Πλήθων Γεμιστός ΙΙ

Παραθέτω εδώ το βίντεο από εκπομπή της ΕΡΤ για τον Γεώργιο Πλήθωνα-Γεμιστό, στο οποίο παρέπεμψε σχολιαστής της προηγούμενης ανάρτησης...

(βλέπε επίσης >>>)

Πλήθων Γεμιστός: Ο τελευταίος των Ελλήνων;

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης, από το PRESS-GR

Διαβάζοντας τυχαία ένα απόσπασμα από μια επιστολή του Πλήθωνα Γεμιστού προς τον Δεσπότη της Πελοποννήσου Θεόδωρο, που την έγραψε 38 χρόνια πριν την Αλωση της Πόλης, ένιωσα την ανάγκη να αναφερθώ στον μεγάλο αυτό άνδρα. Η εποχή του θυμίζει σε πολλά τη δική μας, όπου επικρατεί μια γενικότερη και δικαιολογημένη απαισιοδοξία και ανησυχία για το μέλλον μας.

Σε αυτήν την επιστολή γράφει: «Αν θέλεις να κάνεις αυτό που πρέπει, τότε δεν έχεις κανένα λόγο να δένεσαι με τις αποφάσεις των προγενέστερων ούτε με τα συμφέροντα του Α ή του Β. Οφείλεις να μην πάρεις υπόψη σου τίποτα άλλο εκτός από το κοινό συμφέρον… Μην ξεχνάς, πως δεν επιτρέπεται ούτε στα άτομα ούτε στους λαούς, ούτε στα κράτη να χάσουν την τελευταία τους ελπίδα. Οι δισταγμοί δεν έχουν θέση, όταν βλέπουμε μπροστά μας τον κίνδυνο. (αιεί δ΄αμβολιεργός ανήρ άτησι παλαίει)».

Ποιος ήταν ο άνδρας; Ο Πλήθων Γεώργιος Γεμιστός (1355-1452), ήταν φιλόσοφος, επαναστάτης, ριζοσπάστης πολιτικός και βαθύς μελετητής της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Όλοι έχουμε ακούσει στο σχολείο το όνομά του αλλά... ελάχιστοι για τη ζωή και το έργο του. Γεννήθηκε στη Σπάρτη και αργότερα, όταν οι ιδέες του άρχισαν να γίνονται στόχος κάποιων σκληροπυρηνικών του οικουμενικού πατριαρχείου (που εξόντωσαν τον μαθητή του Ιουβενάλιο), εγκαταστάθηκε στο Δεσποτάτο του Μυστρά.

Ένθερμος υπερασπιστής της φυσικής και πολιτισμικής συνέχειας του Ελληνισμού. Σε μια εποχή, που στο Βυζάντιο, το Έλλην ήταν ακόμη συνώνυμο του εθνικού-ειδωλολάτρη, ο Γεμιστός ανήκε στους λίγους που έλεγαν ότι είναι Έλληνες και όχι Ρωμιοί: «εσμέν Έλληνες το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί». Ήταν κατά του μοναχισμού, που στην εποχή του αριθμούσε περί τις 500.000, λέγοντας: «ο άνθρωπος πρέπει να ζει με τους άλλους σαν ένα πολίτης και όχι σαν μοναχός». Τους μοναχούς τους θεωρούσε «ανόητους, που ζητούσαν την ευδαιμονία στη φτώχεια, την αγαμία, τη νηστεία, την ακαθαρσία, την αμάθεια και την αδράνεια.

Ένα σμήνος κηφήνων που τρεφόταν από το δημόσιο ταμείο». Στην αγιοσύνη αντέτασσε το αρχαίο κάλλος. Ζητούσε την ριζική λύση του αγροτικού ζητήματος και την απελευθέρωση του αγροτικού πληθυσμού. «Η γη ανήκει σε εκείνους που την καλλιεργούν και όχι σε εκείνους που έχουν τίτλους ιδιοκτησίας». Ζητούσε την κατάργηση των μισθοφόρων και τη δημιουργία ενός εθνικού στρατού. Ο ριζοσπαστισμός του φαίνεται από το γεγονός ότι ήταν κατά της θανατικής ποινής. «Αντί να σκοτώνουν τους καταδίκους καλύτερα να τους χρησιμοποιούν στην εκτέλεση δημοσίων έργων.»

Σε ένα από τα τελευταία έργα του, κατέληγε σε μια πολιτική και κοινωνική αναδιοργάνωση, από την οποία θα προέκυπτε μια Πολιτεία βασισμένη σε μεταρρυθμισμένη εκδοχή του αρχαιοελληνικού πνεύματος, και στην οποία Πολιτεία οι άνθρωποι «κάλλιστα τε και άριστα βιώεν, και εις όσον οίον τε ευδαιμονέστατα». Μετά το θάνατό του, οι δεσπότες της Πελοποννήσου παρέδωσαν το χειρόγραφο στον εγκάθετο από τον Μωάμεθ Β τον Πορθητή της Πόλης Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο, ο οποίος το έκαψε δημόσια, καθώς θεωρήθηκε «ειδωλολατρικό» και «σατανικό», που περιείχε υποτίθεται στις σελίδες του «τα σαπρά των Ελλήνων ληρήματα». Κάλεσε μάλιστα όσους κατέχουν αντίγραφα, να τα καταστρέψουν και αυτά.

Παρά ταύτα, έχουν σωθεί και δημοσιευτεί αρκετά αποσπάσματα του έργου αυτού. Ο Πλήθων πέθανε στη Σπάρτη ένα χρόνο πριν την άλωση. Οι περισσότεροι μαθητές του, ανάμεσα στους οποίους και ο Βησσαρίων, έφυγαν στην Ιταλία όπου συνέβαλαν σημαντικά στην λεγόμενη Αναγέννηση. Το 1465 Ιταλοί θαυμαστές του, πήραν τα οστά του και τα μετέφεραν στο Ναό των Μαλατέστα (Tempio Malatestiano) στο Ρίμινι, όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα: «για να βρίσκεται ο μεγάλος διδάσκαλος μεταξύ ελευθέρων ανθρώπων».

Ο πιο διάσημος μαθητής του ο Βησσαρίων, δέκα χρόνια πριν την Άλωση έγραφε στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, τότε Δεσπότη Πελοποννήσου: «Απόδωσε στο λαό την ελευθερία του και τα όπλα του. Κοίταξε να του αναπτερώσεις το φρόνημά του, είναι γενναίος, δεν του λείπει μήτε η ευγένεια της ψυχής, μήτε η σωματική ρώμη. Ότι τον έκανε να ξεπέσει, ότι τον κρατά έτσι αφοπλισμένο κι αγύμναστο είναι η απηνής φορολογία, η ωμότητα των εισπρακτόρων και η κρατήσασα του γένους μαλακία τε και βλακεία…»

Στη φωτογραφία, ο τάφος του Πλήθωνα στο Ναό των Μαλατέστα (Tempio Malatestiano) στο Ρίμινι της Ιταλίας.

Ο επίσκοπος και καρδινάλιος Βησσαρίων

Παίρνω αφορμή από αυτό το κείμενο του φίλου μου Αλ. Πιστοφίδη και θέλω να προσθέσω άλλο ένα απόσπασμα από τις παροτρύνσεις που έγραφε ο Βησσαρίων στον Κων/νο Παλαιολόγο-Δραγάτση.

Βλέποντας ο Βησσαρίων τις αλλαγές στην παραγωγή που είχαν ξεκινήσει στη δυτική Ευρώπη, καλούσε τον μετέπειτα αυτοκράτορα να στείλει μαθητές στην Ιταλία για να σπουδάσουν τις νέες τεχνικές. Ταυτόχρονα περιέγραφε δε τα τεχνικά έργα που συνάντησε στη Δύση: «... και τινάς εκλεξάμενος νέους ες Ιταλίαν πέμψαι, των τεχνών μαθησαμένους, τας αναγκαίας ... Ξύλα πρίζονται αυτομάτως, μύλωνες τάχιστα τε και ως ένεστιν οξύτατα κινούνται, οι τε φυσητήρες των εν χωνείαις και διακρίσεσι μετάλλων ασκοί εντεινόμενοί τε και ανιέμενοι, μηδεμιάς χειρός υπουργούσης ... Την δε ποίησιν του σιδήρου, ούτω μεν ούσαν χρήσιμον, ούτω δε αναγκαίαν ανθρώποις, ως άνευ αυτού μη τα πολεμικά, μη τα ειρηνικά τε και πολιτικά δύνασθαι καλώς έχειν, ενταύθα τις αν ευχερώς καταμάθοι ... Ου μην αλλά και την ναυπηγικήν, όση τε περί τας μικράς και τριήρεις, όση τε περί τας φορτηγούς και στρογγύλας καταγίνεται νήας, ων πλείστην εν Πελοποννήσω και καλλίστην έχετε ύλην ... Ταύτας τέτταρας τέχνας, άριστε δέσποτα, μηχανικήν, σιδηροποιητικήν, οπλοποιητικήν και ναυπηγικήν, ως αναγκαίας τε και χρησίμους ... » (Παν. Κανελλόπουλος: «Γεννήθηκα στο 1402»)

Ο Βησσαρίων περιγράφει, ως αδαής περί την Τεχνική, αλλά οξυδερκής παρατηρητής τα τεχνικά επιτεύγματα της δυτικής Ευρώπης και ομαδοποιεί τις χρήσιμες για τη βυζαντινή κοινωνία τεχνολογικές κατηγορίες, με την ελπίδα ότι είναι δυνατόν να ξεκινήσει μια εκπαιδευτική και παραγωγική αναγέννηση στον ελλαδικό χώρο, όπου το μορφωτικό επίπεδο είχε πέσει ακόμα περισσότερο και από εκείνο του 11^ου αιώνα και φυσικά ήταν πολύ κατώτερο εκείνου της ύστερης Αρχαιότητας.

Την ίδια στιγμή όμως οι βυζαντινοί λόγιοι αυτής της παρακμιακής εποχής σκιαμαχούν περί αριστοτελισμού και πλατωνισμού, ενώ οι κοσμικές και εκκλησιαστικές ομάδες εξουσίας είχαν κλείσει συμμαχίες και συνεργασίες με τους επερχόμενους Οθωμανούς (Δ.Γ. Αποστολόπουλος: «Χαλίφης αυτοκράτορας- Ρωμιός πατριάρχης»).

Ταχύρρυθμη βιολογική εξέλιξη

(Απογευματινή, 26/6/2009)

Πόσο γρήγορα μπορεί να εξελιχθεί ένα είδος; Μη φανταστείτε πως θα πρέπει να περάσουν πολλές χιλιάδες χρόνια για να υπάρξει εξέλιξη. Για ορισμένα είδη, όπως το τροπικό ψαράκι του γλυκού νερού γκάπι (guppy, Poecilia reticulata), η απάντηση ίσως να εντυπωσίαζε ακόμη και τον Δαρβίνο: Στα ψάρια αυτά παρατηρήθηκε βιολογική εξέλιξη σε διάστημα μόλις 8 ετών, που ισοδυναμούν με λιγότερες από 30 γενιές του συγκεκριμένου είδους.


Την ανακάλυψη που θα δημοσιευθεί στο τεύχος Ιουλίου της επιθεώρησης «The American Naturalist» έκανε η βιολόγος Swanne Gordon, η οποία μαζί με συναδέλφους της πραγματοποίησε σχετικό πείραμα στον ποταμό Ντάμιερ του Τρινιντάντ απομονώνοντας μια ομάδα γκάπι από όλους τους φυσικούς τους εχθρούς, τοποθετώντας τα σε ένα σημείο όπου ένας καταρράκτης λειτούργησε ως φυσικός φράχτης.

Η ομάδα αυτή σε διάστημα 8 ετών προσαρμόστηκε στο νέο περιβάλλον -όπου δεν υπήρχαν αρπακτικά- γεννώντας λιγότερους μεν αλλά μεγαλύτερους σε μέγεθος απογόνους σε κάθε αναπαραγωγικό κύκλο, κάτι που δεν συνέβη με άλλη ομάδα γκάπι που ζούσαν στον ίδιο ποταμό, αλλά αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο των αρπακτικών…

Να αρχίσει η επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα...

από τις εκκλησίες της Πλάκας

Επειδή συζητείται αυτές τις μέρες και εβδομάδες το θέμα των μαρμάρων του Παρθενώνα που «αγόρασε» ο Έλγιν από τους Οθωμανούς κι επειδή με έχουν προσκαλέσει να συμμετάσχω σε διάφορα διεκδικητικά γκρουπ του Facebook και αλλού, θεώρησα σκόπιμο να μεταφέρω εδώ αυτό το πολύ καλό άρθρο του κ. Γιάννη Λαζαρη, ώστε να ενημερωθούμε για μια ακόμα πτυχή του προβλήματος των αρχαιοτήτων.

του Γιάννη Λάζαρη, από το blog: freeinquiry.gr

«O Παρθενώνας έπεσε θύμα λεηλασίας και το έγκλημα αυτό σήμερα μπορεί να επανορθωθεί» είπε χειροκροτούμενος κατά τη διάρκεια των εγκαινίων του νέου Μουσείου της Ακρόπολης ο υπουργός Πολιτισμού κ. Αντώνης Σαμαράς και -αναφερόμενος στα μάρμαρα της Ακρόπολης, που βρίσκονται στο Βρεταννικό Μουσείο- πρόσθεσε: «Αυτά που δεν βρίσκονται εδώ, αυτά που αποσπάστηκαν και απομακρύνθηκαν πριν από 207 χρόνια θα επανέλθουν.» Στο ίδιο ύφος ήταν και οι δηλώσεις του προέδρου της Δημοκρατίας, του πρωθυπουργού, του προέδρου της Βουλής, σύσσωμων των Μ.Μ.Ε., ολόκληρη δε η τελετή των εγκαινίων είχε σκηνοθετηθεί με σκοπό την ανάδειξη του αιτήματος της επιστροφής των μαρμάρων από την Αγγλία.

Τέτοιες κινήσεις είναι ενδεικτικές της σύγχυσης, που βρίσκονται οι νεοέλληνες, οι οποίοι αδυνατούν να αντιληφθούν, ποιός έκανε τις μεγαλύτερες καταστροφές στον Παρθενώνα, κι ότι σε περίπτωση που πράγματι επιθυμούν την επιστροφή μαρμάρων στην Ακρόπολη, δεν χρειάζεται να παρακαλούν το Λονδίνο. Ας ξεκινήσουν από τους χριστιανικούς ναούς, που βρίσκονται στους αρχαιολογικούς χώρους κάτω και γύρω από την Ακρόπολη και την Πλάκα, όπου μπορούν να βρουν τόννους μαρμάρων αποσπασμένων από τον Παρθενώνα, τα οποία έχουν ενσωματωθεί στη δόμησή τους.

Σχέδιο της Ακρόπολης του Λόρδου Μπράουτον από το βιβλίο: «Ταξίδια στην Αλβανία και άλλες περιοχές της Τουρκίας το 1809 και 1810», όπου φαίνεται ό,τι είχε απομείνει από την αντιαισθητική εκκλησία της Παναγιάς της Αθηνιώτισσας εντός του Παρθενώνα που φαιρέθηκε σχετικά πρόσφατα.

Ο Παρθενώνας - Παναγιά Αθηνιώτισσα κατά τον ιβ' αι. μ.Χ. [Σχέδιο Μανόλη Κορρέ (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο).]

Η αρχαία πόλη της Αθήνας είχε άναπτυχθεί γύρω από την Ακρόπολη, κυρίως στην περιοχή, που εκτείνεται βόρεια του λόφου. Η αίγλη τής πόλης διατηρήθηκε μέχρι τους Ρωμαϊκούς αιώνες, οπότε γνώρισε την τελευταία περίοδο της ακμής της. Κατά τον β' αιώνα μ.Χ. η Αθήνα όχι μόνο είχε ανακτήσει την αρχαία της λαμπρότητα, αλλά οδηγήθηκε σε νέα άνθηση με τις παρεμβάσεις του Ηρώδη του Αττικού και του Αδριανού, ενώ τον δ' αιώνα είχε καταστεί πάλι σπουδαίο εκπαιδευτικό κέντρο και φιλομαθείς νέοι από όλη την αυτοκρατορία συνέρρεαν, για να ακούσουν τις διδασκαλίες φημισμένων φιλοσόφων.

Στο νότιο κεντρικό χώρο της Αρχαίας Αγοράς, όπου υπήρχε το Ωδείο του Άγρίππα, οικοδομήθηκε το Γυμνάσιον, πανεπιστημιακό συγκρότημα, που περιλάμβανε αίθουσες διδασκαλίας, βιβλιοθήκη, παλαίστρα και λουτρά. Πολλά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια οικοδομήθηκαν νοτιότερα, κάτω από τον Άρειο Πάγο, όπως κι ένα ακόμα Γυμνάσιο νότια του Ωδείου του Ηρώδη του Αττικού. Επίσης επισκευάστηκαν η Βιβλιοθήκη του Αδριανού, η σκηνή του θεάτρου του Διονύσου, η Θόλος και το Μητρώο. Σε όλη αυτή την περίοδο κυριαρχούσε ο Ελληνικός χαρακτήρας κι επιβίωναν οι θεσμοί της Κλασικής Εποχής.

Μετά από διατάγματα του Θεοδοσίου άρχισαν οι καταστροφές κι οι κατεδαφίσεις των Ελληνικών αγαλμάτων, καλλιτεχνημάτων και ιερών, οι όποιες διήρκεσαν πολλούς αιώνες. Στη θέση των αρχαίων ναών ξεφύτρωσαν χριστιανικοί, ενώ παράλληλα ανεγέρθηκαν και νέοι χριστιανικοί ναοί σε άλλες θέσεις, αλλά με αρχαίο -κατά κανόνα- υλικό. Η Αθήνα από πόλη - σύμβολο της Κλασικής Αρχαιότητας μεταβλήθηκε σε περιφερειακή πόλη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Στην Ακρόπολη -που μετονομάστηκε σε Κάστρο- μετατράπηκαν σε χριστιανικούς ναούς ο Παρθενώνας (ως ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας αρχικά και Παναγιάς της Αθηνιώτισσας αργότερα) και το Ερεχθείο (ως ναός του Σωτηρος Χριστού). Ανάμεσά τους κτίστηκε ναός της Αγίας Τριάδας, ενώ τα Προπύλαια διαμορφώθηκαν σε ναό των Αρχαγγέλων. Κατά τη μετατροπή του σε χριστιανικό ναό ο Παρθενώνας υπέστη τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία του, πολύ μεγαλύτερες κι από του Μοροζίνι, που χρησιμοποιούνται σαν άλλοθι από την ορθόδοξη προπαγάνδα στην επιχείρηση απόκρυψης των προγενέστερων εκτεταμένων χριστιανικών καταστροφών.

Ο αρχαίος κυρίως ναός αποτέλεσε το ναό της χριστιανικής βασιλικής, ενώ το δυτικό μέρος αποτέλεσε το νάρθηκα. Η ανατολική θύρα καταργήθηκε κι εκεί έγινε το ιερό. Προκειμένου να μετατραπεί σε χριστιανικό ναό ανοίχτηκαν πλευρικές είσοδοι, κατασκευάστηκε κλιμακοστάσιο στη ΝΔ γωνία του σηκού, αψίδα στην ανατολική πλευρά, ενώ ο γλυπτός διάκοσμος των μετοπών των δύο προσόψεων και της βόρειας πλευράς υπέστη εκτεταμένη απολάξευση. Το ίδιο συνέβη και στα μεγαλύτερα αγάλματα του ανατολικού αετώματος, τα οποία καθαιρέθηκαν. Στη ζωοφόρο ανοίχτηκαν παράθυρα, που κατέστρεψαν αρκετά από τα γλυπτά της.

Τον στ' αιώνα μ.Χ. ο Ιουστινιανός διέταξε την αφαίρεση των καλυτέρων μαρμάρων του Παρθενώνα, αλλά και άλλων σπουδαίων αρχαίων ναών, όπως των Δελφών, της Μιλήτου, της Εφέσου κ.α. και τη μεταφορά τους στην Κωνσταντινούπολη για την ανέγερση της Αγίας Σοφίας, των οποίων την επιστροφή ουδείς Ρωμηός μέχρι σήμερα διανοήθηκε να ζητήσει. Τον ιβ' αιώνα στο χώρο προστέθηκε κι η κατοικία των ορθόδοξων επισκόπων.

Σε τόπους χριστιανικής λατρείας μετατράπηκαν και τα σπήλαια της Ακρόπολης, το σπήλαιο του Πάνος (Άγιος Αθανάσιος), η Κλεψύδρα (Άγιοι Απόστολοι στα Μάρμαρα) και το σπήλαιο στο χορηγικό μνημείο του Θρασύλλου (Παναγιά η Σπηλιώτισσα). Ιδρύθηκε η βασιλική του Διονυσιακού θεάτρου και η βασιλική στη θέση του Ασκληπιείου προς τιμή των Αγίων Αναργύρων, ενώ η αρχαία ιερή κρήνη μετατράπηκε σε άγιασμα. Επάνω από το Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού ανεγέρθηκε η βασιλική του Αγίου Ανδρέα.

Μέσα στην κεντρική περιοχή της Αθήνας, που περιέκλειε το υστερορρωμαϊκό τείχος, μετατράπηκε σε βασιλική το λεγόμενο Αγορανομείο και σε Βαπτιστήριο το Ωρολόγιο του Κυρρήστου. Μέσα στο χώρο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού κτίστηκε ό ναός της Μεγάλης Παναγιάς, που υπήρξε ό καθεδρικός ναός της Αθήνας, ο οποίος μετατράπηκε σε μικρότερη τρίκλιτη βασιλική στις αρχές του στ' αιώνα. Στο λόφο του Αγοραίου Κολωνού ο ναός του Ηφαίστου μετατράπηκε σε Άγιο Γεώργιο Ακαμάτη (!) κι έμεινε μάλιστα ως τέτοιος μέχρι τα μέσα του ιθ΄ αιώνα. Κάτω από τον Άρειο Πάγο ιδρύθηκε ό ναός του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, ενώ στο λόφο των Νυμφών κατεδαφίστηκε το αρχαιότερο Ιερό του Διός στην Αττική και κτίστηκε ό ναός της Αγίας Μαρίνας.

Ο Άγιος Δημήτριος Λουμπαδιάρης στο λόφο των Μουσών (Φιλοπάππου) απέναντι από την Ακρόπολη.

Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος ακριβώς κάτω από τον Παρθενώνα. Όλη η περιοχή κάτω και γύρω από την Ακρόπολη είναι γεμάτη χριστιανικούς ναούς κτισμένους με αρχαία υλικά.

Ανατολικά της Ακρόπολης κτίστηκαν πέντε ναοί: στη θέση του μεταγενέστερου ναού της Αγίας Αικατερίνης, στη θέση του ναού της Σωτείρας του Λυκοδήμου, η βασιλική του Εθνικου Κήπου, η τρίκλιτη βασιλική στην βόρεια πλευρά του Ολυμπιείου (αφιερωμένη στον άγιο Νικόλαο) και ο ναός που υπήρχε νότια του Όλυμπιείου. Στον Ιλισσό, ο ιωνικού ρυθμού ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδος μετατράπηκε σε τρίκλιτη βασιλική κι ο ναός της Δήμητρας και της Κόρης κοντά στη νότια όχθη του σε ναό της Παναγίας με την επωνυμία Παναγιά στην Πέτρα, όπου έγινε και νεκροταφείο. Νεκροταφεία δημιουργήθηκαν και γύρω από την Ακρόπολη στο χώρο του ναού του Αγίου Ανδρέα και στη βασιλική του θεάτρου του Διονύσου.

Λίγο πρίν, από το μέσα του η΄ αι, η Αθήνα προήχθη εκκλησιαστικά από επισκοπή σε μητρόπολη, οπότε από τότε μέχρι τον ιβ΄αι. παρατηρήθηκε νέα δραστηριότητα στον τομέα της ναοδομίας. Νέοι ναοί κτίστηκαν με την ίδια νοοτροπία και τεχνική, όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος του Μαγκούτη στις βόρειες υπώρειες της Ακρόπολης, οι Άγιοι Απόστολοι του Σολάκη στην Αρχαία Αγορά, οι Άγιοι Ασώματοι του Κεραμεικού, οι Άγιοι Θεόδωροι, η Καπνικαρέα, η Αγία Αικατερίνη στην Πλάκα και άλλοι, όπως η Παναγία η Γοργοεπήκοος (γνωστή ως «Μικρή Μητρόπολη» ή Άγιος Ελευθέριος). Πολλές μονές κτίσθηκαν επίσης στο περίχωρα της πόλης σε θέσεις κατεδαφισθέντων Ελληνικών ιερών, όπως της Καισαριανής (στη θέση ιερών της Δήμητρας και της Ειλειθυίας), του Δαφνίου (στη θέση ιερού του Δαφναίου Απόλλωνα) κ.ά. Στην κορυφή του Λυκαβηττού κατεδαφίστηκε ο ναός του Αγχεσμίου Διός και στη θέση του κτίστηκε ό Προφήτης Ηλίας, που αργότερα μετατράπηκε σε Άγιο Γεώργιο.

Παρά την εφαρμογή του νέου πολεοδομικού σχεδίου της πόλης τον ιθ΄ αιώνα, οι Βαυαροί με τους Ρωμιούς σεβάστηκαν το αλλότρια βυζαντινά κτίσματα, κι αντί να τα απομακρύνουν προτίμησαν να τα σώσουν προβαίνοντας σε αλλαγές και παρεμβάσεις του σχεδίου. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Εισοδίων της Θεοτόκου (Καπνικαρέας), η οποία παρέμεινε στη μέση και χώρισε τον δρόμο στα δύο, τη σημερινή οδό Ερμού. (Στη σύγχρονη Ελλάδα ξεναγός εξηγούσε σε ξένους, ότι ο ναός της Καπνικαρέας είναι πολύ καλά κτισμένος με χρήση άριστου υλικού, μεταφερμένου ειδικά, ακόμα κι από την Ακρόπολη!)

Σε ελάχιστες μόνον πολύ προκλητικές περιπτώσεις κι υστέρα από τις έντονες πιέσεις των ξένων αρχαιολογικών σχολών απομακρύνθηκαν ορισμένοι μόνο χριστιανικοί ναοί, για τη διενέργεια αρχαιολογικών ανασκαφών και την ανάδειξη των προγενέστερων αρχαίων κτισμάτων.

Μεταμόρφωση του Σωτήρος (Κοττάκη) στην Πλάκα. Ένας από τους πολλούς γύρω από την Ακρόπολη χριστιανικούς ναούς, που έχει κτιστεί με αρχαία μάρμαρα.

Στη διπλανή φωτογραφία (click) εικονίζεται η σελίδα 7 του συμβολαίου 2816 (9 Μαΐου 2007, τόμος 205/6), σύμφωνα με το οποίο αναγνωρίζονται δικαιώματα κυριότητας εκτάσεως χιλιάδων στρεμμάτων σε μοναστήρι, βάσει φιρμανίων των Σουλτάνων Μεχμέτ Α΄ (1413-1421), Μπαγιαζίτ Α΄ (1389-1402), Μουράτ Β΄ (με φιρμάνι της 9ης Απριλίου 1430, το οποίο σώζεται πρωτότυπο, επικυρώνει προνόμια και ιδιοκτησίες μοναστηριών στο Άγιο Όρος) και του Αχτιναμέ του Μωάμεθ του Πορθητή (1453).

Εμπόριο αρχαιοτήτων από Οθωμανούς - Εκκλησία – Ελληνικό Κράτος

Στα «κατηγορώ» των Νεοελλήνων, ότι τα γλυπτά του Παρθενώνα αφαιρέθηκαν παράνομα από το μνημείο, οι Βρεταννοί αντιτάσσουν το επιχείρημα, ότι για όλες τις ενέργειες του Έλγιν ήταν ενήμεροι οι τοπικοί (Οθωμανοί) ηγεμόνες της περιοχής και μάλιστα είχαν εγκρίνει την αφαίρεση και την μεταφορά των τμημάτων της ζωοφόρου με έκδοση σχετικών διαταγμάτων – φιρμανιών. Οι Έλληνες, την ίδια στιγμή, που αντιλέγουν, πως «τα φιρμάνια είναι παράνομα, διότι δεν μπορεί να έχουν καμμία νομική ισχύ οι πράξεις των κατακτητών σήμερα», όχι μόνον ανέχονται την Ορθόδοξη Εκκλησία να κατέχει την τεράστια περιουσία της βάσει φιρμανιών των τότε Οθωμανών ηγεμόνων, αλλά δέχονται φιρμάνια και αχτιναμέδες σουλτάνων σε συμβολαιογραφικές πράξεις της σύγχρονης Ελλάδας.

Οι επιχειρήσεις αρπαγής του Ελληνικού πολιτισμικού πλούτου (όχι μόνο των μαρμάρων του Παρθενώνα) διεξάγονταν με την ανοχή/αδιαφορία των Τούρκων και την σιωπηρή συγκατάθεση/συνενοχή της ορθόδοξης Εκκλησίας. Μάλιστα πολλές φορές η Εκκλησία είχε σημαντικό ρόλο στο κύκλωμα της αρπαγής: π.χ. ανάμεσα στους πληροφοριοδότες και προμηθευτές του Άγγλου πρέσβυ στην Κων/πολη, Thomas Roe (1621-1628), βρίσκουμε τον ίδιο τον πατριάρχη και τον επίσκοπο Άνδρου.

Στο αρχαιοεμπόριο διέπρεψαν και οι μονές του Άθωνα: με έγγραφό τους του 1694 ομολογούν, ότι πούλησαν στον βασιλιά της Ρωσίας «παλαιά βιβλία» γιατί, όπως ισχυρίζονταν, λιμοκτονούσαν (αυτό δηλαδή, που ισχυρίζονταν ανέκαθεν…) Επίσης το 1801 ο ηγούμενος της μονής Πάτμου, αφού δωροδοκήθηκε από τους Άγγλους, τους παρέδωσε πανάρχαια χειρόγραφα, μεταξύ των οποίων και έναν πλατωνικό διάλογο. Τις μονές Πάτμου και Άθωνα στιγματίζει και ο Αδαμάντιος Κοραής ότι «εγύμνωσαν όλην την Ελλάδα από τα πολύτιμά της αντίγραφα» (Προλεγόμενα στην έκδοση του Ισοκράτη, 1807). Επίσης στη δεκαετία του 1720, ο Γάλλος πρόξενος στη Θεσσαλονίκη, Εσπαρνέ, οργάνωσε δίκτυο πρακτόρων σε όλη την Ελλάδα από φίλους του μοναχούς, με σκοπό την κλοπή πολυτίμων χειρογράφων.

Παρόμοια κατάσταση εμπορίου αρχαιοτήτων συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση επίσημα όμως πλέον και θεσμοθετημένα με νόμους του νεοελληνικού κράτους. Για τον Καποδίστρια π.χ. οι αρχαιολογικοί θησαυροί αποτελούσαν αγαθά αποκλειστικώς ανταλλάξιμα. (Βλ. «Η λογοκοπία περί επαναπατρισμού των Ελληνικών αρχαιοτήτων»).

Έχουν εγκαταλείψει τα δαιμόνια τις ελληνικές αρχαιότητες του Βρετανικού Μουσείου;

Επιχειρώντας να δικαιολογήσουν τις καταστροφές των Ελληνικών ναών από τους χριστιανούς, ελληνορθόδοξοι ενίοτε ομολογούν, πως «πράγματι υπάρχουν περιστατικά καταστροφής των ειδώλων των ψευτοθεών εις τους βίους των αγίων» (επίσημη ιστοσελίδα μονής Πετράκη). Ξεδιπλώνοντας ακόμα περισσότερο την αναχρονιστική μεσαιωνική τους σκέψη συνεχίζουν διευκρινίζοντας, ότι τα αρχαία ελληνικά αγάλματα «ήταν κατοικητήρια διαμόνων».

Εις τον βίο της Αγίας Παρασκευής και πολλών άλλων αγίων διαβάζουμε, ότι η αγία δια της προσευχής της έκανε τα δαιμόνια, που κατοικούσαν μέσα εις τα αγάλματα, να ομολογήσουν την παγίδα, την οποία κατεργάζονται για τους ανθρώπους, και εις τη συνέχεια να προκαλέσουν παρουσία πλήθους τη συντριβή των αγαλμάτων, χωρίς να τα αγγίξη ανθρώπινο χέρι».

Τα δαιμόνια, που κατοικούσαν -σύμφωνα με τους εκκλησιαστικούς ταγούς- μέσα στα αγάλματα, που φιλοξενούνται τώρα σε Μουσεία του εξωτερικού (π.χ. Ελγίνεια, Βρεταννικό Μουσείο), δεν είχαν λόγο να εγκαταλείψουν τις κατοικίες τους, επομένως πρέπει να βρίσκονται ακόμα μέσα τους.

Όσο η Ελλάδα ταλανίζεται από τέτοιες μεσαιωνικές αντιλήψεις, σε περίπτωση επαναπατρισμού των Ελληνικών αρχαιοτήτων των ξένων Μουσείων διαφαίνεται άμεσος ο κίνδυνος κι αυτά τα μάρμαρα να ακολουθήσουν την τύχη των προηγουμένων –των «κατοικητηρίων των δαιμόνων»– που έγιναν ασβέστης, τεμαχίσθηκαν κι εξαγιάσθηκαν από τους χριστιανούς, χρησιμοποιούμενα ως δομικά υλικά στην ανέγερση εκκλησιών.

Η Κοίμησις της Θεοτόκου Παντάνασσας στο Μοναστηράκι κατά τη διάρκεια των εργασιών της πρόσφατης συντήρησής της, που κόστισε 675.635 €.

Επί αιώνες οι χριστιανοί κατέστρεφαν τον Παρθενώνα κι έκτιζαν με τα μάρμαρά του τις πάμπολλες χριστιανικές εκκλησίες, που υπάρχουν γύρω από τον Ιερό Βράχο. Ένας απλός περίπατος στους χώρους γύρω από την Ακρόπολη είναι αρκετός, προκειμένου να διακρίνει με τα ίδια του τα μάτια κι ο κάθε μή ειδικός επισκέπτης τα αρχαία μάρμαρα, που είναι ενσωματωμένα στο πλήθος των χριστιανικών ναών, που βρίσκονται εντός των αρχαιολογικών χώρων κάτω ακριβώς από την Ακρόπολη (Θέατρο Διονύσου, Αρχαία Αγορά κ.λπ.), αλλά και σε όλη την περιοχή της Πλάκας.

Εάν επιθυμούσαν οι εκάστοτε Ελληνικές κυβερνήσεις να κάνουν κάτι το ουσιαστικό αντί των τηλεοπτικών «σώου» εμπρός από τις κάμερες, θα έπρεπε να δώσουν τις απαραίτητες εντολές για την εκπόνηση μελετών για την αφαίρεση των τεμαχίων των αρχαίων μαρμάρων από τους χριστιανικούς ναούς της περιοχής της Ακρόπολης, την επανατοποθέτησή τους στον Παρθενώνα και την απομάκρυνση όλων των χριστιανικών ναών από τους αρχαιολογικούς χώρους. (Το ευσεβές Υπουργείο Πολιτισμού βέβαια προτιμά να δαπανά κονδύλια -όχι για την απομάκρυνση, αλλά αντιθέτως- για τη συντήρηση τέτοιων ναών, όπως π.χ. του Ναού του Αγίου Γεωργίου στον αρχαιολογικό χώρο της Βραυρώνας, δίπλα στο ιερό της Δήμητρας, της μονής Δαφνίου επί του ναού του Δαφναίου Απόλλωνος κ.λπ.)

Όταν επί χρόνια το Ελληνικό Κράτος, η Εκκλησία και οι νεοέλληνες αφ' ενός εμπορεύονται τα αρχαία με αρχαιοκαπήλους κι αφετέρου ακόμα και σήμερα δείχνουν τελείως απαξιωτική συμπεριφορά προς την αρχαία κληρονομιά, δεν δικαιούνται να αυτοχαρακτηρίζονται ως τα θύματα της υπόθεσης και να απαιτούν επιστροφές μαρμάρων. Ούτε νομιμοποιούνται να στηρίζονται γελοιωδώς στην βιολογική τους καταγωγή (η οποία εξ άλλου είναι αμφισβητήσιμη), για να διεκδικήσουν τους πολιτισμικούς θησαυρούς, για λογαριασμό του βαθύτατα μεσαιωνικού, θεοκρατούμενου και διεφθαρμένου κράτους τους, στο οποίο ακμάζει η τελευταία θεοκρατία της Ευρώπης.

Αφού ολοκληρωθεί η αφαίρεση των μαρμάρων από τους χριστιανικούς ναούς της γύρω από την Ακρόπολη περιοχής και η επανατοποθέτησή τους στον Παρθενώνα, τότε ενδεχομένως να νομιμοποιηθεί η Ελλάδα να ζητήσει κι από τους ξένους την επιστροφή των μαρμάρων, αρχής γενησομένης από τους γείτονες Τούρκους, από τους οποίους πρέπει να αιτηθούν τα μάρμαρα των αρχαίων Ελληνικών ναών, που αφαίρεσε ο Ιουστινιανός, προκειμένου να κτίσει την Αγία Σοφία.

(βλέπε επίσης >>>)

Ιερατικά εγκαίνια στο μουσείο Ακρόπολης

Διαχρονική αθλιότητα

Σύμφωνα με μια ανακοίνωση του ΥΣΕΕ, τρεις ημέρες πριν από τα πανηγυρικά εγκαίνια του νέου Μουσείου της Ακρόπολης, συγκεκριμένα την Τετάρτη, 17/6/, πραγματοποιήθηκε κρυφά από τη δημοσιότητα ορθόδοξος «αγιασμός» στους χώρους του Μουσείου από κάποιον εκπρόσωπο του Αρχιεπίσκοπου! Πρόκειται για γελοίο και ανατριχιαστικό γεγονός να τελείται «αγιασμός» σε χώρο δημόσιας έκθεσης εθνικών γλυπτών και αντικειμένων, πολλά από τα οποία έχουν τραυματιστεί, αρχικά από τα σφυριά χριστιανών ακτιβιστών, αργότερα από αρχιτεκτονικές επεμβάσεις στους ναούς της Ακρόπολης για να μετατραπούν τα οικοδομήματα του χρυσού αιώνα και σημερινά αρχαία μνημεία σε χριστιανικούς ναούς.

Ευτυχώς, σύντομα βρήκαν τότε οι λαμπροί εκπρόσωποι της «θρησκείας της αγάπης» αιρετικούς ομόθρησκους και μη υποχωρητικούς αλλόθρησκους ως αντικείμενο εκτόνωσης του φανατισμού τους κι έτσι άρχισαν να αλληλοσφάζονται, αφήνοντας στην ηρεμία τους τα δημιουργήματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.

Η τέλεση κρυφού αγιασμού πιστεύω ότι απέβλεπε:

1. Στην απόκρυψη από τα μάτια (και την τηλεόραση) των ξένων των ταλιμπανικών γελοιοτήτων του νεοελληνικού κράτους. Με λίγα λόγια, ντρέπονται για την εμφάνιση της πολιτικής ηγεσίας σε δημόσιες εκδηλώσεις δίπλα σε συνοικιακούς μάγους, οι οποίοι με αποκριάτικες στολές εκλιπαρούν την παρέμβαση πνευμάτων και δαιμόνων υπέρ της καλοπέρασης που έχουν εξασφαλίσει.
   
2. Στην παροχή ικανοποίησης στο ιερατείο του Ιερώνυμου και του Άνθιμου, ότι δήθεν είναι απαραίτητη η συμβολή τους (και η αμοιβή τους) στον εξαγνισμό των «ειδώλων», τα οποία είναι αναγκασμένοι σήμερα οι «πιστοί» να προβάλλουν παγκοσμίως, αφού ο Ελληνισμός δεν δημιούργησε έκτοτε τίποτα συγκρίσιμο και επιδείξιμο!

(βλέπε επίσης >>>)

Περιουσία, περιουσία (και μόνο) σκέφτεται η εκκλησία

Ιερώνυμος: «Σε αιχμαλωσία η εκκλησιαστική περιουσία»

Θέμα αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας και της αποδέσμευσής της από τα «δεσμά» της Πολιτείας έθεσε για δεύτερη φορά μέσα σε μία εβδομάδα ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος (φωτογραφία). «Το μεγαλύτερο τμήμα της περιουσίας βρίσκεται εν αιχμαλωσία και ομηρεία» είπε ο Αρχιεπίσκοπος, ο οποίος κάλεσε την Πολιτεία σε διάλογο για την αξιοποίησή της. Μάλιστα, συνέδεσε το ζήτημα της φορολόγησης της εκκλησιαστικής περιουσίας με τα ιδρύματα που διαθέτει η Εκκλησία. «Αν πει η Εκκλησία αυτή τη στιγμή "έχουμε εμείς 500 ιδρύματα και αυτά τα ιδρύματα τα κλείνουμε και ελάτε να πάρετε τους ανθρώπους οι οποίοι είτε είναι κατάκοιτοι είτε είναι ηλικιωμένοι" (...) τότε πώς θα τα βγάλει πέρα η κοινωνία;» διερωτήθηκε ο κ. Ιερώνυμος και κάλεσε την πολιτεία σε διάλογο (πλήρες κείμενο >>>).

Η περιουσία που δήθεν βρίσκεται στα «δεσμά» της Πολιτείας είναι η λεγόμενη «διακατεχόμενη», δηλαδή τα ακίνητα, για τα οποία οι μητροπόλεις δεν διαθέτουν συμβόλαια. Ούτε καν χρυσόβουλα που τα φτιάχνουν μόνοι τους στα μοναστήρια και τα παρουσιάζουν σε φωτοτυπίες της φωτοτυπίας - για να μην καταστραφεί το ιερόν πρωτότυπον, εννοείται! Αν επρόκειτο για νομίμως κατεχόμενη περιουσία, δεν θα γινόταν καν λόγος, θα την έκαναν οι ιδιοκτήτες της ό,τι ήθελαν - στο πλαίσιο των νόμων που ισχύουν για όλους, βεβαίως βεβαίως!

Όσο για τους "κατάκοιτους και ηλικιωμένους" που περιθάλπουν, πρόκειται σίγουρα για αναξιοπαθούντες, οι οποίοι πληρώνουν όμως με περιουσιακά στοιχεία, συντάξεις κτλ. αυτή την περίθαλψη. Άντε να υπάρχουν και 2-3 άτομα δωρεάν. Και φυσικά, αυτή η δουλειά είναι αρμοδιότητα του κράτους και δεν θα έπρεπε να την αναλαμβάνει κάθε καλο- ή κακο-προαίρετος ιδιώτης! Αλλά δεν πιστεύω ότι το σπάταλο και ανοργάνωτο ελληνικό κράτος είναι σε θέση να προσφέρει αυτή την υπηρεσία με επάρκεια. Θα δημιουργηθεί πάλι ένας υδροκεφαλικός οργανισμός με τεράστια έξοδα διοίκησης και προσωπικού και ελάχιστη αποδοτικότητα!

Θα έπρεπε λοιπόν να δοθεί η δυνατότητα σε κάθε ιδιώτη να προσφέρει αυτές τις υπηρεσίες με τους ίδιους όρους και το ίδιο κόστος. Και, φυσικά, να υπάρχει από δίπλα ένα κράτος που θα κάνει ελέγχους και θα επιβάλλει σε όλους τους φορείς κοινωνικών υπηρεσιών, κρατικούς, ιδιωτικούς και (ψευδο-)φιλανθρωπικούς, τους ίδιους κανόνες λειτουργίας και το ίδιο επίπεδο υπηρεσιών. Είναι σε θέση το ελληνικό κράτος να πράξει αυτό το αυτονόητο; Σ' αυτό το ανοργάνωτο κράτος ποντάρει ο κ. Ιερώνυμος και γι' αυτό πετάει προκλητικές κουβέντες στον αέρα!

Μουσική στην εποχή του λίθου

...

Αρχαιολόγοι εντόπισαν κοντά στη γερμανική πόλη Ulm ένα φλάουτο με ηλικία μεγαλύτερη από 35.000 χρόνια. Στην ίδια σπηλιά είχαν βρει οι ερευνητές το μάλλον αρχαιότερο γλυπτό που παριστάνει σύγχρονο άνθρωπο.

(click)

Το φλάουτο είναι πάνω από 20 εκατοστά μακρύ και έχει 5 τρύπες, στις ίδιες αποστάσεις που έχει και ένα φλάουτο του 18ου αιώνα (τα σύγχρονα φλάουτα έχουν μοχλούς και τάπες). Υλικό κατασκευής είναι τα κόκαλα κάποιου μεγαλόσωμου γύπα. Πέρα από το συγκεκριμένο όργανο, βρέθηκαν επίσης υπολείμματα από τρία ακόμα φλάουτα.

Από αυτά τα ευρήματα συμπεραίνουν οι ερευνητές σε άρθρο τους στο περιοδικό «Nature», ότι εκπρόσωποι του ανθρώπινου είδους είχαν αναπτύξει ήδη αρκετά νωρίς ένα μουσικό «πολιτισμό».

(βλέπε επίσης >>>)

Το ισχυρότερο σύστημα λέιζερ

...
Το ισχυρότερο σύστημα λέιζερ του κόσμου, ικανό να δημιουργεί θερμοκρασίες υψηλές όσο στον πυρήνα του Ήλιου, παρουσιάστηκε και επίσημα σε κρατικό εργαστήριο της Καλιφόρνια.

Το NIF (National Ignition Facility, Εθνική Εγκατάσταση Πυροδότησης), μια εγκατάσταση σε μέγεθος ποδοσφαιρικού γηπέδου, δημιουργήθηκε κυρίως για τη μελέτη της ασφάλειας και αξιοπιστίας του πυρηνικού οπλοστασίου των ΗΠΑ.

Οι ερευνητές, ωστόσο, ελπίζουν να αξιοποιήσουν το σύστημα για να πετύχουν και παραγωγή ενέργειας από ελεγχόμενη πυρηνική σύντηξη (η σύντηξη, το αντίθετο της πυρηνικής σχάσης, είναι η αντίδραση από την οποία πηγάζει η ενέργεια των άστρων).


Χιλιάδες άτομα βρέθηκαν στο Εθνικό Εργαστήριο Λόρενς Λίβερμορ, περίπου 8O χλμ ανατολικά του Σαν Φρανσίσκο, για τα εγκαίνια του συστήματος. Ανάμεσά τους ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια Αρνολντ Σβαρτζενέγκερ: «Μπορούμε να δημιουργήσουμε τα άστρα εδώ στη Γη. Και μπορώ ήδη να φανταστώ ότι οι φίλοι μου στο Χόλιγουντ θα στενοχωρηθούν, βλέποντας ότι όσα παρουσιάζουν στις ταινίες τους είναι πια παρωχημένα» σχολίασε στο AFP.

Η εγκατάσταση αποτελείται από 192 επιμέρους πομπούς υπεριώδους λέιζερ, τοποθετημένους στο εσωτερικό μιας τεράστιας μεταλλικής σφαίρας.

Οι δέσμες θα συγκλίνουν πάνω σε ένα σφαιρικό στόχο σε μέγεθος μπιζελιού, δημιουργώντας θερμοκρασίες δεκάδων εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου και πιέσεις δισεκατομμυρίων ατμοσφαιρών. Τα πειράματα προγραμματίζεται να αρχίσουν το 2010.

(Newsroom ΔΟΛ, 2/6/2009)

Θερινό ηλιοστάσιο, 21/6

...
Σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες επανέρχονται σταδιακά αρχαίες τελετές και γιορτές για το θερινό ηλιοστάσιο, οπότε τελειώνει τυπικά η άνοιξη και αρχίζει το θέρος. Στις φωτογραφίες που ακολουθούν, αριστερά στην ανατολική Γερμανία, φωτιές που καίνε ξύλα και άχυρα (ίσως και τα κακά πνεύματα, κάτι σαν το επίσης αρχαίο έθιμο του Κλείδωνα παρ' ημίν), και δεξιά στη Λευκορωσία, νυχτερινό μπάνιο σε λίμνες και ποτάμια. Η νύχτα του Iwan Kupala, όπως λέγεται εκεί, μάλλον για σωματικό και ηθικό καθαρμό...

(click)

::

Ο κουρέας του Ιουλιανού

«Μόλις ανήλθε στον θρόνο, ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, με τον λιτό του χιτώνα, θέλησε να περιποιηθεί την κόμη του και κάλεσε έναν κουρέα του Παλατιού. Έκπληκτος είδε να παρουσιάζεται άνδρας με πολυτελή ενδύματα συγκλητικού! Άναυδος έμεινε ο Ιουλιανός, καθώς τον ανέκρινε για τα περιουσιακά του στοιχεία.

Αμπέλια και λιοστάσια στην Κοιλάδα του Λύκου, βίλα στον Κεράτιο Κόλπο, δύο τρίπατα σπίτια, κοντά στα ανάκτορα των Βλαχερνών, είκοσι ίππους και δεκαεφτά μερίδες τροφή από τα μαγειρεία!... "Αυτά τα ολίγα!", τον διέκοψε ειρωνικά ο αυτοκράτορας και τον έδιωξε από μπροστά του. Ο Ιουλιανός είδε τη διαφθορά από πρώτο χέρι και ευθύς πήρε σκληρά μέτρα. Χωρίς οίκτο πέταξε όλα τα τρωκτικά που ροκάνιζαν τον πλούτο της αυτοκρατορίας.

Ένας εσμός από παρακοιμώμενους, σφουγγοκωλάριους, ιερείς, μάγους, γυναίκες στολιδιάρες, πνιγμένες στο χρυσάφι και στα διαμαντικά. Όλο αυτό το κηφηναριό, πετάχτηκε στον δρόμο και οι πρωταίτιοι της ρεμούλας δεν ξέφυγαν απ' την τανάλια του δραστήριου αυτοκράτορα. Συνελήφθησαν, δεσμεύτηκαν οι περιουσίες τους και καταδικάστηκαν σε πολυετή φυλάκιση.

Μόλις ξεμπέρδεψε με τα τρωκτικά των Ανακτόρων, το τιμωρό χέρι του, στράφηκε προς το ιερατείο, που ήταν το κόκκινο πανί για τον Ιουλιανό, αφού ήταν φανατικός οπαδός του ελληνικού Πανθέου.

Τα Βατοπέδια και οι Βιστωνίδες περίσσευαν εκείνη την εποχή. Με διατάγματα επεστράφησαν οι γαίες στους γεωργούς, που είχαν αρπάξει οι ηγουμενοκαλόγεροι με τη φοβέρα της κόλασης και τους έκαναν αγιόδουλους. Τιμώρησε τους μεγαλόσχημους ρασοφόρους, που γκρέμισαν τους εθνικούς ναούς, και τους υποχρέωσε να τους ξαναχτίσουν. Στις επιστολές του «κατά Γαλιλαίων», δηλαδή χριστιανών, ξερνάει χολή και γράφει: "Κατάφεραν να παραπλανήσουν τον λαό, με μια μυθολογία και την κάναν θρησκεία". Στη βασιλεία του, η τάξη και η ευημερία ήταν πρωτοφανείς. Οι ιστορικοί λένε ότι αν δεν γνωρίζαμε τις ακριβείς ημερομηνίες της σύντομης ζωής του, θα νομίζαμε ότι κυβέρνησε είκοσι χρόνια, ενώ πραγματικά κυβέρνησε μόλις είκοσι μήνες!...».

Τάσος Γουλοσπύρος
Αγρίνιο

(Ελευθεροτυπία, 18/6/2009)

Neda is dead!

Η Ιρανή φοιτήτρια Neda Mahdavi Agha Soltan, 26 ετών, δολοφονήθηκε από τις δυνάμεις καταστολής του περσικού θεοκρατικού καθεστώτος. Οι μουλάδες προσπαθούν με θρησκόληπτο παραλήρημα και με αναφορές στον "παντοδύναμο" Αλλάχ να παραπλανήσουν τον κόσμο για την πραγματική φύση του εγκληματικού καθεστώτος που έχουν δημιουργήσει και συντηρούν.

οι φωτογραφίες δεξιά προέρχονται από ερασιτεχνικό βίντεο που γυρίστηκε πάνω από το σημείο δολοφονίας της Neda!

Για τις σκέψεις του Επίκουρου

Βιβλία, βιβλία

(Ρίτσα Μασούρα, Καθημερινή, 14/6/200)

Ευπώλητο βιβλίο! Εύηχος, ελκυστικός όρος. Σε παρακινεί να αναζητήσεις το βιβλίο, να ψάξεις για κριτικές, να δεις αν ταιριάζει στη δική σου ιδιοσυγκρασία, στις διακυμάνσεις του είναι σου. Βεβαίως, εκ των προτέρων γνωρίζεις ότι κάθε τι ευπώλητο δεν είναι αυτομάτως και ποιοτικό. Υπάρχουν, ωστόσο, βιβλία που προσελκύουν το ενδιαφέρον μας επειδή κυριολεκτικά μας καίνε. Το έζησα παλιότερα με το εξομολογητικό, οικουμενικό βιβλίο του Φίλιπ Ροθ «Καθένας». Το ζω τελευταία με το βιβλίο του Ιρβιν Γιάλομ «Στον κήπο του Επίκουρου», μέσω του οποίου ο συγγραφέας επιχειρεί να ελαχιστοποιήσει τον κυρίαρχο φόβο του θανάτου.

Η διαχείριση του θανάτου, λέει ο Γιάλομ, είναι διαφορετική ανά τους αιώνες. Υπήρξαν πολιτισμοί που τον αρνήθηκαν. Το βλέπουμε στους τάφους των Φαραώ ή στους τάφους των αρχαίων προγόνων μας. Δίπλα στο νεκρό σώμα, αντικείμενα προσωπικά, αντικείμενα που ενδεχομένως θα διευκόλυναν τον νεκρό στη δεύτερη ζωή του. Ο επίγειος πλούτος στοιβάζεται στην τελευταία κατοικία του νεκρού. Σε μουσείο του Μπρούκλιν υπάρχουν νεκρικά αγάλματα ιπποποτάμων που είχαν ταφεί μαζί με τους νεκρούς για να διασκεδάζουν στη μετέπειτα ζωή τους. Αλλά για να μην τρομάξουν οι νεκροί από τα ζώα, τους είχαν φτιάξει τόσο κοντά πόδια ώστε να μπορούν να μετακινηθούν πολύ αργά, άρα να είναι ακίνδυνα. Αργότερα, οι διάφορες θρησκείες διέσπειραν τον φόβο, αλλά και την ευτυχία τής μετά θάνατον ζωής, προκαλώντας τεράστια σύγχυση. Η θρησκευτική εικονογραφία του μεσαιωνικού χριστιανισμού με τις τιμωρίες της Κόλασης ή τις σκηνές από την Ημέρα της Κρίσης του Ιερώνυμου Μπος επέτεινε το άγχος του θανάτου, δίδοντάς του μια αιματοβαμμένη εικαστική διάσταση.

Ο Ιρβιν Γιάλομ καταφεύγει στον Επίκουρο και στην επικούρεια αφοβία. Μέσω του Αθηναίου φιλοσόφου στοχεύει στην άμβλυνση του φόβου του θανάτου, γιατί η τρομακτική σκέψη του αναπόφευκτου θανάτου μάς εμποδίζει να απολαύσουμε τη ζωή. Κάποιοι φτάνουν στο σημείο να τη μισήσουν. Αλλοι αφοσιώνονται σε μια εργασιακή φρενίτιδα, η οποία δεν έχει άλλο στόχο από το να αποφευχθεί η οδύνη. Ομως ο άνθρωπος, διδάσκει ο Επίκουρος, είναι σύνθεση στροβίλων, περιδινιζόμενων και περιπαλλασσόμενων ατόμων. Ως εκ τούτου και το σώμα και η ψυχή του είναι πράγματα υλικά.

Ο Επίκουρος αμφισβητήθηκε όσο κανένας άλλος ακριβώς γι’ αυτήν την εξίσωση σώματος και ψυχής. Αλλά ενδεχομένως και για έναν ακόμη λόγο: Γιατί πέραν των θρησκευτικών επιταγών μπορεί να εκμηδενίσει το κύρος οποιασδήποτε εξουσίας, η οποία υποτίθεται ότι στηρίζεται –σύμφωνα με τους πρώτους στίχους του Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου– στο Κράτος και τη Βία. Οι Επικούρειοι, όμως, όντας απαλλαγμένοι από τον φόβο δεν υποκύπτουν σε καμιά μορφή βίας, αναζητώντας τη χαρά τη ζωής στα μικρά και τα ταπεινά και αδιαφορώντας για τα μεγάλα και τα σπουδαία. Είναι ελαφρώς επίκαιρη ή θεωρία ή κάνω λάθος;

Ο Γούντι Αλεν, ευφυολογώντας κάποια φορά είπε το εξής: «Δεν φοβάμαι το θάνατο, απλώς δεν θέλω να ’μαι εκεί όταν θα έρθει»! Μικροί Γούντι Αλεν όλοι εμείς, αλλά ο Επίκουρος μας αντικρούει. Ο θάνατος λέει δεν μας αφορά, επειδή όταν εμείς υπάρχουμε δεν υπάρχει αυτός κι όταν αυτός επέλθει, δεν το καταλαβαίνουμε γιατί έχουμε πάψει να υπάρχουμε! Από τη στιγμή που ο άνθρωπος θα ξεπεράσει το φόβο των Θεών (του Θεού), από τη στιγμή που θα διερευνά με το νου και την εμπειρία τη φύση των πραγμάτων και θα μάθει να χαίρεται την ουσία της ζωής, αναζητώντας την ηδονή στο κορμί, στο μυαλό, στο φύλο, στη γνώση, στο στομάχι και στην τέχνη, από τη στιγμή λοιπόν που θα αποκτήσει αυτά τα αθάνατα αγαθά θα μπορεί να ζήσει –όσο ζήσει– την πρόσκαιρη, αλλά ανεπανάληπτη ύπαρξή του, απολαμβάνοντας την υπαρξιακή ηδονή. Η ηδονή με την επικούρεια έννοια σημαίνει αποφυγή του σωματικού πόνου και αταραξία της ψυχής! («Εμείς οι Επικούρειοι», εκδόσεις Μ. Βερέττας)

Νεποτισμός και διαφθορά στα ελληνικά πανεπιστήμια

(Aντωνης Καρκαγιαννης, Καθημερινή, 14/6/2009)

Tον Μάιο του 2009, σε κάποια σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών συνεδρίαζε το Εκλεκτορικό Σώμα για την εκλογή καθηγητού τρίτης βαθμίδος, δηλαδή τακτικού καθηγητού, όπως τον αποκαλούσαμε κάποτε. Οι υποψήφιοι ήταν δύο και ο ένας είναι ήδη τακτικός καθηγητής σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, όπου, όπως γράφει ο ίδιος στο υπόμνημά του, εξεπλήρωσε όλες τις επιστημονικές και προσωπικές φιλοδοξίες και του μένει μόνο η νοσταλγία να επιστρέψει στην πατρίδα και να προσφέρει υπηρεσίες στο πανεπιστήμιο από το οποίο αποφοίτησε. Σέβομαι βαθύτατα αυτήν την τελευταία του νοσταλγική φιλοδοξία, αλλά με τη σκέψη πόσο διαφορετικά είναι αυτά που θυμάται ως φοιτητής της δεκαετίας του '7Ο, ακόμη και του '8Ο, με αυτά που ισχύουν σήμερα στα ελληνικά πανεπιστήμια, με δυσκολία συγκρατώ το σαρκαστικό «καλά να πάθει»...

Εγκαίρως υπέβαλε τα χαρτιά του και τις εργασίες του «τρεις κούτες». Εντελώς τυχαία διαπίστωσε ότι κανένα από τα μέλη του Εκλεκτορικού Σώματος και της Εισηγητικής Επιτροπής δεν έκανε τον κόπο να ανοίξει αυτές τις κούτες για να δει τι περιέχουν. Και όταν εξέφρασε τη διαμαρτυρία του σε κάποιον της Εισηγητικής Επιτροπής, εκείνος τον επέπληξε γιατί δεν εφρόντισε να έχει ιδιαίτερες συναντήσεις με όλα τα μέλη. Πράγματι δεν εφρόντισε, γιατί στις ΗΠΑ αυτές οι συναντήσεις δεν συνηθίζονται και θεωρούνται επιλήψιμες και νόμιζε ο δυστυχής ότι το ίδιο ισχύει και εδώ! Εκεί οι συναντήσεις δεν είναι «ιδιαίτερες», αλλά δημόσιες, αλλεπάλληλες και σε επίσημες συνεδριάσεις των εκλεκτορικών σωμάτων.

Ηδη από την προκήρυξη του διαγωνισμού και τον χαρακτηρισμό της επίμαχης έδρας άρχισε να υποπτεύεται ότι η εκλογή ήταν ήδη φωτογραφικά προσανατολισμένη υπέρ του συνυποψηφίου του. Και τότε κατελήφθη από οργή, πείσμα και μαχητικότητα γιατί το ζήτημα δεν ήταν πλέον ατομικό, αν θα εκλεγεί αυτός ή ο άλλος, αλλά γενικότερο που έχει να κάνει με τον τρόπο που λειτουργούν τα πανεπιστήμιά μας. Αρχισε να ερευνά και από την έρευνα έμαθε πολλά. Ευχόμαστε να μην πάθει και πολλά.

Στη συνεδρίαση, λοιπόν, του Εκλεκτορικού Σώματος τον περασμένο Μάιο ήταν καλά μελετημένος και αποκάλυψε, προσκομίζοντας και τις σχετικές αποδείξεις, ότι κρίσιμα σημεία από το βιογραφικό του συνυποψηφίου του ήταν κατά την ευγενικότερη έκφραση ανακριβή και κατά την ειλικρινέστερη απροκάλυπτα ψευδή! Κανείς όμως μέχρι τότε δεν τα είχε ερευνήσει, από σκόπιμη αμέλεια ή από αμελή σκοπιμότητα...

Το Εκλεκτορικό Σώμα και η Εισηγητική Επιτροπή, που άλλα είχαν εισηγηθεί, βρέθηκαν σε μεγάλη αμηχανία. Αναγκάστηκαν να διακόψουν τη συνεδρίαση χωρίς να ορίσουν πότε θα επαναληφθεί, από ποιο σημείο θα συνεχιστεί και με ποιους όρους. Περιμένουμε και θα δούμε. Για την ώρα δεν αναφερόμαστε σε ονόματα ή σε άλλες συγκεκριμένες καταστάσεις. Θα το κάνουμε αν χρειαστεί, και ελπίζουμε να μη χρειαστεί...

Υπάρχει μια θεμελιώδης εκπαιδευτική αρχή που ισχύει διεθνώς: Ενα εκπαιδευτικό σύστημα παράγει στελέχη ανάλογα με την ποιότητά του. Αν η ποιότητά του είναι υψηλή και η ποιότητα των στελεχών του είναι επίσης υψηλή. Το ίδιο ανάλογο αν είναι χαμηλή. Υπάρχει μια ελπίδα ότι η αρχή αυτή θα αρχίσει να κάμπτεται και να σπάει ο φαύλος κύκλος που ενίοτε προκαλεί από τη στιγμή που σχηματίζεται πολυεθνική και διεθνής πανεπιστημιακή κοινότητα και σιγά σιγά θα αρχίσουν να ισχύουν διεθνή κριτήρια αξιολόγησης και επιλογής. Εχουμε ήδη στα χέρια μας καταπληκτικά ηλεκτρονικά εργαλεία που ούτε μπορούσαμε να φανταστούμε πριν από μερικά χρόνια. Είμαστε σε θέση να ενημερωθούμε πλήρως και ταχύτατα για το τι κυκλοφορεί σε κάθε χώρα από επιστήμη, επιστημονική διδασκαλία και επιστημονική έρευνα.

Στη χώρα μας υπάρχουν ακόμη πολλοί που πιστεύουν ότι στις άλλες χώρες, ιδιαίτερα τις μεγάλες και προηγμένες, η επιστήμη είναι... μίσθαρνο όργανο των πολυεθνικών. Είναι δεν είναι αλήθεια αυτό, λίγο ενδιαφέρει. Το βέβαιο είναι ότι η επιστήμη όλο και περισσότερο... «παγκοσμιοποιείται» και διαμορφώνει διεθνείς προδιαγραφές και κριτήρια. Αν αγνοήσουμε αυτή τη διεθνή πραγματικότητα (ελπίζω ότι δεν είμαστε σε θέση να την αγνοήσουμε) θα παραμείνουμε εγκλωβισμένοι (θανάσιμα) στον επιστημονικό μας επαρχιωτισμό με χωριάτικες συναλλαγές, αγοραπωλησίες διδακτικών, ερευνητικών και διοικητικών θέσεων, με φαινόμενα αμαρτωλών συγγενομιξιών. Πιστεύω ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν την... ικανότητα να σβήσουν και να διαγραφούν από τον διεθνή επιστημονικό χάρτη, αλλά δεν μπορούν για μεγάλο χρονικό διάστημα να συνεχίσουν την ύπαρξή τους όπως είναι σήμερα. Αυτό είναι μάλλον αδύνατο.

Οι παροικούντες και γνωρίζοντες θα πουν: «Σιγά τις καταγγελίες που μας κάνεις. Εμείς γνωρίζουμε περισσότερα και χειρότερα». Πράγματι γνωρίζουν, τα ομολογημένα και τα ανομολόγητα. Γνωρίζουν οικογένειες που σύσσωμες μεταφέρθηκαν από την τραπεζαρία του σπιτιού τους στο αμφιθέατρο του πανεπιστημίου, γόνους που «εξελέγησαν» λέκτορες μόλις πήραν το πτυχίο τους και με διδακτορικό που εγκαίρως είχε «επιβλέψει» ο ανιών. Γνωρίζουν καθηγητές που εξασφάλισαν ή ποικιλοτρόπως εξαγόρασαν τον τίτλο για να τον χρησιμοποιήσουν ως επαγγελματικό προσόν και ποτέ δεν πάτησαν το πόδι τους στο πανεπιστήμιο, μισθοδοτούμενοι ή μη. Γνωρίζουν ακόμη όλες τις συναλλαγές για την εκλογή των λεγομένων πανεπιστημιακών αρχών. Τα γνωρίζουν όλα και σιωπούν. Λίγοι θα μιλήσουν και ακόμη λιγότεροι θα φωνάξουν και θα αγωνιστούν. Η έρημος δεν είναι ποτέ συνεχής. Εχει και οάσεις...

Πολλές ελπίδες συγκεντρώνει η νέα διοίκηση της ΠΟΣΔΕΠ, του συνδικαλιστικού οργάνου του διδακτικού προσωπικού. Αρκεί να ξεφύγει από το συντεχνιακό καβούκι και να ασχοληθεί περισσότερο με τον έλεγχο των πράξεων και παραλείψεων, με τον κομματισμό, τη διαφθορά και τη συναλλαγή των πανεπιστημίων.

Κάνουν λάθος οι προφήτες;

Σε προγούμενη ανάρτηση αναφερθήκαμε ενδεικτικά σε προφητείες που αποδίδονται από τους ευαγγελιστές στον Ιησού, σύμφωνα με τις οποίες η β' παρουσία θα γίνει πριν ακόμα πεθάνουν οι ακροατές του... Φυσικά, δεν έγινε τίποτα, παρότι η "προφητεία" αυτή επαναλήφθηκε από διάφορους κληρικούς για να τρομοκρατήσουν τον κόσμο και να του πάρουν χρήματα και ακίνητη περιουσία...

Στο άρθρο που ακολουθεί, ο Alain Garrigou εξηγεί και θεωρητικά πώς λειτουργεί η πίστη σε προφητείες οι οποίες, παρότι αυτές δεν επαληθεύονται, κάνουν το ποίμνιο να επιμένει και να πισμώνει. Ο συγγραφέας επεκτείνει το θέμα και στην πίστη για πολιτικές προφητείες, οι οποίες επίσης ποτέ δεν επαληθεύονται στη μορφή που έχουν διατυπωθεί. Το θρησκευτικό ή πολιτικό ιερατείο προσπαθεί όμως πάντα να "ερμηνεύσει" τα γεγονότα έτσι, ώστε να θεωρηθεί ότι η "προφητεία" επαληθεύτηκε...

(ALAIN GARRIGOU, Ελευθεροτυπία, 14/6/2009)

Στο Λέικ Σίτι της Μινεζότα, ένα πρωινό του Σεπτεμβρίου, κάπου στη δεκαετία του 1950, η «Lake City Herald» δημοσίευσε άρθρο για την προφητεία της Μαρία Κιτς: η πόλη, όπως και άλλα μέρη των ΗΠΑ, θα καταστρέφονταν, και μόνον οι πιστοί θα σώζονταν από τους εξωγήινους που θα εισέβαλαν με διαστημόπλοια από τον πλανήτη Κλέρον. Το τέλος του κόσμου ήταν προγραμματισμένο για τις 21 του επόμενου Δεκεμβρίου, σύμφωνα με την Κιτς.

Τη θεωρία της Κιτς παρακολουθούσε ομάδα κοινωνιο-ψυχολόγων, οι οποίοι υποστήριζαν πως, με βάση τη σύγχρονη παρατήρηση του Ψυχρού Πολέμου, θα μπορούσαν να εξηγήσουν τους μηχανισμούς κάθε προφητείας γενικότερα, από τις πρώτες χριστιανικές μέρες μέχρι την εποχή μας.

Η αναμονή πήγε στράφι, αλλά οι οπαδοί της Μαρία Κιτς βρήκαν δικαιολογίες για την αποτυχία της πρόβλεψης. Οι παρατηρητές αναγνώρισαν ακριβώς τις ίδιες αντιδράσεις για τη συντέλεια του κόσμου όπως και στις αρχαίες αιρέσεις, για τις οποίες, όμως, οι πληροφορίες ήταν ελλιπείς.

Οι «μιλερίτες» -οπαδοί του Ουίλιαμ Μίλερ, ενός αγρότη που ζούσε στα βόρεια της πολιτείας της Νέας Υόρκης και πίστευε στην πραγματοποίηση της βιβλικής προφητείας- περίμεναν κατά τη διάρκεια όλου του έτους 1843, χωρίς να χάνουν τις ελπίδες τους. «Η χρονιά που θα τελείωνε ο κόσμος πέρασε. Ο μιλερισμός παρέμεινε. Όσοι δεν υπήρξαν απόλυτα πεπεισμένοι εγκατέλειψαν, ήταν όμως ελάχιστοι. Αντίθετα, ήταν πολλοί εκείνοι που διατήρησαν την πίστη και τη φλόγα τους. Απέδιδαν, ευχαρίστως, την απογοήτευσή τους, σε λάθος στον υπολογισμό του έτους. Παρά τη διάψευση της προφητείας, ο φανατισμός φούντωνε. Η φωτιά που προέρχεται από τέτοιου είδους συναισθήματα δεν σβήνει κατά παραγγελία. (...) Αντί να μειωθούν, οι εκδηλώσεις πίστης έγιναν ακόμα πιο αποφασιστικές στην προσμονή της Τελικής Κρίσης».

Συγγραφείς του «Η αποτυχία μιας προφητείας», ο Λεόν Φέστινγκερ και οι συνάδελφοί του, είχαν, προφανώς, στο μυαλό τους το πιο σημαντικό επεισόδιο των απαρχών της Καθολικής Εκκλησίας, η οποία συστάθηκε με αφορμή την προσμονή της Δευτέρας Παρουσίας, της γρήγορης επιστροφής του Χριστού στη Γη για την Τελική Κρίση.

Οταν η προφητεία διαψεύδεται, οι οπαδοί δεν εγκαταλείπουν υποχρεωτικά την πίστη που έχει αποδειχθεί λανθασμένη. Το να αποκηρύξουν την πίστη τους κοστίζει ακριβά, κι έτσι αντιδρούν με υπερβάλλοντα ζήλο. Εφευρίσκουν κάθε είδους δικαιολογίες, που αφορούν κυρίως την ημερομηνία του γεγονότος -λανθασμένοι υπολογισμοί- για να πειστούν οι ίδιοι και διπλασιάζουν την ευλάβειά τους προσπαθώντας, μάλιστα, περισσότερο από ποτέ, να πείσουν και τους υπόλοιπους.

Σύμφωνα με τον Φέστινγκερ, η παράδοξη -για να μην πούμε παράλογη- αυτή συμπεριφορά εξηγείται από τη «γνωστική δυσαρμονία», ένα είδος ηθικής και διανοητικής «ενόχλησης», τόσο επίπονης, που η πραγματικότητα υποχωρεί μπροστά στην πίστη.
[...]

(πλήρες κείμενο >>>), (βλέπε επίσης >>>)

Επανήλθε το GURF

Ο Θέμης Λαζαρίδης ανακοίνωσε την επαναφορά του blog που έχει δημιουργήσει και μας ενημερώνει με πολύ ενδιαφέροντα θέματα από το χώρο των ελληνικών ΑΕΙ:

Η προσωρινή αναστολή λειτουργίας του μπλογκ

Δευτέρα, Ιουν 15 2009

Γενικά Θεμης Λαζαριδης 10:37 μμ

Η αναστολή λειτουργίας του μπλογκ τις τελευταίες δυο μέρες οφείλεται σε καταγγελία του κ. Β. Σωτηρόπουλου (e-lawyer) προς την wordpress (δείτε το ποστ Facebook και προαγωγές ΔΕΠ

Η υπόθεση αυτή εγείρει πολλά ερωτήματα: για τη δεοντολογία στα μπλογκ, για την ελληνική νομοθεσία περί προσωπικών δεδομένων, για την ελληνική νομοθεσία περί δυσφήμισης κτλ. Προσωπικά, κλίνω υπέρ της ελευθερίας του λόγου. Θεωρώ ότι η ελληνική νομοθεσία περί δυσφήμισης πάσχει (δείτε εδώ για περισσότερες λεπτομέρειες). Επίσης θεωρώ ότι ο νόμος περί προσωπικών δεδομένων, που είχα διαβάσει παλαιότερα, είναι πολύ ασαφής και μάλλον ρηχός (για αυτό άλλωστε υπάρχει και η σχετική Ανεξάρτητη Αρχή). για να καταλάβετε το λόγο). Είχε προηγηθεί αίτημα του κ. Σωτηρόπουλου προς εμένα να αφαιρέσω συγκεκριμένο ποστ. Εγώ αρνήθηκα εξηγώντας τους λόγους. Κατόπιν ο κ. Σωτηρόπουλος έγραψε στην wordpress λέγοντάς τους ότι το μπλογκ παραβιάζει τους όρους λειτουργίας (terms of service). Η wordpress αποφάσισε να βάλει το μπλογκ σε “λίμπο” χωρίς να ζητήσει εξηγήσεις από μένα. Όταν επικοινώνησα μαζί τους μου είπαν ότι πρέπει να σβήσω το συγκεκριμένο ποστ. Εγώ απάντησα ότι δεν θα ήθελα να το κάνω αυτό, αλλά είμαι πρόθυμος να εξετάσω συγκεκριμένα σημεία του ποστ που μπορεί να είναι αναληθή και να τα σβήσω ή να δώσω διορθώσεις, να τονίσω δηλαδή στο ποστ ότι είναι ψευδή. Αυτό δεν έγινε δεκτό από τον κ. Σωτηρόπουλο, που έγραψε ότι ολόκληρο το ποστ «είναι δυσφημιστικό και χρησιμοποιεί ακατάλληλη γλώσσα». Τελικά, η wordpress αποφάσισε να «κρύψει» από μόνη της το επίμαχο ποστ μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες διευκρινίσεις.

Ένα τελευταίο ζήτημα που ανέδειξε σε email του ο ΑΑΤ: πολλοί από σας ξοδέψατε εκατοντάδες ώρες σχολιάζοντας, συζητώντας, ψάχνοντας στοιχεία. Όλα αυτά μπορούν να χαθούν σε μια στιγμή. Ποιός κατέχει τα πνευματικά δικαιώματα για αυτές τις συνεισφορές; Αξίζει να προβληματιστούμε λίγο πάνω σε αυτό. Σκέφτομαι να μεταφέρω το GURF σε ιδιωτικό σέρβερ. Με τρομάζει η ευκολία με την οποία η wordpress υποκύπτει σε τέτοιου είδους πιέσεις. Και φοβάμαι ότι αυτό το συμβάν θα ανοίξει την όρεξη σε κάθε λογής θιγόμενους.

O Χόμπιτ ήταν ένα άλλο είδος ανθρώπου

Οι μικροσκοπικοί άνθρωποι που ζούσαν μέχρι πρόσφατα στο νησί Φλόρες της Ινδονησίας, με ανάστημα γύρω στο ένα μέτρο, πιθανώς κατάγονται από τον Homo erectus και πρέπει να καταταχθούν σε διαφορετικό είδος από εμάς, υποδεικνύουν νέες έρευνες για τα αμφιλεγόμενα ευρήματα.

Οι ανθρωπολόγοι είχαν μείνει έκπληκτοι το 2004, όταν παρουσιάστηκαν τα οστά του «Χόμπιτ», που είχαν βρεθεί σε μια σπηλιά ένα χρόνο νωρίτερα. Έκτοτε οι επιστήμονες παραμένουν διχασμένοι για το κατά πόσο πρόκειται για νέο είδος, το Homo floresiensis, ή για Homo sapiens που έπασχαν από κρετινισμό ή μικροεγκεφαλία. Με ύψος ένα μέτρο, βάρος γύρω στα 30 κιλά και εγκέφαλο τρεις φορές μικρότερο από του σύγχρονου ανθρώπου, οι Χόμπιτ ζούσαν στο απομονωμένο νησί μέχρι πριν από 19.000 χρόνια, ίσως και πολύ λιγότερο.

Δύο έρευνες που δημοσιεύονται την Παρασκευή στο βρετανικό περιοδικό Nature ενισχύουν την άποψη ότι οι Χόμπιτ δεν είναι άμεσοι απόγονοι του Homo sapiens.

Όπως εξηγεί ο δικτυακός τόπος του περιοδικού, η πρώτη μελέτη εξηγεί πώς ο εγκέφαλος του Homo floresiensis συρρικνώθηκε λόγω της απομόνωσης σε ένα μικρό νησί με περιορισμένα αποθέματα τροφής. Η δεύτερη εξετάζει τα πέλματα του παράξενου ανθρώπου και διαπιστώνει ότι είναι πιο πρωτόγονα από του Homo sapiens.

«Το παιχνίδι τέλειωσε. Τα πειστήρια είναι αδιάσειστα» υποστηρίζει ο Ουίλιαμ Γιούνγκερς του Πανεπιστημίου Stony Brooks της Νέας Υόρκης, επικεφαλής της μελέτης για τα πόδια του Χόμπιτ.

Τα μεγάλα πέλματα του Homo floresiensis μοιάζουν με του χιμπατζή, καθώς είναι ασυνήθιστα μακριά σε σχέση με τις κνήμες και φέρουν ένα κοντό μεγάλο δάχτυλο, παράλληλο με τα άλλα τέσσερα. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι οι Χόμπιτ περπατούσαν άνετα στα δύο πόδια, δεν ήταν όμως καλοί στο τρέξιμο.

Τα πόδια τους μοιάζουν να κατάγονται από τον Homo erectus, που έφτασε στη Νοτιοανατολική Ασία πριν από 1,6 εκατ. χρόνια, ή από τον ακόμα πιο πρωτόγονο Homo habilis, που επεκτάθηκε στην ίδια περιοχή 200.000 χρόνια νωρίτερα (ο Homo sapiens εμφανίστηκε στην Αφρική πολύ αργότερα, πριν από περίπου 200.000 χρόνια).

Η δεύτερη μελέτη εξηγεί τη συρρίκνωση του εγκεφάλου των μικροσκοπικών ανθρώπων. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Έλινορ Ουέστον του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, βασίστηκε σε υπολογιστικά μοντέλα που περιγράφουν τη σμίκρυνση του εγκεφάλου των πυγμαίων ιπποπόταμων της Μαδαγασκάρης. Η σμίκρυνση του εγκεφάλου του Homo floresiensis βρέθηκε να υπακούει στο ίδιο μοντέλο.

Το συμπέρασμα είναι ότι η συρρίκνωση αυτή πιθανότατα δεν οφείλεται σε παθολογικά αίτια, αλλά σε νανισμό λόγω της απομόνωσης σε ένα μικρό νησί, όπως έχει βρεθεί να ισχύει για πολλά ακόμα είδη ζώων. Αλλοι ανθρωπολόγοι δηλώνουν πάντως αμετάπειστοι και επιμένουν με δηλώσεις τους στο περιοδικό ότι οι Χόμπιτ ήταν άρρωστοι σύγχρονοι άνθρωποι.

Οριστική λύση στη διαφωνία ίσως προκύψει από τη μελέτη των νέων οστών που ανακαλύφθηκαν πέρυσι στη Φλόρες και στην ανάλυση του DNA που ελπίζουν να απομονώσουν οι ερευνητές.

(www.in.gr, 8/5/2009)

Θεός του φόβου

Ο Βρετανός εξελικτικός βιολόγος Richard Dawkins, 68, μιλάει για την επιθετικότητα των θρησκειών, την κακοποίηση των παιδιών με τη θρησκεία και την προέλευση της πνευματικότητας. Μια παλαιότερη συνέντευξή του στους δημοσιογράφους Rafaela von Bredow και Johann Grolle, στο γερμανικό εβδομαδιαίο περιοδικό «Der Spiegel», 37/2007.

SPIEGEL: Κύριε Dawkins, στον κύκλο των φίλων σας ανήκει και ο πρώην επίσκοπος της Οξφόρδης, ο οποίος σ’ όλη του τη ζωή έχει υπηρετήσει έναν «ρατσιστή, μεγαλομανή, σαδομαζοχιστή, κυκλοθυμικό-εμπαθή, μισογύνη, ομοφοβικό, τύραννο, ένα θεό που σκοτώνει παιδιά και λαούς». Έτσι έχετε περιγράψει εσείς το θεό της Παλαιάς Διαθήκης. Εκτιμάτε παρ' όλα αυτά τον επίσκοπο;

Dawkins: Ο επίσκοπος Richard Harries είναι ένας ευχάριστος άνθρωπος, πολύ ευφυής και διαβασμένος. Η πίστη του δεν επηρεάζει την καθημερινότητά μου. Θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να είμαι φίλος με έναν ρατσιστή.

SPIEGEL: Το βρίσκει αστείο ο επίσκοπος ότι τον κατηγορείτε για θρησκοληψία;

Dawkins: Α, είναι πολύ φιλικός σε μένα, όπως το συνηθίζουν οι επίσκοποι.

SPIEGEL: Στις ΗΠΑ βρίσκεται το κατώφλι ανοχής για δραστήριους αθεϊστές, όπως εσείς, πολύ χαμηλότερα.

Dawkins: Πράγματι, φαίνεται να επελαύνει εκεί μια αφελής θρησκευτικότητα. Γεμίζουν τεράστιοι ναοί με δεκάδες χιλιάδες πιστούς, οι οποίοι κάθε εβδομάδα γεμίζουν το παγκάρι.

SPIEGEL: Στην Ευρώπη δεν υπάρχει κάτι συγκρίσιμο, πώς το εξηγείτε αυτό;

Dawkins: Ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι η θρησκεία έγινε στην Ευρώπη πολύ ανιαρή. Οι άνθρωποι στη μεγάλη Βρετανία πηγαίνουν μια φορά το χρόνο στην εκκλησία, τα Χριστούγεννα, πηγαίνουν σε γάμους ή κηδείες και τελείωσε! Αντίθετα, η Αμερική είναι η μοναδική χώρα της Δύσης, όπου εκκλησία και κράτος είναι απόλυτα διαχωρισμένα. Γι’ αυτό έχουν μετατραπεί εκεί οι εκκλησίες σε ελεύθερα μαγαζιά, επιχειρήσεις. Αξιοποιούν επιθετική διαφήμιση και πωλητές, οι οποίοι πλασάρουν την πίστη, όπως μαγαζάτορες της αγοράς τα απορρυπαντικά τους. Ανταγωνιστικές εκκλησίες ψάχνουν με βουλιμία για πελάτες: Έλα στη δική μου εκκλησία, μην πηγαίνεις στους άλλους, δώσε μου τα λεφτά σου, μην τα δίνεις σ’ εκείνους…

SPIEGEL: Επισκεφτήκατε καμιά φορά τέτοιες λειτουργίες για τη μάζα στις ΗΠΑ;

Dawkins: Ναι, βέβαια! Υπάρχουν εκεί μεγαφωνικές εγκαταστάσεις για μουσική μεγάλης έντασης, πολύχρωμοι προβολείς που αναβοσβήνουν, παιδικές χαρές, εστιατόρια, ψυχαγωγία κάθε είδους. Είναι το μέρος που περνάνε πολλοί άνθρωποι την Κυριακή τους, συναντούν φίλους κ.ο.κ. Στην Ευρώπη εισπράττουν οι πιστοί καλλιτεχνικά έγχρωμα τζάμια και μερικές φορές γλυκές χορωδίες. Δεν είναι εδώ η εκκλησία ο τόπος που θα πας και θα κάνεις κέφι. Μια αμερικάνικη λειτουργία μοιάζει με κοντσέρτο ροκ ή με κομματικό συνέδριο.

SPIEGEL: Γιατί μάχεστε τόσο αποφασιστικά ενάντια στην πίστη; Φοβάστε κάτι;

Dawkins: Ναι, φοβάμαι την πολεμική διάθεση, την αυτοπεποίθηση των ανθρώπων ότι γνωρίζουν αποκλειστικά τι είναι σωστό, ότι δεν δέχονται κανένα λογικό επιχείρημα.

SPIEGEL: Όμως, δεν είναι κάθε πιστός φανατικός, δεν βάζει κάθε μουσουλμάνος βόμβες.

Dawkins: Σωστό! Αλλά κάθε ομάδα πιστών διαθέτει περιθωριακές ομάδες, οι οποίες δραστηριοποιούνται με βίαιο τρόπο. Κατά τα λοιπά, η ύπαρξη φανατικών χριστιανών, μουσουλμάνων και εβραίων είναι μόνο η μία πλευρά. Η άλλη πλευρά είναι ότι η θρησκευτικότητα υποσκάπτει τη λογική, ξεθεμελιώνει την επιστημονική αλήθεια. Οι πιστοί άνθρωποι ικανοποιούνται με κάτι, το οποίο δεν εξηγεί τίποτα, παρ’ ότι υπάρχουν έγκυρες εξηγήσεις.

SPIEGEL: Δεν μπορεί να γίνει καθένας ευτυχισμένος με το δικό του τρόπο;

Dawkins: Το θεωρείτε σωστό να ισχυρίζεται δημόσια ο πάστορας Pat Robertson ότι η Νέα Ορλεάνη πλημμύρισε, επειδή ο θεός ήθελε να τιμωρήσει τους ομοφυλόφιλους; Πάντα, όταν συμβεί μια φυσική καταστροφή, ξεπετιούνται τέτοιοι ιερείς –και μάλιστα σύμβουλοι του προέδρου Μπους- για να δείξουν έναν υπεύθυνο!

SPIEGEL: Πρέπει να παίρνουμε σοβαρά τις κουβέντες τέτοιων εξτρεμιστών;

Dawkins: Η ερώτηση θα έπρεπε να τεθεί ακριβώς αντίστροφα: δεν καταλαβαίνω γιατί όλοι ζητάνε κατανόηση, όταν πιστοί πετάνε τέτοιες κουβέντες. Στο Οχάιο επέτρεψε ένα δικαστήριο να κυκλοφορεί ένας νεαρός με μπλουζάκι, στο οποίο αναγραφόταν: «Η ομοφυλοφιλία είναι αμαρτία, το Ισλάμ είναι ψεύδος, η έκτρωση είναι φόνος!», με το επιχείρημα ότι αυτά αποτελούσαν μέρος της πίστης του νεαρού.

SPIEGEL: Έχετε γίνει με την πάροδο του χρόνου πιο ριζοσπάστης στην κριτική σας για τις θρησκείες;

Dawkins: Πιθανόν, η 11η Σεπτεμβρίου 2001 με έκανε ριζοσπάστη και το ίδιο με την αντίδραση των χριστιανών, οι οποίοι ξεκίνησαν σταυροφορία εναντίον των νέων εχθρών, χωρίζοντας τον κόσμο σε καλό και κακό!

SPIEGEL: Οι άνθρωποι κάνουν πολέμους για πολλούς λόγους, όχι μόνο για θρησκευτικούς. Δεν αντιλαμβανόμαστε πώς προκύπτει η επιμονή σας για την «πίστη».

Dawkins: Ιδιαίτερα με ξεσηκώνει η ποδηγέτηση της σκέψης των παιδιών. Θεωρώ τις θρησκείες μια μορφή πνευματικής κακομεταχείρισης των παιδιών. Είναι φρικτό ότι η κοινωνία μας κολλάει ετικέτες ήδη σε βρέφη. Εσύ είσαι καθολικό, εσύ είσαι προτεσταντικό παιδί. Δεν θα μας πέρναγε ούτε στον ύπνο η ιδέα να θεωρήσουμε ότι ένα παιδί είναι μαρξιστικό ή συντηρητικό!

SPIEGEL: Γιατί βλάπτει μια ετικέτα;

Dawkins: Φορτώνει τα παιδιά με ένα βάρος, τα κάνει χωρίς λόγο ευαίσθητα στα ψυχικά τραύματα. Ίσως όχι πια στη Γερμανία, αλλά στη Βόρεια Ιρλανδία, στο Ιράκ και στο Ισραήλ. Αλλά, ακόμα κι αν δεν είναι άμεσα επικίνδυνο, πρόκειται για μια χειραγώγηση. Πολύ πριν είναι το παιδί σε θέση να σχηματίσει δική του γνώμη για τον κόσμο, την ηθική και την ανθρωπότητα, ομαδοποιείται ότι πιστεύει στην «τριαδικότητα».

SPIEGEL: Ψυχική κακοποίηση; Βαριά κατηγορία!

Dawkins: Και βέβαια είναι! Θεωρώ εγκληματικό να μαθαίνουν μικρά παιδιά ότι άνθρωποι που αυτά αγαπούν, θα πάνε στην κόλαση και θα βράζουν, επειδή αυτοί είναι προτεστάντες…

SPIEGEL: Σοβαρά τώρα, ποιος παπάς λέει ακόμα τέτοιες ακρότητες στα παιδιά;

Dawkins: Σας συνιστώ να επισκεφτείτε το λεγόμενο «κτήριο της κόλασης» (hell house) στο Κολοράντο. Ηθοποιοί αναπαριστούν επεισόδια με διάφορες «αμαρτίες» με όσο το δυνατόν πιο φοβερές λεπτομέρειες. Π.χ. έκτρωση ή ομοφυλοφιλία. Ένας σατανάς στα κόκκινα χορεύει γύρω γύρω και ουρλιάζει «γουαάααα». Στο τέλος καταλήγει ο επισκέπτης στην ίδια την κόλαση με μυρωδιά καιγόμενου θειαφιού. Μοναδικός στόχος τέτοιων εκδηλώσεων είναι να τρομοκρατηθούν παιδιά και ευήθεις ενήλικες.

SPIEGEL: Το χριστιανικό μήνυμα της αγάπης πρέπει να σας φαίνεται περισσότερο κατάλληλο για παιδιά.

Dawkins: Ξέρετε το ντοκιμαντέρ Jesus Camp; Είναι μια προτεσταντική θερινή κατασκήνωση. Εκεί εξασκούνται τα παιδιά για να γίνουν «στρατιώτες του θεού» και μάλιστα με χάρτινους εχθρούς απέναντί τους. Παγώνει το αίμα στις φλέβες, όταν δείτε πώς γυμνάζονται παιδιά για τον πόλεμο!

SPIEGEL: Πότε αρχίσατε ο ίδιος να αμφιβάλλετε για την πίστη;

Dawkins: Θα ήμουν περίπου εννέα ετών, τότε κατάλαβα ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές θρησκείες και δεν είναι δυνατόν να έχουν όλες δίκιο. Αλλά υπήρχε ακόμα ένα υπόλειμμα επιχειρημάτων για να πιστεύω: η πολυπλοκότητα της ζωής και η ανάγκη ενός δημιουργού. Στα 15 μου περίπου έμαθα την απάντηση διαβάζοντας για τον Δαρβίνο και την εξέλιξη…

SPIEGEL: Αυτό σας οδήγησε μακριά από την πίστη για κάποιο θεό;

Dawkins: Ναι! Γι’ αυτό και θα έκανα τα πάντα για να μην κληθώ ως μάρτυρας σε ένα αμερικάνικο δικαστήριο που μεθοδεύουν οι Δημιουργιστές. Στην ερώτηση, αν οδηγήθηκα μέσω του Δαρβίνου στην αθεΐα, θα απαντούσα με «ναι» και ο αντίπαλος δικηγόρος θα θριαμβολογούσε! Αν μπορέσετε στις ΗΠΑ να αποδείξετε ότι η «επιστήμη της εξέλιξης» οδηγεί στην αθεΐα, τότε κανείς δεν θα θέλει να διδάσκεται αυτή στα σχολεία.

SPIEGEL: Θεωρείτε την επιστήμη και τη θρησκεία τελείως ασύμβατες;

Dawkins: Υπάρχουν και θρησκευόμενοι επιστήμονες, άρα για το ανθρώπινο μυαλό είναι δυνατόν να συμβιβάζει και τις δύο απόψεις. Για μένα είναι όμως πολύ δύσκλο να το καταλάβω. Στην αντίληψή μου παραμερίζει η Εξέλιξη οποιοδήποτε σοβαρό λόγο να πιστεύεις σε θεούς.

SPIEGEL: Αφήνει η Φυσική μεγαλύτερα περιθώρια για πίστη στο θεό απ’ ότι η Βιολογία;

Dawkins: Ίσως. Οι θεμελιώδεις σταθερές του σύμπαντος είναι με μεγάλη λεπτομέρεια διαμορφωμένες και καμία θεωρία δεν είναι σε θέση να εξηγήσει, γιατί αυτές οι σταθερές έχουν ακριβώς τέτοιες τιμές. Αν ήταν, έστω και κατ’ ελάχιστον διαφορετικές, δεν θα υπήρχε το σύμπαν έτσι όπως το ξέρουμε. Αυτό το γεγονός μπορεί να αντιστραφεί σε ένα επιχείρημα: πρέπει να υπάρχει ένας δημιουργός που έφτιαξε αυτές τις 5-6 σταθερές με τέτοια ακρίβεια.

SPIEGEL: Υποθέτω σωστά ότι δεν θεωρείτε πειστικό το επιχείρημα;

Dawkins: Δεν το βρίσκω καθόλου ικανοποιητικό, γιατί μας πάει πίσω στο αναπάντητο ερώτημα, πώς προέκυψε αυτός ο δημιουργός.

SPIEGEL: Έχετε κάποια καλύτερη ερμηνεία γι’ αυτή την λεπτομερή ακρίβεια των σταθερών;

Dawkins: Υπάρχουν λόγοι να υποθέσουμε ότι υφίστανται πολλά σύμπαντα, καθένα με διαφορετικούς νόμους και σταθερές. Ανάμεσα σ’ αυτά τα εκατομμύρια σύμπαντα υπάρχει ένας μικρός αριθμός, στα οποία οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για τη δημιουργία στοιχείων, ουράνιων σωμάτων, ζωής. Εμείς πρέπει να ζούμε σε ένα από αυτά τα λίγα σύμπαντα, γιατί ξέρουμε ότι υπάρχουμε. Πιστεύω ότι είναι μια ικανοποιητική απάντηση.

SPIEGEL: Εφόσον δεν υπάρχει απόδειξη για το πολυσύμπαν, αφήνεται χώρος για έναν θεό, ο οποίος έδωσε ώθηση για τη δημιουργία…

Dawkins: … και βγήκε μετά στη σύνταξη, λέτε; Θα ήταν ο ίδιος ένα τεράστιο υπερφυσικό δημιούργημα, μια ευφυΐα, η οποία από την «αρχική έκρηξη» και μετά δεν έχει να κάνει τίποτα. Κατά βάσιν είναι πάντα η ίδια υπόθεση για το θεό.

SPIEGEL: Πιθανόν να μην επαρκή η απλοϊκή αντίληψή σας για το «σωστό» και το «λάθος». Όταν ρωτάμε έναν άνθρωπο για την πίστη του, παίρνουμε την εντύπωση ότι ο θεός είναι μια μορφή εμπειρικής αλήθειας. Είναι δυνατόν να υπάρχει, δίπλα στη δική σας επιστημονική αλήθεια, μια άλλη αλήθεια;

Dawkins: Αναρωτιέμαι μόνο, ποια αλήθεια μπορεί να είναι αυτή; Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι ένα κουαρτέτο εγχόρδων του Σούμπερτ είναι κατά κάποιο αληθινό. Αλλά δεν θα ήθελα να αναγκαστώ να υπερασπιστώ μια τέτοια παραδοχή. Πιθανόν να πρόκειται για μια άλλη «αλήθεια», αφού τελικά ένα μουσικό κουαρτέτο μπορεί να μας συγκινήσει μέχρι δακρύων… Αλλά τελικά πρόκειται εδώ για ένα παιχνίδι με τις λέξεις.

SPIEGEL: Η επιστήμη δεν απάντησε μέχρι στιγμής στις τρεις θεμελιώδεις ερωτήσεις για την προέλευση της ύλης, την προέλευση της ζωής και την προέλευση της συνείδησης. Και οι τρεις σχετίζονται με στιγμές δημιουργίας: αρχικά δεν υπήρχε τίποτα, ξαφνικά υπήρχε κάτι. Μήπως δεν απαντήσει ποτέ η επιστήμη σ’ αυτά τα ερωτήματα;

Dawkins: Αμφισβητώ αυτό που λέτε, ότι η επιστήμη δεν είναι σε θέση να διερευνήσει τέτοιες αλλαγές. Δεν είμαι εξ άλλου και βέβαιος ότι κάθε φορά υπήρχε ένα άλμα. Ας πάρουμε τη συνείδηση: πολλοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι τα σκουλήκια έχουν μια ελάχιστη συνείδηση, ο σκύλος έχει πολύ περισσότερη και ο άνθρωπος τη μέγιστη.

SPIEGEL: Και η αρχή της ζωής;

Dawkins: Κομβικό γεγονός στη ζωή ήταν η δημιουργία ενός αυτοαναπαραγόμενου μορίου. Αλλά η Γη δεν διέφερε πολύ πριν και μετά από αυτό το γεγονός: προηγουμένως ήταν η θάλασσα ένα καζάνι στο οποίο έβραζαν μόρια. Μετά ήταν ένα καζάνι με μόρια σε βράση, από τα οποία μερικά ήταν αυτοαναπαραγόμενα. Κανείς δεν θα ήταν τότε σε θέση να διαπιστώσει ότι εκεί έπεφτε ο σπόρος για να δημιουργηθεί η περίπλοκη ζωή που γνωρίζουμε. Αλλά η δυσκολότερη ερώτηση είναι εδώ η «συνείδηση». Υπάρχει δυσκολία ακόμα και να ορίσουμε τη φύση του προβλήματος.

SPIEGEL: Ακριβώς αυτό το κενό μπορεί να γεμίσει όμορφα με το θεό. Η κλασική κατηγορία κατά της επιστήμης αναφέρεται στην αδυναμία της να εξηγήσει, ποιος είμαι και γιατί.

Dawkins: Αν ισχυρίζεστε ότι ένα λογικό οικοδόμημα δεν δίνει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα, δεν σημαίνει ότι το άλλο ανταγωνιστικό δίνει αυτές τις απαντήσεις. Αυτό το συμπέρασμα θα ήταν τελείως παράλογο.

SPIEGEL: Αν, όπως ισχυρίζεστε, η θρησκεία δεν δίνει επαρκείς απαντήσεις, γιατί έχει τόσους πολλούς οπαδούς; Μήπως η εξέλιξη ευνοεί στον homo sapiens μια ανάγκη για πνευματικότητα;

Dawkins: Εγώ κλίνω προς την ιδέα, όπως πολλοί Βιολόγοι, ότι η επιλεκτικότητα δεν ευνοεί τη θρησκευτικότητα αφεαυτής. Ίσως να είναι το προϊόν μιας άλλης ευνοημένης ιδιότητας.

SPIEGEL: Πώς να το καταλάβουμε αυτό;

Dawkins: Η θρησκευτικότητα είναι πιθανόν ένα παραπροϊόν της ανάγκης των μικρών παιδιών να υπακούν στους γονείς τους. Το πλεονέκτημα της επιβίωσης είναι προφανές: στο άγριο περιβάλλον θα ζούσε ένα «ανυπάκουο» παιδί πολύ επικίνδυνα, εάν παρέβλεπε τις προειδοποιήσεις των γονέων. Γι’ αυτό πιθανόν να ευνοεί την επιλεκτικότητα η υποταγή σε αυθεντίες. Ένας εγκέφαλος όμως που αποδέχεται όλα όσα ισχυρίζεται μια αυθεντία, δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει μεταξύ της «καλής» διαταγής να μην πάει βράδυ στο δάσος, όπου παραμονεύει το σαρκοβόρο θηρίο και της «ανόητης» διαταγής να θυσιάσει μια κατσίκα για να τελειώσει η ξηρασία και να έρθει βροχή.

SPIEGEL: Αυτή η ερμηνεία δεν περιέχει όμως κάτι αποκλειστικά θρησκευτικό. Με αυτή μπορείτε να εξηγήσετε τη διάδοση κάθε ανοησίας…

Dawkins: …το οποίο είναι αληθινό! Πάρτε την πρόληψη «να μην περνάς κάτω άπό μια σκάλα» ή «μαύρες γάτες προκαλούν ατυχία». Τέτοιες ιδέες διαδίδονται όπως οι ιοί …

SPIEGEL: Και πώς προκύπτει, ποιος «ιός» θα είναι επιτυχημένος;

Dawkins: Για παράδειγμα, ένας ιός που ισχυρίζεται «θα ζήσεις μετά θάνατον», είναι πολύ ελκυστικός. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που φοβούνται το θάνατο, αυτοί ακριβώς αποδέχονται τον «ιό». Ή ακόμα κάποιοι αποδέχονται ότι η πίστη είναι προσόν και η πίστη ενάντια σε κάθε λογική είναι ακόμα μεγαλύτερο προσόν. Είναι προφανές πόσο μεγάλες ελπίδες επιβίωσης έχει ένας τέτοιος ιός.

SPIEGEL: Η πίστη αποτελεί ένα μόνο μέρος της θρησκείας. Πόσο σημαντικό θεωρείτε τα άλλα μέρη, την παράδοση και την τελετουργία;

Dawkins: Οι περισσότεροι άνθρωποι αρέσκονται να εκτελούν τελετουργίες. Ακόμα και άθεοι υψώνουν το ποτήρι για να ευχηθούν υγεία σε ένα νιόπαντρο ζευγάρι. Και μπορώ να σας πω ότι κι εγώ προσωπικά ενοχλούμαι, όταν σε ένα επίσημο δείπνο, όπου όλοι φοράνε σμόκιν και παπιγιόν, κάποιος συμμετέχει με τζιν και πουλόβερ.

SPIEGEL: Γιορτάζετε τα Χριστούγεννα;

Dawkins: Με την έννοια ότι κάναμε δώρα στα παιδιά.

SPIEGEL: Παντρευτήκατε στην εκκλησία;

Dawkins: Την πρώτη από τις τρεις φορές, ναι! Τότε δεν σκεφτόμασταν καν άλλη δυνατότητα, η κοινωνία το θεωρούσε αυτονόητο.

SPIEGEL: Μήπως είναι δυνατόν να είναι οι τελετουργίες μιας θρησκείας σημαντικότερες παρά η πίστη;

Dawkins: Αν είναι έτσι τα πράγματα, έχει καλώς! Εγώ δεν αντιτίθεμαι σε τελετουργίες. Εγώ ενδιαφέρομαι για πιστούς του είδους ότι ο θεός τους είπε να εισβάλουν στο Ιράκ, οι οποίοι βάζουν βόμβες σε κλινικές εκτρώσεων, οι οποίοι απαγορεύουν την έρευνα στα βλαστοκύτταρα.

SPIEGEL: «Αν δεν υπήρχε θεός, θα επιτρέπονταν όλα», έλεγε ο Ντοστογέφσκι. Πού θα ήμασταν σήμερα χωρίς τη χριστιανική ηθική;

Dawkins: Η σημερινή ηθική μας δεν προέρχεται καν από τη Βίβλο. Οι αξίες μας -ισότητα για παράδειγμα ή η απαγόρευση της δουλείας και των βασανιστηρίων- δεν προκύπτουν από τις γραφές, αλλά δημιουργήθηκαν με τη φιλελεύθερη συνεννόηση, την οποία μοιραζόμαστε με όλους τους ανθρώπους του πολιτισμένου κόσμου. Αν πράγματι προερχόταν η ηθική μας από τις χριστιανικές ιερές γραφές, τότε θα ήταν ο κόσμος ένα αποκρουστικό μέρος, όπως το Αφγανιστάν με τους Ταλιμπάν.

SPIEGEL: Τι θα λέγατε για την «επί του όρους ομιλία»;

Dawkins: Αναφέρεστε σ’ αυτή την ομιλία, επειδή ταιριάζει με τη σύγχρονη φιλελεύθερη συναίνεση, ενώ το 5ο βιβλίο του Μωυσή δεν ταιριάζει. Εκεί αναφέρεται ότι μια μοιχαλίδα πρέπει να εκτελείται με λιθοβολισμό.

SPIEGEL: Καθένας τσιμπάει από τη Βίβλο ό,τι του ταιριάζει.

Dawkins: Ακριβώς! Θα συμφωνούσαμε αμέσως ότι η εντολή «ου φονεύσεις» είναι καλή, αλλά η εντολή «Μνήσθητι την ημέραν του Σαββάτου αγιάζειν αυτήν…» δεν παίζει κανένα ρόλο και είναι μάλλον σαχλή.

SPIEGEL: Ίσως όμως είναι κατάλληλη η πίστη σε ένα θεό για να επιβληθούν στην κοινωνία οι απαραίτητοι κανόνες.

Dawkins: Με εξαγορά και εκφοβισμό, ναι! Είσαι καλός άνθρωπος, επειδή φοβάσαι, αλλιώς θα σε τιμωρήσει ο θεός. Αν αυτό ήταν αληθές, εάν δηλαδή οι άνθρωποι είναι καλοί μόνο εξ αιτίας του φόβου της θεϊκής τιμωρίας, τότε το θεωρώ αναξιοπρεπές. Θέλω να πω, θα θέλατε να είστε με κάποιον φίλοι, ο οποίος είναι καλός επειδή φοβάται το θεό;

SPIEGEL: Θα προτιμούσατε να απαγορευτεί η θρησκεία;

Dawkins: Οποιαδήποτε μορφή απαγόρευσης των ιδεών δεν μπορεί να αποτελέσει ποτέ τμήμα των σκέψεών μου. Επιδιώκω απλά τη συνειδητοποίηση της πραγματικότητας.

SPIEGEL: Μέχρι τώρα λειτουργούσατε επιθετικά. Ακόμα και μερικοί συναγωνιστές σας ενάντια στην εχθρότητα για την επιστήμη σάς κατηγορούν ότι δημιουργείτε με τα βιβλία σας την εντύπωση ότι ο αθεϊσμός πάσχει εξ ίσου από την έλλειψη ανεκτικότητας, όπως εκείνοι ενάντια στους οποίους καταφέρεστε.

Dawkins: Υπάρχει μια διπλή ηθική! Αν πείτε «ο Μπους είναι ηλίθιος», θα βρείτε αρκετούς που θα συμφωνήσουν. Αν πείτε όμως «η θρησκεία είναι ηλίθια», ακούγεται επιθετικό. Αν συγκρίνετε τον τόνο των σχολίων στα βιβλία μου με εκείνο μερικών κριτικών θεάτρου ή μερικών πολιτικών σχολίων, θα διαπιστώσετε ότι η δική μου γλώσσα είναι μάλλον ήπια και ήρεμη.

SPIEGEL: Τουλάχιστον πέντε ακόμα συγγραφείς έχουν συγγράψει βιβλία εναντίον της θρησκείας. Τι επιδράσεις εκτιμάτε ότι μπορεί να έχει αυτό;

Dawkins: Οι αθεϊστές ήταν για πολύ καιρό κόσμιοι. Τώρα ανεβάζουμε τη φωνή μας και, κοίτα, τα βιβλία μας γίνονται παγκόσμιες επιτυχίες. Το βιβλίο μου «Η περί θεού αυταπάτη» πούλησε στην πρώτη έκδοση πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα…

SPIEGEL: …ίσως το αγόρασαν κάποιοι μόνο για να το κάψουν!

Dawkins: Έστω γι' αυτό! Κι εγώ βέβαια κάνω κήρυγμα κυρίως στη δική μου κοινότητα, αλλά αυτή η κοινότητα αποδεικνύεται πολύ ευρύτερη απ' ό,τι νόμιζαν μερικοί. Ακόμα κι αν δεν καταφέρουμε να αποσπάσουμε πιστούς από τη θρησκευτική πίστη τους, ίσως να παρακινήσουμε κρυπτο-αθεϊστές να εκδηλωθούν ως αθεϊστές.

SPIEGEL: Βλέπετε τον εαυτό σας ως ηγέτη στον αγώνα κατά της θρησκείας;

Dawkins: Ίσως όχι ο πιο διπλωματικός, αλλά σίγουρα ως αυτός που του δώσατε το παρατσούκλι «το ροτβάιλερ του Δαρβίνου».

SPIEGEL: Κύριε Dawkins, σας ευχαριστούμε για τη συνέντευξη.

(βλέπε επίσης >>>)