12 March 2011

Πανσπερμία στο σύμπαν

Την ίδια στιγμή που κάποιοι επιστήμονες προσπαθούν να ανακαλύψουν τα μυστικά δημιουργίας του σύμπαντος ή λεπτομέρειες για τη συγκρότηση τω γαλαξιών και των ηλιακών συστημάτων, κάποιοι άλλοι προβληματίζονται για τη διαιώνιση της ζωής γενικότερα και του ανθρώπινου πολιτισμού ειδικότερα.

Οι χρονικές προοπτικές που σκέφτονται αφορούν όχι δεκαετίες και αιώνες, ούτε χιλιάδες αλλά εκατομμύρια χρόνια. Βασική σκέψη είναι να καλλιεργηθεί σε νέους πλανήτες, πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, η ζωή, ώστε με τη βοήθεια της εξέλιξης να προκύψουν εκεί έμβια όντα – όχι απαραιτήτως ανθρωπόμορφα ή ό,τι άλλο γνωρίζουμε από τον κόσμο μας.

Το ερώτημα που απασχολεί, βέβαια, αστρονόμους κα αστροβιολόγους είναι, πώς θα μεταφέρουν «ζωή» σε άλλους πλανήτες και ποιοι θα είναι αυτοί. Να ην νομιστεί ότι κάποιοι σκέφτονται να μεταφέρουν περικοκλάδες ή κατσίκια σε ένα άλλο πλανήτη. Μικρόβια θα είναι, τα οποία μπορούν να διατηρηθούν σε αδράνεια για πολλά εκατομμύρια χρόνια, είτε σε πολύ ψυχρό, είτε σε πολύ θερμό περιβάλλον. Και όποτε δημιουργηθούν οι κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες, θα αρχίσει η εξέλιξη, η οποία θα οδηγήσει, πάλι σε εκατομμύρια χρόνια, σε κάποια νέα είδη!

Η όποια μορφή ζωής σε ένα εχθρικό περιβάλλον, όπως είναι το σύμπαν με το πλήθος των περιφερόμενων μετεωριτών και τις ακτινοβολίες, δεν θα είναι εύκολο να συντηρηθεί. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να γίνουν πολλαπλές προσπάθειες, της τάξεις πολλών εκατομμυρίων, ώστε να υπάρχει στατιστικά η ελπίδα ότι κάποιες θα ευδοκιμήσουν.

Πρωτοπόρος σ’ αυτό το πρόγραμμα είναι ο καθηγητής Michael Mautner από το Virginia Commonwealth University στο Richmond, ο οποίος μελετάει το σχέδιο της «ελεγχόμενης πανσπερμίας». Ο καθηγητής πιστεύει ότι οι υπάρχουσες τεχνολογίες επιτρέπουν ήδη σήμερα να στείλουμε στο γαλαξία μας κάψουλες μ μικροοργανισμούς. Αυτή την ιδέα είχε και ο και ο μακαρίτης αστρονόμς και αστροφυσικός Carl Sagan.

Η προσεδάφιση της κάψουλας Heygens στον Τιτάνα αποτελεί υπόδειγμα
για αποστολή υλικών πανσπερμίας σ άλλα ηλιακά συστήματα του γαλαξία.

Από τεχνολογικής πλευράς, οι μικρές κάψουλες με μέγεθος 20 μm (20 εκατομμυριοστά του μέτρου) θα περιέχουν κάπου 100 χιλιάδες μικροοργανισμούς. Κάθε κάψουλα θα έχει ένα ηλιακό ιστίο, μεγέθους κάποιων χιλιοστομέτρων, με το οποίο θα ωθούνται οι κάψουλες από την ηλιακή ακτινοβολία ανεξέλεγκτα στον γαλαξία.

Υπολογίζεται ότι αυτές οι κάψουλες θα αναπτύσσουν μια ταχύτητα 150 km/sec και θα «φρενάρουν», όταν πλησιάζουν σε κάποιο ηλιακό σύστημα, από τα διαστρικά αέρια και τη σκόνη. Από τα πολλά εκατομμύρια μικοκάψουλες, ελπίζεται ότι κάποιες θα καταλήξουν σε επιφάνειες πλανητών σαν τη δική μας Γη που είτε έχουν ήδη τις κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες, είτε θα τις αποκτήσουν σε μερικά εκατομμύρια χρόνια.

Πρώτος στόχος για μια αποστολή έχει επιλεγεί το άστρο Beta Pictoris που βρίσκεται 63 έτη φωτός μακριά και φαίνεται από το νότιο ημισφαίριο της Γης. Το ταξίδι θα διαρκέσει περί τα 120.000 χρόνια και είναι πιθανόν να ανακατευτούν κάψουλες με την αστρική σκόνη, η οποί θα δημιουργήσει νέους πλανήτες σ’ αυτό το άστρο. Δεδομένου ότι αυτός ο Ήλιος έχει ηλικία μόνο 12 εκατομμύρια χρόνια, πιστεύεται ότι στα επόμενα εκατομμύρια και δισεκατομμύρια χρόνια θα διαθέτει πλανήτες, ο οποίοι θα περιέχουν στην πρώτη ύλη τους μικροοργανισμούς από τη Γη. Μια άλλη λύση είναι να σταλούν κάψουλες στο νεφέλωμα Ρο Οφιούχου που βρίσκεται 520 έτη φωτός μακριά.

Ως φορείς ζωής για την πανσπερμία θα επιλεγούν μικροοργανισμοί που επέζησαν στη Γη επί 200-250 εκατομμύρια χρόνια σε σταγόνες ρητίνης και άρχισαν να αναπτύσσονται φυσιολογικά, όταν απελευθερώθηκαν στο γήινο περιβάλλον.
Εκτός από μικρόβια, ο Mautner έχει υπόψη του ν στείλει και σπόρους από τροχοζωάκια (rotifers ή wheel animals, Rädertierchen), τα οποία είναι πολυκύτταρα και έχουν μέγεθος 0,1-3 mm. Αυτά είναι πολύ ανθεκτικά και επιβιώνουν, τόσο σε πολικές θερμοκρασίες όσο και σε θερμικό περιβάλλον τω γκέιζερ. Η σημασία της παρουσίας αυτών των οργανισμών είναι ότι θα συντμηθεί ο χρόνος εξέλιξης σε πολυκύτταρους οργανισμούς.

Ενδιαφέρον σε όλους αυτού τους προβληματισμούς είναι ότι θεωρούνται δεδομένοι οι μηχανισμοί της βιολογικής εξέλιξης και βάσει αυτών θα επιχειρηθεί να λειτουργήσει η πανσπερμία στον γαλαξία μας, η οποία πιθανόν να αποτελεί και το μηχανισμό δημιουργίας ζωής στη Γη.