Μια συζήτηση του δημοσιογράφου Peter Wolter με τον θεολόγο Gerd Lüdemann, καθηγητή της «Ιστορίας και της Λογοτεχνίας του πρώιμου χριστιανισμού» στο Πανεπιστήμιο Göttingen της Γερμανίας
Κύριε Lüdemann, πολλοί άνθρωποι εκνευρίζονται με τις χριστουγεννιάτικες εορταστικές προετοιμασίες, ψώνια, δέντρο, "άγια νύχτα", ακόμα και στους σιδηροδρομικούς σταθμούς στήνουν τώρα εορταστικά δέντρα. Ως θεολόγος που μελετάτε τη χριστιανική μυθολογία, ποια είναι η γνώμη σας για όλα αυτά; Υπάρχουν πράγματι άνθρωποι που πιστεύουν στη φάτνη και στους μάγους;
Λέτε λοιπόν ότι η ιστορία με τη γέννηση είναι παραμύθι;
—Δεν υπάρχει μία ιστορία για τη γέννηση, υπάρχουν δύο. Η πρώτη βρίσκεται στο ευαγγέλιο του Λουκά και η άλλη στο ευαγγέλιο του Ματθαίου. Αμφότερες βρίσκονται σε αντίφαση μεταξύ τους και είναι εφευρημένες ιστορίες.
Ποιες είναι οι αποδείξεις σας;
—Καταρχάς αρκεί η σύγκριση των κειμένων! Μια ματιά στην πρωτοχριστιανική εποχή θα είναι επίσης αποδοτική: στις παλαιότερες πηγές δεν υπάρχει πουθενά αναφορά σε "παρθένο Μαρία" και τα άλλα καθέκαστα με τη γέννηση. Επίσης, στις επιστολές του Παύλου γίνεται αναφορά σε "μια γυναίκα". Ακόμα και στο ευαγγέλιο του Μάρκου δεν υπάρχει καμιά αναφορά σ' αυτά τα ζητήματα. Όπως προκύπτει απ' το κείμενο, η Μαρία απορρίπτει τον γιο της, η οικογένεια τον θεωρεί παλαβό και δεν παρουσιάζονται άγγελοι. Η μελέτη των πηγών έχει δείξει ότι η ιδέα για "παρθένα μητέρα" δημιουργείται στον χριστιανικό κόσμο περί το τέλος του πρώτου αιώνα και μάλιστα στα ευαγγέλια του Λουκά και του Ματθαίου. Και οι δύο δεν αναφέρονται σε γεγονότα αλλά σε περιρρέουσες μυθολογίες της εποχής τους.
Αντέγραψε ο ένας από τον άλλο, εννοείτε;
—Η πλειοψηφία των ερευνητών θεωρεί ότι ο Λουκάς και ο Ματθαίος δεν έγραψαν απλά αλλά αντέγραψαν τα ευαγγέλια και μάλιστα ο ένας ανεξάρτητα απ' τον άλλον - οι διηγήσεις είναι τελείως διαφορετικές, ώστε να πιθανολογείται μια συνεργασία τους. Ταυτόσημες είναι οι διηγήσεις τους για την παρθένα Μαρία και τη μυστηριακή γέννηση του Ιησού, η οποία γίνεται κατανοητή από τις μυθοπλασίες της εποχής. Κι άλλες σημαντικές προσωπικότητες θεωρήθηκε τότε ότι έχουν γεννηθεί από παρθένα μητέρα και κάποιον θεό. Ο ημίθεος Ηρακλής, ο αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος, ανιψιός του Ιούλιου Καίσαρα, ο Μεγαλέξανδρος κ.ά. Οι χριστιανοί επεξεργάστηκαν και προσάρμοσαν αυτούς τους μύθους για να δείξουν ότι ο λατρεμένος τους Ιησούς δεν υστερούσε από τους άλλους διάσημους.
Τι είναι αλήθεια και τι είναι μυθεύματα στη Βίβλο τελικά;
—Κατά την κρίση μου και τη σύμφωνη γνώμη πολλών έγκυρων θεολόγων μπορούμε να θεωρήσουμε στην Π.Δ. ένα 5% ως ιστορικά κατοχυρωμένο. Στην Κ.Δ. το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 15%, όπου στο ευαγγέλιο του Ιωάννη σχεδόν ούτε ένας στίχος δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Από τις 13 επιστολές του Παύλου είναι μόνο οι 7 αυθεντικές. Για μένα η θεολογία είναι μια ευσεβής εικασία για πράγματα που δεν συνέβησαν.
Συνολικά η Βίβλος είναι λοιπόν μια συλλογή από ψεύδη;
—Εξαρτάται από την οπτική γωνία: ψεύδος σημαίνει "συνειδητή αναλήθεια". Οι πρώτοι χριστιανοί δεν είχαν κάποια παιδεία ώστε να διακρίνουν μεταξύ γεγονότων και μυθοπλασιών. Για τις μεταγενέστερες διακοσμήσεις των κειμένων, π.χ. μετά το 2ο αιώνα, ο χαρακτηρισμός "ψεύδος" ταιριάζει απόλυτα! Σε μια περίπτωση μπορούμε να αποδείξουμε, για παράδειγμα, ότι κάποιος απέσυρε μια αληθινή επιστολή του Παύλου από την κυκλοφορία, τη δεύτερη προς Θεσσαλονικείς, γράφοντας μια καινούργια δική του και υπογράφοντας ως Παύλος.
Να κάνουμε τώρα ένα άλμα στη σύγχρονη εποχή: Δεν είναι ανεύθυνο να βομβαρδίζουμε τα παιδιά με τέτοιες ιστορίες;
—Εφόσον εξηγήσουμε στα παιδιά ότι αυτές οι ιστορίες αποτελούν μυθεύματα, όπως άλλοι αρχαίοι μύθοι ή όπως τα σύγχρονα παραμύθια της Χιονάτης και του Γάτου, δεν πρέπει να υπάρχει κανένα πρόβλημα. Είναι όμως θλιβερό και αποτελεί ασυνειδησία να επιβάλλονται στα παιδιά φανταστικές ιστορίες ως αληθείς!
(από την εφημερίδα Junge Welt)
