Οι μικροσκοπικοί άνθρωποι που ζούσαν μέχρι πρόσφατα στο νησί Φλόρες της Ινδονησίας, με ανάστημα γύρω στο ένα μέτρο, πιθανώς κατάγονται από τον Homo erectus και πρέπει να καταταχθούν σε διαφορετικό είδος από εμάς, υποδεικνύουν νέες έρευνες για τα αμφιλεγόμενα ευρήματα.
Οι ανθρωπολόγοι είχαν μείνει έκπληκτοι το 2004, όταν παρουσιάστηκαν τα οστά του «Χόμπιτ», που είχαν βρεθεί σε μια σπηλιά ένα χρόνο νωρίτερα. Έκτοτε οι επιστήμονες παραμένουν διχασμένοι για το κατά πόσο πρόκειται για νέο είδος, το Homo floresiensis, ή για Homo sapiens που έπασχαν από κρετινισμό ή μικροεγκεφαλία. Με ύψος ένα μέτρο, βάρος γύρω στα 30 κιλά και εγκέφαλο τρεις φορές μικρότερο από του σύγχρονου ανθρώπου, οι Χόμπιτ ζούσαν στο απομονωμένο νησί μέχρι πριν από 19.000 χρόνια, ίσως και πολύ λιγότερο.
Δύο έρευνες που δημοσιεύονται την Παρασκευή στο βρετανικό περιοδικό Nature ενισχύουν την άποψη ότι οι Χόμπιτ δεν είναι άμεσοι απόγονοι του Homo sapiens.
Όπως εξηγεί ο δικτυακός τόπος του περιοδικού, η πρώτη μελέτη εξηγεί πώς ο εγκέφαλος του Homo floresiensis συρρικνώθηκε λόγω της απομόνωσης σε ένα μικρό νησί με περιορισμένα αποθέματα τροφής. Η δεύτερη εξετάζει τα πέλματα του παράξενου ανθρώπου και διαπιστώνει ότι είναι πιο πρωτόγονα από του Homo sapiens.
«Το παιχνίδι τέλειωσε. Τα πειστήρια είναι αδιάσειστα» υποστηρίζει ο Ουίλιαμ Γιούνγκερς του Πανεπιστημίου Stony Brooks της Νέας Υόρκης, επικεφαλής της μελέτης για τα πόδια του Χόμπιτ.
Τα μεγάλα πέλματα του Homo floresiensis μοιάζουν με του χιμπατζή, καθώς είναι ασυνήθιστα μακριά σε σχέση με τις κνήμες και φέρουν ένα κοντό μεγάλο δάχτυλο, παράλληλο με τα άλλα τέσσερα. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι οι Χόμπιτ περπατούσαν άνετα στα δύο πόδια, δεν ήταν όμως καλοί στο τρέξιμο.
Τα πόδια τους μοιάζουν να κατάγονται από τον Homo erectus, που έφτασε στη Νοτιοανατολική Ασία πριν από 1,6 εκατ. χρόνια, ή από τον ακόμα πιο πρωτόγονο Homo habilis, που επεκτάθηκε στην ίδια περιοχή 200.000 χρόνια νωρίτερα (ο Homo sapiens εμφανίστηκε στην Αφρική πολύ αργότερα, πριν από περίπου 200.000 χρόνια).
Η δεύτερη μελέτη εξηγεί τη συρρίκνωση του εγκεφάλου των μικροσκοπικών ανθρώπων. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Έλινορ Ουέστον του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, βασίστηκε σε υπολογιστικά μοντέλα που περιγράφουν τη σμίκρυνση του εγκεφάλου των πυγμαίων ιπποπόταμων της Μαδαγασκάρης. Η σμίκρυνση του εγκεφάλου του Homo floresiensis βρέθηκε να υπακούει στο ίδιο μοντέλο.
Το συμπέρασμα είναι ότι η συρρίκνωση αυτή πιθανότατα δεν οφείλεται σε παθολογικά αίτια, αλλά σε νανισμό λόγω της απομόνωσης σε ένα μικρό νησί, όπως έχει βρεθεί να ισχύει για πολλά ακόμα είδη ζώων. Αλλοι ανθρωπολόγοι δηλώνουν πάντως αμετάπειστοι και επιμένουν με δηλώσεις τους στο περιοδικό ότι οι Χόμπιτ ήταν άρρωστοι σύγχρονοι άνθρωποι.
Οριστική λύση στη διαφωνία ίσως προκύψει από τη μελέτη των νέων οστών που ανακαλύφθηκαν πέρυσι στη Φλόρες και στην ανάλυση του DNA που ελπίζουν να απομονώσουν οι ερευνητές.
Οι ανθρωπολόγοι είχαν μείνει έκπληκτοι το 2004, όταν παρουσιάστηκαν τα οστά του «Χόμπιτ», που είχαν βρεθεί σε μια σπηλιά ένα χρόνο νωρίτερα. Έκτοτε οι επιστήμονες παραμένουν διχασμένοι για το κατά πόσο πρόκειται για νέο είδος, το Homo floresiensis, ή για Homo sapiens που έπασχαν από κρετινισμό ή μικροεγκεφαλία. Με ύψος ένα μέτρο, βάρος γύρω στα 30 κιλά και εγκέφαλο τρεις φορές μικρότερο από του σύγχρονου ανθρώπου, οι Χόμπιτ ζούσαν στο απομονωμένο νησί μέχρι πριν από 19.000 χρόνια, ίσως και πολύ λιγότερο.
Δύο έρευνες που δημοσιεύονται την Παρασκευή στο βρετανικό περιοδικό Nature ενισχύουν την άποψη ότι οι Χόμπιτ δεν είναι άμεσοι απόγονοι του Homo sapiens.Όπως εξηγεί ο δικτυακός τόπος του περιοδικού, η πρώτη μελέτη εξηγεί πώς ο εγκέφαλος του Homo floresiensis συρρικνώθηκε λόγω της απομόνωσης σε ένα μικρό νησί με περιορισμένα αποθέματα τροφής. Η δεύτερη εξετάζει τα πέλματα του παράξενου ανθρώπου και διαπιστώνει ότι είναι πιο πρωτόγονα από του Homo sapiens.
«Το παιχνίδι τέλειωσε. Τα πειστήρια είναι αδιάσειστα» υποστηρίζει ο Ουίλιαμ Γιούνγκερς του Πανεπιστημίου Stony Brooks της Νέας Υόρκης, επικεφαλής της μελέτης για τα πόδια του Χόμπιτ.
Τα μεγάλα πέλματα του Homo floresiensis μοιάζουν με του χιμπατζή, καθώς είναι ασυνήθιστα μακριά σε σχέση με τις κνήμες και φέρουν ένα κοντό μεγάλο δάχτυλο, παράλληλο με τα άλλα τέσσερα. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι οι Χόμπιτ περπατούσαν άνετα στα δύο πόδια, δεν ήταν όμως καλοί στο τρέξιμο.
Τα πόδια τους μοιάζουν να κατάγονται από τον Homo erectus, που έφτασε στη Νοτιοανατολική Ασία πριν από 1,6 εκατ. χρόνια, ή από τον ακόμα πιο πρωτόγονο Homo habilis, που επεκτάθηκε στην ίδια περιοχή 200.000 χρόνια νωρίτερα (ο Homo sapiens εμφανίστηκε στην Αφρική πολύ αργότερα, πριν από περίπου 200.000 χρόνια).
Η δεύτερη μελέτη εξηγεί τη συρρίκνωση του εγκεφάλου των μικροσκοπικών ανθρώπων. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Έλινορ Ουέστον του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, βασίστηκε σε υπολογιστικά μοντέλα που περιγράφουν τη σμίκρυνση του εγκεφάλου των πυγμαίων ιπποπόταμων της Μαδαγασκάρης. Η σμίκρυνση του εγκεφάλου του Homo floresiensis βρέθηκε να υπακούει στο ίδιο μοντέλο.
Το συμπέρασμα είναι ότι η συρρίκνωση αυτή πιθανότατα δεν οφείλεται σε παθολογικά αίτια, αλλά σε νανισμό λόγω της απομόνωσης σε ένα μικρό νησί, όπως έχει βρεθεί να ισχύει για πολλά ακόμα είδη ζώων. Αλλοι ανθρωπολόγοι δηλώνουν πάντως αμετάπειστοι και επιμένουν με δηλώσεις τους στο περιοδικό ότι οι Χόμπιτ ήταν άρρωστοι σύγχρονοι άνθρωποι.
Οριστική λύση στη διαφωνία ίσως προκύψει από τη μελέτη των νέων οστών που ανακαλύφθηκαν πέρυσι στη Φλόρες και στην ανάλυση του DNA που ελπίζουν να απομονώσουν οι ερευνητές.
(www.in.gr, 8/5/2009)
