05 November 2006

Η αυταπάτη του θεού Ι

Στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «The God Delusion» (Εκδόσεις: «Houghton Miffin Company»), ο διάσημος βιολόγος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Richard Dawkins, ξεσπαθώνει ενάντια στη θρησκεία, εξηγώντας όχι μόνον γιατί αυτός είναι αθεϊστής, αλλά γιατί πρέπει να γίνουμε κι εμείς. Κι έχοντας αυτό ως στόχο επιχειρηματολογεί στα 10 κεφαλαία του βιβλίου του για τη μη ύπαρξη του Θεού, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζει όλες τις φρικαλεότητες που οι θρησκείες έχουν διαπράξει μέχρι σήμερα. 

Ο Θεός για τον Ντόκινς είναι ένας υπερφυσικός δημιουργός του Σύμπαντος, αυτός που ακούει προσευχές και αποφασίζει ποινές για αμαρτίες, και όχι η αόριστη μεταφορική έννοια Θεός, που ορισμένοι αναφέρουν όταν θέλουν να μιλήσουν για τις δυνάμεις που κυβερνούν το Σύμπαν. Ετσι λοιπόν, ο Ντόκινς εστιάζει βασικά στις μονοθεϊστικές θρησκείες, χρησιμοποιώντας αποσπάσματα τόσο από τη Βίβλο, όσο και από το Κοράνι, όπου υπάρχουν παραπομπές σε βιασμούς, δολοφονίες και γενοκτονίες απίστων. Επίσης ο Ντόκινς ανησυχεί πολύ με την άνοδο του φονταμενταλισμού στην Αμερική, όπου έχει αρχίσει ο στιγματισμός των αθεϊστών, κάτι το οποίο θεωρεί ότι βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με ό,τι οι θεμελιωτές του αμερικανικού κράτους απαίτησαν (ακόμη και από το Σύνταγμα), τον χωρισμό δηλαδή της Εκκλησίας και του Κράτους. Αναφέρεται ακόμη στον Τζέφερσον, ο οποίος έγραψε ότι «ο χριστιανικός Θεός είναι άσπλαχνος, εκδικητικός, ιδιότροπος και άδικος», και ανησυχεί για το ότι η θρησκεία εκμεταλλεύεται την ευαισθησία των παιδιών (τα οποία, από φυσική επιλογή, έχουν την αυτονόητη τάση να εμπιστεύονται τους μεγαλύτερους), εμποτίζοντας το μυαλό τους με θρησκευτικές ιδέες τις οποίες είναι πολύ μικρά για να κατανοήσουν. 

Το ισχυρό χαρτί του Ντόκινς είναι η φυσική επιλογή, και χάρη σ' αυτήν, όπως γράφει, «δεν έχετε ανάγκη κανέναν Θεό για να εξηγήσετε την ποικιλία, την πολυπλοκότητα και το μεγαλείο του φυσικού κόσμου». Σε άλλα κεφάλαια ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την Εξελικτική Ψυχολογία, καθώς και τη θεωρία παιγνίων για να αποδείξει για ποιο λόγο δεν υπάρχει καμία ανάγκη να έχουμε έναν Θεό που είναι καλός. Επιπλέον εικάζει ότι κάποια στιγμή θα καταλήξουμε στο ότι «η θρησκεία μάς προέκυψε ως ένα υποπροϊόν του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος μας έχει εξελιχθεί». Κι αναφέρεται στα memeplexes (σύνολα memes, το πολιτιστικό ανάλογο των γονιδίων), με τα οποία θα εξηγηθεί η διάδοση των θρησκευτικών ιδεών. 

Ο Ντόκινς, που θεωρείται ένας από τους τρεις διανοούμενους (μαζί με τον Ουμπέρτο Εκο και τον Νόαμ Τσόμσκι) με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο σήμερα, κριτικάρει τον Θεό σ' όλες τις μορφές του, από αυτήν του «μανιακού με το σεξ τυράννου που ζει στην Παλαιά Διαθήκη, μέχρι τη λιγότερο κακιά μορφή (αλλά το ίδιο παράλογη), του ουράνιου διακανονιστή του Σύμπαντος, εικόνα που είχαν ορισμένοι διανοητές της Διαφώτισης». Επίσης δείχνει πολύ καλά τον τρόπο με τον οποίο η θρησκεία πυροδοτεί τους πολέμους, υποδαυλίζει τον φανατισμό και κακοποιεί τα παιδιά, προτείνοντας μάλιστα τη συναρπαστική υπόθεση ότι «το να πιστεύεις τον Θεό δεν είναι μόνον παράλογο, αλλά εν δυνάμει θανατηφόρο». 

Δεν είναι ανάγκη να γνωρίζετε πολύ καλά Βιολογία ή να θεωρείτε αυθεντία τον Ντόκινς για να εξυμνήσετε το θάρρος του να καταγράψει όλες τις αμαρτίες που μπορεί να γίνουν από τις θρησκείες. Οι ακολουθητές της Βίβλου θα βρουν στον Ντόκινς την προσωποποίηση του Σατανά.
(Κων/να Γιαννούτσου, Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, 03/11/2006)