Η δουλεία... των μύθων

Βιβλία, βιβλία!

του ΛΕΑΝΔΡΟΥ ΣΛΑΒΗ ("Νέα Αγχίαλος"/

τεύχος 75/Απρίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2012)

Ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα ενός βιβλιόφιλου και/ή ενός μελετητή στην Ελλάδα να μην είναι η επιλογή από τον αριθμό των τίτλων που εκδίδονται, ακόμα και τώρα με τη σχετική συγκράτηση που επέβαλε η μειωμένη αγοραστική δύναμη του κοινού. Αντίθετα, ίσως το σημαντικότερο πρόβλημά του να είναι η αδυναμία της αποφυγής της παγίδας που στήνεται (όχι πάντα κακοπροαίρετα) από εκείνους που, παραφράζοντας μια παλιά ραδιοφωνική διαφήμιση, «διαλέγουν πριν από αυτόν γι’ αυτόν». Είναι δε προφανές ότι αυτό το φιλτράρισμα παγιδεύει περισσότερο εκείνους που δεν έχουν τη δυνατότητα είτε να ενημερωθούν για την διεθνή εκδοτική δραστηριότητα είτε να βρουν καταφύγιο σ’ αυτήν.

Το κακό θα ήταν μικρό αν από αυτήν την διήθηση περνούσαν τα ευπώλητα «λογοτεχνικά σκουπίδια», των οποίων ο προορισμός, έτσι και δεν προλάβει να τα διαβάσει ο αγοραστής τους, όσο έχει το χρόνο να σιγοψήνεται νωχελικά στις ξαπλώστρες των ακτών, είναι, στην καλλίτερη περίπτωση, η διακόσμηση μιας βιβλιοθήκης. Δυστυχώς, από την ίδια διαδικασία περνάνε τόσο τα έργα επιφανών κλασικών και σύγχρονων λογοτεχνών όσο και τα δοκίμια, οι μελέτες, οι έρευνες κ.λπ.

Πληθώρα αξιόλογων γραπτών κειμένων μπαίνει στο περιθώριο για χάρη των «Δουνάβεων της σκέψης» και των πρωταθλητών του λογοτεχνικού μάρκετινγκ! Είναι θλιβερή, για παράδειγμα, η διαπίστωση ότι το «Επιστροφή από τη Σοβιετική Ένωση», που έγραψε ο Αντρέ Ζιντ το 1936, εκδόθηκε στην Ελλάδα μόλις το 2011 ή ότι το ελληνικό κοινό είχε την πρώτη επαφή του με την άκρως ενδιαφέρουσα «Επιπεδοχώρα» του Έντγουϊν Άμποττ το 1988, δηλαδή 104 ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή της, ή ότι δεν επανεκδίδονται πλείστα όσα αριστουργήματα, των οποίων οι τελευταίες ελληνικές μεταφράσεις είτε είναι δυσεύρετες είτε έχουν εξαντληθεί, ή, τέλος, ότι παραμένουν αμετάφραστα έργα που θα έπρεπε να έχουν αποτελέσει απαραίτητο ανάγνωσμα ακόμα και εκείνων που δεν θα χαρακτηρίζονταν ως “βιβλιοφάγοι”.

«Μη στάξει η ουρά του γαϊδάρου», θα μπορούσε να αναλογιστεί κανείς με τη σκέψη στα υπόλοιπα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία. Ναι, αν και η ελλιπής ενημέρωση και ο ελλιπής προβληματισμός της ίσως να έχουν συμβάλει σε αυτά, γιατί της επιτρέπουν να ζει με μύθους. Με μύθους, όπως αυτοί που επιβιώνουν ακόμα και σχετικά με την αρχαία ιστορία του τόπου, παρά το ότι η χρονική απόσταση θα έπρεπε να έχει αμβλύνει την ιδεοληπτική διάστασή τους.

Ένας από τους μύθους που αντέχει ανεξήγητα είναι αυτός που θέλει την αθηναϊκή δημοκρατία δυνατή χάρις στη δουλοκτησία των αρχαίων Αθηναίων και στα άπλετα περιθώρια σχόλης των πολιτών που συνεπαγόταν. Λογικά, θα έπρεπε να έχουν κλονίσει αυτή την εντύπωση ερεθίσματα από τις κωμωδίες του Αριστοφάνη ή και του Μένανδρου. Αλλά και αναφορές άλλων έργων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Ή η απάντηση σ’ ένα ερώτημα που θα μπορούσε να απευθύνει στον εαυτό του: «Μα καλά, όλοι αυτοί οι πολίτες, που μετείχαν στα κοινά, είχαν δούλους ή είχαν τόσους δούλους που τους επιτρέπανε να αδιαφορούν για τον βιοπορισμό τους;». Για το τελευταίο θα μπορούσε να βρει την απάντηση στο παλιό έργο «Η ζωή στην Αρχαία Ελλάδα», όπου οι Κ.Μ. Κολόμποβα–Ε.Λ. Οζερέτσκαϊα αναφέρουν: «Ύστερα απ’ αυτό το πρόγευμα, ο Αθηναίος έβγαινε στην πόλη. Τον ακολουθούσαν δύο δούλοι: αυτοί θα μεταφέρανε τα ψώνια ή θα πηγαίνανε κάποια είδηση στο σπίτι ή σε κάποιο φίλο. Αν δεν ήταν πολύ πλούσιος τον ακολουθούσε ένας δούλος. Κι’ αν δεν είχε τη δυνατότητα να κρατάει έστω κι’ ένα δούλο, θα συμφωνούσε έναν αχθοφόρο στην αγορά, όπου πρώτα-πρώτα θα κατευθυνθεί.».

Για τα υπόλοιπα, όμως, ο αναγνώστης δεν έχει δυστυχώς πάντα την ευχέρεια να βγάλει από ένα κείμενο ένα επιμέρους συμπέρασμα ή μία αποσπασματική πληροφορία και, ιδίως, να τα συνδυάσει με άλλα διάσπαρτα, αλλά σχετικά με το ίδιο θέμα, για να σχηματίσει μία γενικότερη εικόνα επ’ αυτού. Αρκείται, λοιπόν, να την αναζητά σαν «μασημένη τροφή» σε ευανάγνωστα έργα ακάματων μελετητών. Στην Ελλάδα δε, πολύ συχνά ξένων, ακόμα και για θέματα της ελληνικής ιστορίας, αφού τα περισσότερα εγχώρια πονήματα διέπονται από το πνεύμα είτε μιας νωθρής προγονοπληξίας είτε ενός προκλητικού αποδομισμού.

Ένα έργο αυτού του είδους που ασχολείται με τη σχέση δουλοκτησίας και σχόλης στην αρχαία Αθήνα είναι το βιβλίο του σχετικά νέου τυνήσιου ελληνιστή, που σταδιοδρομεί στην Γαλλία, Σαμπέρ Μανσουρί «Η αθηναϊκή δημοκρατία, μια υπόθεση αργόσχολων;» και, επικουρικά, η μελέτη του ίδιου «Η Αθήνα με τη ματιά των μετοίκων της», που δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, προς το παρόν τουλάχιστον.

Ο Μανσουρί δεν αμφισβητεί την ύπαρξη δούλων, ούτε αγνοεί τη μοίρα τους σε ορισμένες περιπτώσεις. Δεν αγνοεί μήτε την ύπαρξη μετοίκων. Μάλιστα, επισημαίνει τη σημαντική συμβολή και των δύο στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης. Και διασκεδάζει την εντύπωση μιας απόλυτα κλειστής κοινωνίας, αναφέροντας περιπτώσεις που αποδόθηκε η ιδιότητα του πολίτη σε μέτοικους με σημαντική συνεισφορά στην πόλη, ακόμα δε και σε δούλους (τραπεζίτες, αστυνόμους κ.λπ.!). Απλά αποκαλύπτει ότι πλάι τους υπήρχαν και Αθηναίοι πολίτες που ασχολούνταν με ανάλογες χειροτεχνικές και εμπορικές δραστηριότητες και δεν ήσαν μόνο γαιοκτήμονες ή αγρότες. Η δε ενασχόλησή τους με τα συγκεκριμένα επαγγέλματα δεν περιοριζόταν στην ιδιοκτησία εργαστηρίων ή καταστημάτων, όπου δούλευαν γι’ αυτούς κάποιοι δούλοι, αλλά επεκτεινόταν στην ενεργό συμμετοχή τους στη λειτουργία των επιχειρήσεών τους. Έτσι, οι ειδικότητες των αθηναίων πολιτών, όπως του αλφιτοποιού, του κεραμέως, του εξωμιδοποιού, του σκυτοτόμου κ.ά., που αναφέρει ο Ξενοφών στα «Απομνημονεύματά» του (και, ευτυχώς, διδάσκονται πια στα σημερινά ελληνόπουλα) και άλλες που γνωρίζουμε από άλλες πηγές, όπως του ανδριαντοποιού, δεν αναφέρονται μόνον στην επιχειρηματική δραστηριότητα των ατόμων, αλλά και στην επαγγελματική ειδικότητά των. Και, όπως αναφέρει ο Ξενοφών, από αυτήν την τέχνη τους εξασφάλιζαν τα προς το ζειν! Τούτο ήταν πιο φανερό στην περίπτωση των ναυκλήρων (πλοιοκτητών, ναυτικών) και των καπήλων (μικρών λιανεμπόρων/ μικροπωλητών). Όπως, μάλιστα, αναφέρεται, για κάποια έργα στην Ελευσίνα αθηναίοι πολίτες ήταν οι 21 από τους 94 ειδικευμένους εργάτες και 9 από τους 27 εργολάβους.

Ο συγγραφέας, λοιπόν, αντλώντας και άλλες πληροφορίες από αρχαιοελληνικές πηγές, αποδεικνύει ότι: «Στη διάρκεια του 4^ου αιώνα, οι πολίτες επιδίδονταν εξίσου ενεργά στο εμπόριο και σε χειροτεχνικά επαγγέλματα, ενώ έφερναν εις πέρας μία πολιτική σταδιοδρομία.»! Άλλωστε, ο ίδιος ο Σωκράτης, από τη μία αποκαλεί, στην «Απολογία» του, τους χειροτέχνες για τις ικανότητές τους «αγαθούς δημιουργούς», αλλά από την άλλη εκφράζει τη δυσαρέσκειά του, στον «Πρωταγόρα», γιατί παίρνουν τον λόγο στις συνελεύσεις για γενικά θέματα. Αυτό και μόνο επιβεβαιώνει τον Μανσουρί («Οι Αθηναίοι εργάζονταν και έκαναν πολιτική») και αποδεικνύει την παράλληλη ενασχόληση των αθηναίων πολιτών με δύο (τουλάχιστον) «τέχνες»: την επαγγελματική και την πολιτική.

Η πραγματικότητα, λοιπόν, όπως αναδύεται από την μελέτη όλων των πηγών –και όχι μόνον των φιλοσοφικών κειμένων– πόρρω απέχει από την εικόνα που δίνουν ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ακόμα και ο Ξενοφών, οι οποίοι δεν διστάζουν να απαξιώνουν τις εμπορικές και χειροτεχνικές ασχολίες, δηλαδή τα οικονομικά/ παραγωγικά επαγγέλματα, τα οποία θεωρούν ως ανάξια για τον «πολιτικό» πολίτη. Μόνο που, κατά πάσαν πιθανότητα, η εικόνα που μεταδίδουν δεν αντικατοπτρίζει την καθημερινή ζωή της σύγχρονής τους πόλης, αλλά την ιδεατή ζωή της πόλης που οραματίζονται.

Ήδη, τα στερεότυπα που μας κληροδότησαν τα ουτοπικά διανοήματά τους υποχωρούν και τα «ρεάλια» των αρχαίων πηγών αναδεικνύουν την όχι και τόσο εξωραϊσμένη πραγματικότητα. Ακόμα και στην Ελλάδα, με κάποια, ωστόσο, χρονική υστέρηση. Ίσως, γιατί ο μύθος των αέναης σχόλης και της ακατάσχετης πολιτικολογίας των «αρχαίων ημών προγόνων» προσφέρει ένα ευπρεπές άλλοθι αταβιστικής αναβίωσης προγονικών παραδόσεων στην μερίδα των νεοελλήνων που δεν θα τους ενοχλούσε διόλου μία σύγχρονη εκδοχή της «σίτισης στο πρυτανείο»!

Ηγέτες της δεκάρας και της λούφας

Βιβλίο Γαλλίδας δημοσιογράφου

iefimerida.gr, 26/5/2013

Οι αναφορές της Γαλλίδας δημοσιογράφου Φλοράνς Οτρέ στις συναντήσεις των δύο Ελλήνων πρώην πρωθυπουργών με τους ηγέτες κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης «καίνε» Παπανδρέου-Καραμανλή φέρνοντας στο φως άγνωστες πτυχές της χρονιάς που η Ελλάδα μπήκε στο μνημόνιο και το ΔΝΤ.

Τα δύο μυστικά ταξίδια του Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ στην Αθήνα επί κυβερνήσεως Καραμανλή και η ωμή παραδοχή Παπανδρέου για το ψευδές των στατιστικών στοιχείων της Ελλάδας είναι μερικά μόνον από τα «ελληνικού ενδιαφέροντος» αποσπάσματα του βιβλίου «Αγκελα Μέρκελ, μια Γερμανίδα (σχεδόν) σαν όλες τις άλλες» (εκδ. Τallandier, Βρυξέλλες, 2013).

Όπως γράφει η εφημερίδα «Καθημερινή της Κυριακής», η συγγραφέας είναι Γαλλίδα δημοσιογράφος, ανταποκρίτρια στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το έκτο μέρος του βιβλίου, με τον υπότιτλο «Η Μέρκιαβελ στις Βρυξέλλες»:

«Η ανακάλυψη που θα γίνει το βράδυ της 10ης Δεκεμβρίου 2009 συγκλονίζει τη Γερμανίδα καγκελάριο. Συγκεντρωμένοι στις Βρυξέλλες, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης υποδέχονται τον νέο Ελληνα πρωθυπουργό. Ο σοσιαλιστής Γιώργος Παπανδρέου εξηγεί: "Ακούστε πώς έχει η κατάσταση. Ολα τα δημοσιονομικά μας στοιχεία είναι ψεύτικα. Η χώρα μου είναι διαβρωμένη από τη διαφθορά. Θα χρειαστούν πολλά χρόνια. Είμαι αποφασισμένος να δώσω τη μάχη. Θα χρειαστώ όμως υποστήριξη και βοήθεια, γιατί πρόκειται για μια γιγάντια προσπάθεια", θυμάται ένας εκ των συμμετεχόντων σε εκείνη τη συνάντηση.

»Οι συμμετέχοντες μένουν εμβρόντητοι. Η Αγκελα Μέρκελ έχει φρίξει. Ο Φρέντρικ Ράινφελντ, πρωθυπουργός της Σουηδίας που προεδρεύει, κατανοεί: "Δεν ανήκω σε αυτή την ομάδα (της Ευρωζώνης), αλλά η έκπληξη από όσα λέτε είναι εξαιρετικά δυσάρεστη. Αν καλά καταλαβαίνω, πάνε χρόνια που μας κρύβετε την αλήθεια". Το ελληνικό έλλειμμα δεν ανέρχεται σε 6% ή 7% του ΑΕΠ όπως έχει ανακοινωθεί: ξεπερνά, πιθανόν, το 12%. Με άλλα λόγια, περίπου το ένα τέταρτο των κρατικών δαπανών δεν καλύπτεται από έσοδα. Το ένα τέταρτο. Είναι απολύτως βέβαιο ότι σύντομα η χώρα δεν θα είναι σε θέση να δανειστεί τα κεφάλαια που χρειάζεται για να κλείσει αυτή την τρύπα.

»Η Αγκελα Μέρκελ αισθάνεται διπλά προδομένη. Η ευρωπαϊκή ιδέα καταρρέει υπό το βάρος των αναληθειών διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων. Επιπλέον, το ευρωπαϊκό σύστημα καθιστά την καγκελάριο συνένοχο. Αντιμετωπίζει ευθύνες τις οποίες δεν είναι σε θέση να αναλάβει αφού οι Ευρωπαίοι, την εποχή εκείνη, ούτε διαθέτουν τα εργαλεία για να χρηματοδοτήσουν την Ελλάδα, στη θέση των αγορών, ούτε τα μέσα για να κατευθύνουν το ελληνικό σκάφος που κινδυνεύει να πέσει στα βράχια. (...)

»Το ελληνικό ψέμα ήταν μάλλον κοινό μυστικό. Αυτό που εκπλήσσει τους Ευρωπαίους ηγέτες εκείνο το βράδυ της 10ης Δεκεμβρίου, περισσότερο και από την κατάσταση της χώρας, είναι η ειλικρίνεια του Παπανδρέου.

»Στην πράξη, η Ελλάδα ήταν υπό επιτήρηση για αρκετούς μήνες. (...) Δύο φορές, ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρόεδρος του Γιουρογκρούπ, αναλαμβάνει μυστική αποστολή στην Αθήνα. Στόχος να μελετήσει τις προθέσεις του Καραμανλή, ακόμη και να τον επιτιμήσει. "Η αποστολή έγινε επειδή όλοι καταλάβαιναν ότι η κατάσταση ήταν πλέον εκρηκτική", θυμάται ανώτατος κοινοτικός παράγοντας. Όμως, ο Λουξεμβουργιανός επιστρέφει άπραγος, χωρίς καμία δέσμευση εκ μέρους του προκατόχου του Παπανδρέου για όσα σκοπεύει να κάνει προκειμένου να διασώσει την αξιοπιστία της χώρας του ενώπιον των διεθνών επενδυτών.

»Με τον μεγαλύτερο κυνισμό, ο Καραμανλής διακινδυνεύει μια νέα παύση πληρωμών. Η Ελλάδα είναι συνηθισμένη. Όμως, από το 2001 και μετά είναι μέλος της Ζώνης του Ευρώ. Σε περίπτωση πτώχευσης, ο Καραμανλής καθιστά συνυπεύθυνους και δεσμεύει την αξιοπιστία και των υπολοίπων 16 κρατών. Επιμένει, παρ' όλ' αυτά, να μην κάνει τίποτε περιμένοντας τις εκλογές του φθινοπώρου 2009. Καθίσταται πρόδηλο, από εκείνη τη στιγμή, πως κάτι λείπει στη νομισματική ένωση. Η αυτοπειθαρχία δεν λειτουργεί. Ούτε και η συλλογική πειθαρχία. Ακόμη λιγότερο η φιλική πίεση.

»Η Αγκελα Μέρκελ είναι μόνη. Η Γερμανία δεν είχε αντιμετωπίσει κρίση με το νόμισμά της μετά την ίδρυση της Ομοσπονδίας. Από το 1947 ζει απομονωμένη στη νομισματική της ορθοδοξία, χωρίς εξάρτηση από τις μεγάλες παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές κρίσεις, σε αντίθεση με το Παρίσι και το Λονδίνο. Αντιμετώπισε μόνο μία μεγάλη κρίση: την πτώση της Ανατολικής Γερμανίας και την ενσωμάτωσή της με τεράστιο οικονομικό τίμημα. Ομως, η Ελλάδα είναι ένα ανεξάρτητο κράτος. Αλλά και η Ευρώπη, αν βουλιάξει, δεν έχει κανένα με τον οποίο να "επανενωθεί". Το γερμανικό μοντέλο δεν μπορεί να βοηθήσει.

»Ζητάει να της ετοιμάσουν μια λεπτομερή ανάλυση για τον τρόπο που εφαρμόστηκε το Σύμφωνο Σταθερότητας του ευρώ και διαπιστώνει πόσο συχνά καταπατήθηκε...».

Διαχείριση της αυταπάτης ή κόψιμο του γόρδιου δεσμού;

του Αλέκου Παπαδόπουλου,

τέως υπουργού, ΒΗΜΑ, 24/5/2013

Το συμφέρον της Ελλάδας είναι να παραμείνει στην Ευρωζώνη. Ταυτόχρονα, είναι πεποίθησή μου ότι το πρόγραμμα οικονομικής και λειτουργικής ανάταξης, που συγκρότησε και επέβαλε ο τριμερής Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος, σε συνδυασμό με την απουσία εθνικής αυτενέργειας, την οδηγεί, παρά τα κύματα εισαγόμενης και εδωδίμως καλλιεργούμενης εσχάτως αισιοδοξίας, σε «πλήρες τέλμα» εντός της επόμενης τριετίας. Παρά την σημερινή ρητορική του διεθνούς παράγοντα ότι η Ελλάδα δεν θα εκδιωχθεί από την Ευρωζώνη, εκτιμώ ότι αυτή τη στιγμή οι πιθανότητες να αχθεί μόνη της εκτός αυτής είναι πολύ μεγαλύτερες από την παραμονή της. Η συνεχιζόμενη εγγενής αδυναμία της να κατανοήσει το βάθος του προβλήματός της και να προσαρμοστεί στις σημερινές αλλά και στις μέλλουσες οικονομικές συνθήκες ανταγωνισμού που θα επικρατήσουν στην Ευρώπη και όχι μόνο θέτουν εξαρχής το όλο θέμα της παραμονής της στην Ευρωζώνη.

Το «τέλος» του μνημονίου;

Η συμφωνία του 2010, όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα, ανάμεσα στη χώρα μας και στο Τριμερές Σχήμα για την χρηματοπιστωτική διάσωσή της, καθώς και τα κάθε μορφής μέτρα που περιελάμβανε - και ανεξάρτητα από τις όψιμες θεωρίες και άλλοθι, που εν τω μεταξύ αναπτύχθηκαν, περί «λάθους υπολογισμού του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή» - ήταν απολύτως αναγκαία και επιβεβλημένη για τη διατήρησή της στο Ευρώ και την απαλλαγή της από παραμορφώσεις και δυσλειτουργίες, οι οποίες την οδήγησαν σε κατάσταση «χρεοστασίου».

Παρά τα κάποια θετικά και εξυγιαντικά αποτελέσματα από την εφαρμογή αυτής της συμφωνίας (μνημόνιο), τα οποία δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς λογικός άνθρωπος, το πρόγραμμα αυτό, εκτός από τις ιδεοληψίες του και τα προβλήματα που δημιούργησε κυρίως στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, έπαυσε να οικοδομεί ουσιαστικές προϋποθέσεις δημιουργίας νέων διατηρήσιμων οικονομικών συνθηκών. Είναι πλέον ανεπαρκές, ατελές και εμβαλωματικό. Εξελίσσεται τελικά σαν λογιστικό μοντέλο πάνω σε μια αποξηραμένη παραγωγική βάση και σε μια καχεκτική οικονομία. Μια οικονομία που πριν την κατάρρευσή της ήταν απλώς «μεγενθυμένη» από δάνεια κεφάλαια και περιορισμένα «ανεπτυγμένη», αφού την αποβιομηχανοποίηση του ’70 και του ’80 ακολούθησε η αποβιοτεχνοποίηση κυρίως των τελευταίων χρόνων της κρίσης. Ήταν ήδη, ούτως ή άλλως, μια μικρομεσαία οικονομία που επέζησε κυρίως χάριν της φοροδιαφυγής.

Η ενσκήψασα «αισιοδοξία» - Ζητήματα Εθνικής Αξιοπρέπειας

Που όμως οφείλεται παρ’ όλα αυτά η ξαφνική επέλαση του κλίματος δοξαστικής αισιοδοξίας, και μάλιστα όταν επικρατούν συνθήκες συνεχούς περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας και παρατεταμένου οικονομικού παγετώνα; Νομίζω καταρχάς ότι σε κάποιους προέκυψε η ανάγκη ενός ακόμα» ιαματικού ψεύδους», το οποίο δεν αφορά στις υποθέσεις της χώρας, αλλά στις εφήμερες εντυπώσεις μιας αμήχανης και εξαντλημένης πλέον διαχείρισης της κρίσης. Αυτό όμως κάνει μια μεγαλύτερη ζημιά. Καλλιεργεί ψευδαισθήσεις και υπονομεύει την επίπονη, αλλά άκρως αναγκαία, διαδικασία που οδηγεί στην βαθιά κατανόηση του προβλήματος και της πραγματικής κατάστασης, ώστε να δημιουργηθούν ουσιαστικές προϋποθέσεις εξόδου από την κρίση.

Παιχνιδίζει ο οπτιμισμός με το αίσθημα του ατομικού κινδύνου και της ατομικής ελπίδας. Δεν αφήνει να αναπτυχθεί στην ελληνική κοινωνία η αίσθηση του συλλογικού κινδύνου, ώστε να ληφθούν στέρεες εθνικού χαρακτήρα αποφάσεις και όχι ν' αναπτυχθούν λογικές ατομικής αυτοπροστασίας από τις συνέπειες της κρίσης. Η ελπίδα και η αισιοδοξία δομούνται, δεν διακηρύσσονται.

Όσοι λοιπόν επιμένουν να υποδύονται τους «αισιόδοξους», μοχλεύοντας επικοινωνιακά σε κάποια πράγματι θετικά αποτελέσματα που προκύπτουν από την εφαρμογή του μνημονίου, ή όσοι άλλοι θέλουν να πιστεύουν γενικώς στην τελική διάσωση της χώρας, οφείλουν να γνωρίζουν ότι η «αισιοδοξία» τους αυτή, αλλά και η «απαισιοδοξία», μπορεί να είναι μια σεβαστή ατομική τους επιλογή, αλλά στην πολιτική δεν έχει καμιά αξία ούτε σαν ατομικό γνώρισμα, ούτε σαν μεταφυσικό φαινόμενο πίστης, ούτε σαν ειδύλλιο.

Στην πολιτική υπάρχει μόνο η «δύσκολη αισιοδοξία» που οικοδομείται μόνο με σκληρή συλλογική προσπάθεια, με σχέδιο και θυσίες, με ρεαλισμό, ορθολογισμό και με κοινωνική δικαιοσύνη.

Στο επίπεδο της τρέχουσας πολιτικής είναι βέβαιο ότι η ιστορία θα αναγνωρίσει τις προσπάθειες της σημερινής κυβέρνησης να παραμείνει η χώρα στην Ευρωζώνη, εφαρμόζοντας αποφασιστικά τα επιβληθέντα οικονομικά και θεσμικά μέτρα του μνημονίου. Όπως επίσης πρέπει να της καταλογιστεί στα αρνητικά της το γεγονός ότι δεν ανέλαβε μέχρι σήμερα καμιά σημαντική πρωτοβουλία που να έχει τη δική της σφραγίδα σε κανένα σημαντικό πεδίο.

Για να αρχίσει η απομείωση του χρέους απαιτούνται πρωτογενή πλεονάσματα σταθερά τουλάχιστον για μία επταετία σε ποσοστό πάνω από 5% του ΑΕΠ καθώς και υψηλοί ρυθμοί πραγματικής ανάπτυξης. Είναι τουλάχιστον άκομψο και πρωτοφανές να προβάλλεται ως η νέα «Μεγάλη Ιδέα του Έθνους» η επίτευξη κάποιου ελάχιστου πρωτογενούς πλεονάσματος, με τους γνωστούς τρόπους, και μάλιστα για ένα τρίμηνο! Αυτό είναι μια ακόμη ένδειξη μειωμένων φιλοδοξιών και προσδοκιών.

Θα ήταν χρήσιμο να υπενθυμίσω ότι την περίοδο 1994-1996, σε συνθήκες βαθιάς κρίσης χρέους και μηδενικής ανάπτυξης, χωρίς περικοπές μισθών, συντάξεων και κοινωνικών επιδομάτων, αλλά κυρίως με την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, επετεύχθη για πρώτη φορά πρωτογενές πλεόνασμα 4,2%, 3% και 4% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Η επιτυχία αυτή δεν προβλήθηκε συνειδητά, ούτε η τότε κυβέρνηση πανηγύρισε, έχοντας επίγνωση ότι αυτό δεν ήταν «λεία» προς διανομή από τον τότε λαϊκισμό, αλλά προοριζόταν αποκλειστικά για τη μείωση και του τότε υπέρογκου χρέους. Τα πρωτογενή πλεονάσματα διατηρήθηκαν μέχρι το 2001.

Στη χώρα επίσης επικρατούν συγχύσεις από τη συνεχή αντιφατικότητα και την πολλαπλότητα των διαβρωτικών μηνυμάτων του παραπλανητικού λαϊκισμού. Αναπτύσσονται επικίνδυνες και ανεύθυνες απόψεις, όπως εκείνες των κομμάτων της αντιπολίτευσης, ότι η σωτηρία της χώρας «περνά» δήθεν μέσα από μία απλή κατάργηση του «αντιλαϊκού μνημονίου», κάτι που όμως θα μας οδηγούσε σε περαιτέρω ακραία επιδείνωση της σημερινής κατάστασης. Οι απόψεις αυτές είναι το ίδιο καταστροφικές και επικίνδυνες με εκείνες που καλλιεργούν στο λαό την «αισιόδοξη παραμυθία» ότι δήθεν η κρίση είναι πλέον πίσω μας και σύντομα θα επανέλθουμε στην «προ αυτής κατάσταση». Αυτό είναι το νέο ψεύδος αυτής της περιόδου.

Είναι ταυτόχρονα επίσης αναξιοπρεπές για κάθε λαό να εναποθέτει μοιρολατρικά την τύχη των επόμενων γενεών του στα εκλογικά αποτελέσματα άλλων χωρών (πχ. Γαλλία, Γερμανία). Είναι εθνική δειλία και έλλειψη εθνικής ζωτικότητας να μην παράγει μια χώρα τα δικά της γεγονότα (πολιτικά, οικονομικά, θεσμικά, κλπ) και να αφήνεται στις διαθέσεις τρίτων που δυστυχώς πολλές φορές συνοδεύονται και από μη δημοσιοποιημένα προσβλητικά σχόλια του τύπου «άσε να τελειώσουν οι εκλογές και θα δούμε τι θα κάνουμε με δαύτους». Είναι επίσης εξίσου αναξιοπρεπές να πανηγυρίζουμε με τα πλαστά πιστοποιητικά που μας χορηγεί απλόχερα την περίοδο αυτή ο Διεθνής Παράγων περί δήθεν «βιωσιμότητας» της ελληνικής οικονομίας και του δημόσιου χρέους. Είναι προφανές ότι λόγω της άγνωστης ακόμη κατάληξης της ευρωπαϊκής κρίσης δεν επιθυμούν, εταίροι και μη, η Ελλάδα να λειτουργήσει αυτή την περίοδο ως η ανεξέλεγκτη «παράφρων μεταβλητή» του Ευρωσυστήματος.

Πολλές χώρες βρέθηκαν στην ανάγκη καταφυγής σε διεθνή αρωγή. Οι διαφορετικοί χειρισμοί ήταν ανάλογοι με την ποιότητα και την βαρύτητα των αποφάσεων των χωρών αυτών να διαπραγματευτούν σωστά, να εφαρμόσουν τις συμφωνίες αποτελεσματικά και να εξέλθουν σύντομα από την κρίση. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα δύο (2) χωρών, οι οποίες υπέγραψαν »μνημόνια», αλλά πολύ σύντομα αποφάσισαν να κινηθούν και πέραν αυτών έως ότου διασφαλίσουν μια παραγωγική, ανταγωνιστική και διατηρήσιμη οικονομία. Ανασυγκρότησαν την οικονομία τους πάνω σε δικό τους σχέδιο οικονομικής, κοινωνικής και θεσμικής ανάπτυξης, που οι ίδιοι κατέστρωσαν και υπεράσπισαν ως κοινωνίες που τις διακρίνει η ζωτικότητα και η ευθύνη.

Οι αναδυόμενες πλέον ως σημαντικές οικονομικές υπερδυνάμεις της Βραζιλίας και της Τουρκίας αυτό τον δρόμο ακολούθησαν. Τα θαυμαστά αποτελέσματα που πέτυχαν οι χώρες αυτές μέσα σε λίγα χρόνια δεν ήταν έργο μόνο κάποιων πεφωτισμένων προσώπων. Προικισμένοι άνθρωποι προέκυψαν, αλλά δεν θα έφταναν από μόνοι τους, όπως πολλοί ίσως να πιστεύουν. Η ταχύτατη, στέρεη και διατηρήσιμη συνολική ανάπτυξη των χωρών αυτών, βεβαίως με τις ιδιαιτερότητές τους, είναι αποτέλεσμα της απελευθέρωσης μεγάλων κοινωνικών δυνάμεων. Δεν αρκέστηκαν οι κοινωνίες τους μόνο στις υπερσυντηρητικές και εν πολλοίς διαβρωμένες και βολεμένες ηγέτιδες τάξεις τους. Συνειδητοποίησαν και οι δύο λαοί ότι έχουν συλλογική ευθύνη στη διαμόρφωση του μέλλοντός τους και διαισθάνθηκαν ότι έχουν χρέος να υποστηρίξουν το αντικειμενικό συμφέρον της χώρας τους.

Οι «ηγέτιδες» τάξεις της χώρας μας

Κάθε κοινωνία συνήθως, σε περιόδους κρίσης, καθοδηγείται από ένα κυρίαρχο πνεύμα, που είναι η συνισταμένη της συλλογικής αντίληψης και του τρόπου με τον οποίο «κοιτάει τον εαυτό της» και χαράζει την προοπτική της. Στη χώρα μας έχει εγκατασταθεί το πνεύμα «του ακαταμάχητου λαϊκισμού», που σε συνδυασμό με την καλλιέργεια του «ατομισμού» και ενός εγκαθιδρυμένου καταναλωτισμού, την έφερε, και δυστυχώς φοβάμαι ότι θα τη διατηρήσει για πολλά χρόνια ακόμη, σε καθεστώς «Διεθνούς Ζητείας». Να εκλιπαρεί δηλαδή η χώρα νέες περικοπές χρέους, νέες παρατάσεις αποπληρωμής του καθώς και νέα δάνεια. Και όλα αυτά να προβάλλονται ως οι νέες μέλλουσες «επιτυχίες» της χώρας. Αλίμονο! Υπεύθυνες γι’ αυτό είναι όλες ανεξαιρέτως οι σημερινές ηγέτιδες τάξεις της χώρας και κατά σειρά ευθύνης:

(α) Η πολιτική ελίτ, από όπου προέρχομαι -και με τις δικές μου ευθύνες να με βαρύνουν- κυριαρχείται από το πνεύμα του βαθέως λαϊκισμού, το οποίο διαπερνά ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Γι’ αυτό ο πολιτικός αγώνας στην Ελλάδα διεξάγεται ανάμεσα στις διάφορες αποχρώσεις του λαϊκισμού και μάλιστα με αρκετή δόση οπορτουνισμού ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες. Δυστυχώς δεν διακρίνεις πλέον, όπως άλλοτε, πτυχές είτε πεφωτισμένης Αριστεράς (αυτή χάθηκε με το θάνατο του Γληνού), είτε πεφωτισμένης Δεξιάς, είτε του αστικού Κέντρου. Εξαιρέσεις υπήρχαν και υπάρχουν, αλλά ήταν και εξακολουθούν να είναι αποδυναμωμένες και ως εκ τούτου «αργούσες». Ο λαϊκισμός στη χώρα μας δεν λειτουργεί απλά και μόνο σαν δημαγωγικό εμπόριο ελπίδων προς τις ασθενέστερες τάξεις και τους «κυνηγούς» της εύκολης ευμάρειας. Δυστυχώς, κατέληξε με την πάροδο του χρόνου σε πολιτισμικό μόρφωμα που λειτουργεί σαν φιλοσοφία, νοοτροπία, αντίληψη ζωής, με συγκεκριμένες πρακτικές και συμπεριφορές, οι οποίες τελικά αποθεσμοποίησαν και διέλυσαν τη χώρα.

(β) Η οικονομική ελίτ, που συγκροτήθηκε μεταπολεμικά, πορεύτηκε αλληλοεξαρτώμενη με τις άλλες ηγέτιδες τάξεις και κυρίως με την πολιτική. Λειτούργησε χωρίς ανεπτυγμένη συνείδηση εθνικής ευθύνης, εκτός από κάποιες και εδώ εξαιρέσεις. Ιθύνουσα Εθνική Αστική Τάξη δεν θέλησαν να γίνουν ποτέ, υποδύθηκαν μόνο «ρόλους» που δεν πίστεψαν και παρέμειναν απλά ανώτερα εισοδηματικά στρώματα. Δεν ανέλαβαν ποτέ ευθύνες εγγύησης και πρωτοβουλίες υπεράσπισης της χώρας. Ανέχθηκαν, αν δεν υποδαύλισαν, τον λαϊκισμό για τα δικά τους συμφέροντα και συνέβαλαν αποφασιστικά στη θεσμική και οικονομική αποδυνάμωση της χώρας.

(γ) Η πνευματική ελίτ, έπαψε από καιρό να διαδραματίζει ρόλο πνευματικής καθοδήγησης. Δεν απέχει από την αλήθεια το γεγονός ότι η χώρα μας αντλεί ακόμη κυρίως από τα αποθέματα της πνευματικής παραγωγής που ανακόπηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Η όαση, και εδώ, των ελάχιστων εξαιρέσεων δεν συνιστά συγκροτημένη καθοδηγούσα πνευματική τάξη. Το γεγονός αυτό εξηγεί μελαγχολικά γιατί η Ελληνική κοινωνία δεν ολοκληρώθηκε πολιτισμικά και εν τέλει γιατί δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και θεσμικά.

(δ) Η ακαδημαϊκή ελίτ, βαρύνεται για την κατάσταση στο χώρο της Παιδείας και ιδιαίτερα της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Δεν λειτούργησαν ως πρωτοπορία και ασπίδα της Ελληνικής κοινωνίας.

(ε) Τα ίδια περίπου ισχύουν και για τις άλλες κοινωνικές ελίτ, όπως η εκκλησία, με τον διαχρονικό εθνοφυλετισμό, ο συνδικαλισμός, με τον τυφλό διεκδικητισμό, τα media, με την υιοθέτηση επί σειράν ετών ακραίων συντεχνιακών διεκδικήσεων και με την υπερπροβολή καταναλωτικών προτύπων και πολιτισμικών υποπροϊόντων, ο αγροτικός συνδικαλισμός, που καλλιέργησε για πολλά χρόνια την αντίληψη του αγρότη – εισοδηματία του Δημοσίου και της ΕΕ, κ.λ.π.

Το αποκορύφωμα του «θριάμβου» όλων αυτών των ελίτ της χώρας ήταν την περίοδο 2008-2010, κατά την οποία, αντί, ως όφειλαν, να συλλάβουν τα ηχηρά σήματα της επερχόμενης κατάρρευσης της χώρας, προκειμένου να απαιτήσουν να ληφθούν τα ελάχιστα αναγκαία τότε μέτρα, σε σχέση με τα σημερινά, για τη διάσωση της χώρας, επέδειξαν δόλια άγνοια, ιδιοτελή «τύφλωση και κώφευση».

Αυτές είναι περίπου οι ηγέτιδες τάξεις που διαθέτει σήμερα η χώρα. Εξακολουθούν να είναι κυρίαρχες και να ορίζουν τις εξελίξεις. Αυτές καλούνται να διατηρήσουν τη χώρα εντός της Ευρωζώνης και ταυτόχρονα να προσελκύσουν επενδύσεις και να αναλάβουν πρωτοβουλίες με τις οποίες θα οικοδομηθεί μια νέα, βιώσιμη παραγωγική οικονομία και όχι μια οικονομία της υπερκατανάλωσης.

Η Ευθύνη και η Σωτηρία «εις ημάς αυτούς»

Μπορούν οι ηγέτιδες τάξεις της χώρας να σηκώσουν ένα τέτοιο βάρος; Μπορούν να μεταμορφωθούν σε οδηγούς της ελληνικής κοινωνίας, ώστε να παραμείνει η Ελλάδα στο κοινό νόμισμα και να υπηρετήσει το ένα και πραγματικό εθνικό συμφέρον;

Φοβάμαι ότι η μέχρι σήμερα εμπεδωμένη σ’ αυτές κυρίαρχη κουλτούρα δεν μπορεί να κρατήσει τη χώρα στην Ευρωζώνη. Πρόκειται για μια σκληρή διαπίστωση, αλλά για να διασφαλιστεί Εθνικά αξιοπρεπής συμμετοχή στην Ευρωζώνη απαιτείται να συναντηθούν και να δράσουν και άλλες Κοινωνικές και Πνευματικές Δυνάμεις. Υπάρχουν. Είναι ο κάθε πολίτης αυτής της χώρας που είναι απαλλαγμένος από ιδεολογήματα και είναι προικισμένος με τον ορθολογισμό των πραγμάτων και πιστεύει ότι η χώρα έχει συμφέρον να παραμείνει στην Ευρωζώνη. Δεν υποκύπτει στις «ψυχρές αφαιρέσεις» της πολιτικής, αλλά υιοθετεί το γνήσιο «συναισθηματικό κριτήριο» στις επιλογές του.

Είναι οι δυνάμεις που κατανοούν την ανάγκη να ληφθούν Αποφάσεις Εθνικών Διαστάσεων. Αποφάσεις μεγάλης υπέρβασης του σημερινού μνημονίου. Δυνάμεις ικανές να απαιτήσουν και να συμβάλουν στο να συγκροτηθεί ένα άλλο νέο, ρεαλιστικό, αυστηρά πειθαρχημένο, χρονοστοχευμένο, θαρραλέο και ριζοσπαστικό σχέδιο εξόδου από την κρίση με τη δημιουργία διατηρήσιμων προϋποθέσεων θεσμικής και οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Να ενσωματώνει βεβαίως όλες τις συμφωνίες που δεσμεύουν τη χώρα, αλλά και να προχωρά πέρα από αυτές. Να περιλαμβάνει καθολικές μεταρρυθμίσεις που θα εξαφανίσουν κάθε μορφή κοινωνικού και κρατικού συντεχνιασμού και κάθε κακόηθες παραθεσμικό μόρφωμα σε όλα τα πεδία, της Διοίκησης, της Οικονομίας, της Παιδείας, των Επενδύσεων, του Κοινωνικού Κράτους, των Συνταγματικών και Πολιτικών Θεσμών κ.λ.π.

Βασική επιδίωξη θα πρέπει να είναι η ριζική αναθέσμιση της χώρας που θα περιλαμβάνει 3 πυλώνες: α) το πολιτικό σύστημα β) το κράτος γ) την οικονομία. Συγκεκριμένες και ριζοσπαστικές προτάσεις μου, από κοινού με άλλους, έχουν ήδη δημοσιευθεί πρόσφατα στον Τύπο και είναι ανηρτημένες σε αυτή την ιστοσελίδα. Στο χώρο δε ιδιαίτερα της οικονομίας, κύρια επιδίωξη θα είναι η δημιουργία σταθερών Δημοσιονομικών και Μακροοικονομικών Πεδίων, με την οικοδόμηση νέων μηχανισμών άσκησης και ελέγχου της δημοσιονομικής πολιτικής επί των δαπανών, με αποτελεσματική εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας σε διευρυμένη φορολογική βάση, όχι μόνο επί των ισχνών πλέον εισοδημάτων (αυτό δεν θα είναι απλώς ακραία αδικία, αλλά θα συνιστούσε και αντιοικονομική πολιτική) αλλά επί του συνόλου του ιδιωτικού πλούτου. Οι νέοι οικονομικοί θεσμοί θα κατατείνουν στην μετατροπή του παρασιτικού οικονομικού μοντέλου σε παραγωγικό, με την οργάνωση και κατεύθυνση των διαθέσιμων ανθρωπίνων και οικονομικών πόρων στη δημιουργία παραγωγικών μονάδων και υγιών θέσεων εργασίας.

Με το νέο αυτό πρόγραμμα θα προκύψουν και νέα επώδυνα μέτρα. Η κατάργηση π.χ. αθέμιτων προνομίων που ακόμα διατηρούνται θα προκαλούσε εμμέσως μειώσεις εισοδημάτων σε διάφορες κοινωνικές ομάδες.

Η Ελλάδα πρέπει πρώτα να κερδίσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό της, για να διεκδικήσει και την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών προκειμένου να στεριώσει μια νέα υγιή παραγωγική οικονομία. Το πνεύμα του υπερκαταναλωτισμού που κυριάρχησε στη χώρα παραμένει ακόμα και καλλιεργείται δυστυχώς και σήμερα σαν δήθεν »κεκτημένος» τρόπος ζωής και συμπεριφοράς σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Πρέπει σύντομα ν’ αντικατασταθεί από την αντίληψη του «λιτού βίου» ως αξιακής επιλογής. Διαφέρει εννοιολογικά και ουσιαστικά από την λιτότητα, που είναι ο κάθε φορά επιλεγόμενος «εχθρός» του δημαγωγικού λαϊκισμού και του πνεύματος του άκρατου καταναλωτισμού.

Αυτός, κατά την άποψή μου, είναι ο ρεαλιστικός δρόμος ευθύνης για την έξοδο της χώρας από την κρίση και την παραμονή της στο ευρώ. Όσο όμως και αν θεωρώ ότι αυτή είναι η μόνη ρεαλιστική πρόταση που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα, άλλο τόσο δεν φαίνεται ακόμη ρεαλιστικό να πιστεύει κανείς ότι οι σημερινές κατεστημένες ελίτ της χώρας, διαβρωμένες από αυταρέσκεια και αυτισμό, και με τα χαρακτηριστικά «ποιότητας» που περιγράφηκαν παραπάνω, θα αφυπνίζονταν ξαφνικά και θα συναινούσαν σε ένα αυτόχθον και ολιστικό πρόγραμμα οικονομικής, θεσμικής και λειτουργικής ανασυγκρότησης στη θέση του σημερινού μνημονίου, ώστε η χώρα να παραμείνει στο Ευρώ.

Για αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να συντρέξουν και να κινητοποιηθούν και άλλες υπαρκτές, αλλά σχολάζουσες κοινωνικές και πνευματικές δυνάμεις, προκειμένου να καταστεί η χώρα ικανή να προστατεύσει τα συμφέροντά της σε βάθος χρόνου.

Επίλογος ή εισαγωγή;

Η Ελλάδα ή θα αποφασίσει τώρα την οριστική διάσωσή της και την αξιοπρεπή παραμονή της στο ευρώ ή θα οδηγηθεί μέσα στην επόμενη τριετία έξω από αυτό. Ο χρόνος όμως που έχει στη διάθεσή της για να το αποφασίσει εξαντλείται. Η «Μεγάλη Απόφαση» πρέπει να ληφθεί στο αμέσως επόμενο διάστημα, χωρίς βραδύτητα, πριν η κατάσταση γίνει μη αναστρέψιμη. Η χώρα δεν μπορεί να «σταφιδιάζει» άπραγη και επί ματαίω μέσα σε αδιέξοδες προοπτικές. Ούτε να «σαπίζει» από την ανημπόρια για εθνικές πρωτοβουλίες. Το δίλημμα είναι βαρύ, οι ευθύνες γιγάντιες και το κόψιμο του γόρδιου δεσμού της απραξίας απαιτεί να διατρέξουν την κοινωνία ισχυρές εσωτερικές δυνάμεις.

Η ιστορία θα είναι ανελέητη για όσους θα έχουν τελικά την ευθύνη της διολίσθησης της χώρας εκτός ευρώ. Θα είναι όμως περισσότερο ανελέητη με την ολιγωρία και την έλλειψη διορατικότητας εκείνων που θα την οδηγήσουν σε μια καταστροφική άτακτη έξοδο από την Ευρωζώνη.

Αν, ο μη γένοιτο, η χώρα οδηγηθεί εκτός ευρώ, ελπίζω οι τότε εκπρόσωποί της να διαθέτουν τις πολιτικές ικανότητες να το αντιληφθούν τουλάχιστον έγκαιρα. Εκείνες τις στιγμές, με ενότητα και νηφαλιότητα, να επιδιώξουν μια λιγότερο καταστροφική λύση από εκείνη της άτακτης φυγής, αλλά όμως καταστροφική και αυτή, προς άρση κάθε παρεξήγησης: να υιοθετήσουν σχεδιασμένες πολιτικές νομισματικής μετάπτωσης. Αυτό, δε, σημαίνει κυρίως συνεννοημένες με τους εταίρους μορφές εγγυήσεων και διευκολύνσεων στο χρηματοπιστωτικό, στο συναλλαγματικό, στο δημοσιονομικό και στο λειτουργικό πεδίο.

Οι τεχνικές λεπτομέρειες υλοποίησης αυτής της μετάπτωσης δεν αφορούν αυτό το άρθρο. Η αγωνία αυτών των σκέψεων σχετίζεται μόνο με το πώς θα αποφύγουμε, αν μπορούμε, την κατάληξη αυτή. Και πιστεύω ότι με τις προϋποθέσεις που περιγράφω θα μπορούσε να αποφευχθεί το να γίνουμε το «ανάπηρο καθυστέρημα» της Ευρώπης.

Οι δεινόσαυροι δεν εξαφανίστηκαν...

επειδή δεν μπήκαν στην κιβωτό του Νώε!

από το blog Dasarxeio.com

Ένταση μεταξύ αριστούχου πτυχιούχου Δασολόγου και του αντιπρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιάννης Παντή, σημειώθηκε χθες (11/4) το μεσημέρι κατά τη διάρκεια της τελετής ορκωμοσίας των πτυχιούχων Δασολόγων στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ, με τον δεύτερο, μάλιστα, να σπρώχνει τον πτυχιούχο φοιτητή!

Όλα ξεκίνησαν όταν ο αριστούχος φοιτητής, ανέβηκε στο βήμα για να πει τον όρκο όπως προβλέπεται καθ’ ότι είχε την μεγαλύτερη βαθμολογία. Ο φοιτητής όμως αντί να πει τον όρκο, άρχισε να καταγγέλλει τον θρησκευτικό και τον πολιτικό όρκο λέγοντας ότι του επιβάλουν να ορκιστεί για να πάρει πτυχίο. Δύο με τρία λεπτά αργότερα, το πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο για να παρακολουθήσει την ορκωμοσία, άρχισε να επιτίθεται λεκτικά στον φοιτητή λέγοντας του πώς δεν ήρθαν για να τον δουν και να τον ακούσουν να μιλάει αλλά για την τελετή ορκωμοσίας.

Αμέσως, ο κ. Παντής που ήταν στην εξέδρα, κατευθύνθηκε προς το βήμα που ήταν ο φοιτητής, τον έσπρωξε και του είπε να φύγει από το βήμα. Στο σημείο αυτό, ομάδα φοιτητών που βρισκόταν στον χώρο αποδοκίμασαν τον αντιπρύτανη για την πράξη του αυτή. Ο κ. Παντής, ο οποίος χειροκροτήθηκε από τους παρευρισκόμενους, ανέφερε ότι το ΑΠΘ έχει μεριμνήσει γι’ αυτούς που δεν θέλουν να ορκιστούν.

Έπειτα, στο βήμα ανέβηκε μια άλλη πτυχιούχος Δασολόγος η οποία διάβασε τον όρκο χωρίς ωστόσο να εξυψώσει εξ αρχής το δεξί της χέρι σχηματίζοντας την τριάδα ομοούσιο, ως ορίζεται, και η διαδικασία τελικώς ολοκληρώθηκε. Μ.Λ.

---

Και η απάντηση από τον αριστούχο σπουδαστή:

Λίγα λόγια για την ορκωμοσία της 11ης Απριλίου ή αλλιώς, οι δεινόσαυροι δεν εξαφανίστηκαν επειδή δεν μπήκαν στην κιβωτό του Νώε.

Με αφορμή τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην αίθουσα τελετών κατά την ορκωμοσία των φοιτητών της σχολής και τα οποία δεν μου επέτρεψαν να ολοκληρώσω την τοποθέτηση μου, αλλά και γιατί ηθελημένα πιστεύω αυτή «παρερμηνεύτηκε» ως επιθυμία μου να αναγνώσω πολιτικό όρκο, αναγκάζοντας τη δύστυχη την Ελευθερία να τρέχει στη σχολή για να τον φέρει (λες και έκανα σε όλους τους παρευρισκόμενους και τις παρευρισκόμενες καψόνι), θα ήθελα μέσα από αυτό το κείμενο, να παρουσιάσω τα όσα είπα και τα όσα δεν πρόλαβα, σε όσους και όσες από εσάς δεν ήταν παρόντες και παρούσες, αλλά και γι’ αυτούς/αυτές που βρίσκονταν στην αίθουσα, να θέσω το νόημα τους στην πραγματική του διάσταση, διαφορετική της ερμηνείας του κ. Παντή (ερμηνεία αντίστοιχη με τη γνωστή τακτική στο ποδόσφαιρο «σε δύσκολες καταστάσεις, η μπάλα στην εξέδρα»).

Η αλήθεια είναι ότι από την εισαγωγή μου στη σχολή, το 2008, η τελετή της ορκωμοσίας αποτελούσε γεγονός στο οποίο δεν ήθελα για κανένα λόγο, όταν θα ερχόταν η ώρα για το πτυχίο μου, να παραβρίσκομαι. Θεωρούσα την όλη διαδικασία με τους ενδυματολογικούς της κώδικες και τις πόζες-χορογραφίες των φοιτητών/φοιτητριών, φαιδρή. Ήταν δηλαδή θέμα αισθητικής.

Περνώντας όμως τα χρόνια και συμμετέχοντας πια στις ακαδημαϊκές διαδικασίες, η αντίθεση μου γινόταν όλο και πιο έντονη, αφού έβλεπα ένα αντιστρόφως ανάλογο ενδιαφέρον των φοιτητών και των φοιτητριών για γεγονότα εορταστικού τύπου, όπως τα πάρτυ και οι εκδρομές των κομματικών παρατάξεων, οι καφέδες, η ορκωμοσία κλπ σε σχέση με το ενδιαφέρον τους για τη σχολή (κάτι το οποίο ούτε τους  καθηγητές και τις καθηγήτριες απασχολούσε), αλλά και λόγω του ότι ερχόμουν πιο κοντά σε αυτό που ονομάζεται επιστήμη και έρευνα, με αποτέλεσμα να θεωρώ τη σύνδεση τους με οποιαδήποτε θρησκεία (δόγμα δηλαδή), όπως στην περίπτωση του όρκου, απαράδεκτη.

Με βάση λοιπόν, την προσωπική μου αυτή αντίθεση με την τελετή της ορκωμοσίας και τον υποχρεωτικό της χαρακτήρα για την απόκτηση του πτυχίου, η ευκαιρία που μου δινόταν μέσω του βήματος για την απαγγελία του όρκου,φάνταζε ιδανική. Ιδανική, για να στηλιτεύσω το εκβιαστικό (καθόλου κολακευτική πρακτική για την ακαδημαϊκή κοινότητα) δίλημμα του ορκίζεσαι και παίρνεις το πτυχίο σου, ανεξάρτητα αν διαφωνείς γιατί μπορεί να σε προσβάλλει το σημερινό νόημα και το πλαίσιο της διαδικασίας ή δεν ορκίζεσαι και τελικά η άρνηση σου να συμμετέχεις σε αυτό το θέατρο του παραλόγου, όπου κανείς δεν καταλαβαίνει τίποτα, ούτε οι φοιτητές που ορκίζονται χωρίς να καταλαβαίνουν που ακριβώς (ο όρκος είναι στην αρχαϊζουσα), αλλά ούτε και οι συγγενείς και οι φίλοι/ες για τον ίδιο ακριβώς λόγο, καθίσταται το κρίσιμο κριτήριο για την αναγνώριση της επιστημονικής σου επάρκειας και την απόκτηση του.

Αυτό το εκβιαστικό δίλημμα θέλησα να αναδείξω κατά την παρουσία μου στο βήμα, μιλώντας για την αντίθεση μου στην ανάγνωση οποιουδήποτε όρκου, θρησκευτικού ή πολιτικού, εφόσον το πλαίσιο στο οποίο θα τελούνταν ήταν αυτό της επίκλησης του θεού, έστω και για τους υπόλοιπους φοιτητές, κάτω από βυζαντινά ψηφιδωτά- τοιχογραφίες, σε ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα, το Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης, με σύμβολο όχι τον Αριστοτέλη, τον φιλόσοφο πάνω στου οποίου τις φιλοσοφικές σκέψεις στηρίχτηκε η δυτική επιστήμη και η έρευνα και του οποίου οι ιδέες «κυνηγήθηκαν» από την χριστιανική εκκλησία, αλλά του Αγίου Δημητρίου.

Αναφέρθηκα επίσης, στην θρησκευτική ουδετερότητα που θα πρέπει να επιδεικνύει η πολιτεία και πολύ περισσότερο η ακαδημαϊκή κοινότητα χωρίς να προσεταιρίζεται από κανένα θρήσκευμα. Δηλαδή, να αποφεύγει την προσφορά πάνω στο τραπέζι του ευαγγελίου σε όσους θέλουν να ορκιστούν στον χριστιανικό θεό, επισημαίνοντας μάλιστα χάριν αστεϊσμού, ότι βάσει αυτής της λογικής θα έπρεπε να παρέχει και το κοράνι στην περίπτωση μουσουλμάνου ή να διαθέτει και βωμό για περιπτώσεις παγανιστών που θέλουν να προσφέρουν τις θυσίες τους.

Πράγματα, που σε άλλες χώρες είναι λυμένα και απ’ ότι γνωρίζω και κατά την αποφοίτηση τους οι σπουδαστές, δεν ορκίζονται σε κάποιον θεό αλλά στην επιστήμη και την αλήθεια. Τώρα, εάν οι πιστοί των διαφόρων δογμάτων, το επιθυμούν, μπορούν να μαζεύονται ελεύθερα, εκτός της επίσημης διαδικασίας και να ορκίζονται όπου θέλουν.

Ενώ συνέχιζα λέγοντας ότι με προσβάλει ως άνθρωπο που ασχολείται με την επιστήμη, η σύνδεση της, μέσα από τελετές όπως η ορκωμοσία, με τη θρησκεία από την οποία τόσα υπέφερε κατά καιρούς αυτή, αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα (βλέπε μεσαίωνα), ο κ. Παντής, σηκώθηκε και άσκησε βία επάνω μου, λεκτική στην αρχή με τον τόνο της ομιλίας του και τον προτεταμένο δείκτη του χεριού του και σωματική στη συνέχεια, ανεβαίνοντας στο βήμα και απωθώντας με, κοινώς, σπρώχνοντας με.
Απευθυνόμενος στον κόσμο, ακολούθησε το γνωστό διώξιμο της μπάλας στην εξέδρα, λέγοντας ότι το πανεπιστήμιο  έχει λύσει το θέμα του όρκου, προβλέποντας και τον πολιτικό (!) κλπ. Με λίγα λόγια, άλλα αντί άλλα, της Παρασκευής το γάλα.

Το πως καταφέρνει, αν και βιολόγος ο ίδιος, αλλά και εσείς που συμμετείχατε και συμμετέχετε σε αυτού του είδους τη διαδικασία, να συνδυάζει το σφάλμα κατά την αντιγραφή του DNA , θεμελιώδη διαδικασία στην εξέλιξη της ζωής με αλάνθαστους και παντοδύναμους θεούς ή την επιστημονική γνώση, τη διαρκή αναζήτηση δηλαδή της αλήθειας μέσα από την αμφισβήτηση και την αναθεώρηση των προηγούμενων θέσεων με απόλυτες, εξ αποκαλύψεως αλήθειες,είναι απορίας άξιο, αλλά παράλληλα, θα έπρεπε να είναι και αδιάφορο για όλους εμάς τους υπόλοιπους.

Με λίγα λόγια αυτό που θέλω να πω είναι ότι αναγνωρίζοντας τον πνευματικό ρόλο που επιτελεί η πίστη σε κάποια άτομα, θα πρέπει να αποτελεί καθαρά προσωπική υπόθεση και σε αυτό το επίπεδο θα πρέπει να παραμένει. Δε έχει καμία θέση στο κοινωνικό και πολύ περισσότερο στους κόλπους της επιστημονικής κοινότητας, η οποία θα πρέπει να «διαμορφώνει» ανθρώπους ελεύθερους από προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, με θέληση πρώτα να ερευνήσουν για να κατανοήσουν κάποια πράγματα γύρω τους και όχι ανθρώπους οι οποίοι, μέσα από ένα δόγμα και τους παραμορφωτικούς του φακούς, θα προσπαθούν να ερμηνεύσουν τον κόσμο.

Γ.Μ.

Υ.Γ.1     Όπως φάνηκε από τις ομιλίες όλων, προέδρου της σχολής, αντιπρύτανη, εκπρόσωπου ΓΕΩΤ.Ε.Ε, είναι πολύ της μόδας η αναφορά στην σημερινή κοινωνικοοικονομική κατάσταση και στις δυσκολίες της. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα ακούσετε κάτι αντίστοιχο, σκεφτείτε αν σας αναλογεί κάποια ευθύνη, στο βαθμό που συντηρείτε αλλά και αναπαράγετε μια συνθήκη, μέσα από διαδικασίες θρησκευτικού χαρακτήρα όπως η ορκωμοσία στο ευαγγέλιο όπου υπονομεύεται η επίγεια ζωή με τη μετάθεση της λύσης του κοινωνικού προβλήματος στο μέλλον (δευτέρα παρουσία), εκεί δηλαδή απ’ όπου δεν υπάρχει γυρισμός και το κυριότερο, δεν μπορεί κανείς να επανορθώσει για όσα ανόητα έπραξε ή πίστευε στη ζωή.

Η «διαμόρφωση» και από τη μεριά σας, ανθρώπων φοβισμένων και συνεπώς ανελεύθερων (αφού ουσιαστικά ο όρκος στο ευαγγέλιο συνιστά μια τέτοια ενέργεια, καθώς καθίσταται ισχυρός λόγω του φόβου της θείας τιμωρίας σε περίπτωση παράβασης του), οι οποίοι μέσα από τις προκαταλήψεις και τις δεισιδαιμονίες που τους προσφέρει απλόχερα η πίστη σε κάποιο δόγμα καθίστανται ευκολότερα χειραγωγίσιμοι, ουσιαστικά συντηρεί και ισχυροποιεί μια κατάσταση, όπου επιτρέπεται στους λίγους που τους χειραγωγούν, να περιορίζουν την ελευθερία τους και οικονομικά, να τους εξευτελίζουν και να τους εκμεταλλεύονται.

Αυτοί, οι φοβισμένοι άνθρωποι, δύσκολα θα να αναλάβουν τις ευθύνες τους σε μια προσπάθεια για την καλυτέρευση της ζωής τους και για την χειραφέτηση ολόκληρης της κοινωνίας και θα περιοριστούν να ερμηνεύσουν την παρούσα συγκυρία ως φυσικό φαινόμενο ή θέλημα Κυρίου, κάτι σαν την κακοκαιρία, που θα περάσει κάποια στιγμή από μόνη της. Αυτοί, οι φοβισμένοι άνθρωποι, θα είναι οι ίδιοι που θα πιστέψουν ότι μας ψεκάζουν, αλλά και αυτοί που θα ψηφίσουν, από τον κάθε τυχάρπαστο μέχρι τους νεοναζί, για να τους σώσουν.

«Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»

Υ.Γ.2     Ανεξάρτητα από το αντικείμενο του μαθήματος του καθενός και της καθεμιάς, ρωτήστε τους φοιτητές σας, τι γνωρίζουν για τον Δαρβίνο, τη θεωρία της εξέλιξης και τη σχέση που αυτή μπορεί να έχει με τον κόσμο που παρατηρούμε. Οι απαντήσεις πιστεύω, θα είναι ενδεικτικές του τρόπου που αντιλαμβάνονται τη φύση με τις λειτουργίες της και κατ’ επέκταση την επιστήμη της δασολογίας.
Δεν είναι τυχαίο πιστεύω που ποτέ δεν διδαχτήκαμε, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, για τη συγκεκριμένη θεωρία και ότι η πάλη των αντιθέτων, όπως περιγράφει εύστοχα η φιλοσοφική μέθοδος της διαλεκτικής, είναι η πηγή κάθε εξελικτικής διαδικασίας στη φύση και στην κοινωνία.

Τα αντίθετα, για τη συγκεκριμένη μέθοδο, αποτελούν τη θέση και την αντίθεση και τα οποία αίρονται σε κάτι ανώτερο, στην σύνθεση. Κατά αυτόν τον τρόπο, περιγράφονται και οι συνθήκες που προκύπτουν κάθε φορά, πχ. σε οργανισμούς και περιβάλλον στα καθ’ ημάς, και που κάνουν αναγκαία την αλλαγή της προηγούμενης κατάστασης. Ίσως, με αυτόν τον τρόπο, μαθαίναμε να ξεπερνάμε τις αντιθέσεις στη σκέψη και την αντίληψη μας για τον κόσμο αλλά και στις σχέσεις μας με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Γιατί το ζητούμενο, δεν είναι απλά η διαφωνία.

«Τα πάντα ρει». Υπάρχει άραγε μεγαλύτερη σταθερά, από αυτήν την αιώνια και αδιάκοπη κίνηση;

Εάν η ορκωμοσία λοιπόν και το πλαίσιο της είναι η θέση, τότε αυτό το κείμενο είναι μια αντίθεση, που προσπαθεί να δημιουργήσει τις συνθήκες για να προκύψει μια καινούρια σύνθεση, στον δρόμο για την χειραφέτηση του ανθρώπινου είδους.

(βλέπε επίσης >>>)

Και λέγε λέγε...

της Λώρης Κέζα, BHMA, 22/5/2013

Κάθε ιστορία έχει πολλές εκδοχές. Το πιο απλό να πιάσουμε, μια διαφωνία φίλων, το χωρισμό ενός ζεύγους μπορούμε να ακούσουμε αφηγήσεις που φωτίζουν διαφορετικές πλευρές. Στη λογοτεχνία αποτελεί μια πεπαλαιωμένη τεχνική, να ακούγονται διαφορετικές φωνές που περιγράφουν τα ίδια περιστατικά. Στην πολιτική συμβαίνει κάτι ανάλογο. Οι διαφορετικές διηγήσεις συνθέτουν την Ιστορία. Καθένας έχει δικαίωμα να αφηγηθεί την δική του εκδοχή, παραδίδοντάς την προς κρίση. Ο αφηγητής αξιολογείται.

Ο Γιώργος Παπανδρέου παρουσιάζει συστηματικά τη δική του εκδοχή για την πτώχευση και την προσφυγή στο ΔΝΤ. Λένε ορισμένοι ότι βρήκε έναν ακόμη τρόπο για να αυξήσει το εισόδημά του καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις οι αμοιβές για τις διαλέξεις είναι παχυλές. Εντούτοις δεν εμφανίζεται μόνο εκεί που τον πληρώνουν.

Αποδέχτηκε την πρόσκληση για το TEDGlobal και σύμφωνα με το πρόγραμμα των εργασιών θα μιλήσει στο Εδιμβούργο στις 11 Ιουνίου. Το TED είναι μη κερδοσκοπική οργάνωση που από το 1984 παρουσιάζει στο κοινό «τους πιο συναρπαστικούς διανοητές και πράττοντες». Γιατί λοιπόν να μην αποδεχτεί την πρόταση ο Παπανδρέου και να αρνηθεί μια θέση στον κατάλογο των συναρπαστικών ομιλητών;  Αυτό που τον ενδιαφέρει πρωτίστως είναι να διαδώσει την δική του άποψη για τα γεγονότα. Να διασώσει την υστεροφημία του.

Μια ομάδα ατόμων προσπαθεί να αποτρέψει την εμφάνιση του πρώην πρωθυπουργού στο Εδιμβούργο. Έχουν μαζέψει 6.381 υπογραφές μέσα από την ιστοσελίδα.

Προκύπτει ένα δίλημμα από το «αίτημα φίμωσης» του Παπανδρέου.  Δεν έχει το δικαίωμα να  αφηγείται τη δική του εκδοχή; Φυσικά και έχει το δικαίωμα της γνώμης όμως για στην περίπτωσή του δεν πρόκειται για απλή εξιστόρηση. Πρόκειται για προπαγάνδα και για παραχάραξη της αλήθειας.

Ο Παπανδρέου δεν κληρονόμησε το χρέος αλλά ανήκει σε εκείνους που το δημιούργησαν. Όπως επισημαίνουν οι συντάκτες του «αιτήματος φίμωσης», υπήρξε βουλευτής και υπουργός από το 1981. Εξελέγη το 2009  με ανακρίβειες, αρνούμενος τη λιτότητα, διαβεβαιώνοντας ότι δεν θα μειωθούν οι μισθοί. Είπε ψέματα εν γνώσει του γιατί η Τράπεζα της Ελλάδος είχε προειδοποιήσει για τα μελλούμενα.

Καθένας έχει το δικαίωμα να αφηγηθεί την εκδοχή του. Σε ατομικό και εθνικό επίπεδο. Η μέθοδος του Παπανδρέου είναι η μέθοδος των Σκοπιανών. Στήνουν το άγαλμα του Μεγαλέξανδρου στην πόλη και διαδίδουν ότι εκείνοι είναι οι απόγονοί του, οι γνήσιοι Μακεδόνες.

Καθένας λοιπόν έχει το δικαίωμα να μιλάει, να καταθέτει τα δικά του δεδομένα. Οι παρατηρητές και οι μελετητές του μέλλοντος αξιολογούν. Κάποιες μαρτυρίες αξιοποιούνται ως πρωτογενές υλικό και κάποιες άλλες πάνε απευθείας στον κάδο της junk science.

Αποχαιρετισμός στη θρησκευτική πίστη (52)

Ομοφοβία: το αγαπημένο θρεφτάρι των θρησκειών

Κωνσταντίνος Κ.,  25 ετών, Φυσικοθεραπευτής

Από 6 ετών άρχισα να καταλαβαίνω και να αισθάνομαι ότι είμαι ομοφυλόφιλος. Δεν ήξερα φυσικά περί τίνος πρόκειται, απλά καταλάβαινα ότι μου άρεσαν τα άλλα αγοράκια και καθόλου τα κοριτσάκια. Όχι, δεν επηρεάστηκα από την τηλεόραση και τα περιοδικά, όπως φοβούνται πολλοί συντηρητικοί πως θα συμβεί στα παιδιά τους. Μεγαλώνοντας άρχισα φυσικά να μαθαίνω όλους αυτούς τους χαρακτηρισμούς με τους οποίους στολίζουν τους gay, τόσο από το σχολικό όσο και από το οικογενειακό μου περιβάλλον.

Αφουγκραζόμουν ένα πρωτοφανές κοινωνικό μίσος προς τους ομοφυλόφιλους, μεγαλύτερο μίσος κι απ’ ότι έδειχναν στους άθεους, τους ναρκομανείς (ή όποια άλλη κατηγορία ανήκει στη black list της εκκλησίας). Δεν τολμούσα να μιλήσω φυσικά για τη σεξουαλική μου ιδιαιτερότητα, έμαθα να ζω με την ομοφοβία ως κάτι φυσιολογικό και μάλιστα την ενσωμάτωσα και στον εαυτό μου. Θυμάμαι ότι στο δημοτικό κορόιδευα κι εγώ ένα παιδάκι που ήταν θηλυπρεπές. Αργότερα μίσησα τον εαυτό μου γι’ αυτό, μέχρι που κατάλαβα ότι κι εγώ δεν ήμουν τίποτα άλλο παρά θύμα και δημιούργημα του κακού που ονομάζεται ελληνορθοδοξία.

Από μικρός δημιούργησα δύο εαυτούς μέσα μου. Αυτόν που θεωρούσα κανονικό και πρόβαλα προς τα έξω και αυτόν που θεωρούσα μιαρό και τον είχα φυλακίσει στο πιο απόμακρο σημείο του εγώ μου. Μεγάλωσα χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα, αφού οι άλλοι βλέπανε μόνο ό,τι ήθελα εγώ και τις κρυφές μου φαντασιώσεις τις κρατούσα  αυστηρά στη σφαίρα του ιδιωτικού.

Μόνο οι μπηχτές που άκουγα με κλόνιζαν πού και πού. Η μητέρα μου είχε πει κάποτε ότι αν είχε έναν gay γιο θα τον σκότωνε. Ο πατέρας μου χλεύαζε με τον χειρότερο τρόπο τους ομοφυλόφιλους. Παπάδες, γείτονες, δάσκαλοι μιλούσαν για κολάσεις, Σόδομα και Γόμορρα, φωτιές, θειάφια και όταν ένιωθαν κάπως ξεπερασμένοι ή ντεμοντέ κολλούσαν και κάτι περί «παρά φύσιν» ή ανωμαλίας για να βάλουν στο παιχνίδι και την επιστήμη.

Όλα αυτά με πλήγωναν, αλλά έλεγα στον εαυτό μου πως δεν με αφορούν, καθώς πρόκειται για το κομμάτι του εαυτού μου που είχα κλειδωμένο κάπου πολύ μακριά. Ώσπου έφτασα στην πρώτη Λυκείου και τότε έπαθα την πρώτη κρίση ταυτότητας, όταν ένας καθηγητής έδωσε μέσα στην τάξη τον ορισμό της ομοφυλοφιλίας. Είπε ότι ομοφυλόφιλος είναι αυτός που διεγείρεται από άτομα του ίδιου φύλου. Όχι πως δεν ήξερα τι είναι, αλλά όταν άκουσα την περιγραφή είδα ότι ταίριαζε απολύτως σε αυτό που ήμουν εγώ. Ακολούθησαν κάποιες ερωτήσεις από τους συμμαθητές μου, όπως «γιατί γίνονται ομοφυλόφιλοι;», «είναι φυσιολογικό αυτό;». Ο καθηγητής έδωσε διφορούμενες απαντήσεις, όμως δεν θυμάμαι λεπτομέρειες γιατί το στομάχι μου είχε δεθεί κόμπος. Οι μάσκες άρχισαν να ραγίζουν στο μυαλό μου και οι κλειδαριές να σπάνε. Σάστισα. Πήγα σπίτι και έλεγα συνεχώς «όχι, δεν είμαι έτσι – όχι δεν είμαι αυτός».

Βυθίστηκα για τρία χρόνια σε εσωτερική αναζήτηση, έπεσα σε κατάσταση δυσθυμίας και απέκτησα ιδεοψυχαναγκαστικές εμμονές. Δεν μπορούσα με τίποτα να αποδεχτώ ότι ήμουν ομοφυλόφιλος. Έγινα ένα ράκος στα τελευταία μου μαθητικά χρόνια και δεν μπορούσα να ζητήσω τη βοήθεια κανενός. Έδωσα πανελλήνιες κι ούτε καν ακούμπησα με τους βαθμούς μου τη σχολή που ονειρευόμουν.

Ώσπου, εντελώς ξαφνικά, πριν μετακομίσω στην πόλη που βρισκόταν η σχολή στην οποία πέρασα, έγινε μέσα μου ένα κλικ και είπα «τι κι αν είμαι gay;». Βγήκα στο μπαλκόνι, πήρα μια βαθιά ανάσα και είπα μέσα μου «Ο θεός μ’ αγαπάει όπως είμαι». Δεν κατέληξα ποτέ σε τι οφειλόταν τελικά αυτό το κλικ. Ίσως συνειδητοποίησα μετά από τόσο καιρό ότι αυτό που είμαι δεν αλλάζει, ότι είμαι αρκετά έξυπνος για να κοροϊδεύω τον εαυτό μου ή ίσως απλά κουράστηκα με όλο αυτό το ψυχαναγκαστικό μαρτύριο.

Μετακόμισα στο νέο μου σπίτι, μακριά από τους γονείς μου, έχοντας εντελώς καινούργια και ισορροπημένη διάθεση, κάνοντας μια νέα αρχή. Είχα ήδη πει στην αδερφή μου ότι είμαι gay και αντέδρασε πολύ θετικά. Της ήρθε βέβαια ξαφνικό και την ταλαιπώρησα αρκετά μέχρι να το εκστομίσω. Με αγκάλιασε και μου είπε να μην αμφιβάλλω ποτέ ξανά για την αγάπη της. Μου είπε πως δεν το θεωρεί αμαρτία, αλλά θα της πάρει λίγο καιρό να το συνηθίσει. Δεν είχα πάντως καθόλου στα σχέδιά μου να το αποκαλύψω και στην υπόλοιπη οικογένεια. Ένιωθα τόσο γαλήνια και όμορφα μέσα μου. Αυτό μου αρκούσε και έμαθα να το εκτιμώ.

Τι ήταν αυτό που με έκανε να γίνω σκεπτικιστής σχετικά με τη θρησκεία; Λοιπόν, άρχισα να χρησιμοποιώ το internet κάποια στιγμή και έπεσα επάνω στο κανάλι youtube του αναρχικού χρήστη Urfurslaag. Είδα αρχικά κάποια βίντεο στα οποία μιλούσε για την ομοφυλοφιλία και εξηγούσε στοιχειοθετημένα πόσο ΟΚ είναι όλη αυτή η κατάσταση. Μου έκανε πάρα πολύ καλή εντύπωση η προσπάθειά του και ο λόγος του προκάλεσε αυθόρμητα τον θαυμασμό μου.

Έψαξα όλα του τα βιντεάκια και είδα και αυτά στα οποία μιλούσε για τη θρησκεία και ανέλυε το χριστιανισμό. Μα γιατί να μισεί τόσο τους χριστιανούς, σκέφτηκα. Ξαναείδα τα βίντεό του. Τα επιχειρήματά του φάνταζαν λογικά. Τα κίνητρά του αντανακλούσαν μια αγνή ηθική και ειλικρινή πρόθεση να μοιραστεί τις ιδέες του. Δεν καταλάβαινα όμως γιατί κάποιος αποφάσισε να μπει σε όλη αυτή τη διαδικασία επιχειρηματολογίας, απλά και μόνο επειδή είναι άθεος. Γούστο του καπέλο του. Δεν είχε να κάνει καμιά πιο σοβαρή δουλειά, μορφωμένος άνθρωπος; σκέφτηκα.

Το «μικρόβιο» της αμφιβολίας είχε μπει ήδη μέσα μου, αν και ακόμα ήμουν άπειρος για να πειράξω το θέμα της θρησκείας στο νου μου. Άκουγα διάφορα για τους άθεους, ήξερα πως υπάρχουν, όμως δεν ένιωσα την ανάγκη να τους γνωρίσω ή να τους ρωτήσω κάτι. Ο Urfurslaag από την άλλη με ενέπνευσε, μου δημιούργησε την ανάγκη να θέλω να ακούσω κάθε τι που έχει να πει, να εμποτίσω το μυαλό μου με τις ιδέες του και να σχηματίσω μια καινούργια δική μου προσωπική ηθική, πετώντας τα άχρηστα παρασκευάσματα που πήρα από την οικογένεια και τον κοινωνικό μου περίγυρο. Χρειαζόμουν δηλαδή ένα υγιές πρότυπο, για να κάνω την αλλαγή στον εαυτό μου.

Κι ενώ οι διασυνδέσεις μου με ευφυείς και σκεπτικιστές ανθρώπους ήταν αρκετές στο internet, στο κοινωνικό μου περιβάλλον οι πάντες παρέμεναν κλασικά υποταγμένοι στον χριστιανισμό, μια κατάσταση στην οποία ευδοκιμεί η ομοφοβία, ο παραλογισμός, ο ανορθολογισμός κλπ.

Απέκτησα πλέον ισχυρούς προβληματισμούς για το θέμα θρησκεία και ο αγνωστικισμός ελλόχευε μέσα μου για τα καλά. Είναι ηθικό, σκεφτόμουν, μια θρησκεία της αγάπης να θέλει τους ομοφυλόφιλους στην κόλαση να καίγονται αιωνίως; Παλιά πίστευα ότι αυτά είναι απλά υπερβολές των μεγαλυτέρων που ήθελαν να εξαντλήσουν τον συντηρητισμό τους χρησιμοποιώντας τη θρησκεία. Όμως δεν είναι έτσι. Όλα αυτά τα αναφέρουν και οι παπάδες, οι οποίοι σίγουρα δεν τα βγάζουν από το μυαλό τους.

Έψαξα στο internet και είδα ότι όλη αυτή η μισαλλοδοξία στηρίζεται επαρκέστατα από τα κείμενα της Βίβλου. Οι διάφορες απόπειρες από χριστιανούς ομοφυλόφιλους να αποδώσουν τα μηνύματα μίσους των κειμένων αυτών απλά σε λάθος μεταφραστικό, μου φαίνονται αστείες.

Είναι πολλοί αυτοί οι ομοφυλόφιλοι που υποφέρουν λόγω της θρησκείας και όμως παραμένουν πιστοί χριστιανοί. Βρήκα διάφορα sites «πρώην» ομοφυλόφιλων που έλεγαν ότι βρήκανε «θεραπεία» με τη βοήθεια της εκκλησίας και του Χριστού και μάλιστα προσφέρονταν να βοηθήσουν και άλλους να μπουν ξανά στο σωστό δρόμο.

Επειδή έχω την κακιά συνήθεια να προσπαθώ να μπαίνω στο μυαλό και την ψυχολογία των άλλων, λυπήθηκα πραγματικά για το πώς μπορεί να ένιωθαν αυτοί οι ομοφυλόφιλοι μέσα τους. Ποιοι τους το έκαναν άραγε αυτό; Ποιοι τους διαστρέβλωναν την αληθινή τους φύση; Γιατί το κάνουν οι φανατικοί πιστοί αυτό στους συνανθρώπους τους;

Ακόμη κι αν ενοχοποίησα τους παπάδες και τους φονταμενταλιστές χριστιανούς, δεν μπόρεσα να δεχτώ ότι η θρησκεία που πίστευα τόσα χρόνια ήταν μια απάτη. Πίστευα πως όλοι αυτοί ερμηνεύουν λάθος τη θρησκεία, γι’ αυτό ποιούν αυτές τις τερατώδεις πράξεις. Πάτησα στο google «άθεοι» και ανακάλυψα το site της Ένωσης Αθέων. Ήθελα να δω από πού αντλούν αυτοί οι άνθρωποι τη σιγουριά και πεποίθηση ότι δεν υπάρχει θεός. Πώς μπορούσαν να ξέρουν αποδεδειγμένα κάτι τέτοιο; Κι αν έκαναν λάθος; Δεν φοβόντουσαν τις συνέπειες; «Αρκετά, μέχρι εδώ» είπα μέσα μου, «όλα έχουν και ένα όριο, δεν είμαι άθεος!». Και βγήκα αμέσως από το site των αθέων, χωρίς να πάρω τις απαντήσεις που ήθελα.

Πήγα μια μέρα στην εκκλησία του χωριού μου. Ενώ έψελνε ο παπάς, μπαίνει μέσα το αγόρι που κορόιδευα στο δημοτικό, επειδή ήταν θηλυπρεπές. Τα παπούτσια του είχαν ένα μικρό τακούνι και στο λαιμό φορούσε φουλάρι. Καθώς πήγαινε προς τα εικονίσματα για να τα προσκυνήσει, όλοι οι εκκλησιαζόμενοι τον κοιτούσαν από πάνω ως κάτω. Κάποιοι λες και έβλεπαν τον σατανά τον ίδιο, κάποιοι με σκανδαλώδεις υπαινιγμούς στο βλέμμα και άλλοι περιφρονητικά ή περιπαικτικά.

Αυτή ήταν η τελευταία φορά που πήγα σε εκκλησία ως πιστός. Φάνηκε πλέον καθαρά ο σκοπός και ο λόγος ύπαρξης αυτού του θεσμού. Η λειτουργία στις εκκλησίες εξυπηρετεί ως επί το πλείστον ανθρώπους μνησίκακους που αρέσκονται στον κοινωνικό σχολιασμό, ηλικιωμένους που θέλουν να πάρουν μάτι ή να κουτσομπολέψουν τη νεολαία ή άτομα που δεν βγαίνουν ποτέ από το σπίτι γιατί δεν έχουν κάποιο άλλο κοινωνικό ενδιαφέρον.

Όταν φύγαμε από την εκκλησία, μια θεία μου σχολίασε υποτιμητικά το αγόρι αυτό. Η συγκεκριμένη είναι μια γυναίκα με την οποία μας χωρίζουν ελάχιστα χρόνια ηλικιακά. Μιλήσαμε για πολιτική. Μου είπε ότι είναι σοσιαλίστρια και ιδεαλίστρια. Εγώ τότε ήμουν απολιτίκ. Μετά η κουβέντα το έφερε στη θρησκεία. Της είπα τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς μου και εκείνη γέλασε. «Μπα, έγινες επιστήμονας και τώρα δεν πιστεύεις σ’ αυτά;» μου είπε. «Όταν μεγαλώσεις κι άλλο και δεις κάποια πράγματα, θα καταλάβεις γιατί όλα έχουν κάποιο νόημα σ’ αυτόν τον κόσμο και γιατί υπάρχει το κακό» επισήμανε.

Διαπίστωσα πάντως πολλές συγχύσεις και κενά στο συλλογισμό της. Τη μια μου έλεγε ότι το κακό το δημιούργησε ο άνθρωπος και όχι ο θεός και την άλλη ότι ο θεός μας στέλνει το κακό επειδή έχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο για κάθε άνθρωπο, το οποίο στο τέλος του βγαίνει σε καλό. Μου τα έλεγε τόσο επιτακτικά όλα αυτά, με τέτοια αλαζονεία και θράσος, που νευρίασα, αν και δεν το έδειξα.

Πώς μπορεί αυτή, μια υποκρίτρια, που πριν λίγο αποκαλούσε «πούστη» ένα παιδί, να νομίζει πως κατέχει την απόλυτη αλήθεια; Η επιβεβαίωση της υποκρισίας της ήρθε αμέσως μετά. Μου είπε «Ο θεός σου στέλνει μόνο ό,τι μπορείς να αντέξεις. Δες για παράδειγμα, έστειλε τον καρκίνο στην Kylie Minogue και επειδή ήταν πλούσια μπόρεσε και το αντιμετώπισε. Αν το έστελνε σε μένα ή στο παιδί μου, που είμαστε φτωχοί, τι θα έκανα; Γι’ αυτό σου λέω: ο θεός ξέρει πού τα στέλνει!».

Έπαθα σοκ. Τέτοια λανθάνουσα ηθική θεώρηση από άτομο που διατείνεται ότι είναι ιδεαλίστρια, πρώτη φορά έβλεπα. Στο τέλος συγκινήθηκε κιόλας από την καλοσύνη που της χάριζε ο χριστιανισμός και δάκρυσαν μαζί με τη μάνα μου.

Γύρισα στο φοιτητικό μου σπίτι, αποφασισμένος για κάτι: να αλλάξω την ανθρωπότητα και να μην επιτρέψω ποτέ στον εαυτό μου να γίνει ένας από αυτούς. Έβλεπα τον κόσμο ως χαμένα πρόβατα, που ξεστράτισαν από την ουσία της ζωής και άρχισαν να ορίζουν την ηθική με τον λάθος τρόπο. Η ηθική έπρεπε να πηγάζει από μέσα τους και από την κοινή λογική, όχι από τα άγρια ένστικτά τους που τα νομιμοποιούσαν με παραβολές παπάδων.

Στο μεταξύ άκουγα για αυτοκτονίες gay εφήβων, bulling στα σχολεία υπό την ανοχή των καθηγητών, σωματικές βλάβες gay παιδιών από τους γονείς και λιντσάρισμά τους στο δρόμο. Σκεφτόμουν πώς θα μπορούσα εγώ να αντιδράσω εάν βρισκόμουν στη θέση τους και τι θα μπορούσα να κάνω αν κατέληγα με μώλωπες στο σώμα και σπασμένα πλευρά από τους ίδιους μου τους γονείς…

Ποιος προστατεύει αυτά τα παιδιά; Ποια δύναμη στο σύμπαν τα έχει καταδικάσει σε αυτή τη μοίρα της β’ κατηγορίας ανθρώπων; Ένας καλός και πανάγαθος θεός; Γιατί δεν τα σταματάει όλα αυτά; Γιατί αφήνει να κυκλοφορούν βιβλία με το όνομά του, τα οποία προωθούν αυτά τα απάνθρωπα πρότυπα, όπως άσκηση βίας, ομοφοβία, κακοποίηση παιδιών και γυναικών, δουλεία, πόλεμος, δολοφονίες και αλαζονεία; Άρχισα να σκέφτομαι πολύ σοβαρά ότι αυτό το βιβλίο που καλείται ‘’Αγία Γραφή’’ δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα δημιούργημα του Νίκου Φώσκολου της εποχής εκείνης.

Σταδιακά, ενώ αρχικά ήθελα να αλλάξω την ανθρωπότητα, οι προθέσεις και το όραμά μου  άρχισαν να σκοτεινιάζουν. Ένιωθα πως ήθελα να την καταστρέψω. Έβλεπα gay άντρες να μην εκλαμβάνουν στα σοβαρά τη φύση τους και να βλέπουν το θέμα της ομοφυλοφιλίας τους ως ένα κουσούρι που μοιραία  θα λήξει μόλις έρθει η εποχή να παντρευτούν με γυναίκα. Άκουγα άτομα που εκτιμούσα, να προσεύχονται στην Παναγία με δάκρυα στα μάτια, για να αλλάξει τη σεξουαλική τους ιδιαιτερότητα. Κάποιος μου είπε ότι θα προτιμούσε να πεθάνει, παρά να μάθουν οι γονείς του ότι ήταν gay.

Απομόνωσα συνειδητά τον εαυτό μου από όλους και όλα. Πίστευα άλλωστε πως εμείς οι ομοφυλόφιλοι είμαστε ούτως ή άλλως καταδικασμένοι σε κοινωνική αποτυχία, με τα ήθη και τις αντιλήψεις που επικρατούν. Μάζεψα απίστευτο μίσος μέσα μου. Έβλεπα άτομα να απομακρύνονται το ένα από το άλλο, απλώς και μόνο επειδή κάποιοι έβαζαν φρένο στο κοινό τους μέλλον. Άνθρωποι που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κάτι πολύ σημαντικό και αξιόλογο στη ζωή μου, είχα πειστεί πως νομοτελειακά θα έμεναν μακριά μου.

Τότε ήταν που πήρα την απόφαση και πήγα σε ένα βιβλιοπωλείο να παραγγείλω το Η περί Θεού Αυταπάτη του Richard Dawkins, που ήξερα πως είναι δημοφιλής στους κύκλους των αθέων. H βιβλιοπώλισσα με κοίταξε παράξενα. Όταν έπρεπε να επαναλάβει τον τίτλο στον ειδικό συνεργάτη της, μου ζήτησε να το κάνω εγώ επειδή δήθεν δεν τον θυμότανε. Χαμογέλασα διακριτικά και είπα μέσα μου «Εδώ είμαστε. Ξεκινάμε!»

Όταν έπιασα το βιβλίο αυτό στα χέρια μου, ήταν περίοδος εξεταστικής κι έτσι το δάνεισα στον 17χρονο τότε ξάδερφό μου (γιο της θείας μου της ιδεαλίστριας) για να το διαβάσει. Να σημειωθεί πως εκείνος μου το είχε ζητήσει. Την επόμενη μέρα η θεία μου του το πήρε με το «έτσι θέλω» και μου το επέστρεψε λέγοντας ότι δεν θέλει τέτοια βιβλία μέσα στο σπίτι της. Μου απαγόρευσε να παρασύρω τον γιο της στον «ψευτοπροοδευτισμό» μου και με εγκάλεσε να σεβαστώ τα «πιστεύω» της. Οργίστηκα υπερβολικά, αλλά δεν θέλησα να προκαλέσω καυγά γιατί τα μάτια της γυάλιζαν παραφροσύνη.

Πριν φύγω για το φοιτητικό μου σπίτι, ο ξάδελφος μου ζήτησε να του ξαναδώσω το βιβλίο μου, στα κρυφά αυτή τη φορά. Και του το έδωσα, αφού μου υποσχέθηκε ότι θα το κρύψει καλά. Κάποια μέρα, ενώ στέλναμε μηνύματα με τα κινητά, τον ρώτησα αν του άρεσε το βιβλίο και μου είπε πως ήταν πολύ ενδιαφέρον. Μετά από ώρα, μου ήρθε ένα μήνυμα που μου έλεγε ότι η μητέρα του βρήκε το βιβλίο και έγινε χαμός.

Όπως έμαθα, τον πήρε ο ύπνος και η θεία μου έψαξε το κινητό του. Είδε τα μηνύματα που ανταλλάξαμε και έκανε άνω κάτω όλο του το δωμάτιο μέχρι να βρει το βιβλίο που ήταν μέσα στη ντουλάπα, κάτω από ρούχα. Ο ξάδερφος μου είπε ότι το δωμάτιό του έμοιαζε βομβαρδισμένο. Τον ρώτησα πώς την ανέχεται και γιατί δεν της κόβει αυτό το δικαίωμα. Μου είπε ότι θα της πει να αλλάξει την τακτική της απέναντί του, διότι δεν είναι πια μικρό παιδί.

Βέβαια, η συμπεριφορά της ως τώρα παραμένει ίδια κι αυτό γιατί μερικοί νέοι, όπως ο ξάδερφός μου, δεν αντιλαμβάνονται ότι κάποιοι γονείς δεν συνετίζονται με τον καλό τρόπο, αλλά χρειάζονται τον αυστηρό. Επιβάλλεται η πλήρης ρήξη κάποιες φορές, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για σεβασμό στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι γονείς πρέπει να σταματήσουν να κουκουλώνουν τις παρατυπίες τους με το «τίμα τον πατέρα και τη μητέρα σου», αλλά και να πάψουν να σφετερίζονται αυτό το χριστιανικό μότο, που διαστρεβλώνει τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους.

Όταν τελείωσε η εξεταστική περίοδος, επέστρεψα στον χωριό μου για τις καλοκαιρινές διακοπές. Θα ξεκινούσα να διαβάζω και το βιβλίο του Dawkins, που φυσικά η θεία μου το είχε ήδη επιστρέψει στη μητέρα μου. Τόλμησε και η μητέρα μου να πει την ατάκα «Ούτε εγώ δεν θέλω τέτοια βιβλία μέσα στο σπίτι μου», αλλά την έβαλα αμέσως στη θέση της. Όταν πήγα για καφέ στον ξάδερφό μου, η θεία μού είπε «έλα λίγο έξω». Καθίσαμε στο μπαλκόνι και ξεκίνησε ο εξής διάλογος:

ΘΕΙΑ: Κοίταξε, δεν έχεις καταλάβει ένα πράγμα. Η θρησκεία είναι κάτι ιερό, για κάποιους ανθρώπους είναι κομμάτι της ζωής τους. Δεν μπορείς να την προσβάλεις γιατί είναι σαν να μη σέβεσαι τον άλλο.

ΕΓΩ: Μα δεν προσέβαλα τη θρησκεία σου…

Θ: Την προσέβαλες. Σου είπα ότι δεν θέλω τέτοια βιβλία μέσα στο σπίτι μου. Και όμως του το ξαναέδωσες. Δεν με σεβάστηκες.

Ε: Συγνώμη, αλλά εσύ δεν σέβεσαι το δικαίωμα του να διαβάζει κάποιος ό,τι θέλει.

Θ: Να φύγει από το σπίτι μου αν θέλει να διαβάζει αυτά τα πράγματα. Εμένα η δικιά μου θρησκεία μου λέει να μην δέχομαι τέτοια πράγματα μέσα στο σπίτι μου!

Ε: Αυτοί που έκαιγαν και απαγόρευαν βιβλία, ήταν οι ναζί, αν δε το θυμάσαι… Εσύ δηλώνεις αριστερή και ιδεαλίστρια.

Θ: (εκνευρισμένη) Ρε ξέρεις ότι οι μουσουλμάνοι σκοτώνουν για τη θρησκεία τους; Τόσο σημαντικό είναι για κάποιους ανθρώπους. Είναι η ίδια τους η ύπαρξη, το καταλαβαίνεις; Δεν είναι δικαίωμά μου να πιστεύω ό,τι θέλω; Γιατί μου το στερείς αυτό;

Ε: Δεν το στερώ από κανέναν. Αλλά και εσύ δεν μπορείς να επιβάλλεις στο παιδί σου τη δικιά σου θρησκεία.

Θ: Σώπα ρε! Και γιατί να του επιβάλλεις εσύ τις βλακείες αυτού του μαλάκα;

Ε: Δεν θέλω να τους τις επιβάλλω. Αυτός μου ζήτησε το βιβλίο.

Θ: Εγώ όμως σου είπα κάτι. Και παρ’ όλα αυτά με παράκουσες και δεν με σεβάστηκες. Εγώ σέβομαι τις απόψεις σου, δεν θέλω να σου επιβάλλω κάτι διαφορετικό, αρκεί όμως να τις κρατάς για τον εαυτό σου και να μην προσπαθείς να μου τις επιβάλλεις.

Ο διάλογος δεν είχε τελειωμό. Κάναμε φαύλους κύκλους συζητήσεων και όποτε ερχόταν σε λογικό αδιέξοδο, μου έλεγε απειλητικά ότι οι μουσουλμάνοι σκοτώνουν για τη θρησκεία τους. Λες και οι χριστιανοί δεν έχουν σκοτώσει. Εκείνη τη μέρα κατάλαβα ότι δεν υπάρχει πιο αδόκιμο περιβάλλον για συζήτηση, όταν σε αυτό υπάρχει ένας απαίδευτος φανατισμένος, που νομίζει ότι τον πνίγει το δίκιο.

Δεν της πάω και πολύ κόντρα, διότι αυτά τα άτομα είναι ικανά για όλα, όπως δήλωσε άλλωστε και η ίδια. Μου αρκεί που δεν μοιράζομαι την ίδια στέγη μαζί της. Το κακό είναι πως με στενοχωρεί το όλο θέμα, διότι κατά τα άλλα, είναι αρκετά διασκεδαστική και ευχάριστη στην παρέα. Οι μετέπειτα συζητήσεις μας επάνω στο θέμα των θρησκειών πάντως, αξίζουν την αφιέρωση ενός ξεχωριστού κεφαλαίου.

Το καλοκαίρι εκείνο ξεκίνησα να διαβάζω Dawkins. Τους δικούς μου τους κακοφαίνονταν που κρατούσα στα χέρια μου ένα βιβλίο που είχε τόσο ανίερο τίτλο, αλλά δεν τολμούσαν να πουν κάτι. Μόνο δυσανασχετούσαν υποτιμητικά για τις επιλογές μου. Η γιαγιά μού είχε πει «Εγώ λέω να αφήσεις αυτό το βιβλίο και να ξαναγίνεις το καλό παιδί που ήσουν».

Κάπου στα μέσα του Καλοκαιριού, δήλωσα ευθέως στο εαυτό μου και τους άλλους ότι είμαι άθεος. Δεν αντέδρασαν έντονα. Απλώς άφησαν να αιωρηθεί στην ατμόσφαιρα ότι κάνω νεανικές τρέλες. Ο Richard Dawkins προτρέπει στο βιβλίο του να είμαστε όχι απλά άθεοι, αλλά μαχητικοί άθεοι. Μια μέρα λοιπόν, παρατήρησα το εικονοστάσι της γιαγιάς μου και είδα ότι ήταν φουλ στις εικονίτσες, τα θρησκευτικά βιβλιαράκια, παλιά μπουκαλάκια με αγιασμό και λάδι, βαφτιστικά καρτελάκια με αγίους, πασχαλινά αυγά και σταυρουδάκια.

Την ρώτησα γιατί διατηρεί αυτό το χάλι και μου είπε ότι φοβάται να τα πετάξει γιατί είναι αμαρτία και ότι αυτά αν δεν τα θες πρέπει να τα δώσεις κάπου και όχι να τα πετάξεις. Πήρα μια μαύρη σακούλα απορριμμάτων και τα άδειασα όλα μέσα, εκτός από μια εικόνα, ένα σταυρό και ένα βιβλιαράκι αγίας γραφής. Πήγα και τα πέταξα στον κάδο. Όταν επέστρεψα της είπα «Βλέπεις; Είμαι ακόμα ζωντανός». Περιέργως δεν αντέδρασε. Επίσης κατάλαβε ότι το εννοώ πως είμαι άθεος.

Μόλις το έμαθε η μητέρα μου, έγινε έξαλλη. Είναι η μόνη που φοβάται ότι η ψυχή μου θα πάει στην κόλαση (εκτός από τη θεία μου) και εκνευρίζεται όταν κάνω τέτοιες ενέργειες. Σ’ αυτό που αντέδρασε περισσότερο, ήταν όταν έβγαλα τους σταυρούς από τον τοίχο του δωματίου μου και τα σταυρουδάκια που είχα από μικρός κάτω από τα μαξιλάρια μου. Άρχισε να κλαίει από την οργή της και μου είπε να τα βάλω πίσω γιατί είναι μεγάλη αμαρτία. Δεν το έκανα. Χρειάστηκε μεγάλο ψυχικό σθένος από την πλευρά μου, ώστε να μην υποκύψω στον συναισθηματικό εκβιασμό της. Πολλοί βλέπουν ότι δεν πιάνει η λεκτική βία και τότε αρχίζουν τον ψυχολογικό εκβιασμό. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή εκεί.

Με το τέλος της ανάγνωσης του βιβλίου, άλλαξαν πολλά πράγματα για μένα, άλλαξε όλη μου η ζωή. Κατάλαβα γιατί αντιδρά έτσι η μητέρα μου, η θεία μου και γενικά η κοινωνία. Κατάλαβα από πού πηγάζει η άγνοιά τους και η τυφλή αποδοχή των δογμάτων. Είναι μια σύνθετη κατάσταση, που δεν γίνεται να την εξηγήσεις με την αρίθμηση μερικών αιτιών.

Κάποια είναι προφανή: η πλύση εγκεφάλου των ανθρώπων από τη νεαρή τους ηλικία. Η ταινία Κυνόδοντας είναι μια καλή απεικόνιση του πώς μπορεί να μετατραπεί η γονική νουθεσία σε κακοποίηση των παιδιών. Η απουσία της διδασκαλίας της εξέλιξης των ειδών στα σχολεία και η αντικατάστασή της από τα θρησκευτικά, συνιστά πνευματική κακοποίηση. Ναι, το έχουμε πλέον συνηθίσει, αλλά συνιστά πνευματική κακοποίηση.

Όλο αυτό έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στη ζωή  των ανθρώπων, απ’ το να πιστέψουν απλά σε έναν Χριστούλη. Όταν μαθαίνεις στα παιδιά ότι το απίθανο και το μεταφυσικό είναι πραγματικότητα, τότε είναι επόμενο μεθαύριο ως πολίτες να περιμένουν τον Μεσσία που θα τους βγάλει από την κρίση, τον ένα και μοναδικό ηγέτη και τον θεό που θα τους σώσει επειδή αγαπάει την Ελλάδα, χωρίς οι πολίτες να κουνήσουν το μικρό τους δαχτυλάκι.

Όταν πιστεύουν ότι ένας θεός έχει ένα σχέδιο για όλους, είναι λογικό να μην αναλαμβάνουν τις πολιτικές τους ευθύνες και να αφήνονται στο έλεος του κάθε επιτήδειου. Έχουμε γίνει τόσο μοιρολάτρες σε αυτή τη χώρα, που προσυπογράφουμε με απερισκεψία το τέλος μας, με σκοπό να έρθει άρον άρον η ανάσταση. Αυτό μάθαμε πως είναι το φυσικό επακόλουθο. Δεν αισθανόμαστε πως αν δεν έρθουμε στα συγκαλά μας, ο θάνατος μπορεί να είναι παντοτινός.

Οι φιλίες μου έχουν πλέον περιοριστεί. Δεν μετανιώνω όμως που μορφώθηκα. Το να παραμένεις πρόβατο για να ταιριάζεις με την πλειοψηφία, δεν είναι η λύση. Το τελευταίο εξάμηνο στη σχολή μου έκανα παρέα σχεδόν αποκλειστικά με μια κομμουνίστρια. Ήταν πάρα πολύ σπιρτόζα κοπέλα. Βέβαια είχε κι αυτή τη δικιά της θρησκεία, τον μαρξισμό, αλλά το ότι δεν ήταν χριστιανή , μου αρκούσε.

Γενικά, μου αρέσει να βλέπω άτομα τα οποία έχουν όραμα και νοιάζονται. Ακόμη κι αν δε συμφωνώ μαζί τους. Αυτό που δεν μου αρέσει είναι να συναναστρέφομαι άτομα αδιάφορα για την ίδια τους την ύπαρξη, επιφανειακά και ματαιόδοξα. Είχα προτείνει στην κομμουνίστρια να κάνουμε ένα γκάλοπ για τη θρησκοληψία στους φοιτητές επιστημών υγείας, αλλά δεν ευδοκίμησε η πρόταση, καθώς δεν ήταν τόσο ένθερμη ακτιβίστρια για την αθεΐα όσο για τον κομμουνισμό. Όταν μετακομίσαμε στις πόλεις μας, της αποκάλυψα ότι είμαι φιλελεύθερος και έκτοτε κόψαμε σχεδόν κάθε επαφή.

Τελευταία, έγινα μέλος στην Ένωση Αθέων. Μέσα από συλλογικότητες, είναι πιο εύκολο να γίνεις ηχηρός στο ευρύ σύνολο. Είναι μάλλον στον χαρακτήρα μου, όταν ανακαλύπτω κάτι, να θέλω να το μοιραστώ με τους άλλους. Αυτό που θέλω να μοιραστώ με τους πιστούς, είναι πως όλοι έχουν την ικανότητα και τη λογική να καταλάβουν τι είναι καλό και ηθικό, χωρίς τις οδηγίες ενός βιβλίου. Θέλω να τους πείσω ότι είναι πιο αποτελεσματικό να αγωνίζεσαι για το καλό του εαυτού σου με όλες σου τις δυνάμεις, παρά να μιλάς με κάποιον που δεν πρόκειται να σε ακούσει ποτέ. Και είναι καλό να δέχεσαι και τις κακοτυχίες που δεν μπόρεσες να αντιστρέψεις.

Είμαστε ήδη τυχεροί που γνωρίσαμε αυτόν τον κόσμο κι αυτό είναι αρκετό για να μας κάνει έστω και λίγο ευτυχισμένους. Όπως λέει και ο Dawkins, φανταστείτε πόση τύχη χρειαζόταν για να είναι αυτό το συγκεκριμένο σπερματοζωάριο, ανάμεσα στα δεκάδες εκατομμύρια, που θα γονιμοποιήσει το ωάριο της μητέρας σας, ώστε να γεννηθείτε εσείς!

Αν και ακόμα με εκνευρίζουν οι χριστιανοί, λόγω της ομοφοβίας και της στενομυαλιάς τους, δεν τους μισώ πια. Όλα χρειάζονται υπομονή και δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη. Έτσι και το πνεύμα της εποχής θα αλλάξει κάποια στιγμή. Εμπιστεύομαι πάρα πολύ τους συνοδοιπόρους μου σε αυτό, δηλαδή τα μέλη της Ένωσης Αθέων. Είναι άνθρωποι ορθολογικοί, ηθικοί, οραματιστές, καλοσυνάτοι και γεμάτοι όρεξη για δουλειά.

Θυμάμαι πως όταν ξεκίνησα την πρακτική μου σε δημόσιο νοσοκομείο, ήλπιζα ότι πλέον θα συναναστραφώ αληθινούς επιστήμονες, ορθολογιστές και άθεους. Αυτό που βρήκα εκεί ήταν το εντελώς αντίθετο. Κάποτε μια συνάδελφος είχε δει ένα περίεργο όνειρο που αφορούσε τον εαυτό της και αμέσως την επόμενη μέρα υποχρέωσε την κόρη της να πάει να εκκλησιαστεί.

Την ρώτησα γιατί ενέπλεξε και την κόρη της στις δεισιδαιμονίες της και μου απάντησε ότι το χρέος του καλού χριστιανού είναι να κάνει και το παιδί του έναν καλό χριστιανό. Αυτή θεώρησε ότι είχε παραμελήσει το σκοπό της και ίσως γι’ αυτό είδε το παράξενο όνειρο. Τότε κατάλαβα ότι η δουλειά ενός άθεου είναι δύσκολη και δεν σταματάει ποτέ.

Στους γονείς μου δεν έχω πει ακόμη ότι είμαι ομοφυλόφιλος, αλλά θα το κάνω σύντομα. Ίσως με κάποια επιστολή και τη βοήθεια της αδερφής μου. Καλό θα ήταν να μην είμαι υποχρεωμένος να το βιώσω αυτό, αλλά είναι το δικό μου αντίτιμο για να νιώσω ελεύθερος.

(βλέπε επίσης >>>)