Άρθρο γραμμένο στις 28 Μαρτίου 1854.
από το βλόγιον τους ευσεβούς Ροΐδη
Κήρυξη πολέμου – Πάνω στην Ιστορία του Ανατολικού ζητήματος
Η Κωνσταντινούπολη έχοντας παραδοθεί με συνθηκολόγηση όπως και το μέγιστο μέρος της ευρωπαϊκής Τουρκίας (Σημ. Λασκ.: Ο Μαρξ δέχεται ως αληθινό αυτό που και το πατριαρχείο ισχυριζόταν κάθε φορά που διεκδικούσε χατίρια από το Σουλτάνο και επαναλαμβάνεται σήμερα στα συμβόλαια που υπογράφουν οι μονές του Αγιονόρους, πως δηλαδή η Νέα Ρώμη δεν ήταν δορυάλωτη, γιατί δεν αντιστάθηκε σύσσωμη προδόθηκε από τα μέσα, με υπόγεια συνεννόηση ανθενωτικών κληρικών και αρχόντων με τον Πορθητή), επιτρέπει να απολαμβάνουν οι χριστιανοί εκεί το προνόμιο να ζουν ως ραγιάδες κάτω από την τουρκική κυβέρνηση. Αυτό το προνόμιο το έχουν μόνο όσοι αποδέχονται την προστασία των Μουσουλμάνων. Αποτέλεσμα αυτού είναι το γεγονός ότι ο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης, πνευματικός αρχηγό τους, είναι την ίδια στιγμή πολιτικός εκπρόσωπος τους και Δικαστής τους.
Χριστιανός επίσκοπος με συνοδεία διακόνων και φρουρά γενιτσάρων.
Όπου βρείτε μια κοινότητα Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι αρχιεπίσκοποι και οι επίσκοποί τους είναι κατά το νόμο μέλη στα Δημοτικά Συμβούλια, και υπό την καθοδήγηση του πατριάρχη, ελέγχουν την κατανομή των φόρων που επιβάλλονται στους Έλληνες. Ο πατριάρχης είναι υπεύθυνος έναντι της Πύλης ως προς τη καθοδήγηση των ομοθρήσκων του. Περιβεβλημένος με το δικαίωμα της δικαστικής κρίσης των ραγιάδων της Εκκλησίας του, έχει αναθέσει αυτό το δικαίωμα στους μητροπολίτες και επισκόπους, στα όρια των επισκοπών τους, με τις ποινές τους να είναι υποχρεωτικές για τους αξιωματούχους της Πύλης, τον Καδή κλπ. να τις εκτελέσουν. Οι τιμωρίες που έχουν το δικαίωμα να επιβάλλουν είναι πρόστιμα, φυλάκιση, ραβδισμοί στις φτέρνες και εξορία.
Εκτός αυτού, η Εκκλησία τους δίνει τη δύναμη του αφορισμού. Πέρα από το όφελος των προστίμων, εισπράττουν ποικιλία φόρων για τις αστικές και εμπορικές δικαστικές πράξεις. Κάθε ιεραρχική κλίμακα μεταξύ των κληρικών έχει την χρηματική τιμή της. Ο πατριάρχης πληρώνει στο Διβάνι ένα βαρύ φόρο για την απόκτηση της θέσης του, αλλά πουλάει, με τη σειρά του, τις αρχιεπισκοπές και επισκοπές προς τους κληρικούς του. Οι τελευταίοι αποζημιώνονται με την πώληση των κατώτερων αξιωμάτων και με τις εισφορές των παπάδων τους. Αυτοί, πάλι, πουλούν τη δύναμη που έχουν αγοράσει από τους ανωτέρους τους, με πράξεις όπως βαφτίσια, γάμους, διαζύγια και διαθήκες.
Είναι προφανές από τα εκτεθέντα ότι αυτό το ρούχο του θεοκρατικού καθεστώτος πάνω στους Έλληνες χριστιανούς της Τουρκίας, και όλη η δομή της κοινωνίας τους, έχει θεμέλιο λίθο την υποταγή του ραγιά κάτω από το Κοράνι, γεγονός το οποίο, με τη σειρά του, οδηγεί στην αντιμετώπισή τους ως απίστων – δηλαδή, ως έθνος μόνο από θρησκευτική άποψη – επικυρώνοντας έτσι τη συνδυασμένη πνευματική και κοσμική εξουσία των ιερέων τους. Στη συνέχεια, εάν καταργήσεις την υπαγωγή τους κάτω από το Κοράνι με μια αστική χειραφέτηση, θα ακυρώσεις την ίδια στιγμή την υποταγή τους προς τους κληρικούς, και θα προκαλέσεις μια επανάσταση στις κοινωνικές, πολιτικές και θρησκευτικές τους σχέσεις, η οποία σε πρώτη φάση, αναπόφευκτα θα τους παραδώσει στην επιρροή της Ρωσίας. Αν υποκαταστήσεις το Κοράνι με έναν αστικό κώδικα, θα πρέπει να εκδυτικοποιήσεις ολόκληρη τη δομή της βυζαντινής κοινωνίας».
