19 June 2007

Πρωτοπόροι της Ιατρικής II

Joseph Lister (1827-1912)



Γεννήθηκε στο Upton (Essex) και πέθανε στο Kent. Ο πατέρας του ήταν έμπορος κρασιών, αλλά ο ίδιος ενδιαφέρθηκε για την Ιατρική. Ήδη ως φοιτητής της Ιατρικής δημοσίευσε ανακοινώσεις για τα προβλήματα μολύνσεων σε νοσοκομεία. Η κύρια προσπάθεια του Λίστερ ήταν να απομακρύνει μικροοργανισμούς από τις πληγές χειρουργημένων ασθενών. Μέχρι το 1859 ήταν χειρούργος στο Εδιμβούργο και εκείνο το έτος έγινε καθηγητής χειρουργικής στο πανεπιστήμιο της Γλασκώβης.

Οι προσπάθειες του Λίστερ να επικρατεί καθαριότητα σε όλους τους χώρους του νοσοκομείου συναντούσαν αντιδράσεις στη διοίκηση, λόγω των αυξημένων εξόδων. Λέγεται ότι εκείνη την εποχή oι εγχειρίσεις ήταν περισσότερο επικίνδυνες, εξ αιτίας του κινδύνου μολύνσεων, παρά μια συμμετοχή σε πολεμικές συγκρούσεις.

Παρακολουθώντας την εξέλιξη μολύνσεων με το μικροσκόπιο, προβληματιζόταν ο Λίστερ, γιατί οι ίδιες μολύνσεις οδηγούσαν έναν ασθενή στο θάνατο και έναν άλλον όχι. Οι μελέτες του Παστέρ για τους μικροοργανισμούς του έδωσαν όμως μια ιδέα και υπέθεσε ότι έχει να αντιμετωπίσει όμοιες καταστάσεις, με εκείνες του Γάλλου ερευνητή. Ο Λίστερ θυμήθηκε ότι ένας Χημικός χρησιμοποιούσε καθαρό φαινόλιο για το χημικό καθαρισμό υγρών αποβλήτων. Έτσι αποφάσισε να χρησιμοποιήσει αυτή την ουσία ως αντισηπτικό στις εγχειρίσεις του και διαπίστωσε ότι είχε σημαντική επιτυχία.

Το 1867 δημοσίευσε ο Λίστερ στο ιατρικό περιοδικό Lancet τα συμπεράσματά του, αλλά συνάντησε αντιδράσεις στο ιατρικό κατεστημένο. Κύριος λόγος γι' αυτό ήταν η πρόχειρη και ανοργάνωτη εφαρμογή της μεθόδου του Λίστερ από άλλους γιατρούς, με αποτέλεσμα να μην προκύπτουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ο Λίστερ είχε όμως διαρκώς αυξημένες επιτυχίες και μάλιστα εφάρμοσε την αντισηπτική μέθοδό του με αυτοπεποίθηση σε μια εγχείριση της βασίλισσας Βικτορίας. Παράλληλα κατασκεύασε ο γιατρός ένα μηχανισμό για ψεκασμό αραιωμένου φαινόλιου στους θαλάμους των ασθενών και σε άλλους χώρους του νοσοκομείου.

Σταδιακά η αντισηπτική μέθοδος του Λίστερ έγινε αποδεκτή από τον ιατρικό κόσμο και διαδόθηκε σε όλα τα νοσοκομεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Με τα χρόνια προέκυψε δε και μια στενή φιλία μεταξύ Λίστερ και Παστέρ, οι οποίοι αντήλλασσαν εμπειρίες και επιστημονικές μελέτες. Το 1877 έγινε ο Λίστερ καθηγητής χειρουργικής στο Λονδίνο και το 1893 ήταν ο πρώτος γιατρός στη Βρετανία, στον οποίο απονεμήθηκε ο τίτλος του λόρδου.