Georges-Louis Leclerc de Buffon (1707-1788)

...

Στις 7 Σεπτεμβρίου 1707 γεννήθηκε στην πόλη Montbard της Βουργουνδίας ο Georges-Louis Leclerc. Όταν ο μικρός ήταν 10 ετών κληρονόμησε η μητέρα του μια μεγάλη περιουσία με εκτεταμένες καλλιέργειες στις περιοχές Buffon και Montbard. Έτσι συμπληρώθηκε το οικογενειακό όνομα με τον τίτλο de Buffon.

Ο Μπουφόν (Μπυφόν) επισκέφτηκε ένα σχολείο Ιησουιτών στην Ντιζόν και στη συνέχεια σπούδασε κατόπιν πιέσεων του πατέρα του νομικά, αν και ο ίδιος συμπαθούσε περισσότερο τα μαθηματικά, την ιατρική και τη βιολογία. Με την πάροδο των ετών μετατόπισε όμως το ενδιαφέρον του στα επιστημονικά αντικείμενα που αγαπούσε. Σύντομα διατύπωσε δε τον τύπο για το αλγεβρικό διώνυμο, τον οποίο είχε όμως ήδη ανακαλύψει ο Νεύτων.

Χωρίς οικονομικά προβλήματα, λόγω της μεγάλης περιουσίας, ασχολήθηκε ο Μπουφόν με διάφορα προβλήματα της μηχανικής, της γεωμετρίας, της θεωρίας αριθμών, του διαφορικού και ολοκληρωτικού λογισμού και με το πρόβλημα του Petersburg από τη θεωρία πιθανοτήτων: μπορεί κάποιος να κερδίσει σίγουρα όταν παίζει συνεχώς και διπλασιάζει τα χρήματα που ποντάρει;

Όταν ήταν 25 ετών κληρονόμησε ο Μπουφόν την περιουσία της μητέρας του και έπρεπε στο εξής να ασχολείται ο ίδιος με τις καλλιέργειες. Αυτή η απασχόληση και τα έσοδα που προέκυπταν, αφενός του έδωσαν τη δυνατότητα να μελετήσει θέματα βιολογίας και φυτολογίας, αφετέρου να γίνεται, λόγω πλούτου, ευχαρίστως δεκτός στα σαλόνια των αριστοκρατών. Κάποια στιγμή προσλήφθηκε δε ως ειδικός για θέματα ξυλείας, ώστε να συμβουλεύει το πολεμικό ναυτικό για την ποιότητα του ξύλου ναυπήγησης. Με τη δημοσίευση του βιβλίου του «Mémoire sur le jeu de franc-carreau», αλλά και λόγω των κοινωνικών σχέσεών του, έγινε σε ηλικία 26 ετών μέλος της Ακαδημίας Επιστημών το έτος 1733.

Ο Μπουφόν μεταφράζει το έτος 1740 το βιβλίο του Νεύτωνα «Method of Fluxions and Infinite Series» και γράφει έναν εκτεταμένο πρόλογο για τη γαλλική έκδοση. Εντωμεταξύ είχε διοριστεί διαχειριστής του βασιλικού βοτανικού κήπου, τον οποίο επιμελήθηκε με ιδιαίτερη προσοχή και παραμένει μέχρι σήμερα επισκέψιμος ως «Jardin des Plantes».

Μαζί με τον Louis Jean-Marie Daubenton (1716-1800) ξεκινάει ο Μπουφόν τη συγγραφή μιας «Γενικής Ιστορίας της Φύσης» (Histoire naturelle, générale et particulière), η οποία προγραμματίζεται να περιλάβει σε 50 τόμους θέματα για τη δημιουργία του κόσμου, τα ορυκτά, την εξέλιξη των οργανισμών και ειδικότερα τα διάφορα ζωικά είδη. Ήδη με τους πρώτους τόμους που δημοσιεύτηκαν από το 1749 προκύπτει σύγκρουση με τον εκκλησιαστικό μηχανισμό, γιατί στην Ιστορία του ισχυριζόταν ο Μπουφόν «αιρετικά» πράγματα, π.χ. ότι η Γη πρέπει να προέκυψε από τη σύγκρουση ενός κομήτη με τον Ήλιο, ότι η κίνηση των πλανητών ορίζεται από συγκεκριμένες εξισώσεις της μηχανικής και δεν εξαρτάται από οποιαδήποτε θεϊκή εύνοια ή παρέμβαση.

Επίσης ο Μπουφόν διατύπωσε την υπόθεση ότι όλα τα ζωικά και φυτικά είδη εξελίχθηκαν από αρχικές μορφές ζωής και αυτή η εξέλιξη οφειλόταν στις κλιματικές μεταβολές. Στην Ιστορία του αναφέρεται ακόμα ότι ανατομικές μελέτες σε ανθρώπους και πιθήκους δείχνουν ότι τα δύο αυτά είδη πρέπει να είχαν στο παρελθόν κοινούς προγόνους, η δε ηλικία της Γης πρέπει να είναι της τάξης των 75.000 ετών και όχι 6.000 που ισχυριζόταν (και ισχυρίζεται ακόμα) η Εκκλησία.

Όσο ζούσε ο Μπουφόν είχαν εκδοθεί 36 τόμοι της Ιστορίας του και πρέπει να ήταν από τα πιο διαδεδομένα βιβλία της εποχής του Διαφωτισμού. Λόγω δε του καλλιεργημένου γλωσσικού στιλ που χρησιμοποιούσε ο Μπουφόν, τα κείμενά του θεωρούνταν υπόδειγμα γαλλικής γλώσσας και αξιοποιούνταν μέχρι τον 20ο αιώνα στα σχολικά αναγνωστικά βιβλία.

Ο βασιλιάς απένειμε στον Μπουφόν το έτος 1773 τον τίτλο του κόμη, οπότε το επώνυμό του επεκτάθηκε για άλλη μια φορά σε Leclerc Comte de Buffon. Δημοσίευσε ακόμα πολλές μελέτες για τη θεωρία πιθανοτήτων και σε σχέση με τυχερά παιχνίδια, παρ' ότι ο ίδιος ποτέ δεν συμμετείχε σ' αυτά.

Ο γιος του Μπουφόν, τον οποίο απέκτησε από τον ένα εκ των δύο γάμων του, δεν ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, όπως ήθελε ο πατέρας του, αλλά περισσότερο με την πολιτική. Μετά τον θάνατο του Μπουφόν το έτος 1788 και αφού είχε ξεσπάσει η γαλλική επανάσταση, ο γιος του καρατομήθηκε στη γκιλοτίνα.

Θρησκεία και εκπαίδευση

(του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 30/08/2008)

Να παραμείνει υποχρεωτικό το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία, επιμένει η Ιερά Σύνοδος. Αλλά μάλλον επιμένει μόνη της. Οι θρησκεύοντες (και όχι θρησκευόμενοι) δεν φαίνονται και τόσο ενοχλημένοι από την αναμενόμενη κατάργησή τους· οι πλείστοι μάλλον αδιαφορούν. Ματαιοπονούν οι ιεροσυνοδίτες. Για τη μαζική παγκόσμια κουλτούρα δεν υπάρχει πλέον θεός και ας φουντώνουν ανά την υφήλιο, ας πληθύνονται οι θρησκευτικές οργανώσεις και αιρέσεις. Είναι πολιτικά τα αίτια της εμφάνισης τούτων των αιρέσεων και όχι η πίστη αυτή καθ' εαυτήν. Η εφεύρεση του θεού ήταν μία αναγκαία διανοητική «πράξη» για να καλυφθεί η μικρότητα του νου του ανθρώπου, για να μη νιώθει μετέωρος και ανοήμων μέσα στο χάος του σύμπαντος, της ίδιας της ύπαρξής του, για να πατήσει σ' ένα γερό θεμέλιο.

Ο θεός είναι κάτι που δεν μπορείς να ερευνήσεις βαθύτερα, άρα «καθαρίζεις» και με τη μικρότητα και με τους περιορισμούς της διάνοιας. Στην εξελικτική πορεία ο θεός αποδείχτηκε ένα νεφελώδες θεμέλιο, μετά δε την επισήμανση του Νίτσε ότι ο θεός είναι νεκρός, διαπιστώσαμε ότι δεν έχουμε χρείαν, πλέον, μεταφυσικών θεμελίων. Η αλήθεια είναι ότι πασχίσαμε να αντικαταστήσουμε τον θεό ή να ανακαλύψουμε εναλλακτικές μορφές του. Άλλοτε τον είπαμε Πνεύμα, άλλοτε Λογική, Ιστορία, Εξουσία, Βούληση, Επιθυμία, Ελευθερία κ.λπ. Όλες αυτές τις έννοιες τις θεωρήσαμε απόλυτες αξίες στις οποίες θα μπορούσαμε να στηριχτούμε. Όλες αυτές οι έννοιες είναι θαυμάσιοι εγγυητές κοινωνικής σταθερότητας, πράυνση της υπαρξιακής αγωνίας-φόβου, αλλά, ενίοτε αντιστρατεύονται τα συμφέροντα του καθενός. Όταν μπαίνει το ερώτημα-δίλημμα σε πιστούς και απίστους «πίστη ή χρήμα;», τότε η πίστη πάει στον αγύριστο...

Το γεγονός όμως και μόνο ότι υπάρχουν πάνω από μία θρησκείες, ότι οι ηγέτες των θρησκειών έχουν βάψει με αίμα αθώων τα χέρια τους, ότι έχουν προκαλέσει τους πιο στυγερούς και βάρβαρους πολέμους στην ανθρωπότητα, αρκεί για να αποδειχτεί ότι οι ιεροσυνοδίτες γι' άλλους λόγους ανησυχούν και όχι για την απώλεια της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των νεοελληνοπαίδων. Διαβασμένοι και καλοσπουδαγμένοι γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να πείσουν όταν κηρύσσουν κάτι (κάποιον;) αόρατο και αναπόδεικτο. Εάν υπήρχε θεός δεν θα ήταν τόσο αφελής ή απερίσκεπτα μεγαλόκαρδος ώστε να επιτρέψει στον κόσμο να λειτουργήσει ελεύθερα και τελικά να τον αποπέμψει!

Βεβαίως είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι ο άνθρωπος από τις απαρχές του συναθροίστηκε και θρησκευτικά και ότι οι θρησκευτικές δοξασίες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των κοινωνιών και τη δημιουργία ακόμη και πολιτικών θεσμών. Αυτό, ναι, οφείλουν να το διδάσκουν οι κοινωνιολόγοι κυρίως. Διότι η θρησκεία είναι κοινωνικό φαινόμενο. Μια «ήπια» θρησκεία, δημοκρατική κι ευρύχωρη, θα είχε ενδιαφέρον να διδάσκεται εντούτοις. Μία θρησκεία όμως που θα ιχνηλατούσε το άγνωστο, την ταραχή του πλαγκτού, τις διονυσιακές υπερβάσεις, το ψυχοδιανοητικό φτερούγισμα. Και όχι αυτές που επικρατούν και ενδυναμώνουν τον φονταμενταλισμό και ο οποίος οδηγεί σε ακραία εγκλήματα. Εχω συναντήσει «πιστούς», κατά μία βαθιά έννοια, που είναι υπέροχοι άνθρωποι κοινωνικο-οντολογικά, πολιτικά, ιδεολογικά και άλλους που δηλώνουν επηρμένα άθεοι και είναι απλώς σαχλαμαράκηδες.Η διδασκαλία ας γίνει μ' έναν πιο ανθρώπινο τρόπο. Διότι η απόλυτη διαγραφή ισοδυναμεί με πνευματικό έγκλημα, δηλοί εγκληματικό (εκπαιδευτικό) πνεύμα.

Εξωγήινοι

(ΕΘΝΟΣ, Μελίνα Χαριτάτου, 30/7/2008)

Όσοι έχουν ταξιδέψει στο Διάστημα, πιστεύουν στην πλειονότητά τους ότι... υπάρχουν εξωγήινοι. Όπως υποστήριξε ο Aμερικανός αστροναύτης-κυβερνήτης του διαστημόπλοιου Discovery, Mαρκ Kέλι, «έχουμε ήδη αρκετά στοιχεία που συνηγορούν στην πιθανότητα να υπήρξε παλαιότερα κάποια μορφή ζωής στον Aρη, οπότε είναι πολύ πιθανόν να υπάρχει ζωή σε πολλά σημεία του σύμπαντος».

Σε δηλώσεις που έκανε χθες στο Tόκιο με αφορμή την παράδοση του ιαπωνικού διαστημικού εργαστηρίου Kibo στον διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ο έμπειρος αστροναύτης υποστήριξε ότι «οι πιθανότητες να υπάρχει εξωγήινη ζωή είναι πολύ μεγάλες» προσθέτοντας ωστόσο ότι ο ίδιος πιστεύει ότι «κανένας εξωγήινος δεν έχει επισκεφθεί ακόμα τη Γη».

Bασική αιτία για την οποία σύμφωνα με τον Kέλι καμία άλλη μορφή ζωής δεν έχει έρθει σε επαφή με τη Γη είναι ότι το «διαστημικό ταξίδι» είναι πολύπλοκο και δύσκολο. Όπως υπογράμμισε «από τη δική μας προσωπική εμπειρία, είναι πολύ επίπονο να ταξιδεύει κανείς στο Διάστημα, γι’ αυτό και πιστεύω ότι δεν έχει καταφέρει ακόμα καμία άλλη μορφή ζωής να φτάσει ως τον πλανήτη μας».

Νέοι κόσμοι, παλιές πληγές

Η ιστορία των πρώτων επαφών της Δύσης με τις νεοανακαλυφθείσες χώρες

(Καθημερινή, 29/8/2008)

[...]

Πολύ πριν από τον Κολόμβο, οι Ευρωπαίοι ταξίδευαν δυτικά. Ηταν εν αμφιβόλω εάν τα πλάσματα που συναντούσαν ήταν ανθρώπινα. Τους Ιρλανδούς ο Γεράλδος της Ουαλλίας τους βρήκε άγριους και βάρβαρους. Γι’ αυτόν άνθρωποι ήταν μόνο επιφανειακά και ορισμένους θεώρησε ότι ήταν λυκάνθρωποι ή μισοί άνθρωποι, μισοί βόδια. Ηταν, όμως, χριστιανοί, ακόμη κι ως λυκάνθρωποι. Οι πρώτοι Ευρωπαίοι ταξιδιώτες στα Κανάρια Νησιά βρήκαν ανθρώπους γυμνούς που έψηναν το κρέας στον ήλιο, γιατί δεν ήξεραν τη φωτιά.

Για ορισμένους ήταν αναμφίβολα ανθρώπινα πλάσματα που ζούσαν στην ειδυλλιακή Αρκαδία των κλασικών συγγραφέων. Ο Βοκάκιος θεώρησε ότι ήταν ανώτεροι πολλών Ισπανών, καλόκαρδοι και αδιάφοροι για το χρυσάφι και τα υλικά πλούτη. Ο Πετράρχης όμως έκρινε ότι η απομονωμένη, στερημένη ζωή τους τούς είχε μεταβάλει σε άγρια ζώα. Έτσι, πολύ γρήγορα αναπτύχθηκαν στο μυαλό των Ευρωπαίων δύο τάσεις που κυριάρχησαν για αιώνες: η μια ότι ήταν ανίδεα ζώα και η άλλη ότι ήταν ευγενείς άγριοι.

Ο Κολόμβος μετέφερε μέσα του και τις δύο τάσεις. Στα Νέα Κανάρια Νησιά, όπως νόμιζε, δηλ. τα νησιά της Καραϊβικής στην πραγματικότητα, άλλοτε θα θαύμαζε τον πρωτογονισμό των αυτοχθόνων ως αγνότητα και άλλοτε ο φόβος του για τον κανιβαλισμό, τον έσπρωχνε να τους καταπιέζει με πρωτοφανή σκληρότητα. Καθώς οι Ευρωπαίοι καθιστούσαν βαθμιαία ένα καθεστώς τυραννίας πάνω στους ντόπιους πληθυσμούς, άρχισαν να εμφανίζονται και οι πρώτες διαμαρτυρίες.

Ο Ισπανός Μπαρτολομέ ντε λας Κάζας, που υπήρξε μάρτυρας των σφαγών για την καθυπόταξη της Κούβας, στα γραφτά του άφησε πολλές παθιασμένες διαμαρτυρίες για την αδικία εκείνη - σήμερα τα κείμενα αυτά θεωρούνται όπως γράφει ο Κέβιν Ράσμπι στην «Γκάρντιαν», ως το πρώτο βήμα στην οδό για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εκείνη η διάσταση απόψεων από τη μία υπέρ των ευγενών αγρίων και από την άλλη υπέρ υπανθρώπων όντων, άφησαν για τον σύγχρονο ερευνητή ένα κουβάρι που είναι υποχρεωμένος να ξεμπλέξει προκειμένου να φτάσει στην αλήθεια. Σε αυτό ο ιστορικός, είναι εν πολλοίς αποτελεσματικός.

[...]

Ο Λας Κάζας έβλεπε το καλό στους Ινδιάνους και το κακό στους συμπατριώτες του Ισπανούς. Ένας τους, ο Ντιέγκο Βελάσκεθ ντε Κουέγιαρ θεωρούσε πως η διαδικασία της αποικιοποίησης ήταν μοιραία πορεία. Ο φόρος χρυσού που φόρτωσαν στους Ινδιάνους, ήταν απόδειξη πως ήσαν νομοταγείς πολίτες.

Τι γνώριζαν, όμως, εκείνοι από τους νόμους των ξένων εισβολέων; Οι Ισπανοί για να νομιμοποιήσουν τις κατακτήσεις τους, συνέταξαν μια διακήρυξη η οποία διαβαζόταν δυνατά στους νέους λαούς που συναντούσαν στον δρόμο τους. Διαβαζόταν σε ζούγκλες και ακρογιαλιές, εμπρός σε ένα ακροατήριο που παρακολουθούσε σαν χαμένο μη καταλαβαίνοντας λέξη – και αυτά που άκουγε έλεγαν ότι έπρεπε να παραδώσουν τον τόπο τους, τη γη τους και να αναγνωρίσουν την Καθολική Εκκλησία ως την ανώτερη δύναμη. Κάθε αντίσταση σ’ αυτό επέφερε τα σίδερα της σκλαβιάς και τον θάνατο – ένας θάνατος για τον οποίο, σύμφωνα με τη διακήρυξη, ήταν υπεύθυνοι οι ίδιοι.

Η Καθολική Εκκλησία όμως, μιλούσε και για τη μεταθανάτια σωτηρία, αλλά αυτή ήταν δευτερεύουσας σημασίας μπροστά στα δικαιώματα και στον πλούτο, της κατεσχημένης γης. Ο Κολόμβος ήταν άπληστος για χρυσάφι, αλλά ακόμη πιο άπληστοι ήταν όσοι τον ακολούθησαν. Ο γηγενής πολιτισμός διαλύθηκε εκ θεμελίων όταν οι οικογένειες και οι ομάδες χωρίστηκαν και οδηγήθηκαν σε σκλαβοπάζαρα και ορυχεία. Για να εξαφανισθούν οι αυτόχθονες των Κανάριων Νησιών χρειάστηκαν δύο αιώνες, αλλά πολύ λιγότερο για τους πληθυσμούς της Ν. Αμερικής και της Καραϊβικής.

Ενας φύλαρχος στην Κούβα εξαπέλυσε με τον τρόπο του, το κατηγορώ στην αλλοτρίωση και την καταστροφή που έφεραν οι Ευρωπαίοι. Στον δρόμο για την εκτέλεση, όταν του είπαν να γίνει χριστιανός λίγο πριν από τον θάνατό του ώστε να πάει στον Παράδεισο, ρώτησε αν ο Παράδεισος είναι ο τόπος που πηγαίνουν οι καλοί χριστιανοί. Και όταν του απάντησαν καταφατικά, είπε «τότε προτιμώ να πάω στην Κόλαση» (πλήρες κείμενο >>>)

Βιβλία, βιβλία

Ξεκίνησα τις διακοπές με 10 βιβλία στη βαλίτσα κι ούτε πέντε από αυτά δεν ολοκλήρωσα, πέσαμε στους Ολυμπιακούς Αγώνες βλέπετε, αλλά έφταιγαν και άλλα πράγματα που επηρέασαν τον προσωπικό χρόνο μου. Όμως, το καλοκαίρι ακόμα τρέχει, η πνευματική εργασία που έχω διαλέξει ως επάγγελμα και χόμπυ, δεν τελειώνει ποτέ!
Έχουμε και λέμε λοιπόν:

● Ρόδης Ρούφος: «Οι Γραικύλοι», σελ. 335, ΤΟ ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη. Ένα ιστορικό μυθιστόρημα για τα χρόνια του τελευταίου αιώνα π.Χ. στην Αθήνα. Μετά από επιτυχίες του Μιθριδάτη στη Μικρά Ασία και το σφαγιασμό πάνω από 100.000 Ρωμαίων στην Έφεσο και αλλού, ξεσηκώνονται οι Αθηναίοι -υποτελείς στους Ρωμαίους και διοικούμενοι από Ολιγαρχικούς- για να καταλάβουν τη Δήλο και να δώσουν ένα μήνυμα για την απεξάρτησή τους. Στόχος τους είναι να επανασυστήσουν την αθηναϊκή δημοκρατία, μόνο που τώρα υπάρχουν γύρω τους αυτοκρατορίες και τα παλιά πόλεις-κράτη έχουν ενταχθεί στη μία ή την άλλη από αυτές.

Οι Αθηναίοι είναι, βέβαια, άπειροι στον πόλεμο εδώ και πολλές δεκαετίες και βρίσκονται σε κατάσταση κοινωνικής χαλαρότητας, με αποτέλεσμα να αποτύχουν στον εύκολο στρατιωτικό στόχο εναντίον της Δήλου και, πολύ περισσότερο, στο δύσκολο πολιτικό της επιβίωσης δίπλα σε 1-2 αυτοκρατορίες, δυτικά των Ρωμαίων και ανατολικά του Μιθριδάτη. Στη συνέχεια υφίστανται οι αμάθητοι Αθηναίοι την πολιορκία από τους λεγεωνάριους του Σύλλα (Lucius Cornelius Felix Sulla, ~138/134 - 78 π.Χ.) Αυτή η πολιορκία έληξε, μετά από διάφορα δραματικά επεισόδια, με την κατάληψη της Αθήνας, τη μερική σφαγή του πληθυσμού της και την οριστική υποταγή της στους Ρωμαίους.

Η απελευθέρωσή της πόλης έγινε μετά από σχεδόν 19 αιώνες με τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους, αφού είχε μετατραπεί εντωμεταξύ σε άσημο αρβανιτοχώρι.

● Χρήστος Ζαλοκώστας: «Ιουλιανός ο Παραβάτης», σελ. 266, ΤΟ ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη. Ο Ζαλοκώστας δραματοποιεί τη ζωή και την αναρρίχηση στον αυτοκρατορικό θρόνο του βασιλιά φιλόσοφου Ιουλιανού (Flavius Claudius Iulianus, ~331/332 – 363 μ.Χ.) και τη σύντομη θητεία του σ' αυτόν. Κύρια πηγή του ιστορικού μυθιστορήματος αποτελεί το έργο του Αμμιανού Μαρκελλίνου, ο οποίος ήταν στρατιωτικός και υπασπιστής του Ιουλιανού μέχρι το θάνατό του.

Ο Ιουλιανός φαίνεται να πέρασε τη σύντομη ζωή του (σκοτώθηκε πολεμώντας τους Πέρσες σε ηλικία 32 ετών) με τον εφιάλτη της δολοφονίας όλων των συγγενών του, μαζί τους και του πατέρα του, από τον (χριστιανό εννοείται) αυτοκράτορα Κωνστάντιο. Ο ίδιος ο Ιουλιανός και ο αδελφός του Γάλλος (Flavius Constantius Gallus) επέζησαν του μακελειού λόγω της πολύ μικρής ηλικίας τους. Συγκεκριμένα δολοφονήθηκαν με εντολή του Κωσντάντιου 11 πριγκιπες από 3 αδέλφια του πατέρα του Κων/νου Α', 4 ξαδέλφια και 4 ανίψια. Ένα πρωτοφανές μακελειό, ακόμα και για τα ρωμαϊκά παλάτια και, αργότερα, για την αυλή του σουλτάνου.

Σημαντικότερη ενέργεια του Ιουλιανού, μετά τη μάλλον τυχαία άνοδό του στην εξουσία, ήταν η κατάργηση των προνομίων του χριστιανικού εκκλησιαστικού μηχανισμού, η εισαγωγή της (πραγματικής) ανεξιθρησκίας και η προσπάθεια για εισαγωγή μια «εθνικής θρησκείας» κατά το υπόδειγμα του ιουδαϊσμού και του χριστιανισμού, με ιερατείο, ιερά βιβλία και δόγματα. Αυτό βέβαια εξόργισε τους επαγγελματίες χριστιανούς, οι οποίοι ζούσαν, όπως κάνουν μέχρι σήμερα, από την συναλληλία της «θρησκείας της αγάπης» με το κράτος. Αν είχε επιβιώσει ο Ιουλιανός στην εξουσία, πιθανόν να είχε εμπεδωθεί ο μηχανισμός της κρατικής «εθνικής θρησκείας» και σήμερα να είχαμε περίπου τους ίδιους υπηρέτες που βλέπουμε στις τηλεοράσεις με τα μαύρα αποκριάτικα να διαχειρίζονται και πάλι οικόπεδα, χρηματικά ποσά και θέσεις εξουσίας.

Οι χριστιανοί επαίρονται ότι ο θάνατος του Ιουλιανού επήλθε από κτύπημα στην πλάτη βαλτού πράκτορά τους, αλλά δεν επιβεβαιώνεται αυτό από τον Αμμιανό Μαρκελίνο. Πάντως, είναι πολύ ενδιαφέρουσα η συγκεκριμένη διεκδίκηση της δολοφονίας! Η προσωνυμία «παραβάτης» ή «αποστάτης» αποδόθηκε στον Ιουλιανό από τους χριστιανούς, για να τον μειώσουν στα μάτια των απλών ανθρώπων της εποχής, επειδή αποστάτησε από τον χριστιανισμό, με τον οποίο ο ίδιος είχε όμως σχέση νηπιοβαφτισμού και μόνο.

Οι Έλληνες ονομάζουν τον Ιουλιανό «φιλόσοφο βασιλιά» για τα σημαντικά φιλοσοφικά συγγράμματα που πρόλαβε να γράψει και «βασιλιά ήλιο», αφενός λόγω της ηλιολατρείας του και αφετέρου επειδή αυτός είναι ο τίτλος ενός σημαντικού συγγράματός του. Σ' αυτό υιοθετεί ο Ιουλιανός τις σωστές απόψεις, όπως ξέρουμε σήμερα, για τη φύση και τον κόσμο, οι οποίες αποσιωπούνταν από τους θεόπληκτους του Μεσαίωνα: «Οι μεν πλανήτες περί τον Ήλιον ώσπερ βασιλέα χορεύοντες εν τισιν ωρισμένοις προς αυτόν διαστήμασιν αρμοδιώτατα φέρονται κύκλω».

● Edgar Dahl (εκδότης): «Brauchen wir Gott?» Moderne Texte zur Religionskritik, sel. 174, Hirzel-Verlag, 2005. (Χρειαζόμαστε το θεό; Σύγχρονα κείμενα κριτικής στη θρησκεία) Δεκατρία κείμενα που καλύπτουν όλο τον προβληματισμό, από την Αρχαιότητα μέχρι των ημερών μας, για την επινόηση θεών και δαιμόνων προς εκφοβισμό των ανθρώπων και έλεγχο της κοινωνίας. Γράφουν οι G.Vollmer, R.Dawkins, B.Kanitscheider, E.O.Wilson, N.Hoerster, A.Flew, H.Albert, H.Kliemt κ.ά. Γράφει ο E.Dahl στον πρόλογο: «[…] Η ιδέα για τη χρησιμότητα ενός παντοδύναμου, πάνσοφου και πανάγαθου θεού δημιουργούσε πάντα προβληματισμό.

Για πολλούς διανοούμενους ήταν η επινόηση τής μετά θάνατον ανάστασης και αιώνιας ζωής “πολύ ωραία για να είναι αληθινή”. Έτσι έγραψε ο L. Feuerbach ότι ο άνθρωπος επινόησε το θεό κατά τη δική του εικόνα […] Τα κείμενα του βιβλίου ερευνούν τα κεντρικά δόγματα και μηνύματα του χριστιανισμού και εξετάζουν, αν και ποια στοιχεία συνηγορούν υπέρ της ύπαρξης κάποιου θεού. Εν όψει της ατέλειωτης αθλιότητας, κακίας και αδικίας στον υπαρκτό κόσμο, είναι δυνατόν να τεκμηριωθεί η ύπαρξη ενός παντοδύναμου, πάνσοφου και πανάγαθου θεού; […]»

● I. Stengers – B. Bensaude-Vincent: «Ιστορία της Χημείας», sel. 510, Εκδόσεις Τραυλός, Αθήνα 1999. Η μελέτη αυτού του βιβλίου αποτελεί καθυστερημένη «ποινή» σε βάρος μου για τη διαχρονική αμέλειά μου από τα σχολικά χρόνια να ασχοληθώ με τη Χημεία, πράγμα που χρεώνεται σε έναν ανόητο καθηγητή, ο οποίος φρόντιζε να μας κάνει να χάσουμε κάθε ενδιαφέρον γι’ αυτό τον πολύ σημαντικό κύκλο γνώσεων. Σε πρόσφατη συνάντηση παλαιών συμμαθητών (με μερικούς εξ αυτών είμασταν μαζί και στο Δημοτικό), διαπίστωσα ότι κανείς δεν αγάπησε, ούτε και ασχολήθηκε ποτέ με τη Χημεία και όλοι το απέδιδαν σ’ εκείνον τον λεχρίτη καθηγητή.

Εγώ ήμουν όμως τώρα υποχρεωμένος να μελετήσω τις εξελίξεις από την Αλχημεία στην επιστήμη της Χημείας και μέχρι τη σύγχρονη Χημεία, λόγω της ανάγκης να ολοκληρώσω την «Ιστορία της Τεχνολογίας», η οποία μέχρι τώρα υστερούσε ακριβώς σ' αυτό το θέμα. Η οποία Χημεία επηρεάζει σήμερα , όπως ξέρουμε ή υποψιαζόμαστε, αφάνταστα την επιστήμη και την τεχνολογία. Από τους χοντρικά 2 τομείς εξελίξεων της τεχνολογίας, τα συστήματα και τα υλικά, τα πρώτα συνήθως ολοκληρώνονται σύντομα και μας δίνουν μια ιδέα για τη μορφή και τη λειτουργία νέων μηχανών και συσκευών. Αλλά μόνο με την επιλογή κατάλληλων υλικών ή και τη βελτίωσή τους πετυχαίνουμε στη συνέχεια μικρότερους όγκους, χαμηλότερο κόστος, μεγαλύτερη αντοχή κ.ο.κ.

Το συγκεκριμένο βιβλίο περιγράφει πώς κατακτήθηκε το «γνωστικό πεδίο» αυτής της επιστήμης -ως συνήθως με πολλά πισωγυρίσματα-, πώς εξελίχθηκε σε «επιστήμη των (πανεπιστημιακών) καθηγητών», πώς επηρεάστηκε η βιομηχανική επανάσταση και, τέλος, πώς διασπάστηκε μέχρι σήμερα αναπόφευκτα σε πολλούς τομείς, οι οποίοι συχνά μόνο κατ’ όνομα σχετίζονται με αλλήλους.

● Μ. Καραγάτσης: «Σέργιος και Βάκχος», σελ. 783, ΤΟ ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη. Επίσης ένα ιστορικό μυθιστόρημα, το οποίο δεν έτυχε να έχω διαβάσει. Είχα διαβάσει παλαιότερα του Κανελλόπουλου («Γεννήθηκα το 1402») και του Άγγελου Βλάχου («Ο κύριος μου Αλκιβιάδης», «Οι τελευταίοι Γαληνότατοι»), αλλά τα υπόλοιπα που εκδίδει τώρα ανά εβδομάδα ΤΟ ΒΗΜΑ σε πολύ χαμηλή τιμή, δεν έτυχε να τα διαβάσω νεότερος.

Στο συγκεκριμένο βιβλίο περιγράφει ο Καραγάτσης, άλλοτε με σοβαρότητα και άλλοτε διασκεδαστικά, πώς εξελίσσονται τα ιστορικά γεγονότα στον ελληνόφωνο χώρο, από την εποχή του Ιουστινιανού μέχρι τον 20ο αιώνα. Και ταυτόχρονα περιγράφει ποιες διεργασίες και συναλλαγές «γίνονται» στον παράδεισο μεταξύ των αγίων, ακριβώς όπως και στη Γη - μια συνέχεια του επίγειου παζαριού. Η αφορμή δίνεται με τη δραστηριότητα των δύο αρχιτεκτόνων Ισίδωρου και Ανθέμιου, οι οποίοι παίρνουν από τον Ιουστινιανό (μετά από θεία επιφοίτηση) την εντολή να κτίσουν, στη συνέχεια των πολλών λαμπρών οικοδομημάτων, «μια μικρή εκκλησία, μα πολύ όμορφη, αφιερωμένη στους αγίους Σέργιο και Βάκχο».

Δεν ολοκλήρωσα ακόμα την ανάγνωση αυτού του βιβλίου, διαβάζεται όμως και αποσπασματικά. Τα περιγραφόμενα επεισόδια, όσον αφορούν τη Γη και τον κόσμο, είναι ιστορικά, αλλά αποδίδονται επεξεργασμένα και διαμορφωμένα με τον γλαφυρό τρόπο του πρόωρα χαμένου Καραγάτση (κανονικό όνομα: Ροδόπουλος). Ήδη, η αρχική περιγραφή, πώς οι εθνικοί στρατιωτικοί γίνονταν χριστιανοί (άλλοτε επειδή ο στρατιωτικός βίος ήταν απαιτητικός και επικίνδυνος και άλλοτε για εισπρακτικούς λόγους), στη συνέχεια καλόγεροι (άρα εξασφάλιζαν τα γεροντάματά τους που είχε στόχο του και ο γνωστός μητροπολίτης Αττικής) και, μετά θάνατον, άγιοι (αυτό για να παρακινηθούν και άλλοι να προσχωρήσουν), είναι μια καλή εισαγωγή για να διαβαστεί το βιβλίο ταχύρρυθμα. Στην περίπτωσή μου συνέπεσαν όμως οι Ολυμπιακοί Αγώνες, όπως προανέφερα. Μειονέκτημα!

Και του χρόνου!

Διαχρονική οπισθοδρομικότητα

...

Συχνά υποστηρίζεται (κι εγώ προσωπικά το έχω κάνει πολλές φορές) ότι η μόρφωση ανεβάζει πνευματικά τον άνθρωπο, τον εξημερώνει. Βέβαια, από την Ιστορία έχουμε πάμπολλα παραδείγματα που δείχνουν το ακριβώς αντίθετο: Πολλοί εγκληματίες ηγεμόνες και εκκλησιαστικοί πατέρες στην παγκόσμια ιστορία είχαν υψηλή μόρφωση, τουλάχιστον στο τυπικό επίπεδο, μέχρι τους Ναζιστές πριν από 60-70 χρόνια, οι οποίοι το πρωί βασάνιζαν και εκτελούσαν ανθρώπους και το βράδυ άκουγαν σε ήρεμο περιβάλλον Μότσαρτ και Μπραμς.

Τώρα παρουσιάστηκε μια μελέτη βρετανικού πανεπιστημίου, σύμφωνα με την οποία ένας στους τρεις μουσουλμάνους φοιτητές θεωρεί αποδεκτό το φόνο για την επιτυχία των στόχων του ισλάμ. Ένα 40% επιθυμεί να καθιερωθεί ο ισλαμικός νόμος της Σαρία και στη Μεγ. Βρετανία. Το 33% αποβλέπει στη δημιουργία μιας ισλαμικής παγκόσμιας κυβέρνησης και σχεδόν οι μισοί εξ αυτών πιστεύουν ότι είναι μεγάλη αμαρτία που κυκλοφορούν στους δρόμους, στα μαγαζιά στα λεωφορεία κ.ο.κ. μαζί άνδρες και γυναίκες.

Στην έρευνα πήραν μέρος 600 φοιτητές από διάφορα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Βρετανίας. Το εντυπωσιακό σ' αυτή την υπόθεση είναι ότι οι ερωτηθέντες δεν είναι παιδιά των σλαμς αλλά παιδιά της ανώτερης ή μεσαίας κοινωνικής τάξης, κατά τεκμήριο, η κοινωνική ελίτ των μουσουλμανικών χωρών.

Ομολογία απιστίας...

(του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 9/8/2008)

Μέχρι σήμερα η Εκκλησία ζητούσε ομολογία πίστεως από τα μέλη της. Σήμερα κάποιοι μητροπολίτες απαιτούν ομολογία απιστίας από τα μη μέλη τους. Οχι προς τους ίδιους αλλά προς τις κρατικές αρχές. Πιθανώς να ζήλεψαν τη δόξα του μεγάλου εκλιπόντος και του δημοψηφίσματος που έκανε για την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες (το οποίο τοις πράγμασι κατέληξε στον κάλαθο των αχρήστων). Μπορεί πάλι να μην είναι πολύ σίγουροι για τη μεταθανάτια τιμωρία των απίστων και απαιτούν από το κράτος να τους ταλαιπωρεί πριν έρθει η ώρα τους.

Μέγα θέμα, λοιπόν, προσπαθούν να δημιουργήσουν κάποιοι ιεράρχες για την εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας που επιτρέπει στους γονείς να μην δίνουν λόγο γιατί τα παιδιά τους δεν θα παρακολουθούν την κατήχηση στα σχολεία. Το μάθημα των Θρησκευτικών είναι ήδη προαιρετικό για αλλόπιστους, άθεους και άλλους «βδελυρούς», μόνο που η προαίρεσή τους έπρεπε μέχρι σήμερα -και κατά παράβαση των ατομικών δικαιωμάτων- να αιτιολογείται. Δεν αρκούσε η ομολογία απιστίας κάποιου, έπρεπε να κάνει ομολογία -άλλης, εκτός της επικρατούσης- Πίστεως σε μια κρατική αρχή.

Αυτή η πρακτική δεν ήταν απλώς λάθος, ήταν ανόητη. Κατ’ αρχήν δεν χρησίμευε σε τίποτε: Οποιο λόγο κι αν επικαλείτο κάποιος γινόταν δεκτός. Ηταν δηλαδή μια περιττή γραφειοκρατική διαδικασία. Δεύτερον, δεν τον ήλεγχε -και ορθώς- κανείς. Οπότε μπορούσε οποιοσδήποτε να δηλώσει ψέματα. Αν κάποιος, δηλαδή, για οιονδήποτε λόγο δεν ήθελε να δηλώσει ότι είναι μουσουλμάνος, θα αναγκαζόταν να πει ψέματα.

Επιπλέον, αυτή η άχρηστη υποχρέωση έρχεται σε αντίθεση με θεμελιώδεις αρχές του Δικαίου: Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις κάποιου είναι καθαρά προσωπική υπόθεση και η ομολογία Πίστεως αξίζει μόνο όταν δεν είναι υποχρεωτική. Τέλος -και αυτό είναι το λιγότερο σε σχέση με την παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων- η χώρα κινδύνευε με παραπομπές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, τις οποίες φυσικά θα έχανε.

Προς τι λοιπόν οι από μικροφώνου -κυρίως- αντιδράσεις των ιεραρχών; Πρώτον, πρέπει να δεχθούμε ότι η έκθεση στη δημοσιότητα είναι ένα περίεργο «αλκοολίκι». Λίγοι από εκείνους που δοκίμασαν αυτό το γλυκό πιοτό δεν λαχταρούν να το ξαναπιούν. Τρανταχτή απόδειξη οι πολιτικοί. Και οι ιεράρχες που πολιτεύονται, είτε από άμβωνος είτε στα παράθυρα της τηλεόρασης. Εξάλλου, σε άνυδρους καιρούς, τηλεοπτικοί τσακωμοί για τέτοια θέματα είναι μάνα εξ ουρανού για τα κανάλια.

(βλέπε επίσης >>>)

Η απόφαση του υπουργείου προκάλεσε και την αντίδραση της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης. Σε επιστολή του προς τον υπ. Παιδείας ο κοσμήτορας της Σχολής, καθηγητής κ. Ιω. Κογκούλης, αναφέρει: «Το υπουργείο σας με την εγκύκλιο αυτή ενισχύει την προσπάθεια όλων εκείνων που επιδιώκουν να παραγνωρίζονται, να αποσιωπούνται ή να διαστρεβλώνονται οι θυσίες και η προσφορά της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο γένος, ενώ παράλληλα στο πλαίσιο της ιδεολογικής υποδούλωσης και μετάλλαξης της πατρίδος μας και στο όνομα του “εξευρωπαϊσμού” μας, επιχειρούν να επηρεάσουν τη σκέψη και τη συνείδηση των παιδιών μας» επισημαίνει.
Σύμφωνη με την εγκύκλιο δήλωσε η υπεύθυνη τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ, βουλευτής κ. Αννα Διαμαντοπούλου. «Η άσκηση του δικαιώματος απαλλαγής από το μάθημα δεν μπορεί να συνοδεύεται από αξίωση αποκάλυψης των θρησκευτικών πεποιθήσεων» τονίζει.

(Καθημερινή, 28/8/2008)

Ο κ. Κογκούλης ελάχιστα αγωνιά για την αξιοποίηση της "προσφορά της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο γένος" -αυτή έχει καταγραφεί στη συνείδηση των ανθρώπων ως δωσιλογική και προδοτική-, αλλά πολύ περισσότερο για τη σταδιακή μείωση των σπουδαστών του, αφού θα λιγοστέψει η ζήτηση θεολόγων. Απ' τη μια του φεύγουν κάποιοι για τις ιερατικές σχολές του Χριστόδουλου (εκείνες που σπουδάζεις με συστατική επιστολή μητροπολίτη), απ' την άλλη θα του φεύγουν οι νεότεροι λόγω μείωσης διορισμών στην εκπαίδευση. Ποιος λόγος ύπαρξης θα υπάρχει πλέον για τις θεολογικές σχολές; Ίσως είναι και ο καλύτερος τρόπος αυτός να πάψει η προβολή σε επιστημονικά ιδρύματα των θρησκευτικών ιδεοληψιών και επιφοιτήσεων κτηνοτρόφων και ερημιτών από τη Μέση Ανατολή.

Όνειρο θερινής νυκτός

Ευλογια αυτοκινητων για καλες εισπραξεις

«Ο Θεός από αγάπη για τον άνθρωπο δημιούργησε έναν όμορφο κόσμο, μέσα στον οποίο ζούμε. Δυστυχώς ο άνθρωπος δε σεβάστηκε το έργο αυτό και το κατέστρεψε σιγά σιγά. Ολοι έχουμε ευθύνη γι’ αυτό και οφείλουμε να υπηρετούμε το έργο του, προστατεύοντας το περιβάλλον... Ο καθένας μας χωριστά και όλοι μαζί πρέπει να προστατεύουμε το περιβάλλον γιατί είναι έργο του Θεού». Στο βιβλίο θρησκευτικών της Ε΄ δημοτικού, η οικολογική συνείδηση των 10χρονων περνά μέσα... από την κατήχηση. Το μόνο ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι το «του» δε γράφεται πλέον με κεφαλαίο. Κατά τα άλλα η εικόνα είναι απογοητευτική.

Στο βιβλίο φυσικής της ίδιας τάξης διαπιστώνουμε ότι οι θρησκευτικοί μύθοι βρίσκουν πρόσφορο έδαφος ακόμη και σε αμιγώς επιστημονικά πεδία. Στο κεφάλαιο «Ήχος» και ειδικότερα στις ιδιότητές του αναφέρεται ο μύθος της καταστροφής των τειχών της Ιεριχούς από τις σάλπιγγες του Ιησού του Ναυή.

Τα τελευταία χρόνια μετά την επανεκλογή Μπους στις ΗΠΑ παρακολουθήσαμε μία σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ υποστηρικτών της θεωρίας της εξέλιξης και θρησκευόμενων οπαδών της θεωρίας του «έξυπνου σχεδιασμού» (intelligent design), που υποστηρίζει πως μία ανώτερη δύναμη δημιούργησε τον κόσμο. Η διαμάχη ηχεί παρωχημένη στα δικά μας, ευρωπαϊκά, αυτιά γιατί κανένα επιστημονικό εγχειρίδιο δε θα μπορούσε να περιέχει σήμερα τέτοιου είδους ερμηνείες για την προέλευση και την εξέλιξη του σύμπαντος.

Στην Ελλάδα του 2008 όμως η οπισθοδρόμηση καλά κρατεί. Ειδικά στα σχολεία, όπου τα παιδιά διδάσκονται παράλληλα με το Big Bang, τη δημιουργία της πλάσης Του ή... του, τέλος πάντων. Οι γονείς έχουν τη δυνατότητα με βάση την πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για τη μη παρακολούθηση του μαθήματος των θρησκευτικών από μαθητές με μια απλή δήλωση -«χωρίς αιτιολογία»- να προστατεύσουν μόνοι τους τα παιδιά τους από τον σκοταδισμό. Κανονικά όμως αυτό δεν θα έπρεπε να είναι έργο της Πολιτείας;

Σε πρόσφατη ημερίδα της Ιεράς Μητρόπολης Σάμου, Ικαρίας και Κορσέων για τα νέα σχολικά βιβλία των Θρησκευτικών, επισημάνθηκε ότι «ανατρέπουν ιδεολογικά τις βάσεις και κατευθύνσεις της μακροχρόνιας και δοκιμασμένης Ορθόδοξης Χριστιανικής Αγωγής. Καταργούν ή μειώνουν τον ομολογιακό χαρακτήρα του μαθήματος και το μεταβάλλουν βαθμηδόν σε ουδέτερη θρησκειολογία. Ικανοποιούν εσπευσμένα και αδικαιολόγητα τα αιτήματα της παγκοσμιοποίησης και της πολυπολιτισμικότητας και οδηγούν, όπως επισημάνθηκε για το βιβλίο Ιστορίας της Στ' Δημοτικού, σε γενοκτονία της μνήμης, εθνικής και θρησκευτικής. Προτείνεται να ξεκαθαρίσουν η κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα, αν συμφωνούν με αυτό το πλαίσιο παιδείας και προς ποια κατεύθυνση θα χαράξουν τη γραμμή πλεύσεως».

Όσο η Εκκλησία θεωρεί ότι έχει λόγο σε θέματα εγχειριδίων και εκβιάζει κόμματα και πολιτικούς με... αφορισμό, η αναβάθμιση της μέσης εκπαίδευσης, στην οποία τόση έμφαση δίνουν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, θα παραμένει όνειρο καλοκαιρινής νύχτας για την Ελλάδα.

(της Ξένιας Κουναλάκη, Καθημερινή, 26/8/2008)

Και δεν είναι μόνο το βιβλίο Φυσικής που αναφέρει ως "φυσικό νόμο" τη μυθοπλασία για τα τείχη της Ιεριχούς που έπεσαν από τις σάλπιγγες των εκλεκτών του θεούλη, στο βιβλίο Γεωγραφίας περιγράφονται μοναστήρια, στο βιβλίο Ιστορίας αναφέρεται ως αποφασιστικό στοιχείο στρατιωτικής νίκης η παρουσία της Παναγίας στα τείχη της Πόλης ή η συμβολή του Αγίου Δημητρίου στην απόκρουση των (επίσης ορθοδόξων) Σέρβων, σε βιβλία Νέων Ελληνικών γίνεται εκθείαση κειμένων που έγραψαν καλόγεροι και άλλα πολλά, ίδιας πνευματικής υποστάθμης... Δίπλα σ' όλα αυτά και η ευλογία νέου οχήματος, ώστε να εθιστεί το ποίμνιο από μικρής ηλικίας στην ύψιστη αυτή τελετουργία που αποφέρει οβολούς στην τσέπη των παπάδων.

Condamine και Maupertuis...

η μέτρηση της Γης και οι Ακαδημίες

Το έτος 1736 ξεκίνησαν στη Γαλλία δύο παράτολμες εξορμήσεις: με εντολή της γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών οδήγησε ο Charles Marie de la Condamine (1701–1774) μια ομάδα ερευνητών στη Νότια Αμερική για να μετρήσουν την απόσταση δύο παραλλήλων της Γης κατά μήκος ενός μεσημβρινού κύκλου. Ταυτόχρονα, ο Pierre Louis Moreau de Maupertuis (1698–1759) οδηγούσε μια άλλη ομάδα στη φινλανδική Λαπωνία με την ανάθεση του ίδιου έργου στο βόρειο ημισφαίριο.


Σκοπός αυτών των μετρήσεων θα ήταν να καταγραφεί, αν η γήινη σφαίρα είναι «πιεσμένη» στους πόλους και διογκωμένη στον ισημερινό, όπως ισχυριζόταν ο Νεύτων (1643-1727) ή, αντίστροφα, αν η διόγκωση παρατηρείτο στους πόλους, όπως εκτιμούσε ο Jaques Cassini (1677-1756). Ο Κασινί ήταν βέβαιος για τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αφού είχε ο ίδιος μετρήσει την απόσταση μεταξύ Παρισιού και Περπινιάν και έβγαζε το συμπέρασμα για τον ισχυρισμό του.

Ήδη το έτος 1672 είχε διαπιστώσει ο Γάλλος μαθηματικός και αστρονόμος Jean Richter ότι το ρολόι του με εκκρεμές που λειτουργούσε ακριβέστατα στο Παρίσι, έχανε στην Νότιο Αμερική (Guyana) 2,5 λεπτά ημερησίως. Αυτό τον οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι η έλξη της Γης ήταν ισχυρότερη στο Παρίσι, δηλαδή η απόσταση από το κέντρο της Γης ήταν μικρότερη. Εδώ πρέπει να σημειωθεί, βέβαια, ότι η Νευτώνεια Μηχανική και τα πορίσματά της δεν είχαν διαδοθεί ακόμα ευρέως και πολλοί ερευνητές διατύπωναν ανακριβείς εικασίες.

Οι επικεφαλής των δύο ερευνητικών ομάδων, Maupertuis και Condamine είχαν επιλεγεί από την Ακαδημία Επιστημών λόγω των επιστημονικών γνώσεών τους. Ο μεν Condamine είχε προγραμματίσει να γίνει στρατιωτικός, αφού τελείωσε το Κολέγιο των Ιησουιτών. Οι εμπειρίες του όμως από τον γαλλο-ισπανικό πόλεμο τον απέτρεψαν από την αρχική επιλογή του και επιδόθηκε στις επιστημονικές μελέτες. Έτσι είχε αρχικά την ευκαιρία να συμμετάσχει σε τοπογραφικές μετρήσεις στα παράλια της Μεσογείου και να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα.

Οι συνθήκες στη Νότια Αμερική και συγκεκριμένα στο ισπανικό Περού εκείνης της εποχής (τώρα κράτος του Ισημερινού), ήταν πολύ δύσκολες με αντίξοες καιρικές συνθήκες. Στις Άνδεις αναγκάστηκε η εξερευνητική ομάδα να μετρήσει με υψομετρικές διαφορές 5.000 μέτρων. Γρήγορα άρχισε καυγάς μεταξύ των μελών της ομάδας για την ακρίβεια των μετρήσεων και τον τρόπο υπολογισμού του σφάλματος. Οι εργασίες κράτησαν περίπου 10 χρόνια και τα τσακωμένα μεταξύ τους μέλη της επιτροπής επέστρεψαν με ξεχωριστά ταξίδια στο Παρίσι.

Ο Maupertuis είχε αριστοκρατική καταγωγή και σπούδασε πρώτα μουσική και μετά μαθηματικά. Αρχικά ασχολήθηκε επιστημονικά με την καταγραφή των ηχητικών τόνων που παρήγαγαν μεταβολές στη μορφή των μουσικών οργάνων. Αργότερα απέκτησε σημαντικό επιστημονικό κύρος με μελέτες στον τομέα της Μηχανικής και των Διαφορικών Εξισώσεων.

Στη Λαπωνία που βρέθηκε η εξερευνητική ομάδα του Maupertuis ταλαιπωρήθηκε πολύ από τις επίσης αντίξοες καιρικές συνθήκες: ψύχος το χειμώνα και υγρασία με κουνούπια το καλοκαίρι. Συνολικά κράτησαν όμως οι εργασίες αυτής της ομάδας «μόνο» δύο χρόνια! Στην ίδια ομάδα συμμετείχε μάλιστα και ο Σουηδός μαθηματικός και φυσικός Anders Celsius (1701-1744), ο οποίος εισήγαγε και τη γνωστή σκάλα θερμοκρασιακής μετρήσεως.

Εκείνη περίπου την εποχή σχεδίαζε ο βασιλιάς της Πρωσίας Φρειδερίκος Β' (Friedrich der Große, 1712-1786) να ιδρύσει μια γερμανική Ακαδημία Επιστημών με πρότυπο την γαλλική και θεώρησε τον Maupertuis ως καταλληλότερο ιδρυτικό πρόεδρό της, με αντιπρόεδρο τον Όυλερ (Leonhard Euler, 1707-1783). Ο νέος πρόεδρος παντρεύτηκε στο Παρίσι και ανέλαβε το αξίωμα στο Βερολίνο το 1746, μετά τη λήξη του 2ου σιλεσικού πολέμου μεταξύ Πρωσίας και Αυστρίας.

Αν και ορίστηκαν ως επίσημες γλώσσες της γερμανικής Ακαδημίας τα λατινικά και τα γαλλικά, η άγνοια της γερμανικής γλώσσας δημιούργησε στον Maupertuis πολλές δυσκολίες, τόσο με το αντικείμενο της δουλειάς, όσο και με φθονερούς Γερμανούς συναδέλφους που δεν έβλεπαν ευχάριστα τον «ξένο» να τους έχει πάρει τη σημαντική δουλειά της ίδρυσης της Ακαδημίας.

Αυτές οι δυσκολίες οδήγησαν κάποια στιγμή σε δυσάρεστη σύγκρουση: ο πρόεδρος της Ακαδημίας Maupertuis συμφώνησε να δημοσιευτεί στα πρακτικά του Ιδρύματος μια εργασία του Samuel König (1712-1757). Σ' αυτή την εργασία αναφερόταν ότι η «Αρχή της ελάχιστης δράσης» που είχε επινοήσει ο ίδιος ο Maupertuis και αποτελούσε το επιστημονικό του καύχημα, 1ον ήταν λάθος και 2ον είχε πατέρα τον Leibnitz και όχι τον Maupertuis. Τότε ο πρόεδρος αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι δεν είχε διαβάσει την εργασία του (φίλου του) König και ότι τη δημοσίευσε με καλή πίστη, επέμενε όμως ότι η «Αρχή» ήταν δική του ιδέα. Σκάνδαλο!

Στους επιστημονικούς κύκλους της Γερμανίας, αλλά και της Ευρώπης γενικότερα, διατυπώθηκαν με τη διάδοση αληθινών και ψεύτικων πληροφοριών, όπως γίνεται μέχρι σήμερα, αιχμηρά σχόλια για τα γεγονότα στο Βερολίνο. Ο δε Βολτέρος (François-Marie Arouet-Voltaire, 1694–1778) που παρεπιδημούσε εκείνη την εποχή επίσης στην Αυλή του Φρειδερίκου, θεώρησε την κατάσταση τόσο πολύ ιλαρή, ώστε δημοσίευσε ένα σκωπτικό πόνημα, το γνωστό «Η ιστορία του Δρ. Ακακία». Παρ' ότι ο διάσημος Euler υποστήριξε την άποψη του Maupertuis και ο Βολτέρος εκδιώχθηκε από την Αυλή του Βερολίνου λόγω απρεπούς συμπεριφοράς, η κατάσταση στην Ακαδημία δεν ηρέμησε και πήρε έκτοτε τον κατήφορο. Ο Maupertuis αρρώστησε βαριά από φυματίωση και μετέβη στην Ιταλία για ανάρρωση. Πέθανε σε ηλικία 61 ετών στο σπίτι του Johann Bernoulli.

Κλείνοντας αυτό το σημείωμα, σημειώνουμε ακόμα ότι εκείνη η προσπάθεια για τη δημιουργία μιας γερμανικής Ακαδημίας Επιστημών στο Βερολίνο απέτυχε και η Γερμανία δεν διέθετε τέτοια Ακαδημία, όμοια της Γαλλικής ή της αγγλικής Royal Society, παρά μόνο μια Ακαδημία Γραμμάτων και Τεχνών που εδρεύει στην Πόλη Ντάρμστατ (Darmstadt). Μόλις στις αρχές του 2008 αποφασίστηκε, μετά από συζητήσεις και αντιδικίες δεκαετιών, να ιδρυθεί μια γερμανική Ακαδημία Επιστημών στην πόλη Halle, μετασχηματίζοντας την παλιά Ακαδημία των Φυσιοδιφών Leopoldina που λειτουργεί εδώ και 2-3 αιώνες.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Πεκίνο και μαρμαρένια αλώνια

Σε εθνικόφρων πέσαμε. Κρίμας το παλικάρι.
Με φούμαρα περί πατρίς τον έχουνε ντοπάρει.
Μποστ, Μαρία η Πενταγιώτισσα

Η μετάδοση των αγώνων των Ελλήνων αθλητών από τους δημοσιογράφους της κρατικής ΕΡΤ και των ιδιωτικών ΜΜΕ στην Ολυμπιάδα του Πεκίνου μού θυμίζει τα λογύδρια των καθηγητών μου στο Γυμνάσιο επί χούντας. Μου θυμίζει ακόμη περιγραφές αθλητικών εκδηλώσεων από τα στελέχη της αλήστου ΥΕΝΕΔ. Το ασίγαστο πάθος του Ελληνα για την ελευθερία, η αδούλωτη ελληνική ψυχή και οι συναφείς αοριστολογίες έχουν μεταφερθεί στις Ελληνίδες του beach-volley που έχουν ψυχή και πάθος για τη νίκη. Τι να αντιτάξουν οι αψύχωτες αντίπαλες Κινέζες; Και οι 150 Ελληνες φίλαθλοι που παρακολουθούν τον αγώνα από την εξέδρα είναι ηρωικοί, ποιος ξέρει γιατί!

Σ' αυτό το κλίμα, εύλογα μας πρόσφερε κάποτε -με διδακτικό ύφος ακαδημαϊκού- μαθήματα πολιτισμού ο χρυσοφόρος Ιωάννης Μελισσανίδης- ενώ η επίσης χρυσοφόρος Φανή Χαλκιά προσέγγισε από βιολογικής σκοπιάς τον Ελληνα από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τον καθ' ημάς, του οποίου το DNA ξεχωρίζει για το πάθος της νίκης. Χαλάλι τους τα εκατομμύρια που μπήκαν στην τσέπη τους, συμβάλλουν στην καλλιέργεια της εθνικής μας υπερηφάνειας, θα μπορούσε να πει κάποιος φλογερός πατριώτης!

Ποιος μηχανισμός και με ποια μέσα διαπερνά την εθνική κουλτούρα και επί δεκαετίες πλάθει ιδεολογήματα και σχετικές μωρολογίες; Πώς κατορθώνει να αντιστέκεται με πρωτοφανή επιτυχία στην εξέλιξη του παγκόσμιου πολιτισμού, στον αλτρουισμό και προσδίδει διαστάσεις γενετικής ανωτερότητας σε απλές αθλητικές νίκες; Πολύ περισσότερο, όταν τα πολλαπλά κρούσματα ντόπινγκ θα έπρεπε να πείθουν για το αντίθετο;

Είναι το έλλειμμα των εκπαιδευτικών μηχανισμών που επιτρέπει ανάλογα φληναφήματα. Είναι οι εμμονές της παρεχόμενης εκπαίδευσης στην τρισχιλιετή ιστορία μέσω προβολών της αθανασίας, του ηρωικού, της θυσίας, της αδικίας από τους ξένους, όλα τούτα προβάλλονται ως αξιώματα εθνικής υπεροχής για να εγκολπωθούν από το κοινωνικό σώμα ως αυταρέσκεια και υπεροψία ενός περιούσιου λαού. Οπου η Ιστορία παραδίδεται πλήρης ιδεολογημάτων και ατελής ερμηνευτικών προσεγγίσεων.

Η υπερβολή εύλογα οδηγεί στην πτώχευση της κατά τα άλλα πλούσιας γλώσσας, αδυνατώντας να προσφέρει διάκριση ανάμεσα στο σημαντικό και το έλασσον. Σε μια τέτοια ιδεολογική σύγχυση, ήρωας ο Κολοκοτρώνης, ήρωας και ο Δήμας. Αδούλωτη η ψυχή του Καραϊσκάκη, αδούλωτη και του Κεντέρη. Και η Μπουμπουλίνα παρέα με την Πατουλίδου στα μαρμαρένια αλώνια.

(Βασίλης Καρδάσης, Ελευθεροτυπία, 13/8/2008)

Προσωπικά πιστεύω ότι η παιδεία με εθνικιστικό και θρησκόληπτο περιεχόμενο στα ελληνικά σχολεία ακριβώς στη δημιουργία αυτών των ελλειμμάτων αποβλέπει που διαπιστώνει ο Β.Κ.: ο απόφοιτος του Δημοτικού ή και του Γυμνασίου/Λυκείου που έχει ντοπαριστεί με με θολές παραστάσεις μηδενικού περιεχομένου για το όποιο εθνικό «μεγαλείο» και την θρυλούμενη θρησκευτική «αποκλειστικότητα», θα προστρέξει πάραυτα σ' αυτές τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις, μόλις βρεθεί στην ανάγκη να ομαδοποιηθεί και να περιχαρακωθεί απέναντι στην διαφορετική εθνότητα, την άλλη θρησκεία, την αντίπαλη αθλητική ομάδα, τον αλλοιώτικο τρόπο σκέψης και ζωής.

Με τον ίδιο τρόπο λειτουργούν, βέβαια, τα εκπαιδευτικά συστήματα σε όλο τον κόσμο, για να παράγουν ελεγχόμενα την απαιτούμενη μάζα χειροκροτητών οπαδών. «Βάλ' τους να τρώγονται στα γήπεδα και στις αρένες», έλεγε κάποιος Νοτιοαμερικάνος πολιτικός, «παρά να μπλέκονται στα πόδια μας» - εννοούσε στα «πόδια» της διακυβέρνησης και της διαχείρισης χρήματος, την οποία είχαν καπαρώσει για λογαριασμό τους ο ίδιος και η παρέα του.

Οι Προμηθείς του 21ου αιώνα

(του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 2/8/2008)

Την εποχή των πρώτων σιδηροδρόμων κάποιοι ισχυρίζονταν (στα σοβαρά) ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να επιβαίνουν σε «άμαξες» που τρέχουν πάνω από 5Ο χλμ. ανά ώρα, διότι θα αλλοιωθεί μονίμως το πρόσωπό τους. Δεν ήταν η μόνη κινδυνολογία που γέννησε η ταχύρρυθμη βιομηχανική επανάσταση. Με κάθε εξέλιξη υπήρχε και ένας πρόθυμος προφήτης, για να δει μια απειλή. Οπως ακριβώς γίνεται και σήμερα.

Ετσι, σύμφωνα με άρθρο των «New York Times» (αναδημοσιεύτηκε στην «Κ» 29.7.2008) το διάβασμα κειμένων online καταστρέφει την ικανότητα ανάγνωσης. «Σ’ ολόκληρο τον κόσμο, η ικανότητα των ανθρώπων να συγκεντρώνουν το μυαλό τους σ’ ένα συγκεκριμένο ζήτημα για μεγάλο χρονικό διάστημα κινδυνεύει», δήλωσε η πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου των ΗΠΑ για την Υποστήριξη των Τεχνών, Ντάνα Τζίοϊα.

Δεν είναι η πρώτη φορά που εκφράζεται αυτού του τύπου η τεχνοφοβία. Το 1890 ο Αμερικανός πρόεδρος Γκρόβερ Κλίβελαντ ανησυχούσε για την επέκταση των δημόσιων βιβλιοθηκών (ήταν το Διαδίκτυο της εποχής). «Tο παιδί που αχόρταγα καταβροχθίζει τα ακόλαστα παραμύθια και τις τρομαχτικές αιματοβαμμένες περιπέτειες -οι οποίες αυτόν τον καιρό παρά είναι εύκολα προσβάσιμες- αποκτά στάση ζωής η οποία, αν δεν τον μετατρέψει σε καταστροφέα της κοινωνικής τάξης, σίγουρα δεν θα τον κάνει χρήσιμο μέλος της κοινωνίας μας», δήλωσε. Τότε, -που δεν υπήρχε τηλεόραση ή το Διαδίκτυο να ριχτούν στην πυρά, ώστε να εξαγνιστεί η κοινωνία απ’ όλα τα κακά- ο στόχος των ηθικολόγων ήταν η λογοτεχνία. O γιατρός Iσαάκ Pέι ισχυριζόταν το 1870 ότι: «H συνεχής ανάγνωση μυθιστορημάτων, που χαρακτηρίζει την εποχή μας, ευθύνεται για πολλές διανοητικές διαταραχές οι οποίες εμφανίζονται σε τέτοια συχνότητα, που δεν γνωρίσαμε ποτέ σε προηγούμενες περιόδους της ιστορίας μας...».

H άλλη καραμέλα για τους κινδύνους του μέλλοντος είναι η υπερπληροφόρηση. Mε τα δίκτυα, λένε κάποιοι, ο μέσος άνθρωπος θα αποκτήσει τόσο μεγάλο ποσό πληροφορίας, που θα είναι αδύνατον να το επεξεργαστεί. Στο τέλος θα πνιγεί από την υπερπληροφόρηση, θα γίνει ένα άβουλο ον, βομβαρδιζόμενο από άχρηστη πληροφορία. Eίναι αστείο, αλλά τους ίδιους φόβους δημιούργησε η έλευση του τηλεφώνου. O λογοτέχνης Tζέιμς Pάσελ Λόβελ φοβόταν το 1885 ότι: «σκεπάζουμε όλη τη χώρα με ομιλούντα σύρματα και θαβόμαστε ζωντανοί κάτω από σωρούς άχρηστου λόγου... είμαστε δε έτοιμοι να μετατραπούμε σε απλά σφουγγάρια παραγεμισμένα από τα βρώμικα νερά του χωριάτικου κουτσομπολιού...»

Η συμπεριφορά που περιγράφει ο Π. Μανδραβέλης (Π.Μ.), οφείλεται σε εμφανή ή υπολανθάνουσα τεχνονωθρότητα και εκδηλώνεται κυρίως από ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, με πρόσχημα ρομαντικούς δεσμούς με κάποια χαρακτηριστικά της καταργούμενης τεχνολογίας.

Ο Π.Μ. αναφέρει μία από τις πολλές ιστορίες του 19^ου αιώνα, όπου ο κόσμος για πολλά χρόνια απέφευγε να χρησιμοποιεί το τραίνο και συνέχιζε να παίρνει την άμαξα, παρά τα πολλά μειονεκτήματα που είχε αυτό το μεταφορικό μέσον. Ακόμα στις αρχές του 20^ου αιώνα απέτρεπαν χρηματο-οικονομικοί σύμβουλοι στις ΗΠΑ τους πελάτες των τραπεζών τους να επενδύσουν σε μετοχές της βιομηχανίας αυτοκινήτων Ford, διότι: «Το άλογο θα συνεχίσει να υπάρχει, το αυτοκίνητο είναι μόνο ένας νεωτερισμός, μια μόδα!». 

Πέρα από αυτά που αναφέρει ο Π.Μ., έχουν διασωθεί διάφορες εκτιμήσεις παλαιότερων εποχών για τις δήθεν υποβαθμίσεις που προκαλεί η τεχνολογία στην κοινωνική ζωή. Με κάθε εξέλιξη παρουσιαζόταν τουλάχιστον ένας αυτόκλητος μάντης κακών και σχεδόν πάντα διατύπωνε αυθαίρετες ερμηνείες.

• Τα φτηνά βιβλία και οι εφημερίδες αποθάρρυναν τη συνομιλία, έλεγαν το 18^ο και 19^ο αιώνα.
  
• Η τέχνη της συζήτησης χάνεται, γιατί οι άνθρωποι δεν συζητούν πια, αλλά διαβάζουν!
  
• Στα τέλη του 19^ου αιώνα διεκτραγώδησαν δημόσιοι άνδρες στην Αγγλία το γεγονός ότι ο καλύτερος (ηλεκτρικός) φωτισμός στα σπίτια έκανε τους ανθρώπους να διαβάζουν αντί να συζητάνε.
  
• Ο συγγραφέας Τζωρτζ Όργουελ ήταν πεπεισμένος ότι το ραδιόφωνο και άλλοι «μοναχικοί, μηχανικοί τρόποι αναψυχής» καταδίκαζαν σε θάνατο τη συζήτηση, αν και οι συζητήσεις στα σαλόνια ήταν συνηθέστερα παράλληλοι μονόλογοι.
• Αλλά και στις μέρες μας υπάρχουν εκπαιδευτικοί που επιλέγουν ή διαμορφώνουν δια της απάτης ως θέμα εξετάσεων οπισθοδρομικά κείμενα και μηνύματα για να καταγράψουν την δήθεν «κοινωνική υποβάθμιση» λόγω των επιστημονικών και τεχνολογικών εξελίξεων και την απομάκρυνση από τις «παραδόσεις» που κρατούσαν σταθερά τους ανθρώπους σε ένα οπισθοδρομικό περιβάλλον και κλίμα.
  

Τώρα που υποχωρεί όλο και περισσότερο το τυπωμένο χαρτί και έχει πάρει έκταση η χρήση της οθόνης του ηλεκτρονικού υπολογιστή, ακούμε συχνά εκτιμήσεις και διηγήσεις για τη σχέση που έχει κάποιος «βιβλιοφάγος» φίλος με την υφή και τη μυρωδιά του χαρτιού, για τη συγκίνηση που νοιώθει όταν βρίσκεται σε ένα βιβλιοπωλείο κ.ά. Προφανώς ο συγκεκριμένος φίλος έχει συσχετίσει την αγάπη του για μελέτη με δευτερεύοντα και μάλλον αρνητικά στοιχεία του μέσου (χαρτί), με το οποίο διαδίδονται εδώ και 5ΟΟ περίπου χρόνια οι γνώσεις στον πολιτισμένο κόσμο. 


Ο Mark Lawson περιέγραψε στην εφημερίδα Guardian τις επερχόμενες εξελίξεις για ηλεκτρονική διανομή των κειμένων, των εικόνων και της μουσικής του μέλλοντος μέσω του διαδικτύου, με χρήση μιας και μοναδικής μικροσυσκευής, η οποία θα μεταδίδει ταυτόχρονα τηλεοπτικά προγράμματα και θα αποτελεί κινητό τηλέφωνο, ατζέντα κ.ά. και καταλήγει: «Έτσι, λοιπόν, η πιθανότητα ότι όλα αυτά -σινεμά, βιβλία, μουσική, ραδιόφωνο, τηλεόραση- θα είναι διαθέσιμα μέσα από μία και μοναδική πλαστική συσκευή, η οποία επινοήθηκε για να σου επιτρέπει να μιλήσεις με τους δικούς σου και να τους πεις ότι το τραίνο θα αργήσει, μπορεί να είναι τεχνολογικά συναρπαστική, αλλά δίνει ταυτόχρονα μια αίσθηση κλειστοφοβίας και περιορισμού. (!;) Αν αυτό είναι το πολιτιστικό μέλλον που μας περιμένει, ευχαριστώ, θα αρνηθώ την πρόσκληση.» 


Οι περισσότεροι άνθρωποι αυτής της κατηγορίας δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι είναι απόλυτα εξαρτημένοι από την τεχνολογία, χωρίς να το αντιλαμβάνονται (ο Mark Lawson ταξιδεύει με ένα σύγχρονο τραίνο, αλλά παραπονιέται για τις σύγχρονες συσκευές επικοινωνίας) και απλώς δυσφορούν για τις αλλαγές στις συνήθειές τους που επέρχονται αναπόφευκτα, γίνονται τεχνοφοβικοί επειδή είναι τεχνονωθροί. 


Κανείς από αυτούς δεν θα σκεφτόταν όμως να διαγράψει από τη ζωή του το ραδιόφωνο, το αυτοκίνητο, το τηλέφωνο, τις οικιακές συσκευές και ό,τι άλλο χρησιμοποιεί αυτονόητα στην καθημερινή ζωή του, όλα εκείνα τα τεχνικά κατασκευάσματα, τα οποία συνήθισε από μικρής ηλικίας. Τον ενοχλούν οι αλλαγές που θα τον αναγκάσουν να προβληματιστεί και πιθανόν θα τον κουράσουν μέχρι να τις συνηθίσει, η αναλογική συσκευή που θα γίνει ψηφιακή, ο δίσκος μουσικής από βινίλιο που θα γίνει CD, το σήμα στο τηλέφωνο που ακούγεται διαφορετικά, η φωτογραφική μηχανή χωρίς φιλμ που πρέπει να συνδεθεί όμως με τον υπολογιστή κ.ο.κ. 


Μερικοί δηλώνουν ότι αποστρέφονται τις συζητήσεις με αγνώστους σε ηλεκτρονικούς χώρους του Internet (chat) και προτιμούν άμεσες ζωντανές συζητήσεις με το φίλο ή τον γείτονα. Ίσως να αγνοούν βέβαια - ή κάνουν πως αγνοούν- ότι οι συζητήσεις στο Internet γίνονται συχνά με ανθρώπους σε άλλες πόλεις, άλλες χώρες, άλλες ηπείρους, με τους οποίους ένας μέσος άνθρωπος ποτέ δεν θα είχε την ευκαιρία να έρθει σε επικοινωνία. Και να μην ξεχνάμε ότι για διαδικτυακές συζητήσεις απαιτείται και κάποια ευχέρεια επικοινωνίας, γνώση ξένης γλώσσας κτλ. 


Πέρα από αυτά, οι περισσότεροι από τους αρνητές της εξέλιξης ντρέπονται πλέον να παραδεχθούν ότι αγνοούν και την απλή χρήση του υπολογιστή και περιτυλίγουν την άγνοιά τους με προβολή άλλων, προσωπικών επιλογών επικοινωνίας. Άκουγα ήδη στις αρχές της δεκαετίας του 1980 από συναδέλφους εκπαιδευτικούς την ερώτηση: «Τί κάνεις; Παίζεις στον υπολογιστή;» Δεν έδινα απάντηση, γιατί ήξερα ότι οι συγκεκριμένοι ήταν της κουλτούρας του φραπέ, του τσιγάρου και των ποδοσφαιρικών συζητήσεων! 

Τώρα που εγώ διδάσκω, μεταξύ άλλων, τη χρήση των υπολογιστών στις τεχνικές εφαρμογές, δηλαδή εκείνα που κάποτε φαίνονταν παιχνίδια, οι ίδιοι συνάδελφοι δηλώνουν ότι δεν ασχολούνται με τέτοια πράγματα, προτιμούν να διαβάζουν βιβλία (φραπέ και τσιγάρο τους τάχει κόψει ο γιατρός!)... Εννοείται, ούτε βιβλία διαβάζουν, αλλά δεν θέλουν να παραδεχθούν ότι είναι πλέον οπισθοδρομικοί, ότι έχουν μείνει στις μεταπολεμικές δεκαετίες, τον καιρό που πήγαιναν στο Δημοτικό Σχολείο!

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Έχει ο Έλληνας ανθρώπινα δικαιώματα;

Αναρτήθηκε προ εβδομάδων εδώ ένα κείμενο του πρώην καθηγητή της Νομικής Σχολής του Πανεπ. Αθήνας και νυν κληρικού κ. Κων/νου Μπέη για ένα, άγνωστο στον ανυποψίαστο κόσμο γελοίο φαινόμενο, σύμφωνα με το οποίο πρέπει να ζητάνε κληρικοί άδεια του «επιχώριου» μητροπολίτη για να κυκλοφορήσουν σε έδαφος «ξένο» με αυτό της μητρόπολης, στην οποία υπάγονται.

Προφανέστατα, πρόκειται για ένα από τα κατάλοιπα της εκκλησιαστικής και κοσμικής φεουδαρχικής εποχής που συγκαλύπτονται ακόμα με χρυσοποίκιλτα ράσα, διαμαντοστόλιστες περικεφαλαίες και ανατολίτικες ψαλμωδίες και το οποίο διατηρείται σε ισχύ για να ελέγχεται, ποιος, πού και πόσα εισπράττει από τις εκκλησιαστικές τελετές. Ο κ. Μπέης δίνει συνέχεια σ' εκείνο το κείμενό του με μια νεότερη, εξ ίσου εντυπωσιακή καταγγελία:

[...] Κάποιος ρώτησε τι γίνεται με όσους (ιερείς ή ακόμη και αρχιερείς) διαμένουν μονίμως στην περιοχή της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, όμως υπηρετούν σε άλλες μητροπόλεις, όπως στη Γλυφάδα, στη Νέα Σμύρνη, στη Νίκαια κ.ο.κ. Χρειάζονται άδεια για να επιστρέφουν καθημερινώς στο σπίτι τους; Οπωσδήποτε, το πειραχτήρι της συντροφιάς είχε συχνές ευκαιρίες να ρωτάει, αν η ανάγκη για στάθμευση και επίσκεψη σε αναψυκτήριο ή τουαλέτα ενείχε «εισπήδηση» του κληρικού στα ιερά χώματα εξουσίας τού εκάστοτε επιχώριου μητροπολίτη. [...]

Σ' αυτήν την καμπή της συζήτησης, συνταξιδιώτης φίλος, συνάδελφος καθηγητής [...] στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών, διάβασε μεγαλοφώνως επιστολή που προσφάτως έλαβε από σύγχρονο ζηλωτή των προ δύο χιλιετιών Ιουδαίων αρχιερέων, όταν αναζητούσαν αφορμή κατά του Ιησού, «εις το παραδούναι αυτόν τη αρχή και τη εξουσία του ηγεμόνος» (Λουκ. κ' 20).

Η επιστολή αναφέρεται στον ιδιωτικό ναό που έχει ανεγείρει ο παραλήπτης σε ιδιόκτητο κτήμα, ο δε αποστολέας τον προειδοποιεί ότι οι ιδιωτικοί ναοί, αν παρέχουν: «δυνατότητα προσελεύσεως οποιουδήποτε τρίτου (...) σφραγίζονται από την αστυνομική αρχή με εντολή του μητροπολίτη (...) και απαλλοτριώνονται αναγκαστικώς (...). Διά τούτο:

1. Απαγορεύεται από τούδε και εις το εξής οποιαδήποτε πραγματοποίηση άλλης πράξης λατρευτικής ή λειτουργικής εκτός της ημέρας της εορτής του ιερού ναού, για την οποία θα αιτείσθε εγγράφως την παροχήν αδείας λειτουργίας από την ιερά μητρόπολη (...).
2. Απαγορεύεται η χρήση του ιερού ναού για την πραγματοποίηση άλλων εκδηλώσεων (...). Οποιαδήποτε παρέκκλιση από της σήμερον θα συνεπάγεται τις από το νόμον προβλεπόμενες κυρώσεις».

Βεβαίως ο νόμος, που επικαλείται η σεβασμιότητά του, είναι νόμος της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου (Μεταξά), δηλαδή θεσπίστηκε πριν από εβδομήντα χρόνια, υπό καθεστώς ανελευθερίας. Ενας νόμος που δεν μπορεί να εφαρμοστεί πια, επειδή είναι αντίθετος στο θεμελιακό δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας, κατοχυρωμένο από το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου, εγγυημένο δε από το δικαστήριο του Στρασβούργου, [...] (πλήρες κείμενο >>>)

Από πλευράς μου σημειώνω τα εξής, ως σχόλιο:

1. Είναι προφανέστατος ο λόγος που τέθηκε σε εφαρμογή επί δικτατορίας (εννοείται!) αυτή η διάταξη: Να μην τολμήσει κάποιος που διαθέτει ιδιωτικό ναό να τελέσει μνημόσυνα, γάμους, ευχέλαια και ό,τι άλλο εισπρακτικό έχουν επινοήσει οι παπάδες, το οποίο μπορεί μειώσει τα έσοδα του τοπικού εκκλησιαστικού τελετουργού και εισπράκτορα.
2. Ο κ. Μπέης (τον οποίο συμβαίνει να γνωρίζω από ετών προσωπικά και μπορώ να βεβαιώσω για την έμφυτη ταπεινότητα και μετριοπάθεια που τον χαρακτηρίζουν), ζει σχιζοφρενικά: αφενός συμμετέχει για δικούς του λόγους σε ένα μηχανισμό, ο οποίος έχει αποκλειστικό στόχο τον πλουτισμό και τη συσσώρευση εξουσίας και, αφετέρου, αναπαράγει ο ίδιος φραστικώς αποσπάσματα από παλιά «μαγικά» κείμενα αυτού ακριβώς του εκμεταλλευτικού μηχανισμού, τα οποία κείμενα δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα και για κανέναν, παρά αποβλέπουν αποκλειστικώς στην παραμυθίαν αμόρφωτων ηλικιωμένων ατόμων για να αφήσουν στο παγκάρι τον οβολό τους και για να παραγεμίσουν με την παρουσία τους τους άδειους ναούς.
3. Στα νομικά μέσα που παραθέτει ο κ. Μπέης ως έγκριτος νομικός για την υπεράσπιση της θρησκευτικής ελευθερίας κάποιου κληρικού ή και γενικότερα Έλληνα πολίτη, ο οποίος θα ήθελε σε ιδιωτικό ναό να τελέσει τις όποιες θρησκευτικές ιερουργίες, ουσιαστικά, δεν αναφέρεται καν στα ελληνικά δικαστήρια και τους νόμους, αλλά κάνει άλμα από το ελληνικό Σύνταγμα στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου και στο δικαστήριο του Στρασβούργου. Καθηγητής της Νομικής και παλαιότερα Γενικός Γραμματέας στο Υπ. Παιδείας ο ίδιος, δεν φαίνεται να έχει καμιά ελπίδα δικαίωσης του Έλληνα πολίτη από τον οπισθοδρομικό δικαστικό μηχανισμό της χώρας, ο οποίος με κάθε ευκαιρία διατρανώνει το οπισθοδρομικό φρόνημά του, τελώντας στο χώρο των δικαστηρίων αγιασμούς, ευχέλαια, τρισάγια και εκκλησιασμούς - σε μερικές εβδομάδες θα δοθούν πάλι οι σχετικές παραστάσεις.
   

Η σύντομη Ανοιξη της Πράγας

(του Aντωνη Kαρκαγιαννη, Καθημερινή, 21/8/2008)

Η εισβολή των σοβιετικών στρατευμάτων στην τότε Τσεχοσλοβακία, τη νύχτα της 20ής προς 21η Αυγούστου του 1968, ακριβώς πριν από 40 χρόνια, συγκλόνισε τους λαούς όλου του κόσμου. Δεν θα σας μιλήσω όμως για ολόκληρο τον κόσμο. Θα σας μιλήσω μόνο για το στρατόπεδο εξορίστων της χούντας στο Παρθένι της Λέρου. Τα χρόνια περνούν, τα γεγονότα ξεθωριάζουν, οι γενιές διαδέχονται η μια την άλλη και σαν άμμος μας επικαλύπτουν σχεδόν αδιάφορες και έρχεται η στιγμή που αισθανόμαστε την ανάγκη να ανατρέξουμε στον συγκλονισμό που κάποτε νιώσαμε.

Από τα χαράματα άρχισαν να έρχονται οι ειδήσεις για την εισβολή. Παρ’ όλο που η ένταση των προηγουμένων ημερών προμήνυε την καταιγίδα, δεν πιστεύαμε ότι θα ερχόταν η στιγμή της απροκάλυπτης στρατιωτικής εισβολής και της ωμής βίας. Καθώς το σκέφτομαι εκ των υστέρων καταλήγω στο συμπέρασμα ότι το μονολιθικό και ανελεύθερο σοβιετικό καθεστώς (που πίστευε ακόμη ότι είναι παντοδύναμο και ακλόνητο), δεν είχε άλλη διέξοδο. 

Μικρή μόνο μερίδα των εξορίστων το έβλεπαν από τότε: Η βία και ο καταναγκασμός ήταν πλέον η εσωτερική νομοτέλεια του «κρατικοποιημένου σοσιαλισμού», δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτήν. Μια άλλη μερίδα κρατουμένων πίστευε ακόμα στην ανάγκη και τον μύθο της «επαναστατικής βίας», παρά τον αναπότρεπτο παραλληλισμό με τη βία της Δικτατορίας, της οποίας ήμασταν θύματα. Μια τρίτη μερίδα τέλος, βρέθηκε σε πλήρη σύγχυση και αμηχανία, μετεωριζόμενη μεταξύ μύθου και σκληρής πραγματικότητας. Αν απαρνιόταν τον μύθο έχανε τον λόγο της ύπαρξής της και νομίζω ότι ποτέ δεν τον απαρνήθηκε, ακόμη και όταν ο μύθος αποκάλυψε την κενότητά του.

Προς το μεσημέρι της ίδιας μέρας μερικοί συνεξόριστοι συζητούσαμε για ένα σύντομο κείμενο διαμαρτυρίας εναντίον της εισβολής. Δεν πιστεύαμε ότι η διαμαρτυρία μιας δράκας Αριστερών κρατουμένων της ελληνικής χούντας θα είχε κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα, το παραμικρό. Οτι θα συγκινούσε οποιονδήποτε. Πράγματι δεν είχε, παρόλο ότι δημοσιεύθηκε σε δύο-τρεις μεγάλες εφημερίδες της δυτικής Ευρώπης. Θεωρούσαμε όμως χρέος μας ηθικό και πολιτικό (επειδή ακριβώς ήμασταν αριστεροί κρατούμενοι μιας δικτατορίας) να διαμαρτυρηθούμε κατά της βίας και του καταναγκασμού. Ηταν η αναγκαία επιβεβαίωση της πολιτικής μας θέσης.

Ηταν ένα σύντομο κείμενο που την τελική του μορφή την επεξεργάσθηκε ο μακαρίτης δημοσιογράφος και συγγραφέας, ο αξέχαστος Σπύρος Λιναρδάτος. Το υπέγραψαν 65-70 κρατούμενοι από ένα σύνολο περίπου 500 κρατουμένων. Θεωρώ ύψιστη τιμή ότι και η δική μου υπογραφή υπάρχει κάτω από αυτό το κείμενο διαμαρτυρίας.

Η στρατιωτκή εισβολή των Σοβιετικών στην Τσεχοσλοβακία αποσκοπούσε απροκάλυπτα να ανακόψει και τελικά να συντρίψει αυτό που από τότε ονομάσθηκε «Άνοιξη της Πράγας». Τι ακριβώς ήταν η «Άνοιξη της Πράγας»; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν ήταν και τίποτα σπουδαίο. Ήταν η αποκατάσταση μερικών αξιών που και σήμερα τις θεωρούμε αυτονόητες, αλλά παραβιάζονται συστηματικά και ασύστολα. Είναι ο σεβασμός της εθνικής ακεραιότητας και ανεξαρτησίας, η θεσμική και πρακτική κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Μερικοί, ακόμη και σήμερα, παρά τις οδυνηρές εμπειρίες εξακολουθούν να ονομάζουν υποτιμητικά τις αξίες αυτές «αστικές». Και τότε και τώρα είναι απαραίτητες για να διαμορφώσουν το όνειρο του «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο». Αν θέλετε μιας κοινωνίας με ανθρώπινο πρόσωπο για να αποδεσμευθούμε ακόμη και από τις λέξεις που έχουν φθαρεί από την ασύστολη κατάχρησή τους.

Αυτή, νομίζω, πως ήταν η προσπάθεια του Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ. Ηταν ρωγμή στο σύστημα του σοβιετικού ολοκληρωτισμού.

Θρησκευτική πινακίδα «I Believe»

...

Στην πολιτεία της Νότιας Καρολίνας εγκρίθηκε η τοποθέτηση πινακίδων σε αυτοκίνητα με θρησκευτικά μηνύματα. Προς το παρόν έχουν εγκριθεί πινακίδες με το σήμα του σταυρού και την ανακοίνωση «πιστεύω» (I Believe).

Ο πάστορας Thomas A. Summer ανακοίνωσε όμως ότι θα προσφύγει στα δικαστήρια, δεδομένου ότι ο ίδιος αγωνίζεται όλη του τη ζωή, 50 χρόνια πάστορας, για τον διαθρησκευτικό διάλογο, χωρίς συμμετοχή κρατικών φορέων, αφού ο ίδιος επιθυμεί τον απόλυτο διαχωρισμό θρησκειών και κρατικού μηχανισμού.

Ο κ. Summer θεωρεί ότι, μόλις κυκλοφορήσουν οι πρώτες «χριστιανικές» πινακίδες, θα ζητηθεί η έγκριση ανάλογων πινακίδων από οπαδούς άλλων θρησκευμάτων ή αθρήσκων. Αργά ή γρήγορα θα βλέπουμε από μακριά, ποια θρησκευτική πίστη έχει ο ιδιοκτήτης κάθε οχήματος και, ταυτόχρονα, ποιοι δεν έχουν δηλώσει με την πινακίδα του αυτοκινήτου τους θρήσκευμα!

Αυτό που δεν πέτυχε ο μακαρίτης Χριστόδουλος στην Ελλάδα για τις αστυνομικές ταυτότητες, το εισάγουν για τα αυτοκίνητα οι αρχές της Νότιας Καρολίνας. Μερικοί ψύχραιμοι πολίτες βλέπουν όμως ότι το μέτρο έχει και θετικά στοιχεία: θα εντοπίζουν από μακριά τους θρησκόληπτους και θα τους αποφεύγουν έγκαιρα.

Μηχανισμός Αντικυθήρων και...

κοινωνικά σημαντικές ημερομηνίες

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, που θεωρείται από πολλούς ως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής της αρχαιότητας, ήταν στην πραγματικότητα ένα περίπλοκο μηχανικό ημερολόγιο για τον προσδιορισμό της ημερομηνίας διεξαγωγής των αθλητικών αγώνων στην Ολυμπία, στη Νεμέα, στα Ίσθμια και αλλού, ενώ οι δημιουργοί του φαίνεται πως είχαν σχέση με τον Μαθηματικό Αρχιμήδη, σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη.

Ο μηχανισμός, ηλικίας 2.100 ετών, έχει προκαλέσει την περιέργεια ειδικών, από την ημέρα της ανακάλυψής του από Έλληνες σφουγγαράδες το 1901, στο ναυάγιο ρωμαϊκής γαλέρας. Οι ειδικοί εμφάνισαν πολυάριθμες θεωρίες, που ήθελαν το Μηχανισμό των Αντικυθήρων να είναι αστρονομική συσκευή, χωρίς ωστόσο να έχουν εξηγήσει τη λειτουργία του.

Το 2006, ειδικοί χρησιμοποιώντας τομογράφο ακτίνων Χ επιβεβαίωσαν τη θεωρία, εξασφαλίζοντας τρισδιάστατη απεικόνιση των τροχαλιών από τις 29 ταχύτητες που απέμειναν στη συσκευή, αλλά και των μικροσκοπικών γραμμάτων, που βρίσκονται χαραγμένα κάτω από τα εξαρτήματα. Η επιστημονική ομάδα διαπίστωσε ότι η συσκευή ήταν ικανή να υπολογίζει τα δίσεκτα έτη σε ετήσιο ημερολόγιο 365 ημερών, καθώς και το 19ετές ημερολόγιο των Βαβυλωνίων, αλλά και τρόπο καθορισμού των ηλιακών εκλείψεων, σε σεληνιακό κύκλο 223 μηνών.

Σε νέα επιστημονική μελέτη, που δημοσιεύεται στο αυριανό τεύχος της επιστημονικής επιθεώρησης «Nature», οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν τη λειτουργία συγκεκριμένου τροχού, που κατέγραφε τις ημερομηνίες διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας.
 

«Νιώσαμε πραγματική έκπληξη. Ο εντοπισμός των ημερομηνιών για τους αγώνες είναι εύκολη υπόθεση, που δεν μπορεί να απαιτεί περίπλοκη συσκευή. Η ανακάλυψη μας προκάλεσε μεγάλη έκπληξη. Οι αγώνες είχαν, όμως, τόσο μεγάλη πολιτιστική και κοινωνική σημασία, που δεν θα ήταν αδιανόητο να περιέχονται στις λειτουργίες του μηχανισμού», λέει ο επικεφαλής της έρευνας, Τόνι Φριθ.

Η συσκευή ήταν τόσο συμπαγής, που θα μπορούσε να χωρέσει σε μικρό κουτί, σε μέγεθος τόμου εγκυκλοπαίδειας. Η χρήση του, όμως, συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο σεναριολογίας. Ίσως να βοηθούσε τους πλουσίους να προβλέπουν τον καταλληλότερο χρόνο για τη διεξαγωγή γάμων ή ακόμη και πολεμικών επιχειρήσεων, εικάζει ο δρ Φριθ, που σπεύδει να τονίσει ότι δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία που να στηρίζουν οποιαδήποτε θεωρία για τη χρήση του μηχανισμού.
 

Η επιστημονική ομάδα μετέφερε γιγάντιο ειδικό μηχάνημα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, όπου φιλοξενείται ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Το μηχάνημα, με κωδική ονομασία «Μπλέιντ Ράνερ», αξιοποιείτο στην αεροναυπηγική για τον εντοπισμό μικροσκοπικών ραγισμάτων στις ατράκτους αεροσκαφών. Χάρη στο Μπλέιντ Ράνερ, η ομάδα ερευνητών διαπίστωσε ότι το ημερολόγιο των Βαβυλώνιων, όπως υπάρχει στο Μηχανισμό, περιέχει κορινθιακές ονομασίες μηνών. Αυτό οδήγησε την ομάδα να χρονολογήσει με ακρίβεια τη συσκευή, που κατασκευάσθηκε λίγες μόλις δεκαετίες μετά το θάνατο του Αρχιμήδη στις Συρακούσες της Σικελίας, το 212 πΧ. Αν ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων προήλθε πράγματι από τις Συρακούσες, δημιουργήθηκε από τη μαθηματική σχολή του Αρχιμήδη.

(βλέπε επίσης >>>)

Σύγχρονη Οθωμανοκρατία

Διαχρονική οπισθοδρομικότητα

(του Aντώνη Kαρκαγιάννη, Καθημερινή, 31/7/2008)

Η επιστολογράφος που φιλοξενούμε σήμερα στη στήλη ζει και εργάζεται ως γιατρός στην Ιταλία. Κατάγεται από την Κέρκυρα, σπούδασε Ιατρική στην Ιταλία και αποφάσισε να παραμείνει και να σταδιοδρομήσει εκεί. Η δεύτερη φυσική εξέλιξη ήταν να αποφασίσει να παντρευτεί Ιταλό και μάλιστα καθηγητή της Ιατρικής σε εκεί πανεπιστήμιο. [...]

Πολιτικός γάμος στο Δήμο Αραδίππου

Αποφάσισαν επίσης ο γάμος να είναι πολιτικός και να τελεστεί στην Κέρκυρα [...] Όταν η μέλλουσα νύφη υπέβαλε την αίτηση με όλα τα σχετικά, τα οποία ο υπάλληλος ερεύνησε ένα προς ένα με μεγάλη προσοχή, έκπληκτη άκουσε την ερώτηση: «Και ποιο είναι το θρήσκευμα του μέλλοντος συζύγου σας». Αιφνιδιασμένη εκείνη απάντησε «Δεν ξέρω!». Και πραγματικά δεν ήξερε γιατί, όσο καιρό τον γνώριζε, δεν έτυχε να τους απασχολήσει το θέμα. Ούτε αυτή τον ρώτησε, ούτε αυτός τη ρώτησε.

Τηλεφώνησε, λοιπόν στην Ιταλία για να μάθει από τον ίδιο. Εκπληκτος ο μέλλων σύζυγος είπε και εκείνος « Δεν ξέρω! Ποτέ στη ζωή μου δεν χρειάσθηκε να δηλώσω θρήσκευμα και αισθάνομαι μάλλον άθρησκος. Ξέρω μόνο ότι ο πατέρας μου είναι εβραίος και η μητέρα μου καθολική, αλλά ποτέ δεν έτυχε να μου μιλήσουν ούτε για τον εβραϊσμό ούτε για τον καθολικισμό. Δεν μπορώ να δηλώσω ότι έχω κάποιο θρήσκευμα. Αλλά και να αισθανόμουν ότι έχω κάποιο θρήσκευμα, πάλι δεν θα το δήλωνα για να νομιμοποιήσω τον γάμο μου. Το θρήσκευμα, αν είχα, θα ήταν δική μου εσωτερική υπόθεση, θα αφορούσε τη σκέψη και τη συνείδησή μου και δεν καταλαβαίνω τι σχέση μπορεί να έχει με δημόσιες πράξεις, όπως είναι ο γάμος, με δημόσιες υπηρεσίες και δημόσια έγγραφα».

Για να μην ανησυχείτε για το μέλλον του ζεύγους, ξεπεράστηκε και αυτό το εμπόδιο και ο πολιτικός γάμος τελέσθηκε στην πανέμορφη αίθουσα του Δημοτικού Μεγάρου, στο παλιό και περίφημο λυρικό θέατρο. Τέλος καλό όλα καλά. Επιτρέψτε μου όμως να παρατηρήσω και να καταθέσω μια σκέψη. Αυτή η προσήλωσή μας στο θρήσκευμα και η επιμονή μας να αναγράφεται σε δημόσια έγγραφα (θυμηθείτε τις ταυτότητες) πρέπει να έρχεται από... τα βάθη της Τουρκοκρατίας. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν γνώριζε και δεν αναγνώριζε διαχωρισμούς σε λαούς, έθνη, γλώσσες και πολιτισμούς. Γνώριζε και αναγνώριζε μόνο τον διαχωρισμό στο θρήσκευμα. (πλήρες κείμενο >>>)

Να προσθέσω εγώ, σε συνεργασία με τον εκκλησιαστικό μηχανισμό, ο οποίος είχε (τα μέλη του) ίδιον συμφέρον γι' αυτό το θρησκευτικό διαχωρισμό!