Αναφέρθηκα πριν από 2-3 εβδομάδες στο ανάθεμα της Εκκλησίας εναντίον του Ελευθ. Βενιζέλου, το οποίο ήταν ένα επεισόδιο στη σύγκρουση μεταξύ των οπισθοδρομικών δυνάμεων γύρω από τη μοναρχία και των ανανεωτικών δυνάμεων με αρχηγό τον Βενιζέλο. Ο καθηγ. Κώστας Μπέης σχολιάζει το βιβλίο του Αριστείδη Πανώτη, «Το Συνοδικόν της εν Ελλάδι Εκκλησίας», τόμος Β' (1850-1922), εκδόσεις Φανάριον, 2009, σ. 631, και αναφέρεται σ' εκείνα τα γεγονότα:
(Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, 16/4/2010)
Ο τίτλος του βιβλίου φοβάμαι ότι δεν κεντρίζει το ενδιαφέρον του ανύποπτου βιβλιόφιλου. Πολύ περισσότερο, καθώς δεν είναι ευρύτερα γνωστές οι παράλληλες ρήξεις, τις οποίες προκάλεσε ο Εθνικός Διχασμός και στον χώρο της Εκκλησίας. Έτσι ο ανύποπτος αναγνώστης του βιβλίου πληροφορείται τα πολύ οδυνηρά (σελ. 558) ότι «στις 18 Ιανουαρίου 1922 ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Λόυδ Τζωρτζ δέχθηκε τον οικουμενικό πατριάρχη Μελέτιο παρουσία τριών άλλων αξιόπιστων προσώπων.
Έτσι αυτήν τη στενογραφημένη συνέντευξή του με τον άγγλο πρωθυπουργό ο Πατριάρχης απέστειλε «στα δύο Σώματα του ελληνικού Στρατού της Κωνσταντινουπόλεως, στον βασιλέα, στην κυβέρνηση και στην βουλή. Ο Κωνσταντίνος κλονίστηκε και ζήτησε από τον Αλέξανδρο Ζαΐμη να σχηματίσει νέα κυβέρνηση, εκείνος όμως του απάντησε: "μετά την παραίτησίν Σας"! Αρχικά ο βασιλεύς σκέφθηκε την παραίτηση, αλλά μεταπείστηκε από τους ανακτορικούς συμβούλους του, με το επιχείρημα οτι το περιεχόμενο της συνομιλίας Λόυδ Τζωρτζ και Μελετίου ήταν πλαστό. Έτσι ο Κωνσταντίνος ενθαρρύνθηκε και παρέμεινε στον θρόνο, για να επαληθευθεί η προειδοποίηση του βρετανού πρωθυπουργού».
Στις σελίδες 400 επ. του βιβλίου του ο συγγραφέας εξιστορεί πώς φτάσαμε από τον εθνικό στον εκκλησιαστικό διχασμό των ετών 1916-1922. Γράφει σχετικώς κατά λέξη: «από πονηρή άμιλλα για την εύνοια της βασιλικής Αυλής ο μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος δεν άργησε να παρασύρει αφελείς ή και ιδιοτελείς αρχιερείς στο ολίσθημα. Ετσι όλοι οι συνοδικοί συμμετείχαν πλέον σε μία άνευ εκκλησιαστικών και κανονικών προϋποθέσεων ποινικοποίηση της διαφωνίας των κομμάτων για την εξωτερική πολιτική της χώρας».
Εύρημα της εκκλησιαστικής πολυπραγμοσύνης υπήρξε ο κανόνας Γ' της Συνόδου της "Αγίας Σοφίας" του έτους 879, που είχε εκδοθεί εναντίον εκείνων, οι οποίοι φέρονταν ως επιβουλευόμενοι "των θείων και βασιλικών προσταγμάτων". Οι πολυπράγμονες αρχιερείς της Συνόδου των Αθηνών ενήργησαν σαν να εξακολουθούσε το πολίτευμα του ελληνικού κράτους και στους δικούς τους χρόνους (1914-1916) να είναι τάχα η απόλυτη μοναρχία των βυζαντινών αυτοκρατόρων!
Αγνοούσαν ή επιδεικτικά παρέβλεπαν ότι,
- το πολίτευμά μας ήταν πλέον ευρωπαϊκών προδιαγραφών βασιλευόμενη δημοκρατία, στους κόλπους της οποίας ο βασιλιάς όφειλε απλώς να βασιλεύει, δίχως να κυβερνά,
- η Ελλάδα είχε συμβατική υποχρέωση έναντι της Σερβίας να προσέλθει σε ενίσχυση της άμυνας εκείνης, καθώς είχε υποστεί εχθρική επίθεση από τις ενωμένες δυνάμεις Αυστρίας και Βουλγαρίας,
- η Βουλγαρία ήταν τότε κοινός εχθρός και της Ελλάδας, απο την οποία, ένα χρόνο νωρίτερα, είχε ηττηθεί,
- η αντισυνταγματική άρνηση του βασιλέα Κωνσταντίνου να συγκατατεθεί στην είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο είχε πειθαναγκάσει τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο σε παραίτηση της κυβέρνησής του και στη διεξαγωγή νέων εκλογών, από τις οποίες εξήλθε νικητής με συντριπτική πλειοψηφία,
- ο βασιλέας και πάλι είχε αρνηθεί να σεβαστεί τη λαϊκή ετυμηγορία, προκηρύσσοντας αμέσως νέες εκλογές, στις οποίες το κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελ. Βενιζέλου αρνήθηκε να μετάσχει, στην εκλογική δε ψηφοφορία μετείχε τελικώς λιγότερο από το ένα δέκατο του εκλογικού σώματος, και έτσι τελικώς
- το 1916, ενώ μαίνονταν στη Μακεδονία οι μάχες μεταξύ Αγγλο-γάλλων και Βουλγάρων, ο Βενιζέλος, συνοδευόμενος από τον ναύαρχο Κουντουριώτη και πλήθος αξιωματικών, σχημάτισε επαναστατική κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη, κάτι που τελικώς του επέτρεψε να φέρει τον ελληνικό στρατό στο μέτωπο του πολέμου».
Μόλις πληροφορήθηκε το μελετώμενο ολίσθημα ο τότε βασιλικός πρωθυπουργός, καθηγητής Σπυρίδων Λάμπρου, θέλησε να συγκρατήσει την παρέμβαση της Συνόδου στα πολιτικά πράγματα», όμως η Σύνοδος υπό τον μητροπολίτη Αθηνών Θεόκλητο «έρριξαν "λίθον αναθέματος" λέγοντας την φράση: "Ελευθερίω Βενιζέλω επιβουλευθέντι την βασιλείαν και την Πατρίδα και καταδιώξαντι και φυλακίσαντι αρχιερείς, ανάθεμα έστω"! Δυστυχώς», συνεχίζει ο συγγραφέας, «η αντικανονική αυτή πράξη έλαβε διορθόδοξη και διαχριστιανική έκταση και ρύπανε την ελλαδική ιστορία, καθώς συνετέλεσε στον διεθνή διασυρμό της εν Ελλάδι Εκκλησίας, αφού ανακοινώθηκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και σε όλους τους μη συνοδικούς αρχιερείς, αλλά και στις λοιπές ορθόδοξες και ετερόδοξες Εκκλησίες, ακόμη και στον πάπα της Ρώμης Βενέδικτο ΙΕ', στον αρχιεπίσκοπο Καντερβουρίας Ντάβινσον» κ.ά Και τούτο, ακριβώς επειδή «οι αρχιερείς δεν διέθεταν σθένος υπεύθυνου ποιμένα, προκειμένου να σταθούν στο μέσον της κομματικής διαστάσεως». (πλήρες κείμενο εδώ >>>)
Μια ανάγλυφη παρουσίαση του προδοτικού ρόλου της μοναρχίας και του εκκλησιαστικού μηχανισμού που ήθελε πάντα να πολιτεύεται - κουσούρι που επανέφερε στην πολιτική ζωή της χώρας, χωρίς επιτυχία ευτυχώς, ο μακαρίτης πλέον Χριστόδουλος!
