Ο αρχαιοπτέρυγας (Archaeopteryx), ο οποίος για 150 χρόνια απολάμβανε τη θέση του πρώτου πτηνού που δημιούργησε η εξέλιξη, φαίνεται πως τελικά δεν ήταν καθόλου πτηνό!
Αυτό προέκυψε έπειτα από την μελέτη ενός άλλου φτερωτού απολιθώματος, του Xiaotingia zhengi, το οποίο βρέθηκε στην επαρχία Liaoning της Κίνας και χρονολογείται από την Ύστερη Ιουρασική περίοδο (161-145 εκατομμύρια χρόνια πριν).
Οι παλαιοντολόγοι του Μουσείου Φυσικής Ιστορία Shandong Tianyu που μελέτησαν το εν λόγω απολίθωμα, το κατέταξαν στην υποτάξη των θηρόποδων (theropod) και ειδικότερα στην υποομάδα των δεινονυχοσαύρων (deinonychosaur). Καθώς όμως το Xiaotingia zhengi μοιράζεται πολλές ανατομικές λεπτομέρειες με τον αρχαιοπτέρυγα, μοιραία και αυτός θα πρέπει να τοποθετηθεί στα δεινονυχόσαυρα.
Οι λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά
Μεταξύ των κοινών ανατομικών λεπτομερειών των δύο απολιθωμάτων είναι ένα «θανατηφόρο νύχι» στο δεύτερο «δάκτυλο» των πρόσθιων άκρων τα οποία είναι επίσης μακρά και ισχυρά και πιθανότατα επέτρεπαν στα δύο ζώα όχι να πετούν αλλά να διολισθαίνουν. Επιπροσθέτως, μια σειρά ομοιοτήτων στη σύνδεση των οστών αλλά και στο σχήμα του υοειδούς οστού δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία στους επιστήμονες για τη συγγένεια του αρχαιοπτέρυγα με τον Xiaotingia.
Ανακατάταξη με ημερομηνία λήξης
Η αποκαθήλωση του αρχαιοπτέρυγα από την θέση που κρατούσε για ενάμιση αιώνα δεν φάνηκε να ξενίζει την επιστημονική κοινότητα των παλαιοντολόγων. Το πρώτο απολίθωμα του αρχαιοπτέρυγα ανακαλύφθηκε το 1861, μερικά μόνο χρόνια μετά την έκδοση της «Προέλευσης των Ειδών» του Καρόλου Δαρβίνου. Διαθέτοντας χαρακτηριστικά που παρέπεμπαν σε σαύρα αλλά και πτηνό, ο αρχαιοπτέρυγας θεωρήθηκε ο ιδανικός «χαμένος κρίκος» της εξέλιξης των δεινοσαύρων σε πτηνά.
Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα είναι έτοιμη να αναθεωρήσει αυτή την τοποθέτηση, καθώς στο μεταξύ έχουν ανακαλυφθεί και άλλα απολιθώματα δεινοσαύρων, τα οποία έφεραν πτέρωμα, χωρίς όμως να είναι πτηνά, με αποκορύφωμα το Xiaotingia. Όπως επισημαίνουν οι ειδήμονες, το εύρημα των Κινέζων συναδέλφων τους σίγουρα δεν είναι η τελευταία λέξη ούτε στο θέμα της εξέλιξης των πτηνών ούτε και στην κατάταξη του αρχαιοπτέρυγα. Πιθανότατα ένα μελλοντικό απολίθωμα να προκαλέσει νέες μεταβολές - όχι στην επιστήμη της εξέλιξης, αλλά στην καταλογοποίηση των οργανισμών, όπως αυτοί προκύπτουν από τα ευρήματα.
Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα είναι έτοιμη να αναθεωρήσει αυτή την τοποθέτηση, καθώς στο μεταξύ έχουν ανακαλυφθεί και άλλα απολιθώματα δεινοσαύρων, τα οποία έφεραν πτέρωμα, χωρίς όμως να είναι πτηνά, με αποκορύφωμα το Xiaotingia. Όπως επισημαίνουν οι ειδήμονες, το εύρημα των Κινέζων συναδέλφων τους σίγουρα δεν είναι η τελευταία λέξη ούτε στο θέμα της εξέλιξης των πτηνών ούτε και στην κατάταξη του αρχαιοπτέρυγα. Πιθανότατα ένα μελλοντικό απολίθωμα να προκαλέσει νέες μεταβολές - όχι στην επιστήμη της εξέλιξης, αλλά στην καταλογοποίηση των οργανισμών, όπως αυτοί προκύπτουν από τα ευρήματα.
Βήμα Science, Newsroom ΔΟΛ, 28/7/2011
