Η καθ' ημάς προστασία του περιβάλλοντος

του ΔΙΟΝΥΣΗ ΓΟΥΣΕΤΗ (ομιλία 
στο ΚΣΜ της 1ης Απριλίου 2013)

01.- Εισαγωγή

Το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος ακούγεται περιθωριακό σε σχέση με τα όσα συμβαίνουν στην τρέχουσα πολιτική. Όμως, πιστεύω πως είναι ένα από τα βασικά εμπόδια στην ανάπτυξη και στην αποκατάσταση της οικονομίας. Και θα προσπαθήσω να το εξηγήσω.

Δεν γνωρίζω και δεν προτίθεμαι να κάνω διάλεξη για την προστασία του περιβάλλοντος. Προτίθεμαι να περιγράψω την καταστροφή που έχω παρατηρήσει τις τελευταίες δεκαετίες στο περιβάλλον της χώρας μας.

Ζητώ την προσοχή σας σε δυο στοιχεία:

1.- Το πρώτο είναι η ανακήρυξη από την Κομισιόν της χώρας μας το 2005 πρώτης σε παραβιάσεις της κοινοτικής νομοθεσίας για το περιβάλλον και η κατάταξή μας από την WWF το 2008 στην 11^η χειρότερη θέση ανάμεσα σε 148 χώρες του πλανήτη [έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης 2008»]

2.- Το δεύτερο είναι ότι «Το 2009, η χώρα ξόδεψε 12% πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε., ενώ το εισόδημα ήταν 5% κάτω από τον μέσο όρο και η παραγωγικότητα εργασίας 20% χαμηλότερη» [2010-09-26 Pissaridi Aζαριαδη Iωαννιδη 14 protaseis].

Εύκολα βγαίνουν δυο συμπεράσματα: Από τη μια είμαστε πρώτοι στην καταστροφή του περιβάλλοντος, και από την άλλη αυτή η πρωτιά οφείλεται όχι στην ανάπτυξή μας (όπως παρατηρείται διεθνώς και όπως είναι το φυσιολογικό), αλλά στη σπάταλη κατανάλωσή μας.

Θα προσπαθήσω να ερμηνεύσω τις αιτίες και τους τρόπους που πραγματοποιείται αυτή η «ελληνική ιδιαιτερότητα».

Οι αιτίες που μπόρεσα να εντοπίσω κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:

1. Στην αδιαφορία και τις προκαταλήψεις του πληθυσμού.

2. Στα ιδιοτελή συμφέροντα που ενίοτε κρύβονται πίσω από περιβαλλοντικές δράσεις.

3. Στην ανικανότητα ή απροθυμία των κυβερνήσεων.

4. Στις αντιαναπτυξιακές οικολογικές αντιλήψεις ορισμένων οικολογικών οργανώσεων.

5. Στον αντι-καπιταλισμό και αντι-ιμπεριαλισμό με οικολογικό προσωπείο.

Θέλω να ευχαριστήσω για τη βοήθεια τους το Γιάννη Βουρνά, τ. Γενικό Διευθυντή Περιβάλλοντος στο ΥΠΕΧΩΔΕ, τον Κίμωνα Χατζημπίρο, καθηγητή στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, και τον Λέανδρο Σλάβη για τα στοιχεία που κατά καιρούς μας παρέχει. Εννοείται ότι οι απόψεις που θα σας παρουσιάσω χρεώνονται σε μένα.

02. Αδιαφορία και προκαταλήψεις του πληθυσμού

2.1. Η κοινωνική αδιαφορία για το περιβάλλον και κατ’ επέκταση για τον συνάνθρωπο ανιχνεύεται κάθε μέρα.

Είναι η αδυναμία να περπατήσει κανείς στα πεζοδρόμια, ιδίως όταν έχει παιδί σε καροτσάκι, επειδή θα σκοντάψει είτε σε παρκαρισμένα αυτοκίνητα, είτε σε σπασμένες και σηκωμένες πλάκες, είτε σε λακκούβες, είτε σε εγκαταλειμμένα σκουπίδια, είτε σε ρίζες δέντρων που έχουν ανασηκώσει τα πλακάκια, είτε σε χαλασμένα καπάκια μετρητών της ΕΥΔΑΠ και άλλων ΔΕΚΟ.

Είναι ο εκκωφαντικός θόρυβος από τα μηχανάκια, που προκαλείται συνειδητά από τους νεαρούς ιδιοκτήτες τους, που δεν βρίσκουν καλύτερο τρόπο για να κάνουν αισθητή την παρουσία τους.

Είναι και το ότι τα μηχανάκια αυτά κυκλοφορούν συστηματικά αντίθετα στους μονοδρόμους και συχνά πάνω στα πεζοδρόμια.

Είναι τα περιττώματα των σκύλων, που ελάχιστα αφεντικά τους κάνουν τον κόπο να τα μαζέψουν.

Είναι οι πεζόδρομοι που έχουν γίνει τραπεζόδρομοι και παρκόδρομοι.

Είναι οι 50 διαδηλωτές που φράζουν τους κεντρικούς δρόμους για το δίκιο τους, περιφρονώντας το δίκιο των υπόλοιπων κατοίκων, των αρρώστων που διακομίζονται στα νοσοκομεία, των καταστημάτων που αγωνίζονται να επιβιώσουν.

Είναι το βρόμισμα των όψεων των κτιρίων με κακόγουστες ζωγραφιές ή με βρισιές και συνθήματα πολιτικά, ποδοσφαιρικά, ερωτικά και άλλα.

Είναι οι βανδαλισμοί των αγαλμάτων.

Είναι τα πεταμένα χαρτιά και τσίχλες, τα σπασμένα παγκάκια, τα ναρκωτικά σε δημόσια θέα.

Είναι η έλλειψη τροχαίας σήμανσης, έτσι που ο οδηγός να μην γνωρίζει πού βρίσκεται.

Είναι και οι βάνδαλοι που καταστρέφουν όση σήμανση διαθέτουμε.

Είναι η ανύπαρκτη ανακύκλωση των σκουπιδιών, που όμως δεν ενοχλεί κανέναν.

Είναι ότι στη χώρα μας τα αυτοκίνητα έχουν προτεραιότητα σε σχέση με τους πεζούς.

*

Αν κανείς αναζητήσει τι συμβαίνει πέρα από την καθημερινότητα, θα ανακαλύψει:

Τους 5.000 τόνους μπάζα που εναποτίθενται παράνομα κάθε μέρα, που πνίγουν τις εξοχές της Αττικής.

Τη συστηματική καταστροφή των θαλασσών μας, αφού το 65%-70% των εμπορικών ψαριών στην Ελλάδα υπεραλιεύεται.

Τους παράνομους σκουπιδότοπους και τα παράνομα λατομεία.

Τις 20.000 παράνομες γεωτρήσεις που έχουν κάνει σουρωτήρι το λεκανοπέδιο, το νερό του υφάλμυρο και το έδαφός του επικίνδυνο για καθιζήσεις σε δυο τουλάχιστον περιοχές.

Την ενέδρα που έστησαν σε βάρος του δημοσιογράφου Γιώργου Ηλιόπουλου κάτοικοι της Λακκόπετρας, για να τον λιντσάρουν επειδή έριχνε φως στις αυθαιρεσίες στην τουριστική ζώνη της περιοχής. Ή το απειλητικό τηλεφώνημα στη σύζυγο του δασολόγου και μέλους της ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ (Οικολογική κίνηση Πάτρας) Ηλία Ντρε, που εναντιωνόταν στον αποχαρακτηρισμό μιας δασικής έκτασης 175 στρεμμάτων.

Τις κατεδαφίσεις βυζαντινών τειχών και διατηρητέων αρχοντικών στην Καστοριά, που ακολούθησαν το ξεπάτωμα των παλιών οικοδομικών κοσμημάτων της Αθήνας σε άλλες εποχές.

Την υστερία με τα κινητά τηλέφωνα που δήθεν δημιουργούσαν όγκο στον εγκέφαλο, τις κρυμμένες κεραίες σε καμινάδες πολυκατοικιών, που ανακάλυπταν οι Τζέημς Μποντ και τις τελετουργικές καθαιρέσεις τους, όταν δυο μόνο χρόνια αργότερα δημοσιευόταν ότι «το 96,4% των παιδιών από 15-18 έχουν κινητό, ενώ στις ηλικίες 18-22 ετών η διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας φτάνει το 99%».

Θα ανακαλύψει το υπερτροφικό «εγώ» των Ελλήνων πάνω στα πτώματα των 40.000 τροχαίων θυμάτων από το 1990 μέχρι σήμερα και των υπερδιπλάσιων τραυματιών, που μας χαρίζουν πρωτιά στην Ευρώπη. Το πιο ανατριχιαστικό όμως που θα ανακαλύψει είναι οι περιπτώσεις εγκατάλειψης των θυμάτων από οδηγούς – κτηνάνθρωπους, που προτιμούν να πεθάνει το θύμα τους, εγκαταλειμμένο στο δρόμο, παρά να τιμωρηθούν για την πράξη τους. 25 ήσαν τα θύματα εγκατάλειψης το τελευταίο 14μηνο. Και αυτό το νούμερο προκύπτει μόνο από όσα περιστατικά μεταδόθηκαν από τα ΜΜΕ. Δεν υπάρχει στοιχείο στην Τροχαία και άρα κανείς δεν ξέρει πόσα είναι στην πραγματικότητα τα θύματα τέτοιων κτηνανθρώπων. Ακόμα και έτσι όμως, κατέχουμε και τούτη την πρωτιά της φρίκης στην Ευρώπη. Θα ανακαλύψει και όλα όσα μου διέφυγαν και δεν καταχώρησα στο αρχείο μου.

Θα μπορούσα να τελειώσω εδώ αυτό το κεφάλαιο, αφού νομίζω ότι με αυτά τα δεδομένα μπορεί να στοιχειοθετηθεί άνετα η βασική ελληνική ιδιαιτερότητα: ότι ο σεβασμός των Ελλήνων για το ανθρώπινο περιβάλλον και τους συμπολίτες τους είναι περίπου ανύπαρκτος.

Αλλά θα προχωρήσω σε ένα χαρακτηριστικό θέμα, που δείχνει παραστατικά τη συλλογική αδιαφορία της ελληνικής κοινωνίας για το περιβάλλον: Τα αυθαίρετα.

2.2. Τα αυθαίρετα

Θα κάνω την ιστορική αναδρομή στο κοινωνικό φαινόμενο των αυθαιρέτων, μοναδικό στην Ευρώπη στην έκταση που το ζούμε στην Ελλάδα, βασιζόμενος σε μια εργασία για το πώς χτίστηκε η Αθήνα, της Άννας Δαμιανίδη, που δημοσιεύτηκε στο μηνιαίο περιοδικό The Athens Review of Books, τεύχος 8, Ιούνιος 2010.

Σύμφωνα με αυτή την εργασία, οι Τούρκοι της Αθήνας, φεύγοντας σε συνθήκες πανικού, πούλησαν πολύ φτηνά τη γη τους. Ένα σωρό άνθρωποι από όλη την Ευρώπη και κυρίως από την Οθωμανική Αυτοκρατορία ήρθαν και αγόρασαν εκτάσεις. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης, ο Φαναριώτης ηγεμών της Μολδοβλαχίας Σούτσος, άνθρωποι που έβλεπαν την πόλη να έχει λαμπρό μέλλον και συνεπώς μεγάλες προοπτικές κέρδους.

Ανάμεσα στους αγοραστές ήταν οι αρχιτέκτονες Σταμάτης Κλεάνθης και Εδουάρδος Σάουμπερτ, σπουδαγμένοι και οι δυο στο Βερολίνο. Οι δυο δραστήριοι αρχιτέκτονες άρχισαν αμέσως να κάνουν το πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας. Ήταν η πρώτη και η τελευταία ευκαιρία της πόλης.

Το σχέδιο εγκρίθηκε, ξεκίνησαν οι εργασίες, αλλά μόλις χαράχτηκαν οι γραμμές στο έδαφος και είδαν οι οικοπεδούχοι πόσο πολλές απαλλοτριώσεις έπρεπε να γίνουν, αμέσως άρχισαν οι αντιρρήσεις. Αυτοί που είχαν αγοράσει 70 λεπτά το στρέμμα ήθελαν τώρα να γίνει η εκτίμηση με τιμή 3 δραχμές. Έκαναν επιτροπές, προτάσεις, ελιγμούς, κόψε-ράψε το σχέδιο, να στενέψει η Ερμού, να φαγωθεί μια στοά, να γίνουν 12 μέτρα οι δρόμοι αντί για 15 από την Αιόλου και ανατολικά, να στενέψει η Σταδίου, να στενέψει η Πειραιώς.

Πολέμησαν σθεναρά για κάθε μέτρο πεζοδρομίου που ζητούσε το σχέδιο. Τέσσερις φορές κόντεψαν να καταφέρουν να μικρύνει το Σύνταγμα και χρειάστηκε να επέμβει ο ίδιος ο Όθων για να σταματήσουν. Ακουγόταν φήμες, όπως ότι «θα ερχόταν ο Κριεζώτης από την Εύβοια με τα παλικάρια του, για να μην αφήσει να περάσει ο δρόμος από το κτήμα του, στη διασταύρωση των οδών Ερμού και Βουλής.

Τους ερχόταν βαριά τόση ρυμοτομία όλων αυτών των ανθρώπων. Και αυτός ήταν ένας από τους κύριους λόγους που έκαναν μισητή τη Βαυαροκρατία.

Για να λυθεί το αδιέξοδο ο Λουδοβίκος της Βαυαρίας έστειλε εδώ τον Λέον φον Κλέντσε, να βοηθήσει. Ήταν ο βασιλικός αρχιτέκτονας και πολεοδόμος. Ο Κλέντσε στένεψε τους φαρδείς δρόμους και κατάργησε τα βουλεβάρτα. Δυστυχώς δεν λείψανε σε κανέναν να τα διεκδικήσει. Έτσι κουτσουρεμένο το σχέδιο εγκρίθηκε ξανά.

Πολύ συχνά οι ιστορικοί τα βάζουν με τον Κλέντσε. Αυτός φταίει για όλα, που στένεψε τους δρόμους, που έκανε λοξή τη Σταδίου, που τη λένε Σταδίου και στο Στάδιο δεν φτάνει. Αυτόν πρέπει να καταριόμαστε για το πολεοδομικό χάλι μας! Και το κάνουμε με ευκολία, γιατί ήταν και Γερμανός. Ενώ ο Έλληνας είχε κάνει το καλό το σχέδιο που δήθεν δεν άφησε η κακιά Βαυαροκρατία να εφαρμοστεί!

[Η μοίρα της Αθήνας]

Όταν επιτέλους απαλλάχτηκε από τους Βαυαρούς, η Αθήνα απαλλάχτηκε και από την υποχρέωση να χτίζει με σχέδια. Στα όρια του σχεδίου των Βαυαρών, οι ιδιοκτήτες των μεγάλων κτημάτων, τα ρυμοτόμησαν όπως αυτοί έκριναν. Μικρά οικόπεδα, για να πουληθούν εύκολα. Στενοί δρόμοι αλλά πυκνοί, για να έχει να τους φροντίζει το κράτος. Στενά πεζοδρόμια, για να μη χαθούν εκτάσεις. Σχεδόν καθόλου πλατείες, ούτε και τίποτε που να μοιάζει με δημόσιο χώρο. Με βάση τα σχέδια αυτά πουλούσαν τα οικόπεδα και στη συνέχεια με την πολιτική πίεση των πολλών ιδιοκτητών το σχέδιο εγκρινόταν. Έτσι επεκτάθηκε η Αθήνα, έτσι σε γενικές γραμμές χτίστηκε η Ελλάδα ολόκληρη. Έτσι χτίζεται ακόμα. Με τη μέθοδο των αγροτεμαχίων, που πάνω τους χτίζονταν παράνομα και αυθαίρετα κτίσματα. Αργότερα, όταν στα μικρά αυτά οικοπεδάκια σηκώθηκαν πολυκατοικίες, φάνηκε το μεγαλείο της πολιτιστικής κληρονομιάς που μας άφησαν οι πρόγονοί μας. Στην κληρονομιά αυτή περιλαμβάνεται το αρνητικό ευρωπαϊκό ρεκόρ σε πράσινο: μόλις το 2,9% της συνολικής επιφάνειας της Αθήνας.

Αν η αυθαιρεσία σταματούσε εκεί τα πράγματα θα ήσαν καλά. Προχώρησε όμως -πέρα από την κατάτμηση ιδιωτικών κτημάτων- σε καταπατήσεις δημόσιας γης. Καταπατήσεις που δεν σεβάστηκαν ούτε δάση, ούτε παραλίες, ούτε ρέματα, ούτε αρχαιολογικούς χώρους (παρά την σχεδόν ομόθυμη πεποίθηση ότι σεβόμαστε την κληρονομιά των «προγόνων» μας). Την επόμενη φορά που η Αθήνα θα πλημμυρίσει, θυμηθείτε ότι στα τέλη του 19ου αιώνα, στο Λεκανοπέδιο υπήρχαν 700 χείμαρροι, ποτάμια και ρυάκια. Το 1999, ο αριθμός τους ήταν μικρότερος των 70 (κάτω δηλαδή και από το 10%).

Το συμπέρασμα είναι ότι υπάρχει μια συνέχεια, μια αδιάκοπη παράδοση στην περιφρόνηση του περιβάλλοντος και του συνανθρώπου, από τη σύσταση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα.

Σήμερα, σε ολόκληρη τη χώρα υπάρχουν περί τα 25.000.000 κτίσματα. Από αυτά, τα 2.500.000 είναι «εντελώς αυθαίρετα», μιλάμε δηλαδή για ένα ποσοστό 10%. Τα υπόλοιπα, σε ποσοστό 90% [δηλαδή περίπου 20.000κτίσματα], έχουν κάποιου είδους πολεοδομικές αυθαιρεσίες, μικρές ή μεγάλες. Στατιστικά δηλαδή, 9 στους 10 που βρίσκονται σ’ αυτή την αίθουσα ζουν σε σπίτια με πολεοδομικές αυθαιρεσίες. Και για να μην παριστάνω τον εκ καθέδρας τιμητή, σας ανακοινώνω ότι η πολυκατοικία που μένω έχει υπέρβαση στη δόμηση.

Το όργιο των αυθαίρετων έχει πλέον προχωρήσει και σε παραθεριστικά κτίσματα, σε κέντρα διασκεδάσεως, σε ξενοδοχεία. Πολιτικά πρόσωπα, υπουργοί, δήμαρχοι, η εκκλησία, η τοπική αυτοδιοίκηση, εκπροσωπούνται σ’ αυτό το όργιο. Βίλες φυτρώνουν σε παραλίες και σε δάση, όταν αυτά δεν καίγονται. Οικοδομικοί συνεταιρισμοί ακολουθούν την παλιά παράδοση των κατατμήσεων για παραθεριστικές κατοικίες. Το 2006 εμφανίστηκαν 250 οικοδομικοί συνεταιρισμοί που κατέχουν 80.000 στρέμματα δασικών εκτάσεων, οι οποίοι με επιστολή στον πρωθυπουργό αναφέρονται στα 500 χιλιάδες μέλη και τις οικογένειές τους που υποφέρουν διότι δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τις περιουσίες τους και ζητούν κατανόηση και αποχαρακτηρισμό των δασών. Σήμερα οι μισοί οικοδομικοί συνεταιρισμοί της Αττικής βρίσκονται μέσα σε δάση (Καθημερινή, 31/3/2013). Ο Δήμος Γλυφάδας κατασκεύασε αυθαίρετο… νεκροταφείο. Και το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας χτίζει δεκάδες κατοικίες αξιωματικών στον Υμηττό, ισχυριζόμενο μάλιστα ότι καλύπτεται από το …στρατιωτικό απόρρητο.

Και οι οικολογικές οργανώσεις;

Κινητοποιήθηκαν μόνο ενάντια στα αυθαίρετα των πλουσίων, όταν αυτά εμφανίστηκαν. Σαν τα υπόλοιπα να μην καταστρέφουν το περιβάλλον.

Ποια είναι η επίσημη αντίδραση του κράτους;

Είμαστε η μόνη χώρα της Ευρώπης που δεν έχουμε ούτε κτηματολόγιο, ούτε δασολόγιο για να προστατεύουμε τη δημόσια περιουσία. Εξαιρούνται οι περιοχές που υπήρξαν υπό δυτική κατοχή: Επτάνησα, Δωδεκάνησα. Οι κουτόφραγκοι μας χρηματοδότησαν τη δημιουργία κτηματολογίου, αλλά βλέποντας πώς διαχειριστήκαμε τα χρήματά τους, μας τα ζήτησαν πίσω!

*

Και με τη συνενοχή του κράτους, που γνώριζε αλλά ανέχτηκε τέτοιου είδους κατατμήσεις και πωλήσεις. Μέχρι σήμερα δεν προβαίνει σε κατεδαφίσεις αυθαιρέτων, εκτός από κραυγαλέες περιπτώσεις. Προτιμάει να εισπράττει πρόστιμα και να έχει ομήρους τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων για να εισπράττει και την ψήφο τους. Επιπλέον είναι ο τζίρος και τα κέρδη των αυθαιρετούχων, των οικοπεδοφάγων, των εργολάβων και όσων κλείνουν τα μάτια: υπάλληλοι πολεοδομίας, δασικοί, αστυνομικοί και άλλοι.

Το 1983 έγινε η πρώτη μαζική νομιμοποίηση αυθαιρέτων, από τον αριστερό υπουργό του ΠΑΣΟΚ και Δήμαρχο της ΝΔ Αντώνη Τρίτση, που δήλωσε ότι πρέπει να στήσουμε άγαλμα στον «άγνωστο αυθαίρετο οικιστή». Η εκστρατεία αυτή είχε το σύνθημα «αν το δηλώσεις μπορείς να το σώσεις», αλλά αποδείχτηκε πως και χωρίς να το δηλώσεις μπορείς να το σώσεις, αφού στη συνέχεια υπήρξαν αρκετές τέτοιες εκστρατείες που δυστυχώς δεν τις έχω όλες καταχωρημένες. Για παράδειγμα, το 1994 η τότε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ έδωσε δικαίωμα ηλεκτροδότησης σε αυθαίρετα για «κοινωνικούς λόγους». Αποτέλεσμα βέβαια ήταν οι μισοί αυθαιρετούντες να παρουσιαστούν ως διαβητικοί, καρδιοπαθείς, καρκινοπαθείς και νεφροπαθείς. Περίπου 30.000-40.000 αυθαίρετα ηλεκτροδοτήθηκαν εκείνη την περίοδο.

Κάπου στα τέλη του περασμένου αιώνα ο Κώστας Λαλιώτης ανακοίνωνε ως υπουργός ΠΕΧΩΔΕ επιτέλους «το τέλος της αυθαίρετης δόμησης». Νομιμοποίησε κι αυτός φυσικά μια γενιά αυθαιρέτων, αλλά δήλωσε ότι αυτή ήταν η τελευταία. Εις επίρρωση μάλιστα των ισχυρισμών του εξήγγειλε τη δημιουργία αποτελεσματικού μηχανισμού για την πρόληψη και την καταστολή της αυθαίρετης δόμησης.

Στα τέλη του 2003 από η τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Βάσω Παπανδρέου έδωσε υπό προϋποθέσεις δικαίωμα ηλεκτροδότησης στα καινούργια αυθαίρετα που είχαν χτιστεί στον ενδιάμεσο. Παρόλο που η προθεσμία έληξε μετά μερικούς μήνες, πολλοί δήμαρχοι περιοχών με αυθαίρετα εξακολουθούν να ανακαλύπτουν (!) φακέλους με δηλώσεις αυθαιρέτων και να τους υποβάλλουν στις πολεοδομίες (προκειμένου να τύχουν χαμηλότερων προστίμων ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτου). «Εκτιμώ ότι με βάση τη συγκεκριμένη ρύθμιση πρέπει να ηλεκτροδοτήθηκαν περίπου 20.000 αυθαίρετα σε όλη την Αττική», εξηγεί ο γενικός διευθυντής της νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Χαρακτηριστικό είναι ότι παρότι τα δηλωθέντα σπίτια ηλεκτροδοτήθηκαν, δεν καταγράφηκαν από τις πολεοδομίες ως αυθαίρετα. Παράλληλα, η ακριβής τους θέση δεν αποτυπώθηκε σε καμία χαρτογράφηση, καθώς δεν υπήρξε ανάλογη πρόβλεψη.

Στις 2 Σεπτεμβρίου του 2011, μέσα στην κρίση, ψηφίστηκε με ευρύτατη συναίνεση 263 βουλευτών νέο εισπρακτικό νομοσχέδιο που τακτοποιεί τα πρόσθετα αυθαίρετα. Τότε αναδείχτηκε και το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Έλληνα, που πλήρωνε τα πρόστιμα για αυθαίρετο που θα χτιζόταν …προσεχώς. Έφτανε να απλωθεί μια λαμαρίνα στο οικόπεδο για να ξεγελάσει τις αεροφωτογραφίες. Το Γενάρη του 2013 δόθηκε η έκτη παράταση για να δηλωθούν τα αυθαίρετα, αφού δεν υπήρξε η αναμενόμενη προθυμία., με νέα κίνητρα και διευκολύνσεις. Η νέα προθεσμία δεν έχει λήξει ακόμα. Λήγει στις 31 του προσεχούς Μαΐου 2013.

Το πιο ελληνοπρεπές παράδειγμα αφορά το παράνομο κλείσιμο των ημι-υπαίθριων χώρων. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων εκτίμησαν τις περιπτώσεις αυτής της παρανομίας σε 1 έως 1,4 εκατομμύρια! Τον Ιούνιο του 2009, το ΥΠΕΧΩΔΕ ανακοίνωσε έσοδα 4,5 δισ. ευρώ από την «τακτοποίηση» που εξήγγειλε, ο δε Στέφανος Μάνος, με βάση αυτό το νούμερο υπολόγισε ότι πρόκειται για 10 έως 15 εκατ. τετρ. μέτρων, που αντιστοιχούν σε 100.000 παράνομα διαμερίσματα εμβαδού 100-150 τετρ. μέτρων το καθένα. Και αναρωτήθηκε: Για 100.000 διαμερίσματα (μια ολόκληρη πόλη) δεν θα έπρεπε να δημιουργηθούν και 100.000 νέοι χώροι στάθμευσης; Τη στιγμή που η πολεοδομική ασφυξία επιβάλλει τη μείωση του Συντελεστή Δόμησης, η Πολιτεία τον αυξάνει κατά 10-15%. Φυσικά, δεν φταίει η τελευταία κυβέρνηση που νομιμοποίησε μια κατάσταση που δεν ήταν αντιστρεπτή, αλλά όλες η αδιαφορία όλων των προηγουμένων.

Συμπέρασμα

Μακρηγόρησα τόσο που μπορεί να σας κούρασα, για ένα λόγο: να αποδείξω πέρα από κάθε αμφισβήτηση ότι η ελληνική κοινωνία δεν σεβάστηκε ποτέ και δεν σέβεται και σήμερα ούτε το περιβάλλον, ούτε τους συνανθρώπους της. Αυτό το συμπέρασμα έχει μεγάλη αξία και θα πρέπει να το θυμόμαστε όποτε παρακολουθούμε τις λυσσασμένες μάχες που δίνονται στο όνομα της οικολογίας και της προστασίας του περιβάλλοντος, όποτε ακούμε τα παχιά λόγια για αγώνες των κατοίκων, των περιοίκων, των εργαζομένων και άλλων κοινωνικών ομάδων για τη σωτηρία του περιβάλλοντος.

03. Ιδιοτελή συμφέροντα που κρύβονται πίσω από περιβαλλοντικές δράσεις ή διεκδικήσεις

Αντιγράφω από την ιστοσελίδα του καναλιού ΣΚΑΪ, 27 Ιουλίου 2011: «Πίστωση, ύψους 970.000 ευρώ, ενέκρινε το Υπουργείο Περιβάλλοντος για την απαλλοτρίωση 2.762 τ.μ., ώστε να αποτελέσουν κοινόχρηστο χώρο (πλατεία Παπαχαραλάμπους) στη Ναύπακτο.

Ευλόγως, θα διερωτηθεί κάποιος: πού είναι το μεμπτό, αφού μέσω του Υπουργείου χρηματοδοτείται η απαλλοτρίωση είκοσι επτά, ακόμη, χώρων;

Η απάντηση στο ερώτημα, βρίσκεται σε ένα άλλο ερώτημα:

- ποιοί έχουν σπίτια στην περιοχή, η αξία των οποίων ανεβαίνει σημαντικά με την απαλλοτρίωση;

Σπίτι στην περιοχή και για την ακρίβεια, στο 13 της οδού Πλαστήρα, έχει η γενική γραμματέας του ΥΠΕΚΑ (Ταμείου το οποίο χρηματοδοτεί την απαλλοτρίωση), κα Μαρία Καλτσά. Σπίτι επίσης, στην ίδια περιοχή έχει και ο Δημήτρης Πανάγος, συνέταιρος της κυρίας Καλτσά, στην ανώνυμη τεχνική εταιρία «Στούντιο Αρχιτεκτονικής Καλτσά – Πανάγος – Παπανδρέου», με έδρα την οδό Σικελιανού 13, στο Νέο Ψυχικό, όπου έχει έδρα και η εταιρία Bauplus ΕΠΕ, συμφερόντων της Αρετής Τσοχατζοπούλου [σ.σ. της προφυλακισμένης σήμερα κόρης του Άκη], στην οποία (σύμφωνα με δημοσιεύματα), συμμετείχε και η κυρία Καλτσά, αλλά αποχώρησε όταν τοποθετήθηκε στην θέση της γενικής γραμματέως Περιβάλλοντος.

Προφανώς δεν βρήκα άλλη επώνυμη είδηση. Προφανώς, αφού χωρίς αποδείξεις ο καθένας κινδυνεύει να βρεθεί με καταδίκη για δυσφήμιση. Και οι ένοχοι στην Ελλάδα δεν αποκαλύπτονται. Ούτε ο μνημονευθείς Άκης Τσοχατζόπουλος επρόκειτο να αποκαλυφθεί αν δεν τον μαρτυρούσαν οι… Γερμανοί.

Έτσι λοιπόν, θα αρκεστώ σε ένα ρεπορτάζ της «Αυριανής» (1 Φεβρουαρίου 2009), που όμως δεν κατονομάζει ενόχους. «Γύρευε γιατί», που θα’λεγε και η ίδια: «Η βιτρίνα των οικολογικών οργανώσεων αποτελεί για τις μαφίες των εκβιαστών το ιδανικό μέσο για την εφαρμογή των σχεδίων τους και για τη στοχοποίηση των θυμάτων τους (βιομηχανίες, ακόμα και πολυεθνικές εταιρίες), καθώς υπό τον μανδύα του ‘ενεργού πολίτη ή δημότη’ (και έχοντας καταφέρει να παραμυθιάσουν εκατοντάδες ανυποψίαστους, που ακολουθούν τους ντουντουκοφόρους τους και τους μπράβους τους σε ‘γενικές αγωνιστικές συνελεύσεις’ και σε στημένες διαμαρτυρίες) στοχοποιούν τους επιχειρηματικούς φορείς καθ’ όλα νόμιμων έργων αποβλέποντας στο να υποκύψουν υπό τον εκβιασμό των καθυστερήσεων, ακόμα και της ντε φάκτο ακύρωσης των εργολαβικών σχεδίων, ώστε τελικά να αποδεσμευτούν πακτωλοί μαύρου χρήματος και να αποχωρήσουν αθόρυβα από το σκηνικό των τεχνητών εντάσεων».

Παρ’ ότι είμαι επιφυλακτικός στα δημοσιεύματα της «Αυριανής», αυτό μου φαίνεται λογικό, αφού είναι γνωστό ότι μια τέτοια συμπεριφορά είχε και ο Μητροπολίτης Μεσογαίας όταν το Δημοτικό Συμβούλιο Μαρκόπουλου ψήφισε τη δημιουργία κρεματορίου. Θα αποκόμιζε τεράστια κέρδη, αφού καθημερινά δύο με τρεις σοροί «μεταναστεύουν» κυρίως στη Βουλγαρία για να αποτεφρωθούν έναντι 3.000 με 3.500 ευρώ. Την απόφαση ανέτρεψε ο Μητροπολίτης με εκβιασμούς των δημοτικών συμβούλων. Επιστρατεύτηκαν πιστοί και επιστήμονες οικολόγοι που επικαλούνταν επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Λες και τα κρεματόρια που λειτουργούν σε όλη την Ευρώπη δεν έχουν λάβει τα σχετικά μέτρα και είναι πηγή μόλυνσης. Αλλά βέβαια, οι επιστήμονες οικολόγοι αποσιώπησαν τις διαμαρτυρίες εναντίον μητροπολιτών που στήνουν νεκροταφεία αυθαίρετα ακόμα και σε δασικές εκτάσεις. Νεκροταφεία που είναι χρυσωρυχεία για τις εκκλησίες. Η οικολογία στην υπηρεσία της ορθοδοξίας!

Θα τελειώσω αυτό το κεφάλαιο με δυο υποθέσεις ιδιοτέλειας με οικολογική προβιά σε μαζική κλίμακα.

1. Το σύνδρομο της Κερατέας

Ο Δήμος Κερατέας ακύρωσε την κατασκευή ενός ΧΥΤΑ για το οποίο υπήρχαν μελέτες και εγκρίσεις. Την ακύρωσε με συγκρούσεις, τραυματισμούς, οδοφράγματα, εισβολές σε δημόσια κτίρια και όλες τις υπόλοιπες συμπαθητικές ενέργειες των οικολόγων τραμπούκων. Σήμερα, ο Δήμος Κερατέας απέδειξε περίτρανα ότι όλες αυτές οι συγκρούσεις, κυρίως των συμπαραστατών, ελάχιστη σχέση είχαν με οικολογική ευαισθησία. Είχαν περισσότερη σχέση με κομματικά οφέλη: εξυπηρετείται από ένα ΧΥΤΑ παράνομο, για τον οποίο αναμένεται το πρόστιμο από την ΕΕ. Δεν θα το πληρώσει ο Δήμος Κερατέας. Θα το πληρώσουμε όλοι εμείς, δηλαδή το κράτος. Όμως, στις εκλογές του περυσινού Μαΐου ο ΣΥΡΙΖΑ βγήκε πρώτο κόμμα στην Κερατέα, με το μεγαλύτερο ποσοστό σε όλη την Αττική και το δεύτερο μεγαλύτερο σε όλη την Ελλάδα. Τα πολεμικά γεγονότα του 2010 απέδωσαν.

2. Το σύνδρομο της Ρεβυθούσας

Το περιγράφει ο συγγραφέας Πέτρος Παπασαραντόπουλος: «Η Ρεβυθούσα, είναι ένα μικρό, ακατοίκητο νησάκι του Σαρωνικού, που βρίσκεται στον κόλπο των Μεγάρων, κοντά στη Σαλαμίνα. Εκεί έχει δημιουργηθεί μια από τις σημαντικότερες εθνικές υποδομές της χώρας. Πρόκειται για τον Τερματικό Σταθμό Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) Ρεβυθούσας.
Με το που ανακοινώθηκε η δημιουργία των εγκαταστάσεων, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, κάτοικοι, κυρίως από τη Σαλαμίνα, και ακτιβιστές οικολόγοι, διοργάνωσαν σειρά κινητοποιήσεων, καταγγέλλοντας ότι «μια βόμβα θανάτου» ήταν προ των πυλών. Διαδηλώσεις, αποκλεισμός του νησιού από βάρκες, δηλώσεις κατατρομοκράτησης του πληθυσμού, ολοσέλιδα ρεπορτάζ στα μέσα ενημέρωσης. Ευτυχώς, παρά τις αντιδράσεις, οι εγκαταστάσεις ολοκληρώθηκαν.

Το 2008, η Ρεβυθούσα ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα. Οι κάτοικοι της Σαλαμίνας κινητοποιήθηκαν, αλλά τούτη τη φορά με ένα εντελώς διαφορετικό αίτημα. Επιδίωξαν για τη Ρεβυθούσα να γίνει τμήμα του Δήμου Σαλαμίνας, προκειμένου να εισπράττουν αυτοί τα δημοτικά τέλη των 150.000 ευρώ ετησίως από τη ΔΕΠΑ και όχι ο Δήμος Μεγάρων, που επίσης διεκδικούσε για λογαριασμό του τη Ρεβυθούσα. Η «βόμβα θανάτου», με μαγικό τρόπο, μεταμορφώθηκε σε πολύφερνη νύφη».

Συμπέρασμα

Η οικολογία χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται σ’ αυτή τη χώρα ως βολικό πρόσχημα για ιδιοτελή συμφέροντα.

04. Η ανικανότητα –απροθυμία – αδιαφορία της διοίκησης

Όταν πετάτε τη γόπα του τσιγάρου σας στο πεζοδρόμιο, γιατί ο αστυνομικός που σας βλέπει δεν σας κάνει παρατήρηση; Μα… διότι και αυτός το ίδιο κάνει. Όταν δεν υπάρχει κουλτούρα προστασίας του οίκου μας στην κοινωνία, γιατί να διαφέρει η δημόσια διοίκηση; Και όταν λέω «δημόσια διοίκηση» δεν εννοώ τον μηχανισμό, ούτε τους αρμόδιους υπαλλήλους του δημοσίου που τον στελεχώνουν. Αυτοί συνήθως βρίσκονται πιο μπροστά από την υπόλοιπη κοινωνία. Εννοώ κυρίως την εκλεγμένη πολιτική ηγεσία. Την κεντρική εξουσία και πολύ περισσότερο την αποκεντρωμένη αυτοδιοικητική εξουσία που είναι κακέκτυπό της.

[Παρένθεση: για την αναβάθμιση της αποκεντρωμένης αυτοδιοίκησης μας πειθανάγκασαν οι δυτικοί εταίροι μας, με το επιχείρημα ότι οι αποκεντρωμένες εξουσίες είναι σωστότερες από την κεντρική, διότι βρίσκονται πιο κοντά στο λαό. Το ότι βρίσκονται πιο κοντά στο λαό είναι σωστό. Το ότι γι αυτό το λόγο είναι σωστότερες στις χώρες τους, είναι επίσης σωστό. Το ότι για το λόγο αυτό θα ήταν σωστότερες και στη δικιά μας χώρα, είναι λάθος. Δεν υπάρχει αναλογία μεταξύ μεγεθών που είναι ανόμοια. Και η δική μας χώρα είναι ανάδελφη, όπως σωστά τη χαρακτήρισε ο πρώην πρόεδρος της δημοκρατίας κ.κ. Χρήστος Σαρτζετάκης.

Είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που διαθέτει εθνική ομοψυχία εναντίον των πυρηνικών. Η δε τοπική αυτοδιοίκηση διατρανώνει αυτή της την πεποίθηση με μια μεγαλομανία που εγγίζει τα όρια του γελοίου. Θυμηθείτε τις ταμπέλες «Δήμος Υμηττού – αποπυρηνικοποιημένη ζώνη» ή «Δήμος Δάφνης – αποπυρηνικοποιημένη ζώνη» με δήμαρχο τον κ. Μιχαλόπουλο του ΣΥΝ. Κλείνει η παρένθεση].

Τα διάφορα οικολογικά ρεκόρ της χώρας μας, όσα μπόρεσα να μαζέψω, τα έχετε στη σελίδα που σας μοιράστηκε και δεν θα τα επαναλάβω για να κερδίσω χρόνο. Ούτε θα αναφέρω χωριστά τις καταδίκες και τα πρόστιμα που εισπράξαμε από το ευρωπαϊκό δικαστήριο. Θα πω μόνο πως αναφέρονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση, στην μη προστασία του όζοντος, στη λεηλασία των υγροτόπων, στη η εφαρμογή της οδηγίας για τα ενεργειακά των κτιρίων, στην έλλειψη βιολογικών καθαρισμών, στη μη προστασία της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου, στα υπόγεια ύδατα, στα απόβλητα των πλοίων μας, στη μη προστασία του φυσικού πλούτου, στην καταστροφή της λίμνης Κορώνειας. Πολλές από αυτές τις παραβάσεις των ευρωπαϊκών οδηγιών συμβαίνουν και σε άλλες χώρες. Υπάρχουν όμως μερικές που περιλαμβάνονται στην ελληνική ιδιαιτερότητα. Θα σταθώ σε τρεις μόνο, λόγω έλλειψης χρόνου:

α) Καταδίκη για μη εφαρμογή της Οδηγίας 91/2002 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Δεν συμμορφωθήκαμε με την οδηγία, διότι απλούστατα υποκύψαμε στις αντιδράσεις από εργολάβους και από την αριστερά, ότι αυξάνεται το κόστος της λαϊκής κατοικίας. Κάτι ανάλογο έγινε το 1980 με τις αντιδράσεις ενάντια στο νόμο του Μάνου για τα γκαράζ. Συμμορφωθήκαμε τελικά το 2010, οκτώ χρόνια αργότερα, επί υπουργίας Μπιρμπίλη.

β) Καταδίκη για τις καθυστερήσεις της Ελλάδας στην εφαρμογή της οδηγίας - πλαίσιο για τα νερά. Οφείλαμε να εκπονήσουμε προγράμματα για τη διαχείριση των νερών κάθε λεκάνης απορροής της χώρας. Οφείλαμε να κάνουμε και τις σχετικές μετρήσεις. Αποτελεί ειρωνεία: ένα βασικό πλεονέκτημα του τουρισμού μας είναι ότι έχουμε καθαρά νερά σε πολλά ποτάμια μας, σε αντίθεση π.χ. με το Ρήνο. Αντί της αξιοποίησης του πλεονεκτήματος, τρώμε καταδίκες.

γ) Άφησα για το τέλος τις αλλεπάλληλες καταδίκες για τους σκουπιδότοπους επειδή ο αριθμός των καταδικαστικών αποφάσεων είναι εντυπωσιακός και βέβαια αφορά την τοπική αυτοδιοίκηση και τις τόσο εξυμνούμενες «τοπικές κοινωνίες». Αν οι αρμόδιοι της ΕΕ δεν ήσαν τόσο επιεικείς να μας χαρίζουν πρόστιμα, ίσως θα είχαμε πτωχεύσει νωρίτερα.

Η διαχείριση των σκουπιδιών ποτέ δεν μας απασχόλησε. Οι «τοπικές κοινωνίες» δεν έχουν τέτοια κουλτούρα. Η Ελλάδα ξεκίνησε να δαπανά γι αυτήν 5 ευρώ στον τόνο, την ώρα που η Γαλλία δαπανούσε 80, δηλαδή 16 φορές περισσότερα. Με την πίεση των εταίρων μας φτάσαμε να δαπανούμε 15 ευρώ. Η δε Γαλλία, λόγω νέας τεχνολογίας, έφτασε να δαπανά 65 ευρώ. Πάλι όμως η διαφορά είναι 1: 4,5. Πού οφείλεται; Μα, στο ότι δεν υπάρχει ούτε ένας (1) ελληνικός σκουπιδότοπος που να λειτουργεί σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, οι οποίες προβλέπουν π.χ. ζύγισμα των φορτηγών που εναποθέτουν τα σκουπίδια και άλλα τινά.

Η έλλειψη κουλτούρας στη διαχείριση των σκουπιδιών επέτρεψε να υπεισέλθει και εδώ ο κρατισμός και οι πελατειακές σχέσεις. Αντί να ανατεθεί η διαχείριση των σκουπιδιών σε εργολάβους ιδιώτες, προσελήφθησαν μόνιμοι υπάλληλοι. Αυτοί με τον καιρό πήγαν στα γραφεία, οπότε προσελήφθησαν νέοι υπάλληλοι με σύμβαση. Συνδικαλίστηκαν και αυτοί, ακολούθησαν τον δρόμο των γραφείων, ώσπου σήμερα, που απαγορεύονται οι προσλήψεις, δεν υπάρχουν αρκετοί υπάλληλοι για τη δουλειά. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει μόνο στους σκουπιδότοπους. Το ότι η τεχνολογία της προστασίας του περιβάλλοντος είναι σχετικά νέα και σχετικά πολύπλοκη, το ότι απαιτεί κάποιες εξειδικευμένες γνώσεις και κάποια αγάπη και προσοχή, δε γίνεται αντιληπτό από τους δημοτικούς άρχοντες. Γι αυτό, οι σχετικές προσλήψεις προσωπικού δεν γίνονταν με αυτά τα κριτήρια, αλλά με τα γνωστά συγγενικά ή πελατειακά.

Έχουμε το προνόμιο να είμαστε η πρώτη χώρα της ΕΕ στην οποία επιβλήθηκε από το Ευρωδικαστήριο χρηματικό πρόστιμο για την παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Αιτία, η διαβόητη χωματερή του Κουρουπητού Χανίων, η οποία κόστισε στην Ελλάδα το ιλιγγιώδες ποσόν των 4,5 εκατ. Ευρώ. Τότε, οι παράνομες χωματερές μας ήσαν 2.550. Σήμερα είναι μόνο 75, αλλά μη βιάζεστε να χαρείτε: καταργούνται οι παλιές, αλλά γεννιούνται νέες!

Στις 24/3/2010 αποκαλύφτηκε ότι τα στοιχεία που έστελνε τα τελευταία χρόνια η χώρα μας στην Ε.Ε. για τους σκουπιδότοπους είχαν πολλάκις αμφισβητηθεί, ακόμα και από την τότε υπουργό Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη.

Η αποπομπή από τη σύμβαση του Κιότο

Ένα στοιχείο που από μόνο του δείχνει ξεκάθαρα την ελληνική ιδιαιτερότητα, αλλά και την υπευθυνότητα της καθ’ ημάς πολιτικής ηγεσίας, είναι ένα παγκόσμιο ρεκόρ: είμαστε η μόνη χώρα που αποπέμφθηκε από τη διεθνή σύμβαση του Κιότο για τις εκπομπές θερμοκηπίου. Ο λόγος ήταν ότι δεν διαθέταμε σύστημα καταγραφής και παρακολούθησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η χώρα διασύρθηκε και συμπαρασύραμε στο διασυρμό και την ΕΕ. Η ειρωνεία είναι ότι ο αρμόδιος Επίτροπος ήταν ο Έλληνας Σταύρος Δήμας της ΝΔ, ενώ ο αρμόδιος υπουργός της Ελλάδας ο Γιώργος Σουφλιάς, πάλι της ΝΔ. Η άλλη ειρωνεία, ή μάλλον το στοιχείο της ελληνικής κουλτούρας μας, είναι ότι το ζητούμενο σύστημα δεν ήταν καθόλου δαπανηρό. Απλώς, είχε «μπελάδες» για να στηθεί: συνεννοήσεις με άλλα υπουργεία, δηλαδή με άλλα φέουδα, και γραφειοκρατία. Πράγματα βαρετά για έναν Έλληνα υπουργό. Όταν κάναμε αυτό που μας ζητούσαν, μας ξαναδέχτηκαν. Έμεινε ο διασυρμός.

Περιφρόνηση στο περιβάλλον των ίδιων των πολιτικών μας

Ο κ. Σουφλιάς ταλαιπωρήθηκε με ένα αυθαιρετάκι που είχε στην Ανάβυσο. Το τακτοποίησε βέβαια, αλλά το θέμα βγήκε στις εφημερίδες: κάνουν αυθαίρετα και οι πολιτικοί, που υποτίθεται πως επιβλέπουν την εφαρμογή του νόμου. Ο κ. Σουφλιάς δεν ήταν ούτε ο μόνος ούτε ο πρώτος. Είχε προηγηθεί ο Βασίλης Μαγγίνας. Ο κ. Μαγγίνας έχτισε παράνομα σπίτι στους πρόποδες του Υμηττού με άδεια αναψυκτηρίου, στο οποίο απασχολούσε, όντας υπουργός Απασχόλησης ο ίδιος, ανασφάλιστους αλλοδαπούς.

Στο χορό των αυθαιρέτων καταγράφηκε από τα ΜΜΕ και ο Πάνος Καμένος, ως καταπατητής αναδασωτέας έκτασης. Ο ίδιος έσκιζε τα ρούχα του ότι είναι αθώος, αλλά παρά ταύτα δεν θέλησε να δικαστεί. Η Βουλή στις 29.1.08 -κατά πάγια πρακτική της- απέρριψε το αίτημα άρσης της βουλευτικής ασυλίας του κ. Καμμένου, λόγω της μήνυσης που είχε υποβληθεί από το Δασαρχείο Πειραιώς.

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου που ξεσπάθωνε… κατά της φοροδιαφυγής και υποσχόταν ότι θα βρει όλες τις πισίνες και θα τις φορολογήσει, «ξέχασε» τη δική του. Με αυθαίρετα καταγράφηκαν οι δήμαρχοι Κηφισιάς και Ζαχάρως, ο εισαγγελέας Αρείου Πάγου Γιώργος Σανιδάς και άλλοι.

Ανάμεσα στους νόμους για το περιβάλλον, η Βουλή ψήφισε και εκείνον κατά του καπνίσματος. Ωστόσο, τον Φεβρουάριο του 2013, 88 βουλευτές των ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ σε επιστολή τους προς τον πρόεδρο της Βουλής, Βαγγέλη Μεϊμαράκη, κάνουν λόγο για απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στη Βουλή, αφού «δεν υπάρχει ούτε ένα τετραγωνικό μέτρο στο οποίο ειδικά τις κρίσιμες ημέρες των συνεδριάσεων να γίνεται σεβαστή η απαγόρευση του καπνίσματος». Η δε υπουργός τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη κάπνιζε με την παρέα της σε εστιατόριο.

Το Σεπτέμβρη του 2011, ο π. υπουργός Γιώργος Βουλγαράκης έγραψε στο twitter: «Έλεος με τη Δημοτική Αστυνομία που δίνει αβέρτα κλίσεις των 80, με τους Αθηναίους που δεν έχουν πού να παρκάρουν στις γειτονίες τους...». Και τον Γενάρη του 2012 ο π. υπουργός Κίμων Κουλούρης παρέσυρε και τραυμάτισε συνειδητά έναν αστυνομικό που τόλμησε να του κάνει έλεγχο επειδή είχε περάσει με κόκκινο. Και η π. υπουργός Κατερίνα Μπατζελή δήλωνε περήφανα (31/1/2010), ότι της αρέσει να καβαλάει το αυτοκίνητό της και να τρέχει στην εθνική οδό ξεπερνώντας το όριο ταχύτητας και έχοντας το ραδιόφωνο στη διαπασών. Στην εθνική συνελήφθη να έχει υπερβεί το όριο ταχύτητας και ο π. υπουργός κ. Χρυσοχοΐδης, είπε ότι το έκανε για… τεστ να δει αν δουλεύουν σωστά οι τροχονόμοι. Οι δε κ.κ. Πολύδωρας, Ρόβλιας, Στυλιανίδης και Οικονόμου συνελήφθησαν να οδηγούν μοτοσικλέτα χωρίς κράνος. Και την περασμένη βδομάδα, στις 23/3/2031, ο πρώην περιφερειάρχης Μακεδονίας Παναγιώτης Ψωμιάδης καταδικάστηκε σε 15 μήνες φυλακή για τη ρύπανση της λίμνης Κορώνειας.

Συμπέρασμα

Αν όλα αυτά τα παράδοξα συνέβαιναν σε χώρα της δυτικής Ευρώπης, θα υπήρχε καθημερινό σφυροκόπημα της κυβέρνησης από τον τύπο, τις οργανώσεις πολιτών, τις οικολογικές οργανώσεις. Εδώ η αντίδραση είναι χλιαρή και γίνεται συνήθως για κεφαλαιοποίηση αντιπολιτευτικής δραστηριότητας για μετέπειτα εκλογική εκμετάλλευση.

05. Αντιαναπτυξιακές αντιλήψεις οικολογικών οργανώσεων

Προκαταρκτικά θέλω να πω ότι υπάρχουν δυο τρόποι, δυο αντιλήψεις για την προστασία του περιβάλλοντος.

Η μια αντίληψη είναι να απέχουμε από την ανάπτυξη, αν όχι από οποιαδήποτε παραγωγική διαδικασία. Ήδη, η αγροτική επανάσταση που έγινε πριν 10.000 χρόνια, άλλαξε το περιβάλλον της παρθένας φύσης, με κοψίματα δένδρων, με ξεριζώματα θάμνων, με αλλοίωση του τοπίου.

Η άλλη αντίληψη επιμένει ότι η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι -δεν πρέπει να είναι- εχθρός της ανάπτυξης.

Η πρώτη αντίληψη κατά την άποψή μου δεν συνιστά προστασία του περιβάλλοντος, αλλά κοινωνική αυτοκτονία. Η αποχή από την παραγωγή μας επιστρέφει στην πρωτόγονη κοινωνία, μας στερεί την ανταγωνιστικότητα απέναντι στις άλλες χώρες, μας καταδικάζει στη φτώχεια και τελικά μπορεί και να καταστρέφει το περιβάλλον, όπως καταστρέφει αυτή τη στιγμή την Αθήνα η αποχή από τη χρήση μηχανημάτων θέρμανσης με πετρέλαιο. Μπορεί να καταστρέφει το περιβάλλον όταν κηρύσσει πόλεμο στις ανεμογεννήτριες και άρα πριμοδοτεί τη χρήση του λιγνίτη για ενέργεια.

Είναι όμως διαδεδομένη στη χώρα μας. Την ασπάζεται -ή τουλάχιστον την ασπαζόταν μέχρι πρόσφατα (επί προεδρίας Δεκλερή)- το ΣτΕ, που νομίζει ότι σώζει τη χώρα με τις αποφάσεις του, σε συμμαχία με την αρχαιολογική υπηρεσία, τις δασικές υπηρεσίες, κάποιες περιβαλλοντικές οργανώσεις και κάποια συγκεκριμένη ελληνική αριστερά που καλύπτει τους αντικαπιταλιστικούς αγώνες της πίσω από την υπεράσπιση της περιβαλλοντικής παρθενίας.

Αυτή η αντίληψη είναι και θεωρητικά θεμελιωμένη. Εδράζεται σε επιχειρήματα συντηρητικής παραδοσιακής προέλευσης, που συναντούν επιχειρήματα αριστερής προέλευσης.

Οι συντηρητικοί προσβλέπουν σε κάποιας μορφής επιστροφή στο παρελθόν, στη φύση και στις ηθικές αξίες. Συνεπώς, η ανάπτυξη ως μέσο για την βελτίωση της κοινωνικής κατάστασης απορρίπτεται. Η αντίληψη αυτή έρχεται και εναρμονίζεται με την αρχέγονη εκδοχή της αριστερής αντίληψης «όχι στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο», που σημαίνει όχι σε καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, όχι στο καπιταλιστικό κέρδος.

*

Μια τέτοια σύνθεση βρίσκεται σε ένα άρθρο του θεωρητικού γκουρού της Αριστεράς Άγγελου Ελεφάντη, στην εφημερίδα «Αυγή» (19/2/2005) με τίτλο «Ένας άλλος τρόπος ζωής που φέρει το όνομα ‘λιτότητα’». Ιδού ένα ευρύ απόσπασμα: «Υπάρχει ένα περιθώριο και συζήτησης και πράξης που, ίσως, θα μπορούσε να είναι στόχος της Αριστεράς… Κι αυτός ο στόχος ξεκινά από την κριτική διαπίστωση ότι ο καπιταλισμός… προσφέρει -και επιβάλλει- έναν σπάταλο, παράλογο θα μπορούσε να πει κανείς, τρόπο κατανάλωσης. Μάλιστα αυτή η κατανάλωση παίρνει το όνομα πρόοδος και ανάπτυξη… Παίρνει τη μορφή της αυτοκαταστροφής, της καταστροφής δηλαδή των προϋποθέσεων της ζωής.

Αν, λοιπόν, οι τρόποι ζωής που μας προσφέρονται δεν είναι παρά η πυρετώδης κατανάλωση, η αντιστροφή τους δεν είναι παρά ένας "άλλος τρόπος ζωής" που φέρει το όνομα λιτότητα. Το είχε προτείνει αυτό στο κόμμα του ο Μπερλινγκουέρ, μερικούς μήνες πριν πεθάνει, κι έφαγε μαύρο απ' όλες τις τότε τάσεις του ιταλικού ΚΚ, τις αριστερές και τις δεξιές…

Επειδή όμως η λιτή ζωή, η λιτότητα στη ζωή μας έχει να κάνει με το είδος της κατανάλωσης, με το είδος του βιωμένου πολιτισμού μας, γι’ αυτό η αναίρεση της υπάρχουσας κατάστασης πραγμάτων δεν μπορεί παρά να ξεκινήσει από την κριτική, κατ' αρχήν, της δημόσιας κατανάλωσης. Μια τέτοια πρόσφατη περίπτωση ήταν τα μεγάλα δημόσια έργα και οι Ολυμπιακοί…

Η Αθήνα κυριολεκτικά δέθηκε με τους υπερταχείας διελεύσεως δρόμους… Το ζήτημα ήταν να υπηρετηθεί η αυτού μεγαλειότης το αυτοκίνητο (και βεβαίως ο αυτοκινητούχος), η "ατμομηχανή" αυτού του καταναλωτικού τρόπου ζωής. Άρεσε αυτή η λύση, οι συντριπτικά πολλοί την υποδέχτηκαν με ευφροσύνη, και οι αριστεροί επίσης, αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι είναι εντός του ιδίου πολιτιστικού-καταναλωτικού παραδείγματος. Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός; "Άλλος" δεν θα είναι όσο χρησιμοποιεί τα ίδια μέσα μ' εκείνον που αντιμάχεται».

Ο Μπερλινγκουέρ μπορεί να έφαγε μαύρο από όλες τις τάσεις του ιταλικού ΚΚ. Αλλά στην καθ’ ημάς Ανατολή, που δεν έχει κουλτούρα ανάπτυξης γίνεται ευαγγέλιο. Και αυτό το ευαγγέλιο κομίζει ο Άγγελος Ελεφάντης.

*

Μια πρόσφατη συγκεκριμένη εφαρμογή αυτής της σύνθεσης αριστερών και δεξιών οικολογικών απόψεων, μας δίνει η φετινή ανακοίνωση των σημαντικότερων οικολογικών οργανώσεων της χώρας: Αρκτούρος, Αρχέλων, Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Καλλιστώ, Greenpeace, Mom, WWF Ελλάς. Οργανώσεων που καμία δεν είναι κομματικό εξάρτημα, αν και όλες σιτίζονται από το κράτος, είτε με επιχορηγήσεις, είτε με απ’ ευθείας αναθέσεις. Ορισμένες από αυτές είναι δεξιόστροφες (WWF) και άλλες αριστερόστροφες (Greenpeace).

Η ανακοίνωση καταγγέλλει την κυβέρνηση ότι επέβαλε νομοθεσία που στοχεύει τις «οικολογικά ευαίσθητες και οικονομικά πολύτιμες παρόχθιες ζώνες και αιγιαλούς, που μπορούν πλέον με συνοπτικές διαδικασίες, και κατά παρέκκλιση από τις ισχύουσες για τις περιοχές αυτές ρυθμίσεις, να παραχωρούνται για κατασκευή λιμενικών εγκαταστάσεων και τουριστικών επενδύσεων».

Τα παραπάνω σημαίνουν επίθεση των μεγαλυτέρων οικολογικών οργανώσεων στην πολιτική για επενδύσεις σε λιμάνια και σε τουρισμό, τις πιο πρόσφορες δηλαδή επενδύσεις, μαζί με τις κατασκευές, που θα μας σύρουν έξω από την κρίση. Ακόμα και αν θεωρήσουμε ότι δικαίως διαμαρτύρονται για την υποβάθμιση των αιγιαλών, πάλι θα παρατηρήσω ότι η διαμαρτυρία τους είναι επιλεκτική και γι αυτό δογματική: δεν έχουν πει λέξη για την καταστροφή των αιγιαλών από τα αυθαίρετα, που είναι πολλαπλάσιας έκτασης από αυτήν που καταγγέλλουν πως θα κάνουν τα λιμάνια και τα ξενοδοχεία.

Ένα μόνο παράδειγμα: ολόκληρος ο παραλιακός δρόμος του νομού Ηλείας, από το Κατάκωλο έως τη Ζαχάρω, έχει καταπατηθεί και έχει γεμίσει αυθαίρετα: Από 20.000 στρέμματα δημόσιας γης δεν είναι αξιοποιήσιμα ούτε τα 2.000 στρέμματα. Και δεν πρόκειται απλά για αυθαιρετούχους, αλλά και για καταπατητές δημόσιας γης. Οι καταπατητές είναι 9.000 και η καταπάτηση έγινε με την ανοχή των τοπικών πολιτικών, αστυνομικών και πολεοδομικών αρχών. Στην υπόθεση εμπλέκεται το σύνολο των κομμάτων της τελευταίας 25ετίας. Κι αυτό διότι οι 9.000 καταπατητές κυριολεκτικά βγάζουν το εκλογικό αποτέλεσμα στον Νομό Ηλείας.

Ιδού ένα άλλο σημείο της ίδιας ανακοίνωσης: «[Καταγγέλλουμε τη] συνέχιση της ανερμάτιστης και αντιαναπτυξιακής πολιτικής που αποτελεί βασικό αίτιο της κρίσης, με προώθηση καταστροφικών για το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες επενδύσεων αμφίβολου οικονομικού οφέλους και βιωσιμότητας». Καταδικάζουν λοιπόν οι οικολόγοι μας τις επενδύσεις διότι καταστρέφουν το περιβάλλον, χωρίς να γνωρίζουν αν και πόσα λεφτά θα μας φέρουν.

Με την ίδια λογική, πνίγονται από αγανάκτηση και εκστρατεύουν για τη σωτηρία της χελώνας καρέτα καρέτα ή της φώκιας μονάχους μονάχους, αλλά, με εξαίρεση την Greenpeace, δεν έχω ακούσει λέξη για την καταστροφή του βυθού των ελληνικών θαλασσών από τις μηχανότρατες, που τον γδέρνουν καθημερινά και ανελέητα μετατρέποντάς τον σε έρημο.

Με την ίδια λογική, οι οικολογούντες απαιτούν να μην χυθεί «ούτε ένα κυβικό μέτρο τσιμέντου» στον χώρο του πρώην αεροδρομίου, χωρίς να σκέφτονται ότι έτσι ευνοείται υπέρμετρα το περιβάλλον μιας ήδη ευνοημένης περιοχής, αποκλείοντας την ευρύτερη περιβαλλοντική ανταπόδοση. Ο Στέφανος Μάνος πρότεινε την εκμετάλλευση του τεράστιου οικοπέδου του πρώην αεροδρομίου ως τράπεζα δημόσιας γης. Τα διάσπαρτα πάρκα θα συνέβαλαν στην άμβλυνση των συνεπειών της άναρχης και «ανάλγητης» αυθαίρετης δόμησης που είδαμε στο πρώτο κεφάλαιο. Αλλά οι οικολογικά ευαίσθητοι χώροι δεν συγκινήθηκαν από την πρόταση. Επιμένουν στην χιτλερικής έμπνευσης «λατρεία της φύσης».

Σε άλλους οικολόγους, η κοινωνική ευαισθησία λειτουργεί αντι-οικολογικά. Για παράδειγμα, η κοινωνική ευαισθησία των Οικολόγων Πράσινων τους οδήγησε να ζητήσουν να επιτραπεί η ελεύθερη κατασκήνωση, επειδή «πολλές εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες αδυνατούν να καλύψουν οικονομικά το κόστος έστω και ολιγοήμερων διακοπών». Όποιος έχει δει το σκουπίδι που αφήνουν οι λουόμενοι στις ελεύθερες παραλίες καταλαβαίνει πόσο αντι-οικολογική είναι αυτή η πρόταση. Οι μόνοι που δεν το καταλαβαίνουν είναι οι Οικολόγοι Πράσινοι. «Οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε πως οι ακτές μας δεν κινδυνεύουν από τους ελεύθερους κατασκηνωτές που κατανοούν τη φύση ως το σπίτι όλων μας και στις περισσότερες περιπτώσεις δείχνουν υπεύθυνη στάση, αλλά από τα σκουπίδια, τις απαράδεκτες μόνιμες παρεμβάσεις στο τοπίο και τις ατομικιστικές περιφράξεις όσων αντιμετωπίζουν το φυσικό περιβάλλον είτε σαν ξενοδοχείο είτε σαν ιδιοκτησία τους», συνεχίζει η ανακοίνωση. Πάλι οι πλούσιοι βρωμίζουν τον τόπο. Ο φτωχός κοσμάκης είναι υπεύθυνος και πεντακάθαρος! Η οικολογία στην υπηρεσία του αριστερισμού.

Για τον ίδιο λόγο, δεν ακούγεται λόγος από τις οικολογικές οργανώσεις για την επέλαση των αυθαιρέτων για την οποία σας μίλησα νωρίτερα. Ακούστηκε λόγος μόνο για τα αυθαίρετα των «μεγαλοεπιχειρηματιών» (Αυγή, 2/10/2003), των πολιτικών, των αναψυκτηρίων, των ξενοδοχείων κλπ. Για τα υπόλοιπα, τη συντριπτική πλειοψηφία, φαίνεται ότι καλύφτηκαν από τη ρήση του τ. υπουργού Αντώνη Τρίτση «να στήσουμε άγαλμα στον άγνωστο αυθαίρετο οικιστή». Με τον ίδιο τρόπο, οι οικολογικές οργανώσεις κινητοποιήθηκαν ενάντια στο νέφος επειδή το δημιουργούσαν τα εργοστάσια. Όταν αποδείχτηκε ότι το δημιουργεί η κυκλοφορία των αυτοκινήτων, το μένος τους εναντίον του νέφους ατόνησε, αφού δεν υπάρχει εχθρός. Πρώτα επιλέγουμε τον εχθρό (καπιταλισμός, ιμπεριαλισμός, επιχειρηματίες, πλούσιοι κλπ) και ύστερα ψάχνουμε να βρούμε τι κακό κάνει.

Μερικές φορές οι οικολογικές οργανώσεις βρίσκονται αντιμέτωπες. Συνέβη με το εργοστάσιο του Φιξ, στη λεωφόρο Συγγρού, το οποίο οι μεν περίοικοι απαιτούσαν να απαλλοτριωθεί και είχαν τοποθετήσει πινακίδες «Χώρος για απαλλοτρίωση», να κατεδαφισθεί και να απελευθερωθεί ο χώρος, οι δε οργανώσεις για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ζητούσαν να κριθεί διατηρητέο.

Συμπέρασμα

Ελπίζω ότι ήσαν πειστικά όσα εκτέθηκαν σε τούτο το κεφάλαιο για να δείξουν ότι ένα μείγμα δεξιάς λογικής και αριστερής λογικής τείνει να οδηγήσει τις οικολογικές οργανώσεις στην αντιαναπτυξιακή λογική του «όχι σε όλα». Αυτό το δόγμα, συνδυαζόμενο με την κυβερνητική τσαπατσουλιά, δημιουργεί μια ανασφάλεια στον πολίτη για το ποιες ενέργειες ενδείκνυνται και ποιες όχι. Πρόσφατο παράδειγμα: Την περασμένη Πέμπτη 28 Μαρτίου, οι Οικολόγοι Πράσινοι προέταξαν και πάλι τα στήθια τους, αυτή τη φορά εναντίον της εκτροπής του ποταμού Αώου. Είναι αντίθετοι, μας λένε οι Δήμοι Κόνιτσας και Ζαγορίου, ως και η Διαχείριση Βόρειας Πίνδου. Σας καλώ να πάρετε θέση: πρόκειται για κυβερνητική τσαπατσουλιά ή για εφαρμογή του δόγματος «όχι σε όλα»;

06. Αντικαπιταλισμός και αντιιμπεριαλισμός με οικολογικό προσωπείο

Οι δεξιές και αριστερές ιδεολογίες για το περιβάλλον που είδαμε στις οικολογικές οργανώσεις, ισχύουν κατά μείζονα λόγο για τα κόμματα. Τη μεν οικολογική δράση των δεξιών κομμάτων την είδαμε όταν περιγράφαμε τη δράση της δημόσιας διοίκησης. Για τη δράση της αριστεράς θα εστιάσουμε στα δυο κοινοβουλευτικά κόμματα που έχουν στον τίτλο τους τη λέξη «οικολογία». Είναι ο « Συνασπισμός της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας», και οι «Οικολόγοι Πράσινοι», που συνήθως συμπλέουν με την αριστερά.

*

Πέρα από τις δέκα ή δεκαπέντε γνωστές οικολογικές οργανώσεις, που αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, είναι εξαιρετικά δυσχερές να ξεχωρίσει κανείς τα μέλη και τις οργανώσεις του ΣΥΝ (τώρα μετέχει στο ευρύτερο σχήμα ΣΥΡΙΖΑ) από τις οικολογικές οργανώσεις, επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ -όπως και το ΚΚΕ- έχει την πρακτική να μεταμφιέζει τα μέλη του σε μέλη διαφόρων οργανώσεων. Για να γίνει αυτό κατανοητό, αναφέρω παρενθετικά μια εσωτερική εγκύκλιο του ΣΥΡΙΖΑ που δημοσίευσε στις 20/12/2011 η εφημερίδα Καθημερινή (Κασιμάτης). Αναφέρεται σε άλλο θέμα, αλλά ο τρόπος δράσης δεν διαφέρει:

2ο ενημερωτικό σημείωμα για το χαράτσι της ΔΕΗ

(Για εσωτερική χρήση - τα προηγούμενα τα είδαμε μέχρι και σε blogs!!!)

«Τη μέρα δράσης επιδιώκουμε να την οργανώσουν οι τοπικές επιτροπές - πρωτοβουλίες. Επειδή ίσως δεν συμφωνήσουν ή δεν προλάβουν, όπου δεν το καταφέρουμε εμφανιζόμαστε ως πολίτες ενάντια στα χαράτσια. Δεν θεωρούμε ότι πρέπει να βγούμε ως ΣΥΡΙΖΑ. Το κύριο αυτή τη στιγμή είναι να γιγαντωθεί το κίνημα και να αποκτήσει παλλαϊκά χαρακτηριστικά».

*

Παραθέτω και μια παρόμοια εσωκομματική επιστολή της τάσης «Κοκκινοπράσινο Δίκτυο» του ΣΥΡΙΖΑ που έφτασε στον υπολογιστή μου:

From: "CHONDROS GEORGIOS" <chondros@otenet.gr>

To: "ΚΟΚΚΙΝΟΠΡΑΣΙΝΟ" <redgreendiktyo@yahoogroups.com>

Subject: K-P.D. SYN ΑΧΕΛΩΟΣ

Date: Πέμπτη, 1 Νοεμβρίου 2007 2:38 πμ

Συντρόφισσες /σύντροφοι

Την Παρασκευή εκδικάζεται άλλη μια προσφυγή μας στο ΣτΕ κατά της εκτροπής του Αχελώου. Το τελευταίο δεκαήμερο διοργανώθηκαν σε πολλές πόλεις στην Ελλάδα (Αθήνα, Αγρίνιο, Γιάννενα, Θεσσαλονίκη) εκδηλώσεις κατά της εκτροπής. Πήγαν πολύ καλά, και πλαισιώθηκαν από πολύ κόσμο δικό μας, πολύ ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως στην επαρχία. Μέχρι σήμερα στην "πανελλαδική επιτροπή" συμμετέχουμε οι Μεσοχωρίτες, Η ΑΚ κι το Δίκτυο. Είναι ιδιαίτερα αναγκαίο να μπουν οι δικές μας δυνάμεις και να πρωταγωνιστήσουν. Οι "οικολόγοι πράσινοι" μας την πέφτουν με αισχρό τρόπο. Μετά το σαββατοκύριακο θα σας ενημερώσω αναλυτικότερα.

Την Παρασκευή 02 του Νοέμβρη στα Προπύλαια θα έχουμε συγκέντρωση κατά της εκτροπής. Να έρθει οπωσδήποτε δικός μας κόσμος, όλοι μας, η νεολαία, φοιτητές κλπ. Βουλευτές...Έχει μεγάλη σημασία για την συνέχεια του κινήματος που ανοίγει...

Γιώργος Χονδρός

Στις 29/5 2009 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή» ένας κατάλογος 800 περίπου ατόμων -τα 500 από την Αττική-, που δήλωναν «ενεργά μέλη κινήσεων πολιτών και περιβαλλοντικών οργανώσεων, ειδικοί επιστήμονες και ερευνητές». Στη συνέχεια, τα άτομα αυτά δήλωναν: «Υποστηρίζουμε τον Συνασπισμό Ριζοσπαστικής Αριστεράς γιατί προτείνει τον ριζικό οικολογικό μετασχηματισμό οικονομίας και κοινωνίας, ενώ μετέχει στα κινήματα για την πόλη, το περιβάλλον και την οικολογία». Ανάμεσά στα 800 ονόματα υπάρχουν βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, ανώτερα στελέχη του κόμματος, μέχρι και ο Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΝ, φανερώνοντας έτσι ανάγλυφα το βαθμό διαπλοκής του κόμματος με οικολογικές οργανώσεις. Όλα αυτά τα μέλη ΣΥΡΙΖΑ και οικολογικών οργανώσεων ομού, δεν κρύβουν ούτε το σκοπό τους ούτε την δράση τους: στο ίδιο κείμενο διακηρύσσουν ότι συναντήθηκαν τα τελευταία χρόνια σε δεκάδες οικολογικά μέτωπα και ότι τα οικολογικά κινήματα «αποτελούν τη βασική δύναμη ανατροπής των κυρίαρχων αναπτυξιακών πολιτικών».

Η ανατροπή των κυρίαρχων αναπτυξιακών πολιτικών παραπέμπει βέβαια στην ανατροπή του καπιταλιστικού καθεστώτος. Ωστόσο, τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται είναι οικολογικά και όχι μαρξιστικά. Κυρίως πρόκειται για κινδυνολογία: Κινδυνεύουμε βιολογικά, οικονομικά, αισθητικά περίπου από κάθε παραγωγική δραστηριότητα. Κινδυνεύει η αγροτική, φυσική, τουριστική και αρχαιολογική αξιοποίηση. Κινδυνεύει η βιοποικιλότητα. Κινδυνεύουν τα δέντρα. Στην κινδυνολογία αυτή βρίσκονται πιθανόν σύμμαχοι από κάποιες οικολογικές οργανώσεις ή οργανώσεις κατοίκων και περιοίκων. Αλλά όπως είπα αυτό δεν είναι ανιχνεύσιμο.

Η μέθοδος δράσης σε πρώτο επίπεδο είναι τα ασφαλιστικά μέτρα και οι προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Όταν κερδίζονται, συνήθως είναι για τυπικούς και σπάνια για ουσιαστικούς λόγους. Φτάνει να λείπει μια υπογραφή από κάποιο έγγραφο. Και βέβαια, η τσαπατσουλιά των δημοσίων υπηρεσιών δεν είναι ανύπαρκτη. Οι προσφυγές είναι πάντα κάποιων κατοίκων και οικολογικών οργανώσεων – ποτέ κομμάτων. Πρόκειται για βιομηχανία προσφυγών, που περιλαμβάνει ακόμα και έργα πνοής, όπως η ζεύξη Πρέβεζας – Ακτίου, η ζεύξη Ρίου – Αντιρρίου, η Αττική οδός. Ακόμα και έργα πολιτισμού, όπως το Μουσείο της Ακρόπολης και το Τελλόγλειο στη Θεσσαλονίκη.

Μετά ή παράλληλα με τις προσφυγές, ακολουθούν τα στερεότυπα του ακτιβισμού, που είναι το μάζεμα υπογραφών και οι συναυλίες διαμαρτυρίας. Και ως ύστατο μέσον, ο τραμπουκισμός.

Τα συνήθη θύματα αυτής της κινδυνολογίας είναι οι ανεμογεννήτριες και γενικότερα οι εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι σταθμοί γκαράζ και οι κατασκευές ΧΥΤΑ, χωρίς να αποκλείονται και άλλες παραγωγικές δραστηριότητες.

Επειδή το θέμα ΧΥΤΑ το ακροθίξαμε στο κεφάλαιο περί ιδιοτέλειας με πρόσχημα την οικολογία, θα σταθούμε στα υπόλοιπα δυο.

06.1. Ανεμογεννήτριες

Η Αυγή της 28/3/2012 έθεσε το θέμα στη γενικότητά του: Κινδυνεύουμε διότι είμαστε «μια χώρα με περιορισμένες ανεκμετάλλευτες εκτάσεις και φυσικό κεφάλαιο υψηλού κάλλους». Δηλαδή έχουμε εκμεταλλευτεί περίπου όλη την επικράτεια και όπου δεν την έχουμε εκμεταλλευτεί, απαγορεύεται να την εκμεταλλευτούμε διότι έχει υψηλό κάλλος. Σημειώστε ότι πρώτη φορά αναδεικνύεται στην καθ’ ημάς Ανατολή η αισθητική ως διακύβευμα λαϊκών αγόνων. Σε μια κοινωνία που αποδείξαμε πως δεν σέβεται ούτε το περιβάλλον ούτε τους συνανθρώπους της.

Το κάλλος δεν θεωρήθηκε ότι κινδυνεύει ούτε από τους παράνομους σκουπιδότοπους, ούτε από τα δυο εκατομμύρια αυθαίρετα, ούτε από τις μεζονέτες στις κορυφογραμμές, ούτε από τα δάση των κεραιών. Θεωρήθηκε ότι κινδυνεύει από τις ανεμογεννήτριες και από τα φωτοβολταϊκά, που μας γλυτώνουν από τη ρύπανση του λιγνίτη. Ακόμα και το «Σμυρνοτσίχλονο» Emberiza cineracea ή το πουλί «Μαυροπετρίτης» Falco eleonorae για τα οποία η Αυγή χύνει μαύρο δάκρυ, δεν κινδυνεύουν, αφού «η νέα τεχνολογία και τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα επιτρέπουν να τοποθετούνται ακόμα και σε θέσεις διέλευσης αποδημητικών πτηνών» (Κίμων Χατζημπίρος, καθηγητής ΕΜΠ).

Παρά ταύτα η «Αυγή» έχει κατά καιρούς ξεσπαθώσει: «Σώστε τη Σέριφο από το αιολικό πάρκο. Να σωθεί η Κρήτη από τα αιολικά πάρκα. Σκύρος, Χίος, Λήμνος, Λέσβος, Ικαρία, Μάνη να σωθούν. Τις 110 γεννήτριες της Ικαρίας, η ΑΥΓΗ τις εγκαλεί διότι θα εγκατασταθούν με σκοπό το κέρδος, λες και υπάρχει κανείς που θα εγκαθιστούσε οπουδήποτε στην Ευρώπη ανεμογεννήτριες με άλλο σκοπό. Στη δε Μάνη, οι αντίθετοι με τις ανεμογεννήτριες συντονίζονται από τον διευθυντή της Αυγής Αριστείδη Μανωλάκο. Ακόμα και οι αντιστασιακοί της Γυάρου προέταξαν τα στήθια τους: όχι ανεμογεννήτριες στο ξερονήσι, διότι «αποτελούν προσβολή της ιστορικής μνήμης». Είναι δε χαρακτηριστικό ότι οι οικολογικές οργανώσεις που προανέφερα αποφεύγουν να πάρουν θέση για το θέμα, σαν να πρόκειται για λεπτομέρεια και όχι για διακύβευμα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Προφανώς, αυτή η συμπεριφορά που γίνεται στο όνομα της οικολογίας, είναι αντι-οικολογική. Η ενέργεια που παράγεται στην Ελλάδα είναι η πιο ρυπογόνα της Ευρώπης και δεν ξέρω πόσο είναι γνωστό ότι στο λογαριασμό μας της ΔΕΗ περιλαμβάνεται ποσό που καταβάλει η ΔΕΗ σε άλλες χώρες για αγορά αδειών ρύπων.

06.2 Σταθμοί γκαράζ

Η αλματώδης αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων έχει κάνει το παρκάρισμα βραχνά για τους κατοίκους της Αθήνας. Tα παρκαρισμένα αυτοκίνητα στην Αθήνα είναι περίπου 800.000 και καταλαμβάνουν 10.000 στρέμματα δημόσιου χώρου που τον στερούν από την κυκλοφορία, την άνεση, την ψυχαγωγία, των φτωχότερων ιδιαίτερα στρωμάτων. Εξάλλου, για να βγει από το οικονομικό τέλμα η χώρα, χρειάζεται επειγόντως ανάπτυξη και ατμομηχανή της ανάπτυξης ήταν και είναι οι κατασκευές.

Όλα αυτά αρκούν για να διαμορφώσουν τη μόνη, πέρα από κάθε αμφιβολία, φιλολαϊκή και προοδευτική πολιτική για το θέμα: δημιουργία υπόγειων πάρκινγκ σε κάθε ανάπλαση πλατείας, με αποκατάσταση του πρασίνου που υπήρχε.

Όμως, η Αριστερά φαίνεται πως επιθυμεί να μας επιστρέψει στην εποχή του αραμπά. Αντιγράφω από το πρόγραμμα των Οικολόγων – Πράσινων για τις εκλογές στο Δήμο Αθηναίων 2006: «Είναι πια ώρα να πούμε καθαρά την αλήθεια: η δωρεάν στάθμευση ΔΕΝ είναι πια εφικτή για όλους», αρχίζει το πρόγραμμα. Θα περίμενε κανείς να ακολουθούν προτάσεις για υπόγεια γκαράζ, ώστε να διευρυνθεί η δυνατότητα της μη δωρεάν στάθμευσης. Έκπληκτος όμως διαβάζει στη συνέχεια:

- Κανένα νέο γκαράζ κάτω από πλατείες και χώρους πρασίνου [σαν να μην μπορεί να αποκατασταθεί το πράσινο]

- Στο Ζάππειο, διατήρηση του δημόσιου και κοινόχρηστου χαρακτήρα του, ματαίωση του υπόγειου γκαράζ που προβλεπόταν ως Ολυμπιακό έργο και κατάργηση του ιδιωτικού πάρκινγκ που λειτουργεί παράνομα στο χώρο του πάρκου.

- Στο σημερινό γήπεδο της Λ. Αλεξάνδρας, που ανήκει ήδη στο Δήμο, διαμορφώνεται αποκλειστικά πάρκο χωρίς υπόγειο γκαράζ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, από τη μεριά του, δε μένει στα λόγια όπως οι Οικολόγοι Πράσινοι.. Σαμποτάρει με πρωτοφανή μανία και με κάθε τρόπο όλες τις προσπάθειες κατασκευής υπόγειων πάρκινγκ. Σε συνεργασία με κάποιους περίοικους και μη περίοικους, έχει εναντιωθεί μέχρι στιγμής και εξ όσων γνωρίζω, ενάντια στην την κατασκευή γκαράζ ή ενάντια σε ήδη κατασκευασμένα γκαράζ: του Νοσοκομείου Παίδων, της πλατείας Κυψέλης, της οδού Διοχάρους, των πέντε γκαράζ στου Ζωγράφου, του γκαράζ Α΄ Νεκροταφείου, της πλατείας Αιγύπτου, της πλατείας Κύπρου και Πατησίων.

Τα επιχειρήματα εναντίον του γκαράζ του Α΄ Νεκροταφείου, που το μελέτησα περισσότερο, πέραν του βερμπαλισμού περί κερδοσκοπίας κλπ, ήταν η κοπή 140 δέντρων που υπάρχουν στην πλατεία μπροστά από το νεκροταφείο. Η αλήθεια είναι ότι η σύμβαση προβλέπει πως θα κοπούν 66 δέντρα και υποχρεώνει τον ανάδοχο να φυτεύσει 96 μετά το πέρας των εργασιών. Αλλά ποιος έχει διάθεση να ψάχνει την αλήθεια σε κείμενα συμβάσεων.

Αφού οι προσφυγές στο ΣτΕ, το μάζεμα υπογραφών και οι συναυλίες δεν απέδωσαν, ο ΣΥΡΙΖΑ ακολούθησε την γνωστή πρακτική: Την Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011, η δημοτική κίνηση του ΣΥΡΙΖΑ «Ανοιχτή πόλη» σαμποτάρισε την έναρξη της κατασκευής υπόγειου πάρκινγκ στην πλατεία μπροστά στο Α΄ Νεκροταφείο. Ήρκεσαν 30 οπαδοί της παρανομίας, με πείρα σε καταλήψεις ή άλλες βίαιες ενέργειες. Στη συνέχεια, συντονισμένες κινήσεις στο δημοτικό συμβούλιο και στα ΜΜΕ, είχαν ως αποτέλεσμα το πλήρες θάψιμο του γκαράζ. Η μειοψηφία, με τον τραμπουκισμό της, πέρασε την άποψή της πάνω από την πλειοψηφία και από τον νόμο.

Εκτιμώ ότι η υπόθεση του γκαράζ στο Α΄ Νεκροταφείο αποτελεί υπόδειγμα για τον τρόπο παρέμβασης του ΣΥΡΙΖΑ.

06.3. Αντιιμπεριαλισμός με οικολογική μάσκα

Τι είναι το απεμπλουτισμένο ουράνιο; Το λέει η λέξη: ουράνιο που έχει χάσει τον ραδιενεργό πλούτο του. Επειδή όμως είναι βαρύ μέταλλο χρησιμοποιείται για αντίστοιχες κατασκευές, π.χ. θωρακισμένα πολεμικά οχήματα. Τα κατασκευάζουν οι Αμερικανοί και ουδείς λογικός άνθρωπος διανοείται να σκεφτεί ότι οι κατασκευαστές επιζητούν την προσβολή των στρατιωτών από ραδιενέργεια.

Η λογική όμως κάμπτεται μπροστά στην προπαγάνδα, ιδιαίτερα την αντιιμπεριαλιστική. Επειδή στον πόλεμο του Κοσόβου χρησιμοποιήθηκαν βλήματα με απεμπλουτισμένο ουράνιο, δημιουργήθηκε μια υστερία για τη υγεία στα βαλκάνια. Και καλά η ανησυχία για τους στρατιώτες και τους κατοίκους των βομβαρδισμένων περιοχών. Αλλά, όπως μας πληροφορεί ο Ριζοσπάστης (7/1/2001), ο καθηγητής του πανεπιστημίου Θράκης κ. Σπ. Ραψομανίκης υπογράμμισε τη «δραματική αύξηση των τοξικών, ραδιενεργών ρύπων στις αέριες μάζες που έρχονταν στη χώρα μας από τη Γιουγκοσλαβία», παρ’ ότι «οι σταθμοί μέτρησης ρύπων στη χώρα μας δε βρίσκονται στα σωστά σημεία». Ο δε πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου Θ. Ρόζενμπεργκ «υπογράμμισε ότι σημαντικά πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικοβιομηχανικά κέντρα, κρατικοί ή υπερεθνικοί οργανισμοί θα προσπαθήσουν να φιμώσουν, να ‘κατευθύνουν’ και να ελέγξουν την επιστημονική έρευνα». Το ρεκόρ κατέκτησε όμως η κα Μ. Αρβανίτη - Σωτηροπούλου, γιατρός και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ιατρικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και κατά της Πυρηνικής και Βιοχημικής Απειλής. Δήλωσε ότι η χρήση του απεμπλουτισμένου ουρανίου «απειλεί όχι μόνο τους αμάχους, αλλά το γενετικό υλικό της ανθρωπότητας».

Αλλά για να μην αδικούμε τους αριστερούς, οφείλουμε να πούμε ότι στο θέμα υπήρχε εθνική αντιιμπεριαλιστική ομοψυχία, αντίστοιχη με την ομοψυχία που υπήρχε στον πόλεμο εκείνο υπέρ των αδελφών Σέρβων. Όλες οι οικολογικές οργανώσεις συμμερίστηκαν τις ανησυχίες για το απεμπλουτισμένο ουράνιο, πλην της Greenpeace. H Greenpeace κατηγορήθηκε γι’αυτό και είδε τις συνδρομές της να μειώνονται.

07 Συμπεράσματα

Συνοψίζω:

1. Η παραγωγή μας είναι αντι-οικολογική:

Έχουμε γεωργία που λεηλατεί τα υδάτινα αποθέματα, έχουμε κτηνοτροφία που επεκτείνει συνεχώς τους βοσκοτόπους σε βάρος των δασικών εκτάσεων (πολλές φορές δια της μεθόδου των εμπρησμών), έχουμε αλιεία που «ξυρίζει» το γόνο από το βυθό, δεν έχουμε καθόλου δασοκομία, ενώ αγωνιζόμαστε να κλείσουν παντού τα ορυχεία.

Στη δευτερογενή παραγωγή, έχουμε βιομηχανίες που ρυπαίνουν ποτάμια μέχρι να τα κάνουν βόθρους και δηλητήρια όπως Ασωπός, Σπερχειός, Πηνειός, Κηφισός, Πείρος Αχαΐας, Ευρώτας Σπάρτης και λίμνες όπως Κορώνεια, Βεγορίτιδα, λιμνοθάλασσα Επανομής, αλλά ρυπαίνουν και την ατμόσφαιρα, με οικονομικό κόστος.

2. Από την άλλη μεριά, έχουμε μια διοίκηση απρόθυμη ή ανίκανη, ένα οικολογικό κίνημα εν πολλοίς διαβρωμένο από αντιαναπτυξιακές αντιλήψεις και μια αριστερά που χρησιμοποιεί τις αρχές της οικολογίας για να προωθήσει τους αντικαπιταλιστικούς, δηλαδή τους αντιπαραγωγικούς, στόχους της.

3. Την ίδια στιγμή, είμαστε μια από τις χώρες που υπονομεύουμε έμπρακτα την ιδέα της Ευρώπης και τις αξίες της. Παραβιάζουμε συστηματικά το κοινοτικό δίκαιο και καθυστερούμε να προσαρμόσουμε τη νομοθεσία μας στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, το οποίο επικαλούμαστε επιλεκτικά, όποτε μας βολεύει, π.χ. εναντίον των εχθρών της πατρίδας. Οι καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είναι εύγλωττες.

Όλα αυτά, ενώ η παραγωγή μας είναι ανεπαρκής και τείνει να μειώνεται. Αυτή η εκφυλιστική διαδικασία οφείλεται στην παράδοση της κατακερματισμένης κοινωνίας, της κοινωνίας χωρίς συνοχή, χωρίς αυτοπεποίθηση και χωρίς προσωπική ή συλλογική ευθύνη.

Εσχάτως, ίσως επειδή εγγίζουμε τα όρια της επιβίωσής μας, διαφαίνεται μια προσπάθεια μεταρρυθμίσεων, μια προσπάθεια δημιουργίας κράτους δικαίου. Μπορεί όμως ένα κράτος δικαίου να διορθώσει τον χαρακτήρα μας, αυτόν που δημιούργησε τούτες τις παραδόσεις της κατακερματισμένης κοινωνίας;

Θα απαντήσω δια στόματος Στέλιου Ράμφου, σε μια συνέντευξή του στον Αντώνη Παγκράτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Έψιλον», τεύχος 1044, 23-24/4/2011 της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας:

«Δεν τίθεται ζήτημα αλλαγής χαρακτήρος, όπως δεν τίθεται όταν μεταναστεύουμε στην Ευρώπη ή στην Αμερική και ζούμε εκεί. Δεν αλλάζει ο χαρακτήρας μας. Αλλάζει (προσαρμόζεται) η συμπεριφορά μας. Δεν χρειάζεται να αρνηθούμε την παράδοση. Αντιθέτως, αξίζει πάντοτε να τονίζουμε τα προσφορότερά της στοιχεία και αυτά με την σειρά τους να εντάσσονται λειτουργικά στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου. Tότε δεν θα το υπονομεύουν. Έως τώρα οι εκσυγχρονιστικές δυνάμεις συγκρούονταν μονίμως με τις δυνάμεις της παραδόσεως. Η λύση που προτείνω είναι μια λύση συνθέσεως, όχι μια λύση επιβολής του ενός επί του άλλου».

Πόσο εφικτή είναι η λύση που προτείνει ο Σ. Ράμφος; Πόσο δηλαδή είμαστε ικανοί να δημιουργήσουμε ένα κράτος δικαίου; Ας μου επιτραπεί να είμαι απαισιόδοξος. Νομίζω ότι δεν υπάρχουν ούτε οι αντικειμενικές προϋποθέσεις ούτε ο υποκειμενικός παράγοντας για κάτι τέτοιο. Μόνο με τη βοήθεια και επίβλεψη των εταίρων μας θα μπορούσε να γίνει. Εξ ου και η ανένδοτη πεποίθησή μου για την αναγκαιότητα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Παράρτημα: Μερικά οικολογικά ελληνικά ρεκόρ

-Είμαστε η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία επιβλήθηκε από το Ευρωδικαστήριο χρηματικό πρόστιμο για την παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Αιτία, η διαβόητη χωματερή του Κουρουπητού Χανίων, η οποία κόστισε στην Ελλάδα περίπου 5,4 εκατ. ευρώ.

-Η Θεσσαλονίκη, η Αθήνα, η Λάρισα, η Πάτρα, τα Ιωάννινα και το Ηράκλειο ανήκουν στις 10 πιο μολυσμένες πόλεις της Ευρώπης (18/5/2006).

-Το 2006, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, στο 2ο Περιβαλλοντικό Συνέδριο του ΑΠΘ στη Θεσσαλονίκη, η Ελλάδα εμφανίζεται για ακόμη μια χρονιά «ουραγός» στις πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος.

-26/7/2011: οι ατμοσφαιρικοί ρύποι στην Αθήνα ανέρχονται σε 29,4 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, κατατάσσοντάς την στην τρίτη θέση, πίσω από το Βουκουρέστι και τη Βουδαπέστη. Αυτό προκύπτει από την ολοκλήρωση του τριετούς διευρωπαϊκού προγράμματος Aphekom για τις επιπτώσεις στην υγεία των Ευρωπαίων των αιωρούμενων μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα.

-5/6/2008: Σύμφωνα με διεθνή μελέτη [UNESCO], η Ελλάδα πρωτοστατεί παγκοσμίως στη σπατάλη υδατικών πόρων.

-2008: Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης κ.   Φίλιππο Κυρκίτσο, η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι ουραγός ανάμεσα στις 25 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταλαμβάνοντας την 22η θέση με ποσοστό ανακύκλωσης μόλις το 35% του συνόλου των στερεών αποβλήτων.