Χρήστος Δ., 33 ετών, Μηχανολόγος Μηχανικός, έγγαμος, χωρίς παιδιά.
Μία ιστορία σε σκηνές. Fast Forward & Rewind.
Είναι συνάμα το πιο δύσκολο και το πιο εύκολο κείμενο που έχω γράψει ποτέ. Δύσκολο γιατί καλούμαι να αποτυπώσω μία διαδρομή ετών και εύκολο γιατί πολύ απλά η άρνηση στη θρησκευτικότητα και τη θρησκεία ήρθε σχετικά ανώδυνα και ως λογικό επακόλουθο. Αυτό το κείμενο θα το σκηνοθετήσω λοιπόν ως γρήγορο ντοκιμαντέρ όπου θα παρουσιαστούν τα σημεία καμπής.
Προσωπικό background: Λέγομαι Χρήστος είμαι 33 ετών , είμαι μηχανολόγος μηχανικός, παντρεμένος, χωρίς παιδιά, δουλεύω ως ερευνητής σε πανεπιστήμιο.
Οικογενειακό background: Είμαι ο πρώτος γιος από πολλά αδέλφια με γονείς πιστούς. Η μητέρα μου πιστεύει σε βαθμό που ώρες ώρες προσεγγίζει τον φονταμενταλισμό (η θεωρία της Εξέλιξης της φαίνεται παράλογη) ο πατέρας μου πίστευε και αυτός αλλά ήταν πολύ πιο ελεύθερος και αμφισβητίας.
Σκηνή 1 (αγέννητος μέχρι και 12 ετών): Ο πατέρας μου βλέπει κάποιον άγιο να του φέρνει ένα μωρό (μετά από αρκετές αποτυχημένες κυήσεις). Ταμένος να μου δοθεί το όνομα του Χριστού. Η μητέρα μου θέλει να μας στείλει κατηχητικό. Ο πατέρας μου το απαγορεύει. Μεγαλώνω με μία ατάκα να μου πιπιλίζεται :”Βάλε το μυαλό σου να δουλέψει. Να σκέφτεσαι μόνος σου και να είσαι ελεύθερος.”
Σκηνή 2 (στα 12): Οικογενειακή εκδρομή/περιήγηση. Αφού έχουμε γυρίσει σχεδόν όλους τους αρχαιολογικούς χώρους (Δίον, Βεργίνα, Φιλίππους, Δωδώνη, πάμε και σε ένα μοναστήρι . Ανεβαίνοντας πάνω διψάω και πολύ φυσικά ο πατέρας μου ρωτάει ένα τράγο αν έχει να μας δώσει νερό. Και ο τράγος το αρνείται αγενέστατα. Στα γένια του υπάρχουν ακόμα οι σταγόνες από το νερό που έπινε. Ο πατέρας μου και εγώ το βλέπουμε. Ξεκινάει ένας τρελός εξάψαλμος για τον κωλοτράγο, που δεν έχει ψυχή μέσα του κτλ. (η μάνα μου να λέει να σεβόμαστε το σχήμα και όχι τον άνθρωπο)
Σκηνή 3 (στα 13): Γυμνάσιο-λύκειο. Καθολικό μοναστήρι στον τελευταίο όροφο του σχολείου. Επηρεασμένος από το εθνικοπατριωτικό κλίμα περί Μακεδονίας και την ... Απογευματινή ορθώνομαι με θρησκευτικό μίσος σε καθολικό συμμαθητή και του προσβάλω τον πάπα (γαμώ τον πάπα σας γαμώ). Καλούμαι από τον διευθυντή να μιλήσουμε για ποιον λόγο έθιξα το θρησκευτικό συναίσθημα συμμαθητή. Μου ζητάει να αναπτύξω επιχειρήματα. Όταν ολοκληρώνω και περιμένω την αποβολή δεν πιστεύω στα αυτιά μου:” αφού έχεις επιχειρήματα, δεν μπορώ να σε τιμωρήσω για την προσωπική σου γνώμη. Διαφωνώ αλλά δεν έχω δικαίωμα να σε τιμωρήσω”. Ο διευθυντής είναι καθολικός μοναχός.
Σκηνή 4 (γύρω στα 15): Διαβάζω το “1984” με μουσική συνοδεία το “The wall”. Το όλο καθεστώς μου θυμίζει ακριβώς αυτό που ακούω για τη θρησκεία στα θρησκευτικά, απλά ιδωμένο από την αντίθετη πλευρά. Στα μάτια μου σχηματίζεται η εικόνα του Μεγάλου Αδερφού και άξαφνα αλλάζει με την εικόνα του Χριστού. “Να μάθεις να σκέφτεσαι μόνος σου και να είσαι ελεύθερος”.
Στο σχολείο για το Sorbonne I μαθαίνουμε περί γαλλικού λαϊκού κράτους, Γαλλικής Επανάστασης και διαβάζουμε από το πρωτότυπο τον Zadig του Βολτέρου και το κυνήγι που έχει φάει ο ίδιος από την εκκλησία της εποχής. Άξαφνα, ο ντεϊσμός γίνεται φιλοσοφική άποψη ζωής. Τελικά είμαι μόνος.
Διαβάζω τον “Ζορμπά”. Αγνωστικισμός Καζαντζάκη.
Σκηνή 5 (2α Λυκείου): Θρησκευτικά. Θεολόγος ιερομόναχος τότε γύρω στα 35 (ίσως ο μοναδικός παπάς που έχω δει να είναι κίτρινος από τη νηστεία). Συντηρητικός αλλά (σχετικά) συζητήσιμος.
Ατάκα 1η: “Αν δεν γινόταν η επανάσταση του 21 κάποιοι θεωρούν ότι αυτή τη στιγμή οι Έλληνες θα είχαμε κληρονομήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέσω του Φαναρίου“. Άρα δεν είναι απαραίτητα θετική η Επανάσταση. Σοκ. Ανατρέχω στις πηγές μου: “Ιστορία του Ελληνικού Έθνους”. Ο αφορισμός της επανάστασης από τον Γρηγόριο τον Ε΄. Εμετός.
Πηγαίνω στον Will Durant (Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού). Θεοδόσιος και Ιουλιανός. Εμετός εις διπλούν για αυτά που μου κρύψανε. Αηδία για την εκκλησία. Δεν μπορεί αυτοί να με εκπροσωπούν.
Ατάκα 2η: Περί αμαρτίας και εξομολόγησης. Σε αντίθεση με αυτά που έχω μάθει. “Ο σωστός άντρας μαθαίνει να διορθώνει τα λάθη του όχι να απολογείται σε άλλους και άσχετους για αυτά.”
Σε ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ
Ατάκα 3η: “Η χωρίς θεό γνώση των πρωτόπλαστων οδήγησε στην πτώση. Ακόμα και τα βρέφη έχουν αυτή την αμαρτία και για αυτό προσφεύγουμε στον νηπιοβαπτισμό.” Άντε και %^&*() κανένα βρέφος δε έχει κάνει τίποτα. Δεν μπορεί να χρωστάει. Και δεν μπορείς να καθορίσεις ότι κάποια γνώση είναι καλή η κακή.
Ατάκα 4η: “Ακόμα και αν η εγκυμοσύνη προέρχεται από βιασμό η έκτρωση είναι αμαρτία ασυγχώρητη”. Αυτό πέστο στην κόρη που δε θα κάνεις ποτέ τράγε.
Σκηνή 6 (ομοίως):
Διαβάζω τον “Τελευταίο Πειρασμό”. Ο χριστός δεν μπορεί να είναι θεός. Η βίβλος λέει μαλακείες. Πως μπορεί μία γυναίκα να μείνει παρθένα αφού έχει γεννήσει;
Ζω την αποκάλυψή μου. Διαβάζω Νίτσε :“τάδε έφη Ζαρατούστρα”. Μία λέξη μπορεί να το περιγράψει την ψυχική κατάσταση: “Δέος”. Ο Θεός πέθανε. Και μου ταιριάζει. Ενοχές. Αντίφαση. (“θα πάω στην κόλαση;” μα είμαι ντεϊστής. Δεν υπάρχει κόλαση).
Σκηνή 7 (17 ή 18):
Μαθαίνω στο φροντιστήριο Θερμοδυναμική(πριν από το σχολείο). Κλειστό και ανοικτό σύστημα. Την απολυτότητα του 2ου Θερμοδυναμικού Νόμου. Δύο εβδομάδες μετά αποδεικνύω στον εαυτό μου ότι δεν μπορεί να υπάρχει θεός βάση αυτού. Δυστυχώς την απόδειξη δεν την έχω κρατήσει. Το μόνο που θυμάμαι από αυτήν είναι ότι ναι μεν είναι απλοϊκή αλλά με πείθει. Αρκεί να ισχύει απόλυτα ο 2ος Θερμοδυναμικός Νόμος. Ψάχνομαι απεγνωσμένα να βρω αν υπάρχουν εξαιρέσεις. Διαβάζω το βιβλίο φυσικής “Το Χρονικό του Χρόνου” και πέφτω σε αυτό εδώ:
“The law that entropy always increases holds, I think, the supreme position among the laws of Nature. If someone points out to you that your pet theory of the universeis in disagreement with Maxwell's Equations— then so much the worse for Maxwell's equations. If it is found to be contradicted by observation — well, these experimentalists do bungle things sometimes. But if your theory is found to be against the second law of thermodynamics I can give you no hope; there is nothing for it but to collapse in deepest humiliation.”
Sir Arthur Stanley Eddington, The Nature of the Physical World (1927)
Ο ντεϊσμός του Βολτέρου και ο αγνωστικισμός του Καζαντζάκη πέθαναν.
Good enough for me. Ανώδυνα άθεος. Χωρίς τύψεις.
Σκηνή 8 (από τα 19 έως και τα 28): Δε διάβασα Dawkins, και φιλοσοφία. Διάβασα ανάμεσα σε άλλα το “Κεφάλαιο”, την “Ψυχιατρική των Ονείρων“, λίγο Γιουνγκ, ολίγον από θεωρητικούς αναρχισμού, τον Άρχοντα των Μυγών και τη Φάρμα των ζώων. Το “1984” σε συνδυασμό με τα τελευταία 2 βιβλία μου φάνηκαν πολύ πιο πρακτικά, απτά και αληθινά.
Μακράς διαρκείας σχέση, δηλώνει άθεη (αρχική ανακούφιση). Κάποια στιγμή, ξεκινάει να μιλάει για χριστιανικούς γάμους και νυφικά (μόνη της). Δε θα παντρευόμουν που δε θα παντρευόμουν αλλά και υποψήφια μπομπονιέρα δεν άντεχα να έχω δίπλα μου. Αποκαλύπτεται κατά συνθήκην άθεη. Δε τη χωρίζω για αυτό αλλά στα μάτια μου πέφτει όπως κάθε γυναίκα η οποία έστω και λόγω παράδοσης ανέχεται ή επιθυμεί να εδραιωθεί η σχέση της από έναν γενειοφόρο.Σκηνή 9 (28-32): Γνωρίζω Εσένα . Σε βλέπω να επιλέγεις τη μοναξιά της ξενιτιάς από το να βρεθείς σε ελληνική εκκλησία και να συναγελαστείς με Έλληνες. Επέλεξες την μοναξιά από το θέατρο. Είσαι όμορφη για αυτό και για πολλά άλλα.
Στα 30 μου παντρευόμαστε. Με πολιτικό γάμο. Χωρίς προϋποθέσεις. Μπλέκω σε ένα έργο και χρωστάω πολλά. Παρόλο που το ξέρεις με παντρεύεσαι. Τελικά ξόφλησα. Χωρίς να ζητήσω βοήθεια ούτε από το θεό ούτε από κανένα.
Η μάνα μου απειλεί ότι δε θα έρθει. Αφού δε το πιστεύει δικαίωμα της. Ο πατέρας μου μού κάνει μία ερώτηση:
-“Έτσι θες να την παντρευτείς ή είναι επειδή δεν έχεις λεφτά;”
-“Έτσι”
-“Αν δε έρθεις στο γάμο, την επόμενη μέρα θα πας στο δικηγόρο για το δικό μας διαζύγιο”. Το εννοούσε. Η λύση του Γόρδιου Δεσμού.
Δεν ρώτησε ποτέ, αλλά πιστεύω ότι κατάλαβε.
Είναι η πιο όμορφη τελετή που έχω βιώσει. Όλοι μας οι αγαπημένοι εκεί. Ότι πανηγυρικότερο μπορεί να σφραγίσει την έννοια μιας οικογένειας. Η προσωπική επιλογή.
Σκηνή 10 (32): Καρκίνος. Σχεδόν παντού. Στον πατέρα μου. Εγώ να ακούω τους γιατρούς “μετράτε μέρες, δέκα το πολύ” και “δεν μπορούμε να χορηγήσουμε ούτε ντεπόν” και οι υπόλοιποι ένθεοι της οικογένειας να κάνουν προσευχές. Ήρθε η ώρα να πληρώσεις το κόστος της αθεΐας σου. Πάντα έρχεται αυτή η στιγμή αν θες να είσαι συνεπής και άντρας. Καμιά ελευθερία δεν είναι δωρεάν.
Αντικαρκινικό: το πιο αισιόδοξο νοσοκομείο που έχω δει ποτέ. Τα χαρακώματα. Εκεί δεν υπάρχει το “σφάξε με καρκίνε μου να αγιάσω” ούτε “επειδή είναι του θεού θα το υπομείνω και θα γυρίσω και το άλλο μάγουλο στον καρκίνο”. Εκεί υπάρχει “θα τον νικήσω τον πούστη”. Στα χαρακώματα αυτά υπάρχουν μόνο άθεοι. Και όσοι πιστεύουν αλλαξοπιστούν. Είναι στην ατμόσφαιρα ότι δεν μπορεί να υπάρχει θεός που να επιτρέπει τέτοια αρρώστια. Είναι στην ατμόσφαιρα ότι ο καρκίνος εκεί είναι απενοχοποιημένος και απλά ο εχθρός.
Και είναι στην ατμόσφαιρα ότι εκεί θεός είναι μόνο η Επιστήμη και ο Γιατρός και άγγελοί τους οι Νοσηλευτές -ναι τα κεφαλαία είναι σωστά- .
(Σας ευχαριστώ όλους γιατί πέρα από επαγγελματίες ήσασταν και άνθρωποι. Και δεν απογοητευτήκατε παρά μόνο όταν πια όντως δεν μπορούσατε να κάνετε τίποτα)
Έχουμε πει το παραμυθάκι μας, δίνουμε placebo και αναμένουμε το τέλος. Έρχεται παπάς και προτείνει στο πατέρα μου να τον εξομολογήσει και να τον μεταλάβει. Χαλάει το παραμυθάκι. Ο παπάς καταλήγει στον διάδρομο και στο χέρι μου το μούσι του (δυστυχώς ακόμα κολλημένο στη μάπα του-δεν τράβηξα αρκετά δυνατά-). Μας χωρίζουν οι δικοί μου. (“Θα τιμωρηθούμε όλοι για αυτό”). Στους διδύμους γεννητικούς μου αδένες.
Επιστροφή από το νοσοκομείο στο σπίτι. Συνοδεύω μέλος της οικογένειάς μου. Ακούω μαλακίες για έναν στάρετς που έκανε μεταμοσχεύσεις από συκώτι βοδιού σε άνθρωπο. Αναστροφή και επιστροφή στα χαρακώματα. Απάντηση του επιμελητή -μπαρουτοκαπνισμένου λοχία-: “για να είμαι καλός ογκολόγος πρέπει να είμαι άθεος. Δεν έχω δει σε όλη μου την καριέρα ούτε ένα θαύμα”. Δεν μπορώ να καταλάβω το γιατί αλλά ήταν αρκετά πειστικός ώστε να το δεχτώ.
Ξανά προς το σπίτι. “Η αθεΐα σου θα μας τιμωρήσει”. Δύο λεπτά περιγραφή της κατάσταση ωμά και κυνικά και μετά τον παρατάω. Ψυχολογικά τον σκότωσα εκεί την μέρα. Ήταν overkill. Αισθάνομαι τύψεις.
Μία από τις λίγες φορές που πάτησα την αρχή μου ότι το θρησκευτικό συναίσθημα του καθενός (ή η έλλειψη του) είναι ότι το πιο ιερό και σεβαστό δικαίωμα και πως ακόμα και αν δεν σέβονται τη δική μου απιστία είμαι καλύτερος τους και θα σεβαστώ την δική τους πίστη.
Το “μοιραίον” ήρθε. Εκεί διαπιστώνεις το “κόστος” της αθεΐας. Όλοι ελπίζουν (ή λένε ότι ελπίζουν) ότι ο αποχωρισμός είναι προσωρινός ενώ εσύ είσαι σίγουρος ότι είναι μόνιμος. Πατάω σε εκκλησία μετά από πολλά χρόνια. Δε σταυροκοπιέμαι. Όλοι με κοιτάζουν (είναι τόσο υποκριτές ).
Ο αποδεδειγμένα και πλήρως ανοικτά άθεος πεθερός μου σταυροκοπιέται. Ρωτάω γιατί:
“Επειδή έστω και αν διαφωνώ σέβομαι την επιλογή των υπολοίπων και την επιθυμία του πατέρα σου να ταφεί βάσει αυτής της τελετής. Αν δεν μου άρεσε ας μην συμμετείχα. Στην τελική δεν έκανα και κάτι φοβερό, κάτι καραγκιοζιλίκια με τα χέρια μου τα οποία όμως έδειξαν τιμή στην τελετή και το γεγονός.” Ενδιαφέρουσα στάση αλλά δε μου ταιριάζει. Ίσως με την ωριμότητα να προκύψει.
Είναι ο ίδιος άνθρωπος ο οποίος είχε αφήσει απειλή στη γυναίκα του ενώ έκανε εγχείρηση να μην προσευχηθεί και στη διαθήκη του ζητάει να μην ταφεί χριστιανικά.
Ο παπάς, μου λέει θέλω να βαφτίσω το παιδί σου. Απαντώ: μόνο ως μάρτυρας στην πολιτική ονοματοδοσία. Σιωπή.
End of the show. Δεν έχει encore. Η πορεία της συνάρτησης είναι πλήρως προδεδιαγεγραμμένη από εδώ και πέρα.
- Πάντα πίστευα στο εξής ρητό που ξεπατικώνω από το “The stand” του Stephen King:
“Show me a man or a woman alone and I'll show you a saint. Give me two and they'll fall in love. Give me three and they'll invent the charming thing we call 'society'. Give me four and they'll build a pyramid. Give me five and they'll make one an outcast. Give me six and they'll reinvent prejudice. Give me seven and in seven years they'll reinvent warfare”
- Πάντα θεωρούσα τον άνθρωπο το ίδιο με τα ζώα, απλά με ένα (βολικό και χρήσιμο) κοινωνικό πασπάλισμα το οποίο μας επέτρεψε να δημιουργήσουμε και να αξιοποιήσουμε τις “μεγάλες ανθρώπινες αρχές”. Το μυαλό μας εξελικτικά μας οδήγησε στην έννοια ελευθερία αλλά αν αφαιρέσουμε το πασπάλισμα του πολιτισμού συνήθως επιστρέφουμε σα ζώα και μάλιστα πιο κακόβουλοι και αναίσχυντοι από αυτά.(Η αφαίρεση ζωής και ελευθερίας σε εμάς γίνεται ενσυνείδητα).
- Πάντα θα πιστεύω ότι το θρησκευτικό συναίσθημα (ή η απουσία του) και η δυνατότητα έκφρασης είναι ιερό δικαίωμα του καθενός αρκεί να μην καταπατά κυριολεκτικά και άμεσα το ίδιο δικαίωμα σε κάποιον άλλον. Στην καταπάτηση δε θα συμπεριλάβω ποτέ την ανάγνωση της Γένεσης από το πλήρωμα του Απόλλωνα 8 ενώ ανέτειλε η Γη(προσωπική έκφραση πίστης- στην τελική ας είχε σκαρφαλώσει άθεος στην κάψουλα να διαβάσει Dawkins-), αλλά θα συμπεριλάβω ένα κράτος το οποίο επιβάλει θρησκευτικά και πρωινές προσευχές (κρατική έκφραση πίστης), όπως το Ελληνικό.
- Ώρες ώρες θεωρώ το να είσαι αρνί σε οποιοδήποτε κοπάδι μεγάλη ευτυχία. Αντικειμενικά είναι.” Αυτοί οι βάρβαροι ήταν μία κάποια λύσις”.
- Η γνώση του ότι είσαι μόνος, πάντα έχει ένα κόστος, το οποίο οι ένθεοι δεν το πληρώνουν. Και οι μη φανατικοί από αυτούς (και ας μην γελιόμαστε πολλοί είναι μη φανατικοί) δεν εμποδίζονται σοβαρά από κάτι. Αλλά ακόμα και οι φανατικοί ακολουθούν έναν μπούσουλα και λύνουν άκοπα τα διλήμματά τους. Παρολαυτά δε θα άλλαζα με τίποτα την αθεΐα μου.
- Έμαθα όπου βλέπω “ιερούς” πολέμους και ορθοδοξίες οποιασδήποτε μορφής και αιτίας να στρίβω τρέχοντας. Ο φανατισμός από οποιοδήποτε στρατόπεδο μου δημιουργεί εμετούς. Και ειδικά αν προέρχεται από σκεπτόμενους ανθρώπους. Για αυτό και ποτέ δεν συμμετείχα ενεργά σε κόμματα/οργανώσεις. Ούτε καν σε φόρουμ (είστε οι πρώτοι που είμαι ενεργός και αισθάνομαι καλά για αυτό)
- Για την μη ύπαρξη θεού μιλάω ελευθέρα με θρησκευόμενους, ξεκινώντας : γνωρίζω ότι πιστεύεις σε θεό και δικαίωμά σου αλλά τα νούμερα λένε διαφορετικά και είναι αυτά. Δεν αντιμετώπισα ποτέ κατακραυγή που δε θα άντεχα. Οι περισσότεροι με λυπούνται γιατί θα πάω στην κόλαση. The feeling is mutual γιατί θα ζουν στην άγνοια.
- Ατάκα καθηγητή μου σε μάθημα της σχολής: ”Μόνος θεός ο νόμος του Hooke αλλά και αυτός τελευταία αμφισβητείται. Αν υπήρχε ο άλλος δε θα χρειαζόμασταν συντελεστές ασφαλείας”
- Στο παιδί μου θα του μιλήσω και για την αθεΐα και για τις θρησκείες (όσο πιο αντικειμενικά γίνεται. Αν δω ότι δεν μπορώ εγώ να είμαι αντικειμενικός, θα του δώσω τα ερεθίσματα ώστε να τις γνωρίσει). Και θα το αφήσω να επιλέξει. Δε θέλω να μεγαλώσω άθεο. Θέλω να διαπαιδαγωγήσω ελεύθερο άνθρωπο ικανό να κάνει τις δικές του επιλογές.Όσο περνάει ο καιρός φροντίζω να ξεφορτώνω. Ξεφορτώθηκα τη θρησκεία, δέχομαι την έννοια πατρίδα απλώς ως όρο βολικό και χρήσιμο για να διασφαλίσει τη συνοχή ενός κοινωνικού συνόλου(κράτος), πέταξα έξω τις μεγάλες οικονομικοπολιτικές ιδεολογίες, κρατάω τα απολύτως απαραίτητα (λογική, ελευθερία και συντροφικότητα) και με αυτά συνεχίζω... Είμαι Ελεύθερος, Ευρωπαίος και παράλληλα Έλληνας. Με αυτή τη σειρά.
- Ένα τελευταίο ρητό: “Cost-benefit analysis”
Καλώς σας βρήκα!
