(ΜΑΡΙΑ ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ, Ελευθεροτυπία, 5/2/2010)
Υποτίθεται πως στόχος της τέχνης είναι να κατευνάζει τα πάθη και να κάνει τους ανθρώπους καλύτερους. Το ίδιο ισχύει και για την 7η τέχνη. Μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχουν παραδείγματα -όπως άλλωστε συμβαίνει γενικότερα για κάθε καλλιτεχνική έκφραση που τολμά και «ξεφεύγει» από την πεπατημένη- στα οποία η τέχνη, αντί να κατευνάζει, προκαλεί οργή και φανατισμό. Γιατί μπορεί φέτος ο δικός μας «Κυνόδοντας» να προτάθηκε τώρα για Όσκαρ, όμως η ιστορία έχει πολλά παραδείγματα που ταινίες απαγορεύτηκαν με το «αιτιολογικό» ότι ήταν εξαιρετικά βίαιες, πολιτικά ριζοσπαστικές, εθνικά προσβλητικές, θρησκευτικά βλάσφημες ή ακραία ερωτικές.
► Κουρδιστό πορτοκάλι (1971)
Είναι από τις διασημότερες ταινίες όλων των εποχών και πλέον μέσα στη λίστα με τα έργα που πρέπει κάποιος οπωσδήποτε να δει. Τη χρονιά που βγήκε στους κινηματογράφους όμως, η ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ θερωρήθηκε ακραία, προκάλεσε σάλο και ήταν για δεκαετίες (!) επισήμως απαγορευμένη στην Ιρλανδία, τη Σιγκαπούρη, τη Μαλαισία, τη Νότια Κορέα, την Ισπανία και την Αγγλία. Μάλιστα ειδικά για την Αγγλία, ο ίδιος ο Κιούμπρικ -κατά δήλωση της γυναίκας του- συμφώνησε να απαγορευτεί, ύστερα και από προτροπή της αστυνομίας, προκειμένου να σταματήσουν οι απειλές που δεχόταν αυτός και η οικογένειά του. Η ταινία αφορά μια ομάδα εξαιρετικά βίαιων νεαρών, ένας από τους οποίους, ο Αλεξ, καταλήγει στη φυλακή όπου ακολουθεί ένα «καινοτόμο» σωφρονιστικό σύστημα που επινόησε η κυβέρνηση.
► The Texas chainsaw massacre (1974)
(σ.σ: που μεταφράστηκε -ατυχώς κατά την ταπεινή μου άποψη- «Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι»)
Πολύ πριν το Saw και την επιτυχία των σπλάτερ ταινιών, το αίμα στη μεγάλη οθόνη λειτουργούσε ως «κόκκινο πανί» για τους υπέρμαχους του... «πνεύματος και της ηθικής» που έλεγε και ο Αυλωνίτης. Ετσι λοιπόν όταν ο Τομπ Χόπερ δημιούργησε το «δολοφόνο με το πριόνι» που κατακρεουργούσε όποιον έβρισκε στο διάβα του, προκάλεσε οργή διαμαρτυριών σε Φινλανδία, Αγγλία, Βραζιλία, Αυστραλία, Δυτική Γερμανία, Χιλή, Ισλανδία, Ιρλανδία, Νορβηγία, Σιγκαπούρη και Σουηδία, χώρες που απαγόρευσαν την προβολή της ταινίας, και όταν τελικά την επέτρεψαν, «πετσόκοψαν» τις πολύ βίαιες σκηνές της. Ο σκηνοθέτης βάσισε την υπόθεση σε αληθινή ιστορία, αυτή του δολοφόνου Εντ Γκέιν. Και να θυμίσουμε και λίγο την υπόθεση: μια παρέα φίλων που πάνε ταξίδι, ένας δολοφόνος που καραδοκεί και ένα λάθος timing που πυροδότησε την αρχή μιας σειράς σπλάτερ ταινιών με πολλές πολλές συνέχειες.
► Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι (1973)
Την κλασική πια σκηνή με το βούτυρο ελάχιστοι άνω των -άντα δεν την έχουν δει. Αυτή, μαζί με τις άλλες «ακραίες» για την εποχή ερωτικές σκηνές, στάθηκε και η αιτία που το αλληγορικό αριστούργημα του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι απαγορεύτηκε για χρόνια στην Ιταλία, τη Σιγκαπούρη, τη Νέα Ζηλανδία, την Πορτογαλία και τη Ν. Κορέα. Για όσους δεν έχουν δει την ταινία: στο Παρίσι του '70, μια νεαρή Γαλλίδα (η Μαρία Σνάιντερ) μπλέκεται σε μια φλογερή σχέση, που βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στο σεξ, με τον κατά πολύ μεγαλύτερό της Αμερικανό επιχειρηματία (τον εκπληκτικό Μάρλον Μπράντο). Η Μαρία Σνάιντερ πέθανε στις αρχές Φεβρουαρίου αυτού του έτους σε ηλικία 59 ετών.
► Ο εξορκιστής (1973)
Και αυτή η ταινία βασίστηκε σε αληθινή ιστορία και συγκεκριμένα σε καταγεγραμμένο περιστατικό εξορκισμού που έγινε στις ΗΠΑ το 1949. Η ταινία περιγράφει την «κατάληψη» ενός κοριτσιού από «δαιμονικά» πνεύματα και την προσπάθεια της μάνας του να το σώσει με τη βοήθεια της Εκκλησίας μέσω εξορκισμού. (Ασχετη αλλά ενδιαφέρουσα υπενθύμιση: σε αυτή την ταινία υπάρχει και το χαρακτηριστικό στιγμιότυπο όπου στο σπίτι τού ελληνικής καταγωγής παπά-εξορκιστή Dimitris, ακούγεται τραγούδι της Ρίτας Σακελλαρίου). Και επειδή ό,τι ξεφεύγει από την παραδοσιακή θρησκευτική διδασκαλία είναι πάντα «τζιζ» για την τέχνη, η ταινία απαγορεύτηκε εντελώς σε Αγγλία, Μαλαισία και Σιγκαπούρη, σκηνές της «κόπηκαν» σε άλλες χώρες, αλλά παρ' όλα αυτά προτάθηκε για 10 Oscar, από τα οποία απέσπασε τα 2 (ήχου και σεναρίου).
► Η ζωή του Μπράιαν (1979)
Ποιος να το έλεγε ότι αυτή η κωμική -ουσιαστικά- ταινία των ευφυέστατων Μόντι Πάιθονς θα απαγορευόταν σε Νορβηγία, Σιγκαπούρη και Ιρλανδία! Μάλιστα το 2009 ήρθη -με κάμποσα χρόνια καθυστέρηση- η απαγόρευση και στην ουαλική πόλη Aberystwyth! Θυμίζουμε λίγο την υπόθεση: ο Μπράιαν γεννήθηκε σε στάβλο δίπλα στον Χριστό και όλη του τη ζωή προσπαθούσε να πείσει τον κόσμο ότι δεν είναι ο Μεσσίας. Τέτοιου είδους σάτιρα δεν διασκεδάζει απ' ό,τι φαίνεται την Εκκλησία...
► Ο τελευταίος πειρασμός (1988)
Οι περισσότεροι θα πρέπει να θυμάστε τις απίστευτες εικόνες με τις διαδηλώσεις «θρησκευομένων» και τις προσπάθειές τους να σταματήσουν με κάθε τρόπο την προβολή της ταινίας. Η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Καζαντζάκη «διαόλισε» εκκλησιαστικούς κύκλους -όπως άλλωστε είχε κάνει και το ίδιο το μυθιστόρημα- εξαιτίας της περιγραφής παραισθήσεων σαρκικών απολαύσεων που βασάνιζαν τον Ιησού λίγο πριν από τη σταύρωση. Η ταινία απαγορεύτηκε στη Χιλή, τις Φιλιππίνες και τη Ν. Αφρική. Φημολογείται, μάλιστα, πως κάποια σκληροπυρηνική θρησκευτική οργάνωση προσφέρθηκε να αγοράσει την ταινία για αρκετά εκατομμύρια δολάρια με σκοπό να την καταστρέψει διά παντός!
http://einestages.spiegel.de/external/ShowTopicAlbumBackground/a19901/l0/l0/F.html#featuredEntry(Stefan Volk: "Skandalfilme: Cineastische Aufreger gestern und heute". Schüren Verlag, Marburg 2011, 320 Seiten.)
