, έβαλε την τσάντα της κάτω από το κεφάλι και φώναξε τους παρευρισκόμενους να βοηθήσουν. Όταν απομακρύνθηκε η Dollinger από τους αστυνομικούς για να μεταφερθεί το θύμα από τους νοσοκόμους, διαπίστωσε η ίδια ότι είχε αίματα στα χέρια και στην τσάντα της.
Ύστερα από δύο μέρες διάβασε στις εφημερίδες το όνομα του νεκρού και είδε για πρώτη φορά τη φωτογραφία της σε όλες τις εφημερίδες και την τηλεόραση. Η ίδια φωτογραφία έκανε τότε το γύρω του κόσμου και αξιοποιήθηκε επίσης σε διάφορες αφίσες διαμαρτυρίας (φωτογραφία δεξιά με την Dollinger-Hausmann σήμερα). Αυτή η κοπέλα, όταν τελείωσε τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου ως Διδάκτωρ της Ιστορίας, ζήτησε να διοριστεί καθηγήτρια μέσης εκπαίδευσης, αλλά δεν έγινε δεκτή λόγω «αριστερών φρονημάτων». Έμεινε άνεργη, μέχρι που μετανάστευσε στην ιταλική Φλωρεντία για να εργαστεί στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ιστορίας. Το 2ΟΟ4 επέστρεψε στη Γερμανία και βρήκε δουλειά στη μέση εκπαίδευση, όπου διδάσκει μέχρι σήμερα Λατινικά και Ιστορία στο Gilching, κοντά στο Μόναχο.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)
Στη σφοδρή σύγκρουση μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομικών που ακολούθησε, οι οποίοι αστυνομικοί είχαν την έμπρακτη συμπαράσταση παρακρατικών Ιρανών, η ιστορία πήρε δραματική εξέλιξη, όταν ένας αστυφύλακας πυροβόλησε και σκότωσε το φοιτητή Benno Ohnesorg. Αυτός ο φόνος ανέτρεψε το σκηνικό, επηρέασε απρόβλεπτα τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στη Γερμανία, έβαλε το φοιτητόκοσμο στο κίνημα του «1968» που εξελίχθηκε λίγο μετά στην Ευρώπη και αλλού και δημιούργησε μια διαφορετική εικόνα για τη δεκαετία του 196Ο· επηρεάζει δε μέχρι σήμερα την πολιτική ζωή, όπως προκύπτει από νεότερα στοιχεία.
Οι συμπτώσεις ήταν για τα τέλη εκείνης της δεκαετίας πολύ ύποπτες και οι Γερμανοί διανοούμενοι διατύπωναν πλέον ανοικτά την κατηγορία ότι το βιομηχανικό και τραπεζικό κατεστημένο της χώρας, σε σύμπραξη με τον εκκλησιαστικό μηχανισμό, το κόμμα των σοσιαλδημοκρατών και τους ναζιστές -το δεξιό κόμμα της CDU βρισκόταν έτσι κι αλλιώς μέσα σ' όλα-, άρχισε να εφαρμόζει την ένοπλη καταπίεση εναντίον διαμαρτυρόμενων κοινωνικών ομάδων:
- Ο δήμαρχος Άλμπερτς, υψηλόβαθμος παράγων του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, ήταν εξ επαγγέλματος πάστορας του ευαγγελικού δόγματος, κυρίαρχη εκκλησία στις ανατολικές περιοχές της Γερμανίας, και αυτό επιβάρυνε σημαντικά το ρόλο του στα γεγονότα.
- Ο διευθυντής της Αστυνομίας που εκτέλεσε την εντολή για εκδίωξη των διαδηλωτών, ήταν ο τιμηθείς με παράσημα από τον ίδιο τον Χίμλερ πρώην γκεσταπίτης Hans-Ulrich Werner, ο οποίος στο β' παγκόσμιο πόλεμο είχε αναλάβει να καταπολεμήσει αντιστασιακούς στην Ουκρανία και στην Ιταλία.
- Ο Σάχης είχε προσκληθεί για να τιμηθεί λόγω των στενών οικονομικών σχέσεων του καθεστώτος του με τους βιομηχάνους και τους τραπεζίτες της χώρας που τον υποδεχόταν.
Ο Ohnesorg έγινε, άθελά του και μετά θάνατον, ο ήρωας του γερμανικού φοιτητικού κινήματος, κάτι σαν τον Σωτήρη Πέτρουλα στην Αθήνα λίγα χρόνια πριν, ο δε αστυφύλακας που πυροβόλησε, Karl-Heinz Kurras, μαζί με τον πρώην γκεσταπίτη αξιωματικό, ήταν προσωποποιήσεις της κρατικής τρομοκρατίας στη Δυτική Γερμανία. Ο Σάχης και η επίσκεψή του είχαν ξεπεραστεί από τα γεγονότα και είχαν ξεχαστεί παντελώς, αφού η παρουσία του μόνο αφορμή έδωσε για το έναυσμα στις συγκρούσεις…
Στη δίκη του Κούρας που ακολούθησε μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, παρουσιάστηκαν μάρτυρες απ’ τη μια και την άλλη πλευρά με τελείως αντιφατικές καταθέσεις, όπως γίνεται πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις. Πολλοί φοιτητές έλεγαν ότι είδαν τον αστυφύλακα να πυροβολεί με στόχο το συμφοιτητή τους, συνάδελφοι του κατηγορούμενου κατέθεσαν όμως ταυτόχρονα ότι ο δράστης πυροβόλησε στον αέρα από το φόβο του και η πολλαπλώς εποστρακισμένη σφαίρα βρήκε περιέργως τον Ohnesorg κάπου στο πίσω μέρος του κρανίου. Τα μέτωπα είχαν τσιμεντοποιηθεί, κάθε άνθρωπος στη χώρα είχε απόλυτη γνώση και άποψη για το γεγονός του φόνου, σαν να βρισκόταν αυτοπροσώπως δίπλα και παρακολουθούσε την πορεία της σφαίρας.
Τελικά ο αστυφύλακας αθωώθηκε σε δεύτερο βαθμό το έτος 1971, λόγω αμφιβολιών, αλλά αυτό ελάχιστα επηρέασε πια τα γεγονότα, γιατί εντωμεταξύ είχε επίσης πυροβοληθεί ο ηγέτης των φοιτητών Rudi Dutschke, είχαν πυρποληθεί διάφορα δημόσια κτήρια, αμερικάνικες εταιρίες (λόγω του πολέμου στο Βιετνάμ) και μονάδες εκτύπωσης εφημερίδων (Springer), καθημερινά γίνονταν στους δρόμους όλων των πανεπιστημιακών πόλεων διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία, πολλά πανεπιστήμια υπολειτουργούσαν και, παράλληλα με όλα αυτά, είχαν ήδη εκδηλωθεί οι πρώτες ενέργειες από τρομοκρατικές ομάδες (Blues, Baader-Meinhof κ.ά.)
::
Αριστερά: Ο Benno Ohnesorg στο οδόστρωμα κτυπημένος από σφαίρα και από πάνω του η φοιτήτρια Friederike Dollinger, Δεξιά: Η Fr. Dollinger-Hausmann σήμερα στο Μόναχο, με αφίσα εκείνης της εποχής.
Τώρα, 42 χρόνια μετά, όταν ελάχιστοι γνωρίζουν ή θυμούνται ακόμα ποιοι ήταν οι Albertz, Ohnesorg και Kurras, βγαίνει στη δημοσιότητα μια πληροφορία, η οποία δίνει μια περίεργη οσμή σ' εκείνα τα γεγονότα: ο αστυφύλακας Κούρας που είχε πυροβολήσει, τώρα πλέον συνταξιούχος 81 ετών, ήταν ήδη από αρκετά χρόνια πριν το επεισόδιο στο Βερολίνο έμμισθος πράκτορας της ανατολικογερμανικής Stasi! Τα ερωτήματα που προκύπτουν πλέον είναι, μήπως η ενέργειά του να σκοτώσει ένα φοιτητή, έγινε με υπόδειξη της ανατολικογερμανικής μυστικής υπηρεσίας για να δημιουργηθεί κοινωνική αναταραχή στο δυτικό τμήμα της χώρας. Πράγμα που επέτυχε τελικά, αν ήταν προγραμματισμένο.
Πολλοί ζητάνε τώρα να επαναληφθεί η δίκη του Κούρας, για να συνεκτιμηθούν και τα νέα αυτά στοιχεία. Οι κομματικοί μηχανισμοί της Γερμανίας δεν έχασαν, βέβαια, την ευκαιρία, εν όψει και των επερχόμενων ευρωπαίκών και βουλευτικών εκλογών, να διαλαλήσουν ότι το φοιτητικό κίνημα από το 1967 ήταν ενεργούμενο των ανατολικών μυστικών υπηρεσιών...
Ένα ασήμαντο παράπλευρο επεισόδιο, από τα πολλά που συνέβησαν τότε, το οποίο επηρέασε όμως σημαντικά τη ζωή κάποιων ανθρώπων, ήταν και το εξής: την πρώτη στιγμή που πυροβολήθηκε ο Ohnesorg και έπεσε στο οδόστρωμα, βρέθηκε από πάνω του η φοιτήτρια Friederike Dollinger, η οποία δεν γνώριζε καν το θύμα (φωτογραφία αριστερά). Δεν άκουσε κανένα πυροβολισμό, έλεγε αργότερα, είδε τον πεσμένο και πήγε από πάνω του, έβαλε την τσάντα της κάτω από το κεφάλι και φώναξε τους παρευρισκόμενους να βοηθήσουν. Όταν απομακρύνθηκε η Dollinger από τους αστυνομικούς για να μεταφερθεί το θύμα από τους νοσοκόμους, διαπίστωσε η ίδια ότι είχε αίματα στα χέρια και στην τσάντα της.
Ύστερα από δύο μέρες διάβασε στις εφημερίδες το όνομα του νεκρού και είδε για πρώτη φορά τη φωτογραφία της σε όλες τις εφημερίδες και την τηλεόραση. Η ίδια φωτογραφία έκανε τότε το γύρω του κόσμου και αξιοποιήθηκε επίσης σε διάφορες αφίσες διαμαρτυρίας (φωτογραφία δεξιά με την Dollinger-Hausmann σήμερα). Αυτή η κοπέλα, όταν τελείωσε τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου ως Διδάκτωρ της Ιστορίας, ζήτησε να διοριστεί καθηγήτρια μέσης εκπαίδευσης, αλλά δεν έγινε δεκτή λόγω «αριστερών φρονημάτων». Έμεινε άνεργη, μέχρι που μετανάστευσε στην ιταλική Φλωρεντία για να εργαστεί στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ιστορίας. Το 2ΟΟ4 επέστρεψε στη Γερμανία και βρήκε δουλειά στη μέση εκπαίδευση, όπου διδάσκει μέχρι σήμερα Λατινικά και Ιστορία στο Gilching, κοντά στο Μόναχο.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)
