Τεχνοφοβία

(του Νίκου Δήμου, Lifo, 6/5/2009)

• Πριν είκοσι πέντε χρόνια, σε άρθρο μου είχα αναφέρει πως έγραφα σε υπολογιστή. Θυμάμαι ακόμα τα ειρωνικά σχόλια πνευματικών ανθρώπων. Αργότερα, στα πρώτα βήματα του Διαδικτύου, είχα εκφραστεί με ενθουσιασμό για τις δυνατότητές του. Τα σχόλια έγιναν εχθρικά. Οι Έλληνες διανοούμενοι είχαν συνασπιστεί εναντίον του νέου εχθρού που απειλούσε την πνευματικότητά μας.

• Και καλά τότε. Οι εξελίξεις ήταν πρόσφατες, οι πνευματικοί άνθρωποι είναι πάντα συντηρητικοί (και τον Γουτεμβέργιο αναθεμάτιζαν). Σήμερα όμως; Διαβάζω:

• «Ήδη, το να εκπαιδεύεσαι στη χρήση υπολογιστών μειώνει την ικανότητα της σκέψης να υπολογίζει τις συνέπειες των πράξεων που τη συνοδεύουν. Αναθέτοντας τη σκέψη στις συσκευές της τεχνητής νοημοσύνης ή έστω σε μοντέλα εκμάθησης που μιμούνται τον άψυχο, χονδροειδή χαρακτήρα της, παραιτηθήκαμε απ' το δικαίωμα να σκεφτόμαστε».

• Και ακόμα χειρότερα:

«Οποιοσδήποτε χειρίζεται το πληκτρολόγιο με το λεγόμενο "τυφλό σύστημα" ξέρει πως το είδος αυτό της μηχανικής ταχύτητας κάθε άλλο παρά βελτιώνει το περιεχόμενο των όσων γράφονται». (Ε. Αρανίτσης, «Ελευθεροτυπία», 25.4.09).

• Λοιπόν, ούτε καν γραφομηχανή. Πίσω στην πέννα! Και μάλιστα από φτερό χήνας που την έξυναν κάθε τόσο, πριν τη βουτήξουν στο μελάνι... Γιατί και το στυλό διαρκείας τεχνολογικό δημιούργημα του Σατανά είναι κι αυτό.

• Ο Οδυσσέας Ελύτης, όταν του είχα δείξει τις δυνατότητες του επεξεργαστή κειμένου, αναφώνησε: «Αχ! Γιατί να μην είχε εφευρεθεί νωρίτερα!». Εργαζόταν σε γραφομηχανή κι επειδή συνεχώς διόρθωνε και άλλαζε, κάθε στιγμή έσκιζε και ξανάγραφε.

• Κι ο Αρανίτσης έχει γράψει ωραία κείμενα για τον Ελύτη. Είναι αξιόλογος λογοτέχνης, ιδιαίτερα ευφυής και ευαίσθητος. Γι' αυτό και απορώ με το κόλλημα που έχει εναντίον παντός του τεχνολογικού.

• Αλλά δεν είναι ο μόνος. Πολλοί πνευματικοί μας άνθρωποι, ακόμα και νέοι, πάσχουν από οξεία τεχνοφοβία. Όχι μόνο δεν καταλαβαίνουν πως η τεχνολογία (που η ίδια είναι πνευματικό επίτευγμα) δίνει τεράστιες δυνατότητες στη σκέψη και την τέχνη - αλλά τη θεωρούν εχθρό της! Η δυνατότητα κάθε δέκτη να γίνει πομπός, η αιώνια διάρκεια (με την ψηφιοποίηση), η στιγμιαία παγκόσμια διάδοση, η διαρκής παρουσία των πάντων, οι νέες τεχνικές έκφρασης...

• Μήπως είναι όλα αυτά που τους τρομάζουν;