Προέκυψε πρόβλημα χθες με τον υποτιθέμενο θάνατο του θεατρικού συγγραφέα και λαμπρού διανοούμενου Ιάκωβου Καμπανέλλη. Ο Ιάκωβος εισήχθη σε ηλικία 89 ετών με κάποια ανεπάρκεια στη μονάδα εντατικής θεραπείας ενός νοσοκομείου.
Φαίνεται όμως ότι είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο, πριν ή μετά από τον Ιάκωβο, κανείς δεν ξέρει πλέον, και ο αδελφός του Γιώργος, 80 ετών, παλαίμαχος ηθοποιός. Αυτός ο Γιώργος πέθανε στο νοσοκομείο και προέκυψε η προφορικά διαδιδόμενη πληροφορία ότι «Πέθανε ο Καμπανέλλης!»
Πολλοί, ιδίως στο καλλιτεχνικό ρεπορτάζ των εφημερίδων, ήξεραν ότι ασθενεί βαριά ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, άκουσαν ότι πέθανε ο Καμπανέλλης, άρα συμπέραναν ότι μας άφησε χρόνους ο μεγάλος! Έτσι διαδόθηκε αμέσως στο internet ο θάνατος του Ιάκωβου, ενώ ο άνθρωπος ζει ακόμα. Οι ιστότοποι των μεγάλων εφημερίδων απέσυραν μεν την είδηση, δεν έβαλαν όμως στη θέση της μια διάψευση, ίσως επειδή ήταν Σάββατο και δεν είχαν επαρκές προσωπικό, ίσως επειδή δεν μπορούσαν να επιβεβαιώσουν από τις υπηρεσίες των νοσοκομείων, ποιος Καμπανέλλης πέθανε τελικά – και αν…
Δεν είναι σημαντικό αυτό, μια συγκυριακή αστοχία είναι, σαν αυτές που κάνουμε καμιά φορά όλοι στη δουλειά μας, ιδίως αν εξαρτάσαι από πληροφορίες τρίτων και μάλιστα δημόσιων οργανισμών, όπως τα νοσοκομεία. Σημαντικό είναι το θέμα για τον «αποθανόντα» που, τελικά, ζει. Να συνέλθει και να διαβάζει στις εφημερίδες νεκρολογίες…
Στην παγκόσμια δημοσιογραφική ιστορία έχουν συμβεί πολλές φορές ανάλογα περιστατικά. Κάποιοι συνήλθαν από βαριά αρρώστια ή από βαρύ ατύχημα και είχαν την ευκαιρία να μάθουν, ποιοι και πώς τους περιποιήθηκαν μετά θάνατον.
Έχω πρόχειρα στη μνήμη μου το σχετικό περιστατικό με τον Bertrand Russell, ο οποίος πέθανε τον Φεβρουάριο 1970 σε ηλικία 98 ετών. Περί το 1920, βρέθηκε ο Ράσελ σε ηλικία 48 ετών στην Κίνα, όπου αρρώστησε από πνευμονία με διάφορες επιπλοκές. Νοσηλεύτηκε δε σε ένα καθολικό νοσοκομείο του Πεκίνου και τον επέβλεπε μια χοντρή μοναχή-νοσοκόμα. Οι επικοινωνίες ήταν τότε υποτυπώδεις και δεν υπήρχε δυνατότητα έγκυρης ενημέρωσης των εφημερίδων. Η εισαγωγή στο νοσοκομείο διογκώθηκε από τις φήμες σε βαρύτατη ασθένεια (ήταν βαριά!) και η ανυπαρξία νεότερων ειδήσεων ερμηνεύτηκε ως αναγγελία θανάτου για τον φιλόσοφο.
Γράφει ο Ράσελ στα απομνημονεύματά του: Όταν συνήλθα από τον πολυήμερο υψηλό πυρετό και ανέρρωσα με τις φροντίδες της νοσοκόμας μου, έφτασαν στα χέρια μου οι εγγλέζικες και αμερικάνικες εφημερίδες που είχαν ανακοινώσει πριν από 7-8 μέρες το θάνατό μου. Ανάμεσα στους ύμνους για το σημαντικό μαθηματικό και φιλοσοφικό έργο μου, υπήρχε και η πληροφορία ότι ο μεγάλος φιλόσοφος, αν και δεδηλωμένος άθεος, τις τελευταίες στιγμές της ζωής του αναγνώρισε το μεγαλείο του Ιησού και επέστρεψε στην αληθινή πίστη, όπως είχε δηλώσει σε εκπροσώπους της βρετανικής πρεσβείας η νοσοκόμα μου. Ρωτάω τη νοσοκόμα και μου λέει ότι, πράγματι, σε ερωτήσεις που μου έκανε, αν πιστεύω στον Κύριο, της είχα απαντήσει με έμφαση «Ναι!»
Πιάνει και γράφει λοιπόν επιστολές ο Ράσελ στις εφημερίδες από το Πεκίνο, στις οποίες τις ευχαριστεί για τα καλά τους λόγια και ότι δεν έκανε ακόμα σε κανένα το χατίρι να πεθάνει. Όσο δε για την επιστροφή του στην «αληθινή πίστη» δηλώνω, έγραψε ο Ράσελ, ότι η καλή νοσοκόμα που μου συμπαραστάθηκε με αυταπάρνηση, σίγουρα παρερμήνευσε κάποιες κραυγές και βρισιές που πέταγα όταν προσπαθούσα ανεπιτυχώς να βήξω και συμπέρανε ότι επρόκειτο για προσευχές στο θεό της. Προφανώς, η καλή μοναχή άκουγε αυτά που ήθελε να ακούσει.
Πιάνει και γράφει λοιπόν επιστολές ο Ράσελ στις εφημερίδες από το Πεκίνο, στις οποίες τις ευχαριστεί για τα καλά τους λόγια και ότι δεν έκανε ακόμα σε κανένα το χατίρι να πεθάνει. Όσο δε για την επιστροφή του στην «αληθινή πίστη» δηλώνω, έγραψε ο Ράσελ, ότι η καλή νοσοκόμα που μου συμπαραστάθηκε με αυταπάρνηση, σίγουρα παρερμήνευσε κάποιες κραυγές και βρισιές που πέταγα όταν προσπαθούσα ανεπιτυχώς να βήξω και συμπέρανε ότι επρόκειτο για προσευχές στο θεό της. Προφανώς, η καλή μοναχή άκουγε αυτά που ήθελε να ακούσει.
Ένα άλλο όμοιο περιστατικό περιγράφει ο ίδιος ο Ράσελ για τον φίλο του συγγραφέα, πολιτικό ακτιβιστή και πασίγνωστο άθεο George Bernard Shaw, ο οποίος πέθανε το 1950 σε ηλικία 94 ετών. Όταν είπαν ότι ο Σώ πέθανε, μπήκε αλαφιασμένος στο δωμάτιό του ένας Αγγλικανός ιερέας, ο οποίος έβγαλε όλους τους παριστάμενους έξω, επειδή ήθελε να μείνει μόνος με τον νεκρό. Ξαφνικά, μετά από μερικά λεπτά ηρεμίας, ακούστηκαν φωνές από το δωμάτιο. Ο νομιζόμενος νεκρός φώναζε, αν και ασθενικά, να φύγει έξω ο παπάς, ο οποίος είχε πάει για να εκμεταλλευτεί την αναμπουμπούλα και να ισχυριστεί μετά, ότι ο διάσημος άθεος Σω «μετανόησε και επέστρεψε στην αγκαλιά της εκκλησίας». Τελικά πέθανε, πράγματι, ο μεγάλος συγγραφέας, αλλά πού να τολμήσει να πλησιάσει επαγγελματίας της πίστης για να παίξει το συνηθισμένο θέατρο…
Μια τελευταία ιστορία με «σίγουρο θάνατο» έχω ζήσει ο ίδιος με τον παππού μου, ο οποίος πέθανε στα 94 χρόνια του το 1969. Κάπου 10 χρόνια πριν είχε αρρωστήσει βαριά ο παππούς, ασθενικός εκ φύσεως και λόγω των πολλών νηστειών, μάλλον από γρίπη ή και πνευμονία. Ειδοποίησε ο πατέρας μου τον γιατρό του ΙΚΑ, ο οποίος έμενε δίπλα στο δικό μας σπίτι. Πήγε ο γιατρός με το αμάξι του στον παππού, κάπου 5 λεπτά απόσταση, και λέει στα παριστάμενα πρόσωπα, θείες, ξαδέλφια κτλ., δεν αντέχει ο καημένος, είναι εξασθενημένος, τι φάρμακα να του δώσω, αφήστε τον να πεθάνει ήσυχα… Ήταν ήδη 84-85 ετών ο παππούς!
Φεύγει ο γιατρός και κάθισαν οι συγγενείς περιμένοντας το μοιραίο για τον παππού… Ο γιατρός δεν επέστρεψε όμως σπίτι και η γυναίκα του –η γιατρίνα που τη λέγαμε- ήρθε και ρώτησε, αν πήγε τελικά επίσκεψη στον παππού. Παίρνει τηλέφωνο η μητέρα μου, επιβεβαιώνει ότι ο γιατρός πήγε στον παππού και έφυγε πριν από ώρα, οπότε έμενε να εξακριβώσουν οι δικοί του πού βρίσκεται πλέον… Ήταν περασμένο μεσημέρι και έπρεπε να φάνε.
Βγαίνει η γιατρίνα με την κόρη της στην αναζήτηση του γιατρού –δεν υπήρχε και μεγάλη κυκλοφορία αυτοκινήτων τότε-, οπότε ανακαλύπτουν σε ένα κεντρικό δρόμο σταματημένο το αυτοκίνητό του και τον ίδιο πεθαμένο στο τιμόνι. Είχε πάθει καρδιακή ανακοπή! Σίγουρα θα αισθάνθηκε ο μακαρίτης αδιαθεσία και σταμάτησε το αυτοκίνητο στην άκρη για να συνέλθει…
Η ειρωνεία της τύχης έπαιξε για άλλη μια φορά το παιχνίδι της: στην κηδεία του γιατρού έψαλλε και ο παππούς μου, ο οποίος είχε συνέλθει εντωμεταξύ και «βοηθούσε» όπως πάντα τον ψάλτη της εκκλησίας στα έκτακτα περιστατικά…
