και οι πολλαπλές παραλλαγές του μύθου
Αφού γιορτάστηκαν με τη δέουσα υποκρισία τα πάθη και η ανάσταση του Ιησού, κι αφού μπουκώσαμε μαγειρίτσα, κοκορέτσια, σουβλιστό αρνάκι και αυγά, καλό είναι να εξετάσουμε και την προέλευση του σχετικού μύθου περί παθών, θανάτου και αναστάσεως των θεών.
Ο Άδωνις αποτελεί πρόσωπο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αλλά και της μυθολογίας άλλων λαών της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Κατάληξη των μυθοπλασιών και των τελετών προς τιμή του αποτελούν οι χριστιανικές γιορτές του Πάσχα με τα λεγόμενα «θεία πάθη» και την ανάσταση του (μάλλον ανύπαρκτου ως φυσικό πρόσωπο) Ιησού. Εδώ μια επεξεργασία της περιγραφής που περιέχεται στην Ελληνική Wikipedia:
Ο ελληνικός Άδωνις
Η ελληνική μυθολογία αναφέρει ότι ο Άδωνις ήταν ένας πανέμορφος νέος, αγαπημένος της Αφροδίτης. Η Αφροδίτη, τιμώρησε τη μετέπειτα μητέρα του Άδωνη, Σμύρνα ή Mύρρα, και την έκανε να ερωτευτεί τον Κύπριο Kινύρα, τον οποίο και παραπλάνησε, προκειμένου να ικανοποιήσει τον έρωτά της.
Καρπός αυτής της ενώσεως υπήρξε ο Άδωνις, ο οποίος ήταν πολύ όμορφος ήδη από τη νηπιακή του ηλικία. Η θεά τον έκρυψε μέσα σε μία λάρνακα (κιβώτιο) και τον παρέδωσε στην Περσεφόνη προς φύλαξη. Κατά μια άλλη εκδοχή του μύθου, μητέρα του Άδωνη ήταν η Μεθάρμη και αδέλφια του ο Οξύπορος, η Ορσεδίκη, η Λαογόρη και η Βραισία (Απολλόδωρου Βιβλιοθήκη Γ').
Ακόμα μία εκδοχή του μύθου δηλώνει ότι ο Kινύρας ήταν πατέρας της Σμύρνας. Όταν ανακάλυψε ότι παραπλανήθηκε και έσμιξε με την κόρη του, γεμάτος οργή και αποτροπιασμό την κυνήγησε για να τη σκοτώσει. Η Σμύρνα κατέφυγε στα βουνά, αλλά ο Kινύρας την έφτασε και, την ώρα που σήκωσε το σπαθί του για να την αποκεφαλίσει, παρενέβη η Αφροδίτη και μεταμόρφωσε τη Σμύρνα στο ομώνυμο φυτό. Το σπαθί συνέχισε όμως την πορεία του (λόγω κινητικής ενέργειας θα λέγαμε σήμερα!) και έκοψε τη Σμύρνα ως φυτό πλέον. Από εκεί ξεπετάχτηκε ο Άδωνις, ο οποίος προβάλλει σ' αυτή την περίπτωση με μία υπερφυσική γέννηση. Η Αθηνά τον παρέλαβε και τον έδωσε στην Περσεφόνη, κόρη της θεάς Δήμητρας και του Δία.
Όταν η Περσεφόνη άνοιξε το κιβώτιο και αντίκρισε την ομορφιά του μωρού, αποφάσισε να μην επιστρέψει ξανά τον Άδωνι. Όμως η Αφροδίτη, η οποία είδε ότι δεν της επιστρέφουν αυτό που της «ανήκε», κατέβηκε στον κάτω κόσμο (Άδη), όπου έμενε η Περσεφόνη, για να λυτρώσει τον αγαπημένο της από την κυριαρχία του θανάτου.
Η θεϊκή «διαμάχη» που προέκυψε μεταξύ της θεάς της ζωής και του έρωτα (Αφροδίτη) και της θεάς του θανάτου και της θλίψης (Περσεφόνη), ρυθμίστηκε από τον Δία ακριβοδίκαια ως εξής: Ο Άδωνις θα μένει το ένα τρίτο του χρόνου με την Περσεφόνη στον Άδη, αποδεχόμενος την τρωτότητα της ανθρώπινης φύσης, το δεύτερο τρίτο του χρόνου θα μένει με την Αφροδίτη στη Γη (που ήταν και ο μοναδικός υπαρκτός κόσμος, δεν γνώριζαν τότε άλλα άστρα και γαλαξίες), νικώντας έτσι τον θάνατο, και το τελευταίο τρίτο του χρόνου, όπου επέλεγε ο ίδιος ο Άδωνις, κάτι που δηλώνει την ελευθερία που δίνουν οι θεοί στις επιλογές του ανθρώπου. Ο Δίας αποδεικνύεται λοιπόν δίκαιος και ειρηνοποιός.
Η Αφροδίτη χρησιμοποιώντας τη μαγική της ζώνη, στην οποία κανείς δεν μπορούσε να αντισταθεί (κάτι σαν «αγία ζώνη» της Αρχαιότητας), κατάφερε να πείσει τον Άδωνι να αφιερώσει στην Αθηνά τον ελεύθερο χρόνο του. Έτσι περνούσε ο μορφονιός τα δύο τρίτα του χρόνου του με την Αφροδίτη και το ένα τρίτο με την Περσεφόνη, υπογραμμίζοντας ότι ελεύθερη επιλογή των ανθρώπων είναι η ζωή και μόνο μια επιβεβλημένη αναγκαιότητα τον οδηγεί στο θάνατο.
Μετά από καιρό, ο πανέμορφος Άδωνις σκοτώθηκε στη διάρκεια ενός κυνηγιού από έναν κάπρο. Είναι μια από τις περιπτώσεις που τα ζωάκια στο δάσος εκδικούνται τους κυνηγούς, οι οποίοι αυθαίρετα δηλώνουν «προστάτες της φύσης». Δυστυχώς οι κάπροι εκδικούνται μόνο στους μύθους, αλλιώς δεν θα είχαμε μέχρι σήμερα τους άθλιους κυνηγούς να μπουμπουνίζουν σε βάρος των ελεύθερων ζώων…
Από το αίμα του σκοτωμένου Άδωνι που πότισε το χώμα, πρόβαλαν προς τιμή του τα κόκκινα τριαντάφυλλα, ενώ από τα δάκρυα της θεάς Αφροδίτης που έκλαψε πικρά για το θάνατό του, φύτρωσαν οι ανεμώνες. Στη φυτολογία υπάρχει μια μεγάλη ομάδα φυτών με το όνομα του Άδωνι!
Η Αφροδίτη παρεκάλεσε την Περσεφόνη να αφήνει τον Άδωνι να ανεβαίνει στη Γη. Η Περσεφόνη δέχθηκε και φάνηκε μάλιστα γενναιόδωρη, αφήνοντας τον Άδωνι να ανεβαίνει στη Γη και να μένει επί έξι μήνες με την Αφροδίτη, ενώ τους υπόλοιπους έξι μήνες θα μένει με την ίδια. Πρόκειται για τη μοιρασιά μεταξύ των εποχών καλοκαιρίας (άνοιξη-θέρος) και κακοκαιρίας (φθινόπωρο-χειμώνας).
Ο μύθος για τη γέννηση και το θάνατο του Άδωνι δηλώνει το πεπερασμένο της ανθρώπινης ζωής, ιδέα με την οποία συμβιβάζονται οι θνητοί αφού συμμετέχουν, τόσο στο θρήνο για το θάνατό του, όσο και στη χαρά για την ανάστασή του.
Ταυτόχρονα αναπαριστά όμως ο μύθος με τις συνοδευτικές τελετουργίες, τον κύκλο της φυσικής λειτουργίας, η οποία επαναλαμβάνεται ετησίως, με τη βλάστηση και την καρποφορία των φυτών, ανεξάρτητα από τους συμβολισμούς που δίνουν κάθε φορά οι άνθρωποι. Σήμερα γνωρίζουμε πλέον ότι η ο άνθρωπος εξαρτάται από τη φύση και τη νομοτέλειά της, η φύση λειτουργεί όμως και χωρίς τον άνθρωπο!
Ο Άδωνις σε άλλους πολιτισμούς
Όπως προαναφέρθηκε, η ιστορία του Άδωνι αποτελεί μέρος της μυθολογίας πολλών λαών της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Η λατινική μετάφραση της Βίβλου Vulgata αποδίδει τον Θαμμούζ ή Ταμμούζ της μετάφρασης των Ο’ που αναφέρεται στο βιβλίο Ιεζεκιήλ, ως Άδωνι. Έτσι ταυτίζεται αυτή η βαβυλωνιακή θεότητα με τον Άδωνι της ελληνικής μυθολογίας. Επίσης, ο Γιαχβέ της Π.Δ. αναφέρεται συχνά με το όνομα Αντονάι, το οποίο ταιριάζει και με ανάλογη ονομασία θεού στους Φοίνικες.
Ο χριστιανός «πατέρας» Ωριγένης (μετά θάνατον αναθεματισμένος!) δηλώνει ότι «εκείνος που οι Έλληνες ονομάζουν Άδωνι, ονομάζεται Θαμμούζ από τους Εβραίους και τους Σύρους» και ότι οι οπαδοί του γιόρταζαν κάθε χρόνο το θάνατό του με θρήνους και κατόπιν την ανάστασή του με χαρούμενες τελετές. «Θρηνούσαι τον Θαμμούζ, τον λεγόμενον παρ’ Έλλησιν Άδωνιν. Θαμμούζ φασι καλείσθαι παρ’ Εβραίοις και Σύροις». Παρόμοιες αναφορές κάνουν οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς Ιερώνυμος, Κύριλλος και Πορφύριος.
Στο αρχαιοαιγυπτιακό πάνθεον ταυτιζόταν ο Άδωνις με τη λατρεία του Όσιρι, συζύγου της Ίσιδας, ενώ στην χαναανιτική λατρεία με τον Βάαλ. Στους Ετρούσκους όμοιος θεός είναι ο Ατούνις και στους Φρύγες ο Άττις - όλοι τους θανατωμένοι από ατύχημα ή κακόβουλη ενέργεια, μοιρολατρηθέντες και ενταφιασθέντες από τις γυναίκες και, βεβαίως βεβαίως, αναστηθέντες μετά τριήμερο - ως θεοί που ήταν, έτσι;
Οι ιστορικές μαρτυρίες φανερώνουν ότι πολλές από τις εκδοχές του Άδωνι λατρεύονταν ακόμα και κατά τον Μεσαίωνα, οπότε σταδιακά ενσωματώθηκαν με όλες τις παραλλαγές τους στη λατρεία του χριστιανικού Ιησού, γι' αυτό και οι πολλαπλές αντιφάσεις στις μυθοπλασίες της «αληθινής θρησκείας».
Οι ελληνικές γιορτές προς τιμή του Άδωνι
Ακολουθεί ένα απόσπασμα με πληροφορίες από το site Θεογονία:
Η γιορτή σε ανάμνηση του θανάτου και της ανάστασης του Άδωνι ήταν ετήσια και γινόταν σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδας. Τα Αδώνια δεν είχαν όμως παντού την ίδια διάρκεια. Αλλού ήταν γιορτές διήμερες, αλλού τριήμερες και αλλού διαρκούσαν εφτά ημέρες. Ούτε και η εποχή κατά την οποία γίνονταν ήταν η ίδια σε όλες τις περιοχές. Με εξαίρεση το χειμώνα μαρτυρίες εορτασμού υπάρχουν για τις άλλες εποχές του έτους.
Οι πρώτες ημέρες της γιορτής ήταν πένθιμες. Στα διήμερα Αδώνια η πένθιμη μέρα λεγόταν «αφανισμός» εξαιτίας των παθών του θεού. Οι γυναίκες τελούσαν τα καθιερωμένα για την κηδεία του θεού και θρηνούσαν το χαμό του. Μετά με λυμένα μαλλιά γυρνούσαν στους δρόμους περιφέροντας τα ομοιώματα του θεού και μέσα σε οδύνη έψελναν πένθιμους ύμνους τα «αδωνίδια» με τη συνοδεία αυλού που ονομαζόταν «γίγγρα». Τη χαραυγή της επόμενης μέρας πετούσαν τα ομοιώματα του θεού σε πηγές ή σε ποτάμια. Μετά την πάροδο των πένθιμων ημερών οι πιστοί γιόρταζαν με οργιαστική χαρά την ανάστασή του. Στα διήμερα Αδώνια η μέρα αυτή ονομαζόταν «εύρεσις» και τη γιόρταζαν με χορούς, πλούσια γεύματα, μέσα σε κατάσταση γενικής ευθυμίας.
Στα αθηναϊκά Αδώνια, όπως και στα αντίστοιχα της Κύπρου, της Αλεξάνδρειας και της Βύβλου, οι γυναίκες φορώντας ρούχα πένθους, θρηνούσαν μπροστά σε δύο νεκροκρέβατα που ήταν τοποθετημένα στις εισόδους των σπιτιών. Πάνω στα νεκροκρέβατα έβαζαν ξύλινα ομοιώματα του Άδωνι και της Αφροδίτης. Γύρω από τα ειδώλια τοποθετούσαν τους «κήπους του Άδωνι» δηλαδή γλάστρες με φυτά που γρήγορα αναπτύσσονται, τα οποία είχαν φυτέψει λίγες μέρες πριν. Τους κήπους αυτούς αργότερα τους τοποθετούσαν πάνω στις στέγες των σπιτιών για να μεγαλώσουν γρήγορα με τη βοήθεια του ήλιου. Η ανάπτυξη των φυτών αποτελούσε σημάδι της ανάστασης του θεού.
