Ο Ιταλός φιλόσοφος και δημοσιογράφος Πάολο Φλόρες ντ’ Αρκαϊς μιλάει για τη συμβατότητα του Θεού με τη Δημοκρατία
συνέντευξη στη Σελάνα Βρόντη, Καθημερινή, 23/4/2011
«Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στη Δημοκρατία και τη θρησκεία; Ο Θεός είναι συμβατός με τη Δημοκρατία; Η απάντηση είναι: με δυσκολία. Γιατί η Δημοκρατία είναι η πρώτη μορφή συμβίωσης στην ανθρώπινη ιστορία που στηρίζεται στην αυτονομία. Αυτό, όμως, έρχεται σε αντίφαση με την ιδέα ότι, κάπου στον κόσμο, υπάρχει κι ένας άλλος νόμος, τον οποίο καλούμαστε να υπακούσουμε, κι αυτός ο νόμος είναι η θέληση του Θεού. Η ιδέα ότι ένας Θεός ρυθμίζει την κοινωνική ζωή είναι ασύμβατη με τη Δημοκρατία, γιατί ο νόμος ορίζεται από τους ανθρώπους για να εξυπηρετεί τους ανθρώπους».
Αυτό αποσαφήνισε ο διακεκριμένος Ιταλός φιλόσοφος και δημοσιογράφος Πάολο Φλόρες ντ’Αρκαϊς, την Τετάρτη 30 Μαρτίου, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Ο Ντ’ Aρκαϊς, ήρθε στην Αθήνα για να συμμετάσχει στη συζήτηση με θέμα «Επιστήμη και θρησκεία: Μια δύσκολη σχέση;». Συνομιλητές του ήταν ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, διευθυντής του περιοδικού «Νέα Εστία» και ο Στάθης Ψύλλος, καθηγητής στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η αίθουσα ήταν κατάμεστη και το κοινό μάλλον παθιασμένο. «Πάντα συμβαίνει αυτό όταν γίνονται συζητήσεις με θέμα τη θρησκεία», εξήγησε εκ των υστέρων ο 67χρονος ομιλητής, ο οποίος μέχρι πρόσφατα δίδασκε Ηθική Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης. Σήμερα διευθύνει την πολιτική επιθεώρηση MicroMega και αρθρογραφεί συστηματικά σε μεγάλες ευρωπαϊκές εφημερίδες όπως η Εl Pais, η Frankfurter Allgemeine Zeitung και η Gazeta Wyborcza.
Ο Πάολο Φλόρες ντ’ Αρκαϊς είναι ένας τολμηρός συζητητής και μάχιμος λόγιος. Ο λόγος του είναι καθαρός και κατανοητός, γράφει με δημοσιογραφική ακρίβεια και μαθηματική συλλογιστική. Το 2000 είχε αναμετρηθεί με τον Καρδινάλιο Γιόζεφ Ράτσινγκερ, τον σημερινό ηγέτη του Βατικανού. Η συζήτησή τους έχει εκδοθεί σε βιβλίο με τον τίτλο «Υπάρχει Θεός» (Dio esiste?). Τον άθεο Ντ’ Αρκαϊς λίγο τον ενδιαφέρει αν πιστεύει κανείς ή όχι. Αρκεί να κρατάει την πίστη του μακριά από την πολιτική: «Οταν σε μια δημόσια συζήτηση χρησιμοποιείται το επιχείρημα “αυτή είναι η θέληση του Θεού”, τότε δεν υπάρχουν περιθώρια διαλόγου. Αλλά η Δημοκρατία στηρίζεται ακριβώς στη λογική επιχειρηματολογία».
– Θρησκεία και επιστήμη μπορούν να συνυπάρξουν; Ποια θέση επιφυλάσσει στον Θεό η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα;
– Επιστήμη και θρησκεία είναι έννοιες ασύμβατες. Η αντίληψη που έχει η θρησκεία για τον κόσμο στερείται λογικής. Ο απόστολος Παύλος ταύτιζε την πίστη με τη μωρία, σαν να ήταν κάτι θετικό. Η θρησκεία, λοιπόν, συνδέεται με το παράλογο και την τρέλα, ενώ η λογική βρίσκεται στο πλευρό της επιστήμης.
– Ο χριστιανισμός χάνει έδαφος στην Ευρώπη. Οι άνθρωποι πηγαίνουν όλο και λιγότερο στην εκκλησία. H θρησκεία θα πεθάνει στο μέλλον;
– Φυσικά και όχι. Η θρησκεία είναι μια ψευδαίσθηση την οποία, οι άνθρωποι δυστυχώς έχουν ανάγκη ή τέλος πάντων νομίζουν ότι την έχουν ανάγκη.
– Το Βατικανό μιλάει για επανευαγγελισμό, αλλά το κύρος της Καθολικής Εκκλησίας πλήττεται συχνά από σκάνδαλα σεξουαλικής κακοποίησης. Ποια είναι η θέση του Πάπα για τις ευθύνες της Εκκλησίας;
– Η στάση του Πάπα είναι αμφιλεγόμενη. Ναι, μεν, καταδικάζει ανοιχτά την παιδεραστία, ωστόσο δεν έχει παραπέμψει ποτέ κανέναν κληρικό στη Δικαιοσύνη. Ο Πάπας, ο σημερινός αλλά και ο προηγούμενος, γνώριζαν όλες τις περιπτώσεις κακοποίησης ανηλίκων. Κάθε επίσκοπος που είχε υπόψη του κάποιο περιστατικό όφειλε και οφείλει να θέσει όλα τα στοιχεία στην Επιτροπή Δόγματος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Επικεφαλής της Επιτροπής Δόγματος υπήρξε, επί Βοϊτίλα, ο Γιόζεφ Ράτσινγκερ - δηλαδή ο σημερινός Πάπας.
