(Γιάννης Τριανταφύλλου, Ελευθεροτυπία, 5/3/2011)
Ο William Shea, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα, εκεί όπου έζησε ο Γαλιλαίος, κατέχοντας την έδρα Galileiana, είναι ο καταλληλότερος άνθρωπος για να μας δώσει έγκυρες πληροφορίες για τον σοφό ερευνητή, 401 χρόνια μετά την έκδοση του συγγράμματός του "Αγγελιοφόρος των Άστρων".
- Ποιες ήταν οι συνθήκες εκείνης της εποχής, όταν ο Γαλιλαίος έκανε τις μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις του;
«Μπορεί να πει κανείς ότι στάθηκε λιγάκι τυχερός, αφού οι Ιταλοί στη Βενετία και το Μουράνο κατασκεύαζαν ήδη φακούς από γυαλί, οι οποίοι τον βοήθησαν να δημιουργήσει ένα τηλεσκόπιο με δυνατότητα μεγέθυνσης κάπου στις 15 φορές. Υπήρχαν και άλλα τηλεσκόπια τότε, με δυνατότητα, όμως, μεγέθυνσης γύρω στις 4-5 φορές. Συνεπώς, επρόκειτο για ένα σημαντικό βήμα.
Κι έτσι ο Γαλιλαίος κατόρθωσε να κοιτάξει τη Σελήνη και να δει ότι έμοιαζε αρκετά με τη Γη. Βέβαια, οι αρχαίοι Ελληνες είχαν ήδη μιλήσει για όλα αυτά. Ο Πλούταρχος είχε γράψει τον Διάλογο στο Πρόσωπο του Φεγγαριού, όπου δύο άνθρωποι πάνω στη Σελήνη συζητούν για τη Γη και όταν κάποιος λέει ότι μπορεί να υπάρχει ζωή "εκεί κάτω" ο άλλος του απαντά: "Θα αστειεύεσαι, βέβαια...". Το έργο του Πλουτάρχου ήταν εξαιρετικά δημοφιλές στις μέρες του Γαλιλαίου, με μεταφράσεις του στα ιταλικά αλλά και στα λατινικά από κορυφαίους επιστήμονες όπως ο Κέπλερ».
Κι έτσι ο Γαλιλαίος κατόρθωσε να κοιτάξει τη Σελήνη και να δει ότι έμοιαζε αρκετά με τη Γη. Βέβαια, οι αρχαίοι Ελληνες είχαν ήδη μιλήσει για όλα αυτά. Ο Πλούταρχος είχε γράψει τον Διάλογο στο Πρόσωπο του Φεγγαριού, όπου δύο άνθρωποι πάνω στη Σελήνη συζητούν για τη Γη και όταν κάποιος λέει ότι μπορεί να υπάρχει ζωή "εκεί κάτω" ο άλλος του απαντά: "Θα αστειεύεσαι, βέβαια...". Το έργο του Πλουτάρχου ήταν εξαιρετικά δημοφιλές στις μέρες του Γαλιλαίου, με μεταφράσεις του στα ιταλικά αλλά και στα λατινικά από κορυφαίους επιστήμονες όπως ο Κέπλερ».- Τι είδε ο Γαλιλαίος με το τηλεσκόπιο;
«Είδε πιο πολλά άστρα απ' ό,τι περίμενε, ότι η Αφροδίτη κινούνταν γύρω από τον Ηλιο και όχι γύρω από τη Γη, έκανε παρατηρήσεις για τον Δία κ.λπ. Ολα αυτά τον έκαναν πολύ δημοφιλή. Ο Γαλιλαίος απέκτησε το πρόβλημα από τη στιγμή που δεν είπε ότι η Γη μάλλον κινείται γύρω από τον Ηλιο, αλλά δήλωσε ότι έχει απόδειξη γι' αυτό. Δυστυχώς δεν είχε. Είχε μόνο επιχειρήματα. Οπότε του είπαν ότι δεν μπορεί να εκδώσει βιβλίο με αυτά.
Αλλά, χρόνια αργότερα, το 1623, έγινε Πάπας ένας φίλος του, ο καρδινάλιος Μαφέο Μπαρμπερίνι. Ο Γαλιλαίος τον επισκέφτηκε στη Ρώμη και, μετά από αυτήν την επίσκεψη, θεώρησε ότι δεν υπήρχε πρόβλημα και ότι θα μπορούσε να τυπώσει ό,τι ήθελε. Ο Πάπας τότε δεν ήταν φορέας μόνο θρησκευτικής εξουσίας, διέθετε και πολιτική. Και επιχειρούσε να ελέγξει την Τοσκάνη, οι αρχές της οποίας προστάτευαν τον Γαλιλαίο. Ετσι, ο αστρονόμος κλήθηκε στη Ρώμη για να απολογηθεί. Δεν βασανίστηκε ή κάτι τέτοιο αλλά καταδικάστηκε σε κατ' οίκον περιορισμό. Η ιστορία όλη, με δυο λόγια, ήταν ότι ο Πάπας ήθελε να κάνει σαφές στον Μεγάλο Δούκα της Τοσκάνης ότι αυτός ήταν "το αφεντικό". Ο Πάπας ήταν αλαζόνας, αλλά το ίδιο ήταν και ο Γαλιλαίος. Κι έτσι ήταν κάπως δύσκολο να συνεννοηθούν...».
Αλλά, χρόνια αργότερα, το 1623, έγινε Πάπας ένας φίλος του, ο καρδινάλιος Μαφέο Μπαρμπερίνι. Ο Γαλιλαίος τον επισκέφτηκε στη Ρώμη και, μετά από αυτήν την επίσκεψη, θεώρησε ότι δεν υπήρχε πρόβλημα και ότι θα μπορούσε να τυπώσει ό,τι ήθελε. Ο Πάπας τότε δεν ήταν φορέας μόνο θρησκευτικής εξουσίας, διέθετε και πολιτική. Και επιχειρούσε να ελέγξει την Τοσκάνη, οι αρχές της οποίας προστάτευαν τον Γαλιλαίο. Ετσι, ο αστρονόμος κλήθηκε στη Ρώμη για να απολογηθεί. Δεν βασανίστηκε ή κάτι τέτοιο αλλά καταδικάστηκε σε κατ' οίκον περιορισμό. Η ιστορία όλη, με δυο λόγια, ήταν ότι ο Πάπας ήθελε να κάνει σαφές στον Μεγάλο Δούκα της Τοσκάνης ότι αυτός ήταν "το αφεντικό". Ο Πάπας ήταν αλαζόνας, αλλά το ίδιο ήταν και ο Γαλιλαίος. Κι έτσι ήταν κάπως δύσκολο να συνεννοηθούν...».
- Θα μπορούσε ο Γαλιλαίος να γλιτώσει ακόμη κι αυτή την -όχι εξοντωτική- ποινή;
«Ο Γαλιλαίος, μαζί με τα άλλα, δεν ήταν καθόλου διπλωμάτης. Επίσης είχε πραγματικά πειστεί -κι αυτό μου δημιούργησε μεγάλη έκπληξη όταν το διαπίστωσα ερευνώντας- ότι ο Θεός τού είχε δώσει το χάρισμα να κάνει διάφορες σπουδαίες ανακαλύψεις. Εντυπωσιακό, δεν νομίζετε; Οταν το πρωτοείδα, νόμισα ότι ο Γαλιλαίος αστειευόταν. Αλλά μετά είδα ότι το έγραφε πολύ σοβαρά στο προσωπικό του ημερολόγιο!».
- Πώς ήταν σαν άνθρωπος ο Γαλιλαίος; Ποιος ήταν ο χαρακτήρας του;
«Ηταν σίγουρα ένας χαρισματικός άνθρωπος, ίσως περισσότερο καλλιτέχνης παρά επιστήμονας. Αρχικά ήθελε να γίνει ζωγράφος. Και σε όλη του τη ζωή οι καλύτεροι φίλοι του ήταν ζωγράφοι. Αλλά ο πατέρας του τού είπε "υπάρχουν ένα σωρό ζωγράφοι, γιατί δεν αποκτάς μια σίγουρη δουλειά;".
Έτσι, επειδή ήταν καλός στα μαθηματικά, έγινε καθηγητής. Ηταν επίσης αρκετά καλός μουσικός, ενδιαφερόταν για τη λογοτεχνία, τους Ιταλούς κλασικούς κ.λπ. Μπορούσε επίσης να είναι πολύ ευχάριστος και διασκεδαστικός, ενώ ήταν ειδικός στα κρασιά και μέγας πότης. Οσο για τη δουλειά του στο πανεπιστήμιο, παρότι το αντικείμενο της διδασκαλίας του τότε δεν εθεωρείτο ιδιαίτερα σημαντικό και οι ώρες διδασκαλίας δεν ήταν πολλές, ο Γαλιλαίος γκρίνιαζε και παραπονιόταν.
Μετά την ανακάλυψη του τηλεσκοπίου έφυγε από το Πανεπιστήμιο και πήγε στη Φλωρεντία και ο Μεγάλος Δούκας της Τοσκάνης, μη έχοντας χρήματα να του δώσει, αφού -και τότε- υπήρχε οικονομική κρίση, έπεισε το Πανεπιστήμιο της Πίζας να τον προσλάβει, χωρίς όμως να του επιβάλει την υποχρέωση να διδάσκει. Και αυτός δεν πήγε ποτέ στο πανεπιστήμιο να δώσει μια διάλεξη, να κάνει ένα σεμινάριο κ.λπ. Με αποτέλεσμα, όταν καταδικάστηκε το 1633, αντί να τον λυπηθούν, όπως ίσως φαντάζεσαι, οι νεότεροι καθηγητές να ξεσπάσουν σε χειροκροτήματα! Ο Γαλιλαίος ήταν αναμφίβολα μεγάλος επιστήμονας αλλά ταυτόχρονα και πολύ δύσκολος χαρακτήρας. Και ίσως αυτό να έπαιξε ρόλο στα διάφορα σκαμπανεβάσματα της ζωής του».
Έτσι, επειδή ήταν καλός στα μαθηματικά, έγινε καθηγητής. Ηταν επίσης αρκετά καλός μουσικός, ενδιαφερόταν για τη λογοτεχνία, τους Ιταλούς κλασικούς κ.λπ. Μπορούσε επίσης να είναι πολύ ευχάριστος και διασκεδαστικός, ενώ ήταν ειδικός στα κρασιά και μέγας πότης. Οσο για τη δουλειά του στο πανεπιστήμιο, παρότι το αντικείμενο της διδασκαλίας του τότε δεν εθεωρείτο ιδιαίτερα σημαντικό και οι ώρες διδασκαλίας δεν ήταν πολλές, ο Γαλιλαίος γκρίνιαζε και παραπονιόταν.
Μετά την ανακάλυψη του τηλεσκοπίου έφυγε από το Πανεπιστήμιο και πήγε στη Φλωρεντία και ο Μεγάλος Δούκας της Τοσκάνης, μη έχοντας χρήματα να του δώσει, αφού -και τότε- υπήρχε οικονομική κρίση, έπεισε το Πανεπιστήμιο της Πίζας να τον προσλάβει, χωρίς όμως να του επιβάλει την υποχρέωση να διδάσκει. Και αυτός δεν πήγε ποτέ στο πανεπιστήμιο να δώσει μια διάλεξη, να κάνει ένα σεμινάριο κ.λπ. Με αποτέλεσμα, όταν καταδικάστηκε το 1633, αντί να τον λυπηθούν, όπως ίσως φαντάζεσαι, οι νεότεροι καθηγητές να ξεσπάσουν σε χειροκροτήματα! Ο Γαλιλαίος ήταν αναμφίβολα μεγάλος επιστήμονας αλλά ταυτόχρονα και πολύ δύσκολος χαρακτήρας. Και ίσως αυτό να έπαιξε ρόλο στα διάφορα σκαμπανεβάσματα της ζωής του».
