Αποχαιρετισμός στη θρησκευτική πίστη (68)

Διαμορφώνοντας την εαυτή μου, η αθεΐα μου…

Γ. Π., 44 ετών, δεν έχω παιδιά, απόφοιτη Λυκείου, γραμματέας, μέχρι τα 18 έζησα επαρχία, έκτοτε Αθήνα.

Θεωρώ ότι είμαι εξαιρετικά τυχερή γιατί οι γονείς μου, καθώς και το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον είναι χριστιανοί μεν, χωρίς παρωπίδες δε. Σφόδρα αντικληρικοί, δεν μας στείλανε εμένα και τα αδέλφια μου ποτέ στο κατηχητικό. Αντιθέτως, μας εφιστούσαν την προσοχή στο να μην σεβόμαστε τους παπάδες απλώς και μόνο επειδή φοράν το σχήμα. Σύμφωνα με τις οδηγίες τους πάντοτε οφείλαμε να ελέγχουμε αν είναι καλοί άνθρωποι.

Από τους γονείς μου η μητέρα μου ήταν πιο κοντά στην εκκλησία (τώρα πια δηλώνει ότι απλώς πιστεύει ότι υπάρχει κάτι ανώτερο) και φρόντιζε την τήρηση των παραδόσεων, των νηστειών και να πηγαίνουμε στο ναό αυτές τις δέκα το πολύ φορές το χρόνο, δηλαδή χριστούγεννα, πάσχα, δεκαπενταύγουστο, γάμοι, βαφτίσεις, κηδείες. 

Όμως, η πίστη της ήταν τόσο ανώδυνη, που όσο παράδοξο και αν φαίνεται, σε εκείνη χρωστάω την ηρεμία μου σε ότι έχει σχέση με τη μεταφυσική. Και εξηγώ: όταν ήμουν περίπου 8 ετών, τρίτη δημοτικού, μόλις είχα αλλάξει σχολείο, άγνωστη μεταξύ αγνώστων, επέστρεψα μια μέρα αγχωμένη σε εκείνη και της είπα ότι τα κορίτσια στο νέο μου σχολείο μιλάνε για φαντάσματα και μάγια. Ακόμη θυμάμαι να την ακούω να μου λέει ότι όλα αυτά είναι ψέματα, δεν υπάρχουν και να μην ασχολούμαι. Και την οδηγία της την ακολούθησα και στην κατοπινή μου ζωή. Ποτέ δεν αισθάνθηκα την ανάγκη να ψάξω κάτι περισσότερο, είναι τόσο εκτός του ελέγχου μου όλο αυτό που μου φαίνεται χαμένος κόπος.

Επίσης, πάντοτε θυμάμαι χαμογελώντας να μου διηγούνται γονείς και θείες-οι πως ο ένας μου παππούς επέτρεπε στη γιαγιά μου να πάει στην εκκλησία – τέλος πάντων, αφού τόσο το ήθελε - αλλά αν πήγαινε να εξομολογηθεί και να πει τα μυστικά μας στον τραγόπαπα θα της έκοβε τα πόδια!

Μεγαλώνοντας ανακαλώ και άλλα περιστατικά στο σχολείο που με έκαναν να αναρωτηθώ για την αλήθεια της χριστιανικής θρησκείας (και αργότερα όλων των θρησκειών).

Για παράδειγμα, από παιδιά του δημοτικού θυμάμαι τις υποχρεωτικές σχολικές επισκέψεις σε εκκλησίες και μοναστήρια και μια συνεχή χαμηλόφωνη συζήτηση για το αν μπορούμε να μπούμε αν φοράμε φόρμα ή τζιν. Η κουβέντα γινόταν μόνο για εμάς, τα κορίτσια, όχι για τους συμμαθητές μας, οπότε και καταλήγαμε να κρύψουμε το σώμα μας βάζοντας πάνω από τα ρούχα μας κάτι μακριές σκουρόχρωμες φούστες αμφιβόλου καθαριότητας.

Η συζήτηση έγινε εντονότερη και περισσότερο ντροπιαστική όταν μπήκαμε στην εφηβεία και φυσιολογικά είχαμε περίοδο. Για κάποιο ανεξήγητο λόγο αυτό το θέμα δυσχέραινε απίστευτα της κινήσεις μας, όχι γιατί δυσκολευόμασταν σωματικά, αλλά γιατί έπρεπε να φροντίσουμε να αυτοαποκλειστούμε από διάφορες δραστηριότητες, όπως η μετάληψη.

Επίσης, έβλεπα παντού παπάδες τους οποίους όφειλα να σέβομαι, αλλά όχι γυναίκες σε κάποια θέση εξουσίας. Οπότε πολύ γρήγορα κατέληξα στο συμπέρασμα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά όταν, συν όλων των άλλων, προέτρεπαν τους φίλους μας τα αγόρια να επισκεφθούν το ιερό της εκκλησίας αλλά όχι, σε καμία περίπτωση, δεν μπορούσαμε εμείς να μπούμε στον χώρο αυτό που πραγματοποιούνται τα τελετουργικά του ναού. Ομοίως, δεν επιτρεπόταν να σηκώσουμε τα εξαπτέρυγα κατά τη περιφορά του επιταφίου και τέλος πάντων να συμμετάσχουμε στις διάφορες δραστηριότητες, τόσο εντυπωσιακές στα ανήλικα μας μάτια. Θυμάμαι μόνο κάποιες μαυροφορεμένες, μίζερες γυναίκες που σκούπιζαν και ξεσκόνιζαν το ναό. Αξιοζήλευτες εικόνες, χαχα!

Ωστόσο, πρέπει να πω και για την μοναδική περίοδο που είχα πιο στενή σχέση με τη θρησκεία. Όταν ήμουν περίπου 10 ετών σκοτώθηκε σε τροχαίο ατύχημα ένας θείος μου. Όπως είναι λογικό το σοκ για όλους μας ήταν μεγάλο! Τότε ήταν που αποφάσισα ότι θα λέω το «πάτερ ημών» κάνοντας το σταυρό μου κάθε βράδυ πριν κοιμηθώ τόσο για το θείο μου που δεν ήξερα που είναι, όσο και για τα ξαδέλφια μου και τη θεία μου, των οποίων η ζωή είχε ανατραπεί τόσο αιφνίδια και ξαφνικά τα είχα χάσει και εκείνα μιας και μετακόμισαν μακριά μας. Δεν θυμάμαι πως και πότε ακριβώς σταμάτησα να προσεύχομαι. Νομίζω ότι αυτό κράτησε για μερικούς μήνες. Υποθέτω ότι με τον καιρό δεν έβλεπα το νόημα πια.

Εκεί γύρω στα 25 ήμουν πλέον σίγουρη ότι δεν πιστεύω. Σταδιακά μείωσα τις επισκέψεις μου στην εκκλησία στις απολύτως απαραίτητες για κοινωνικούς λόγους (γάμοι, βαφτίσια, ανάσταση).

Το φθινόπωρο του 2012, γκουκλάροντας, ανακάλυψα ότι υπήρχε Ένωση Αθέων και μάλιστα είχε γυναίκα πρόεδρο! Μπήκα στο site της ένωσης και στην επόμενη ανοικτή αθεοσυνάντηση ήμουν εκεί. Μόνη μου πήγα, στα πλαίσια μιας άσκησης της ψυχοθεραπεύτριας μου που με ήθελε να πηγαίνω όπου θέλω, ακόμη και μόνη μου. Όπως ακριβώς μου έλεγε, δεν υπάρχει καμία ντροπή σε αυτό και παράλληλα υπάρχουν πολλές πιθανότητες να ανακαλύψω τελικά πράγματα που μου αρέσουν. Και στην κοινότητα της ένωσης τα βρήκα.

Ανθρώπους διαβασμένους, ενδιαφέροντες, από τους οποίους είχα να πάρω, γιατί πρέπει να ομολογήσω ότι έως εκείνη τη στιγμή, ήμουν μάλλον εγώ αυτή που ψαχνόταν περισσότερο και τροφοδοτούσα τον περίγυρο μου με ταινίες να δούμε, νέες ιδέες να συζητήσουμε κτλ.

Μέσα από τις συζητήσεις στις ομάδες του facebook, στην ιστοσελίδα και στις συναντήσεις, έμαθα για ένθρησκους και άθρησκους, άθεους και αγνωστικιστές, βαθμίδες αθεΐας κτλ. Όσοι κατάφεραν να διαβάσουν έως εδώ, δεν θα εκπλαγούν όταν μάθουν ότι δηλώνω αγνωστικίστρια, στο νούμερο 6 της κλίμακας του Dawkins.  Και όχι, δεν είναι προτεραιότητα μου το να το ψάξω περισσότερο.

Δεν ξέρω αν και τι υπάρχει εκτός της ζωής την οποία βιώνουμε. Άρα το πλέον ασφαλές και αποδοτικό για εμένα είναι να κάνω καλή χρήση αυτού του χρόνου και των δυνατοτήτων που μου δίνονται. Οπότε στο παρόν αποφάσισα να μην μπαίνω πια ούτε στους ναούς. Πηγαίνω σε γάμους και βαφτίσεις, αλλά περιμένω απ’ έξω να τελειώσει η τελετή και μετά γιορτάζω μαζί τους, είτε το ζευγάρι, είτε το νέο ανθρωπάκι που φέραν στον κόσμο, ακόμη και αν, δυστυχώς, το επιβαρύνουν τόσο πολύ εκείνη τη μέρα. Ταυτόχρονα, είμαι και επισήμως μέλος της ένωσης και υποστηρίζω τις δράσεις της για το διαχωρισμό της εκκλησίας από το κράτος, με όποιο τρόπο μπορώ κάθε φορά.

Την ανακοίνωση σε διάφορες φίλες, φίλους, οικογένεια και τον επαγγελματικό χώρο, την έκανα σιγά σιγά αφότου ήλθα σε επαφή με την ένωση, μιας και έως τότε δεν έλεγα τίποτε σε κανέναν.

Η ανακοίνωση έγινε σταδιακά και πήρε πολύ χρόνο μιας και χρειαζόμουν να συνηθίσω στην ιδέα ότι με ανθρώπους που αγαπώ και εκτιμώ είναι δυνατόν να μην ταιριάζω σε ένα βασικό θέμα. Και θεωρώ ότι και εκείνοι αντίστοιχα κατέβαλαν κόπο προκειμένου να το συνειδητοποιήσουν. Τώρα είμαστε όλοι πολύ καλύτερα. Για να ακριβολογήσω, θεωρώ ότι η κοινοποίηση της αθεΐας μου στο περιβάλλον μου ήταν κομβικό σημείο της πραγματικής ενηλικίωσης μου. Και για αυτό κατέχει σημαντική θέση στην προσωπική μου διαδρομή τόσο η αθεΐα μου όσο και η κοινότητα, γιατί με βοήθησαν να γίνω περισσότερο εγώ. Η μέρα που έκανα διαγραφή θρησκεύματος στο ληξιαρχείο ήταν ημέρα μεγάλης προσωπικής χαράς.

Στη δουλειά έχω συναντήσει είτε αδιαφορία (από πολλούς), είτε σεβασμό (από λιγότερους, οι οποίοι είτε είχαν τα ίδια πιστεύω, είτε απλώς εκτίμησαν το γεγονός ότι τόλμησα να διαφοροποιηθώ). Νομίζω οι περισσότεροι απλώς σιωπούν προσπαθώντας να μην ασχολούνται με δυσάρεστα θέματα (μιας και διαφωνούμε) και υπάρχουν και κάποιοι ελάχιστοι που με τάραξαν κάπως.

Θυμάμαι ότι ένας διευθυντής μου έκανε παρατήρηση ότι η ευχή μου «Χρόνια Πολλά» δεν είναι η ενδεδειγμένη απάντηση στο «Χριστός Ανέστη» που μου απηύθυνε. Του απάντησα ότι είναι, μιας και δεν θρησκεύομαι, αφού είμαι αγνωστικίστρια. Τότε έκπληκτη τον άκουσα να αγωνιά για το αν είμαι βαπτισμένη! Όσο εγώ νευριασμένη ήθελα να του πω ότι η βάπτιση μου δεν ήταν επιλογή μου, εκείνος ανησυχούσε μήπως καώ στην κόλαση όταν πεθάνω. Εκτός από εξαιρετικά προβληματικό το βρήκα και λίγο συγκινητικό που νοιάστηκε για την μετά θάνατον ζωή μου!

Η άλλη διευθύντρια, τις πρώτες μέρες που μετατέθηκα στο γραφείο της, με ρώτησε πότε γιορτάζω, της απάντησα τα σχετικά και, ανάμεσα σε άλλα που μέσα στη θολούρα μου δεν θυμάμαι, με ρώτησε έκπληκτη αν αυτό είναι trend;! Μου φάνηκε τόσο αστείο! Πάντως, προς τιμήν της, δεν αναφέρθηκε ξανά σε αυτό αν και είμαι σίγουρη ότι συζητήθηκε για λίγο στο γραφείο της.

Και στις δύο περιπτώσεις, δυο τρεις συνάδελφοι μου είπαν ότι ωραία όλα αυτά, αλλά δεν τα λέμε στους διευθυντές. Τους απάντησα ότι αν δεν το έλεγα τότε θα αναγκαζόμουν να πω ψέματα και δεν συνέχισα γιατί δεν τους είδα να θέλουν να προχωρήσουν τη συζήτηση παρακάτω. Ένιωσα κάπως σαν την ομοφυλοφιλία. Κράτα το για το κρεβάτι σου. Έχω αποφασίσει όμως ότι αυτή η λογική δεν μου κάνει πλέον. Αυτή είμαι και έχω υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μου και την κοινότητα μου να το υποστηρίξω.

Ένα από τα θέματα που με απασχολούν γενικότερα, αλλά και σε σχέση με την αθεΐα, είναι η ανισότητα των φύλων. Και πραγματικά απορώ! Γιατί, παρόλο που οι θρησκείες την προωθούν τόσο έντονα, δεν βρίσκω περισσότερες γυναίκες στον κύκλο μας;

Μπορώ να σκεφθώ διάφορους λόγους:

α) Παραδοσιακά η εκκλησία ήταν ένας από τους ελάχιστους τρόπους που επιτρεπόταν στις παλαιότερες γενιές γυναικών να κοινωνικοποιηθούν. Όπως συμβαίνει με πολλές παραδόσεις, συνεχίζουν να τηρούν το έθιμο χωρίς να το πολυεξετάζουν, αν και σαφέστατα έχουμε περισσότερα πεδία δράσης στη σύγχρονη εποχή.

β) Πολύ συχνά συζητάμε το πως οι θρήσκοι/ες βρίσκουν ανακούφιση από τις δυσκολίες της ζωής στη μεταφυσική. Προφανώς οι γυναίκες που ήταν και είναι σε χειρότερη θέση από τους άνδρες, κοινωνικά και οικονομικά, αισθάνονται αυτή την ανάγκη σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό.

Τέλος, γ) παραδοσιακά και πάλι, τα αγόρια/οι άνδρες εκπαιδεύονται με μεγαλύτερη επιμονή να βρουν και να ακολουθήσουν τις κλίσεις τους και να αναπτύξουν την δική τους προσωπικότητα. Αντιθέτως, οι γυναίκες ενθαρρυνόμαστε να αναπτύξουμε δεξιότητες με σκοπό να διατηρούμε τις ισορροπίες στις κοινωνικές ομάδες που ανήκουμε, να παραμένουμε στα πλαίσια του κοινωνικώς αποδεκτού. Συνεπώς, το να διαφοροποιήσουμε την εαυτή μας από την όποια ομάδα είναι πραγματικά κόντρα ρόλος.

Ωστόσο, ελπίζω ότι ολοένα και περισσότερες γυναίκες θα τολμούμε να διαλέγουμε ξανά και πάλι το δικό μας μονοπάτι που – το πιθανότερο – θα είναι μακριά από τις θρησκείες. Ακόμη όμως και αν κάποιες αποφασίσουν να κρατηθούν από την ιδέα του θεού - προστάτη, ελπίζω πραγματικά, να παλέψουν ώστε εδώ, στην παρούσα ζωή, να βρουν τη θέση που τους αναλογεί. Θεωρώ ότι  όσο περισσότερο συμμετέχουν, πόσω μάλλον ανέρχονται, στην θρησκευτική ιεραρχία (βλ. γυναίκες – κληρικοί στον προτεσταντισμό), τόσες περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν να γίνουν οι εκάστοτε θρησκείες λιγότερο συντηρητικές και αυτό μόνο καλό θα είναι για όλους μας.