Θρησκεία και επιστήμη

(του ΤΑΣΟΥ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ, ΒΗΜΑ, 16/5/2010

Για πολλούς Έλληνες, έστω και πανεπιστημιακούς, η σύνταξη ισοδυναμεί με παράλυση κάθε μαχητικής διάθεσης. Δεν ισχύει αυτό για τον μέχρι πρότινος καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, χημικό, φυσικό και φιλόσοφο Ευτύχη Μπιτσάκη! Αντίθετα, ευτύχησε στο έβγα του 2009 να δει το πιο δυναμικό του ίσως γράψιμο να κυκλοφορεί σε μια εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση.

Εμμένω στην καλαισθησία αυτής της έκδοσης διότι οι εκδόσεις Τόπος μπόρεσαν να μας θυμίσουν το συχνά αδιόρατο προφανές σε αυτόν τον τόπο: ότι και μια λιτή έκδοση μπορεί να είναι τόσο άψογη αισθητικά που να θέλγει τον αναγνώστη στην ανάγνωση, οσοδήποτε βαρύ και αν προμηνύεται το περιεχόμενο.

Είναι όμως «βαρύ» αυτό που θέλει να μας πει ο δάσκαλος τόσων γενεών και εκδότης του περιοδικού «Ουτοπία»; Ο ίδιος γράφει στον πρόλογό του ότι «το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί πραγματεία περί θρησκείας, αθεϊσμού κτλ.». «Αντικείμενό του είναι οι σχέσεις (...) κυρίως των φυσικών επιστημών με τα δόγματα της (...) χριστιανικής θρησκείας». Αλλά αμέσως μετά μας ενημερώνει ότι σκοπεύει να ελέγξει «το κύρος απόψεων θεολόγων, Πάπα και αρχηγών εκκλησιών που διαδίδονται ως επιστημονικές αλήθειες». Οπότε... αρχίζουν τα όργανα από τη σελίδα 10 κιόλας!

Αυτό που επακολουθεί είναι ένα «εφηβικής ρώμης σφυρο κόπημα» άλλων 200 σελίδων, όπου ο πλήρης βιβλιογραφίας και τεκμηρίωσης φυσικός μας φιλόσοφος περνάει τον άμβωνα από την πυρά στον άκμονα. Ως άνθρωπος ελεύθερος πλέον από κάθε αστική φιλοδοξία, καταγράφει στην εισαγωγή «τα όρια και τις αυταπάτες του αστικού ορθολογισμού», κατακεραυνώνει τον «δυϊσμό ύλης και ενέργειας» και καγχάζει για τις κοπιώδεις προσπάθειες επιστημοσύνης του δημιουργισμού. 

Στο πρώτο κεφάλαιο καταλύει τα «κατά συνθήκην» άβατα μεταξύ επιστήμης και θρησκείας διερευνώντας αν «το πρόβλημα της ύπαρξης του Θεού μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο της επιστήμης». Στο δεύτερο ακτινογραφεί τον σύγχρονο μυστικισμό και ζυγιάζει τις σχέσεις επιστήμης και ιδεολογίας. Στο τρίτο αναλύει διαλυτικά την «ανθρωπική αρχή» και στο τέταρτο... επιφέρει το έμφραγμα του καθωσπρεπισμού ασχολούμενος με το αν «η Ελλάδα είναι κοσμικό κράτος ή πολιτεία του Θεού»!

Σταματώ εδώ για να μη σας στερήσω άλλες εκπλήξεις από το «τόλμημα» του Ευτύχη Μπιτσάκη. Αυτό που- άσχετα με το πόσοι και το ποιοι τελικά συμφωνήσουν με την ανάλυσή του - όλοι θα αναγνωρίσουν είναι ότι το βιβλίο του συνδυάζει σαφήνεια, απλότητα, ρυθμό, στοιχειοθετημένη επιχειρηματολογία, σοβαρότητα και λεκτική ευγένεια. Αυτά τα σπάνια πλέον χαρίσματα γραπτού λόγου των Νεοελλήνων αρκούν για να κάνουν την ανάγνωση απολαυστική.

Διαβάστε το «Κι αν είστε και παπάς»!

(βλέπε επίσης εδώ κι εδώ!