Πλήθος παρατυπιών στα μοναστήρια του Αγ.Όρους με τα ευρωπαϊκά προγράμματα
της Άντας Ψαρρά, Κυρ. Ελευθεροτυπία, 5/6/2011
Ανάμεσα στις προνομιούχες τάξεις που πλουτίζουν στην Ελλάδα εδώ και αιώνες, εκτός από τους εφοπλιστές, ξεχωρίζει η εκκλησιαστική - μοναστηριακή τάξη. Αυτό δεν αφορά μόνο τον τεράστιο πλούτο σε καταθέσεις, επιχειρήσεις, γη, σπάνια έργα τέχνης και κειμήλια. Τα μοναστήρια είναι οι καλύτεροι πελάτες και των πάσης φύσεως επιδοτήσεων μέσω κοινοτικών και εθνικών κονδυλίων.
Ειδικά η χερσόνησος του Αθω πέρα από το άβατο στις γυναίκες φαίνεται να διατηρεί και ένα ιδιότυπο άβατο στα αποτελέσματα των οικονομικών ελέγχων για τα έργα που γίνονται ή... δεν γίνονται στις μονές. Το Αγιον Ορος είναι τακτικός πελάτης συγχρηματοδοτούμενων έργων και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι από το 2000 μέχρι σήμερα οι μονές έχουν απορροφήσει από το Γ' ΚΠΣ περίπου 80 εκατ. ευρώ. Μαζί δε με τις εντάξεις που έχουν γίνει στο ΕΣΠΑ το σύνολο του προϋπολογισμού για τα μοναστήρια του Αγ. Ορους ξεπερνάει τα 100 εκατ. ευρώ.
Ας δούμε εντελώς ενδεικτικά μερικούς αριθμούς:
- 1,2 δισ. ήταν το σύνολο των χρημάτων που διατέθηκαν για όλα τα έργα στο ΠΕΠ Κ. Μακεδονίας (2000-2009). Ενώ το 80% αφορούσε αποκλειστικά κοινοτικούς πόρους και το 20% εθνικούς, λόγω προστίμων και παρατυπιών και κυρίως λόγω της οριζόντιας διόρθωσης που έγινε από την Ε.Ε. και που ανήλθε στα 682 εκατ. ευρώ (χωρίς να συνυπολογίζουμε εδώ το επιπλέον 10% που «κόπηκε» και από τα μελλοντικά έργα) τα ποσοστά άλλαξαν επιβαρύνοντας κατά πολύ τους εθνικούς πόρους.
- 140 εκατ. διατέθηκαν για όλα τα έργα του άξονα «Προστασίας και ανάδειξης του Περιβάλλοντος στην Κ. Μακεδονία». Το 51% αυτού του ποσού όμως πήγε στις μονές που εντάχτηκαν στον παραπάνω άξονα, το 40% σε έργα υποδομών (ύδρευση και αποχέτευση) και μόλις το 8,6% διατέθηκε για τη διαχείριση του περιβάλλοντος. Στα ποσά που πήγαν στις μονές δεν περιλαμβάνονται φυσικά χρηματοδοτήσεις από άλλα επιχειρησιακά προγράμματα. Μόνο μέσα στο 2007 τέσσερα τουλάχιστον μοναστήρια πήραν ένα ποσό 3 εκατ. ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου αφορούσε το πρόγραμμα «της μακροχρόνιας παύσης καλλιέργειας γεωργικών γαιών», παρότι επρόκειτο για αμφιλεγόμενες «γεωργικές γαίες», αφού στην πραγματικότητα ήταν χαρακτηρισμένες σαν δασικές.
Οι επιθεωρητές που έκαναν έλεγχο στη Μονή Κουτλουμουσίου έχουν προτείνει την επιστροφή 825.000 ευρώ από τα 2,6 εκατ. που πήρε η μονή για τρία έργα. Ομως η καταβολή αυτού του ποσού έχει «παγώσει».
Μία από τις χρόνιες και βασικές παρατυπίες αποτελούν και οι συνεχείς υπερτιμολογήσεις:
Οι επιθεωρητές που έκαναν έλεγχο στη Μονή Κουτλουμουσίου έχουν προτείνει την επιστροφή 825.000 ευρώ από τα 2,6 εκατ. που πήρε η μονή για τρία έργα. Ομως η καταβολή αυτού του ποσού έχει «παγώσει».
Μία από τις χρόνιες και βασικές παρατυπίες αποτελούν και οι συνεχείς υπερτιμολογήσεις:
- 1,5 εκατ. ευρώ δόθηκε για την ιστοσελίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
- 1,4 εκατ. ευρώ δόθηκε από το Interreg στο έργο «Επιφάνεια» για την προώθηση του μεσογειακού θρησκευτικού τουρισμού.
- 3,1 εκατ. ευρώ στη δράση με τίτλο «Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου» για την προώθηση του θρησκευτικού τουρισμού και άλλα 450.000 πάλι από το Archimed για το ίδιο έργο.
Τέλος σε έργα όπως το «Αθως-Κύπρος. Σχέσεις και οσμώσεις του Αθωνικού Μοναχισμού με την Ανατολική Μεσόγειο» της Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας που χρηματοδοτήθηκε από το Interreg, και «Αποκατάσταση παλαιού αντιπροσωπείου Αγίας Αννης στις Καρυές. Ι.Μ. Μεγίστης Λαύρας», δεν εκδόθηκαν από το 2005 δημοσιονομικές διορθώσεις, ενώ στην περίπτωση των έργων «Επισκευή, συντήρηση και αποκατάσταση αρχονταρικιού Ι.Μ. Ιβήρων» και «Αποκατάσταση Ι.Ν. Κόρδας Ι.Μ. Ξηροποτάμου» παρότι εκδόθηκαν αποφάσεις δημοσιονομικής διόρθωσης, δεν στάλθηκαν οι χρηματικοί κατάλογοι στην εφορία για να βεβαιωθούν και να εισπραχθούν τα πρόστιμα.
Σε πολλά από αυτά τα «εκκλησιαστικά» έργα επιβλήθηκαν δημοσιονομικές διορθώσεις λόγω πολλαπλών παρατυπιών που είτε παραπέμφθηκαν στα αρχεία είτε δεν έφτασαν ποτέ στις αρμόδιες εφορίες και φυσικά δεν επιστράφηκαν τα οφειλόμενα ποσά στο ελληνικό Δημόσιο. Φαίνεται επίσης ότι τα μέτρα λιτότητας δεν κατόρθωσαν να «παραβιάσουν» το άβατο των κρατικών χρηματοδοτήσεων στις ήδη πάμπλουτες μονές του Αγίου Ορους όπως το χριστουγεννιάτικο δώρο (με πράξη του υπουργικού συμβουλίου) που ανήλθε στα 2.250.000 ευρώ.
Τι συμβαίνει όμως όταν οι ελεγκτές επισκέπτονται το «άβατο» του Αγίου Ορους και διαπιστώνουν παρανομίες; Για ποιο λόγο δεν επιβάλλονται τα πρόστιμα; Πώς λειτουργούν οι αρμόδιες αρχές;
Ας δούμε ένα παράδειγμα: Η Μονή Κουτλουμουσίου στο Αγιον Ορος πήρε για την εκτέλεση τεσσάρων έργων, 3,5 εκατ. ευρώ. Το 2005 (12/9/2005) έγινε επιθεώρηση από τη Διαχειριστική Αρχή του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας σε ένα από τα έργα και επειδή υπήρχαν ενδείξεις παρατυπιών ζητήθηκε να διενεργηθεί έκτακτος έλεγχος. Ο έλεγχος που έγινε ένα χρόνο μετά, επεκτάθηκε σε δύο ακόμα έργα της μονής. Το σύνολο των χρημάτων που εισέπραξε η μονή για τα τρία αυτά έργα ήταν 2,6 εκατ. ευρώ. Οι ελεγκτές πρότειναν την επιστροφή 824.380,62 ευρώ εξαιτίας πλήθους παρανομιών: έγιναν απευθείας αναθέσεις, πληρώθηκαν εργασίες που δεν είχαν πραγματοποιηθεί, χρεώθηκε διπλά η μισθοδοσία εργαζομένων σε δύο έργα ταυτόχρονα, ο φάκελος των έργων δεν υπήρχε στη μονή, δεν δόθηκαν ποτέ τα παραστατικά για να επιβεβαιωθούν οι δηλωμένες δαπάνες κ.ο.κ. Δηλαδή όλα στον «άγιο» αέρα.
Τα έργα αυτά είχαν ολοκληρωθεί το 2003 και αφού η Δ/νση Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του Υπ. Εθνικής Οικονομίας είχε ήδη προπληρώσει όλες τις παράνομες δαπάνες από τον εθνικό προϋπολογισμό. Αμέσως μετά αποφασίζουν και εντάσσουν τα έργα αυτά στο Γ' ΚΠΣ ώστε να πληρωθούν τελικά με κοινοτικά κονδύλια, ενώ γνώριζαν ήδη από τον προενταξιακό έλεγχο ότι υπήρχαν όλες οι παραπάνω παρανομίες. Οταν λοιπόν το 2007 οι ελεγκτές της Διαχειριστικής Αρχής καλούνται να κάνουν τον υποχρεωτικό έλεγχο βρήκαν, για την ακρίβεια ξαναβρήκαν, τις παράνομες δαπάνες.
Αντί λοιπόν να ζητηθούν τα χρήματα πίσω η Αρχή Πληρωμής επισημαίνει στη Διαχειριστική Αρχή ότι δημιουργείται πρόβλημα στην εγκυρότητα του προενταξιακού ελέγχου όταν «κατόπιν εορτής» εντοπίζονται τόσο μεγάλες παρατυπίες και καλεί τη Διαχειριστική να σταματήσει εκεί το θέμα. Επιπλέον η Αρχή Πληρωμής αναγνωρίζει ότι οι παρανομίες φτάνουν στο 42% και εισηγείται στον τότε υφυπουργό να «φορτωθούν» οι παρανομίες στον εθνικό προϋπολογισμό. Ισως η Αρχή Πληρωμής να λειτούργησε με γνώμονα το «ελάχιστο κακό» αφού το 58% των δαπανών παρέμειναν στα κοινοτικά και το 42% (δηλαδή οι παρανομίες) επιβάρυναν τους εθνικούς πόρους και επιπλέον οι αρχές της Ε.Ε. δεν θα μας έπιαναν ξανά «στα πράσα». Ανεξάρτητα από τη σκοπιμότητα το ερώτημα παραμένει: γιατί πάγωσαν τα πρόστιμα και δεν πληρώθηκαν στο ελληνικό κράτος τα 825.000 ευρώ από τη μονή; Είναι χρέος όλων των υπηρεσιών ελέγχου να γίνονται συστηματικοί έλεγχοι με ανάλογη επιβολή προστίμων σε όσους τολμάνε να ροκανίζουν παρανομώντας τα κρατικά ή τα κοινοτικά ταμεία ακόμα κι αν πρόκειται για ιερούς και άβατους αναδόχους έργων.
Αντί λοιπόν να ζητηθούν τα χρήματα πίσω η Αρχή Πληρωμής επισημαίνει στη Διαχειριστική Αρχή ότι δημιουργείται πρόβλημα στην εγκυρότητα του προενταξιακού ελέγχου όταν «κατόπιν εορτής» εντοπίζονται τόσο μεγάλες παρατυπίες και καλεί τη Διαχειριστική να σταματήσει εκεί το θέμα. Επιπλέον η Αρχή Πληρωμής αναγνωρίζει ότι οι παρανομίες φτάνουν στο 42% και εισηγείται στον τότε υφυπουργό να «φορτωθούν» οι παρανομίες στον εθνικό προϋπολογισμό. Ισως η Αρχή Πληρωμής να λειτούργησε με γνώμονα το «ελάχιστο κακό» αφού το 58% των δαπανών παρέμειναν στα κοινοτικά και το 42% (δηλαδή οι παρανομίες) επιβάρυναν τους εθνικούς πόρους και επιπλέον οι αρχές της Ε.Ε. δεν θα μας έπιαναν ξανά «στα πράσα». Ανεξάρτητα από τη σκοπιμότητα το ερώτημα παραμένει: γιατί πάγωσαν τα πρόστιμα και δεν πληρώθηκαν στο ελληνικό κράτος τα 825.000 ευρώ από τη μονή; Είναι χρέος όλων των υπηρεσιών ελέγχου να γίνονται συστηματικοί έλεγχοι με ανάλογη επιβολή προστίμων σε όσους τολμάνε να ροκανίζουν παρανομώντας τα κρατικά ή τα κοινοτικά ταμεία ακόμα κι αν πρόκειται για ιερούς και άβατους αναδόχους έργων.
Η Αρχή Πληρωμής
Σε προηγούμενο ρεπορτάζ στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (17/4/2011) αναδείξαμε τον τρόπο με τον οποίο η Αρχή Πληρωμής (η αρχή που ασκεί τον δευτεροβάθμιο εσωτερικό έλεγχο στα έργα του ΚΠΣ) μετακύλιε παράνομες δαπάνες στον εθνικό προϋπολογισμό στην κάθε περίπτωση που δεν ζητούσε την επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών από τους οφειλέτες αναδόχους των έργων (ακόμα και αν πρόκειται για δημόσιους οργανισμούς). Η υπόθεση έφτασε στη Βουλή και ήδη δόθηκε μια πρώτη λεπτομερής απάντηση της υπηρεσίας. Μεταξύ άλλων διαβεβαιώνει για την αγαστή συνεργασία της με όλες τις κοινοτικές υπηρεσίες, επισημαίνει την επιτυχία της υπηρεσίας στην απορρόφηση 30 και πλέον δισ. ευρώ από κοινοτικούς πόρους, βεβαιώνει ότι διενεργεί συστημικούς ελέγχους σε Διαχειριστικές Αρχές και τελικούς δικαιούχους κ.λπ. Επειδή γνωρίζουμε τις έρευνες που διεξάγονται για το θέμα θα περιμένουμε το τελικό πόρισμα ώστε να επανέλθουμε, καταγράφοντας και τις απαντήσεις της Αρχής Πληρωμής.
Εννοείται, όταν ζητήσει η Ε.Ε. να εισπραχθούν τα πρόστιμα, θα καταβληθούν αυτά από το δημόσιο προϋπολογισμό. Οι "ευρωλιγούρηδες" μοναχοί (Χριστόδουλος) μόνο για τη σπατάλη ήταν υπεύθυνοι, η αποπληρωμή είναι του κράτους.
